Morgunblaðið - 24.10.1976, Qupperneq 14

14
„Frelsi er
nokkud, sem
við verðum
sífelltaó
berjast fyrir"
ÞAÐ var verið að vinna að uppsetningu sýningarinnar þegar okkur bar að garði. Hér eru þau Erik
Söderholm, forstjóri Norræna hússins, Þóra Kristjánsdóttir, listfræðingur, Aase Marie, eiginkona
Sparres, og listamaðurinn sjálfur.
— segir norskimálarinn og mannvinurinn VictorSparre
HÉR á landi er nú stadd-
ur norski málarinn og
mannréttindamaðurinn
Victor Sparre. Hann er
hingað kominn í boði
Norræna hússins, og þar
stendur nú yfir sýning á
verkum hans.
Victor Sparre er
fæddur árið 1919 í
Bærum í Noregi, en ólst
upp í Bergen. Þegar í
skóla vakti hann mikla
athygli fyrir mynd/istar-
hæfileika sína, en hann
er kannski ekki síður
kunnur fyrir baráttu sína
fyrir almennum mann-
réttindum og frelsi ein-
staklingsins.
Hann stundaði mynd-
listarnám í Statens
Handverks- og kunst-
industriskole og Statens
kunstakademi í Noregi,
þar sem hann vann undir
leiðsögn Axels Revo/ds.
Snemma fór hann að
fást við g/er- og mósaik-
myndir og hafa um
tuttugu kirkjur í Noregi
verið prýddar slíkum
myndum eftir hann.
Sparre hefur haldið
Kristinna áhrifa gætir vfða f verkum Sparres.
magnanum og á seinni
árum hefur hann helgað
sig baráttu gegn hvers
kyns kúgun og óréttlæti
í heiminum. Hann var
einn af stofnendum
samtaka í Noregi, sem
berjast fyrir tjáningar-
frelsi í heiminum og
hann á sæti í mannrétt-
indanefnd þeirri, sem
kennd er við sovézka
kjaneðlis fræðinginn
Andrej Sakharov. Einnig
var hann ritari við Sak-
harov-réttarhöldin í
Kaupmannahöfn á s. I.
ári. Sparre er náinn vinur
manna eins og Solsjen-
itsýns, Sakharovs,
Maksimovs og Galitch,
HER er Sparre við eitt verka sinna sem hann nefnir „Dommer Smirnov", en þetta málverk málaði
hann árið 1972. Dómari Smirnov var sá,.sem dæmdi f máli Andrei Sinjavskys og sést hann fremst á
myndinni. 1 dyrunum sést Sinjavsky og Sparre spyr: „Hvor þeirra er f fangelsi, dðmarinn eða sá
dæmdi?“
margar einkasýningar,
bæði í Noregi og annars
staðar í Evrópu, og tekið
þátt í fjölda samsýninga.
M.a. sýndi hann nokkur
verk á sýningu Norræna
myndlis tabandalagsins.
sem haldin var á Kjar-
va/sstöðum á Listahátíð
'72. Þá kom hann í
fyrsta skipti ti/ /s/ands
og á þá dvöl minnist
hann í bók sinni
„Stenene skal rope".
Þar segir m.a: „Á sögu-
eynni býr fólk, sem líkist
rýssnesku fólki. Þetta er
bókhneigð þjóð, sem á
stórkostlegar bókmennt-
ir. "
Hjá Sparre er að finna
ríka samkennd með lítil-
og hafa samskipti hans
við þessa menn hvatt
hann til enn harðari bar-
áttu fyrir frelsi og mann-
réttindum.
Hjá Sparre er einnig
að finna mjög ríka Trúar-
þörf og trúhneigð, sem
kemur víða fram í verk-
um hans. Hann segir:
„ Tilfinningar mínar segja
mér að við lifum ekki
eftir daga Krists, heldur
á þeim tímum, áður en
hann kemur aftur. "
I samtali, sem Morgunblaðið
átti við Sparre, segir hann frá
sjálfum sér og viðhorfi sfnu til
listarinnar og þeirra hluta, sem
hann telur mikilsverðasta í líf-
inu.
„Á síðari árum hef ég verið
mjög upptekinn við að berjast
fyrir rétti mannsins til frelsis,"
sagði Sparre. „í dag lifa allir
undir svo sterkum áhrifum frá
hinum tæknivædda heimi, sem
er orðinn svo flókinn, að ein-
staklingurinn sjálfur nýtur sín
ekki. Viða i heiminum er hann
kúgaður og einveldisöfl ráða
orðum hans og gjörðum. Það er
einmitt hér, sem listin hefur
möguleika til að hjálpa ein-
staklingnum að vera hann.sjálf-
ur og lifa sínu eigin lífi. Ég er
sannfærður um að listin er orð-
in næstum hið sfðasta og eina
var fyrir einstaklinginn. Ann-
ars eru réttindi einstaklingsins
svo yfirgripsmikil að ekki er
hægt að takast á við alla þætti
þess f einu. Ég hef f þessu sam-
bandi mikinn áhuga á ástand-
inu i Sovétrikjunum og hef haft
mikil afskipti af ýmsum málum
er viðkoma Sovétrfkjunum.
Þessi afskipti mfn komu mér
seinna í kynni við marga stór-
merka Rússa, sem voru ofsóttir
í sinu heimalandi.
Það var haustið 1969 að
Solsjenitsyn var rekinn úr rit-
höfundasamtökunum i heima-
landi sfnu. Þetta hafði mikil
áhrif á mig. Hvað myndi ger-
ast? Ég svaf ekki um nóttina,
var ekki eitthvað, sem ég gat
gert? Svo fékk ég hugmyndina.
Ég skrifaði bréf til norsku yfir-
valdanna, þar sem ég lagði til
að Solsjenitsyn yrði boðið sem
heiðursgesti til Noregs, þar sem
hann gæti setzt að, ef ómögu-
iegt yrði fyrir hann að búa i
Rússlandi, þar sem hann vildi .
auðvitað helzt lifa og starfa.
Solsjenitsyn fékk spurnir af
þessu og skömmu seinna fékk