Morgunblaðið - 24.10.1976, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUD AGUR 24. OKTÓBER 1976
Sunnefa Ormsdóttir
Efri-Ey — Minning
F. 23. aprfl 1884.
D. 30. september 1976.
Laugardaginn 9. þ.m. fór fram frá
Langholtskirkju f Meðallandi út-
för Sunnefu Ormsdóttur í Efri-
Ey, er látizt hafði f Borgarspftal-
anum f Reykjavík 30. f.m. Var
hún af þekktu bergi brotin. For-
eldrar hennar voru Ormur
Sverrisson frá Grfmsstöðum og
Guðrún Ólafsdóttir frá Eystri-
Lyngum, bæði af kunnum ættum.
Faðir Orms var Sverrrr á Gríms-
stöðum, Bjarnasonar á Keldunúpi
Ólafssonar. Kona Bjarna Ólafs-
sonar var Vilborg Sverrisdóttir,
hálfsystir Eirfks Sverrissonar,
sfðast sýslumanns f Kollabæ. Var
Sunnefa því í föðurætt komin af
hinni landskunnu Sverrissensætt.
Einn af forfeðrum hennar var
Bjarni Eiríksson, bóndi á Geir-
landi um 1703. Frá honum er og
komin Núpsstaðarætt, sem óslitið
hefur búið á Núpsstað frá því er
Jón sonur hans fluttist þangað.
— Móðir Orms, amma Sunnefu,
var Vilborg Stígsdóttir á Lang-
holti og Ingibjargar Sigurðardótt-
ur frá Syðri-Fljótum (föðursystir
Sigurðar þess, sem þar bjó og lézt
um aldamótin síðustu.) Bróðir
Stigs var séra Jón Jónsson
,,mjói“, prestur i Stóra-Dal undir
Eyjafjöllum, söngvinn og ættfróð-
ur. Mun hafa verið afi Þorsteins á
Hrútafelli. — Ingibjörg Sigurðar-
dóttir missti Stig mann sinn og
giftist síðar Sveini Ingimundar-
syni á Staðarholti. Þau áttu Ólaf,
föður Guðrúnar í Efri-Ey, móður
Sunnefu. Voru þau því hálfsyst-
kin, sammæðra, Vilborg Stígsdótt-
ir, amma Sunnefu í föðurætt, og
Óiafur Sveinsson, afi hennar í
móðurætt. Var hvorugu þeirra
vant áhuga og atfylgis, og munu
þær eigindir, ásamt trygglyndi,
hafa orðið aðalsmerki ættanna
beggja og orðið þar rótfastar —
og Sunnefa ekki farið varhluta af.
I ættunum skaut upp miklum
hagleiks- og listamönnum, svo
sem Bjarna á Keldunúpi, Bjarna
á Melhól, Sveini Ólafssyni, síðast
bónda I Suður-Hvammi, Jóhann-
esi Kjarval o.fl. (Ég sleppi þeim,
sem llfs eru, því að þeir sýna
sjálfir sig!).
Sunnefa ól allan aldur sinn að
Efri-Ey nema þrjú fyrstu árin, er
hún dvaldist á fæðingarstað sfn-
um, nú eyðibýlinu Grlmsstöðum
eða „Rofunum", en þvl nafni voru
Grímsstaðabæir I daglegu tali
nefndir, svo og umhverfi þeirra,
eftir að þeir voru fluttir þangað
undan sandi. Hjá foreldrum sln-
um og Vilborgu ömmu sinni
dvaldist hún svo I Efri-Ey
bernsku- og unglingsárin, I vax-
andi og loks stórum systkinahóp,
fram yfir aldamót — eða fram á
árið 1905, er þau fluttust að
Kaldrananesi i Mýrdal; þar and-
aðist Vilborg 1912 og skorti þá
rúmt ár I tlrætt.
Þegar fjölskyldan fór „vestur",
fór Sunnefa til Árna Jónssonar,
er þar átti heima á öðru býli á
Efri-Ey á sama hólnum. Upp frá
því gengu þau Árni I hjónaband
og bjuggu þar áfram, meðan hann
lifði, eða til ársins 1946. En hann
hafði um langt árabil þjáðst af
sjúkdómi, sem ekki tókst að ráða
bót á. Hélt Sunnefa þá áfram með
börnum sínum og tengdamóður
roskinni. Komu börnin fljótt til
verka, voru kná og fengu skjótt
áhuga á vinnu og afkomu. En
framan af varð Sunnefa að vinna
erfiðustu verkin við heyvinnuna,
en tengdamóðirin veitti aðstoð við
inniverkin. Reyndi þetta mjög
mikið á Sunnefu, en hún var
þrekmikil og áhugasöm og vildi
hvorki láta bugast né kvarta um
kjör sín. Smám saman færðist bú-
skapurinn meir og meir á hendur
bræðrunum, sonum hennar, Jóni
og Bjarna, og Guðrún dóttir henn-
ar var ætlð með henni. Loks tók
Bjarni við búi, og eftir það voru
þær mæðgur hjá honum og konu
hans, Guðbjörgu Runólfsdóttur
frá Bakkakoti. Jón fluttist slðar á
annað býli Efri-Eyjar, fæðingar-
stað Jóhannesar Kjarvals, og
kvæntist Ingibjörgu Ingimundar-
dóttur, sem þar var fædd og upp-
alin.
Auk þessara þriggja barna áttu
þau Arni og Sunnefa tvær dætur;
+
Útför móður minnar, tengdamóður og ömmu,
UNNAR GUÐMUNDSDÓTTUR,
frá isafirði,
Giljalandi 33,
fer fram frá Fossvogskirkju, þriðjudaginn 26 okt kl 3 e h
Ásgerður Bjarnadóttir,
Þorsteinn Jakobsson
og barnabörn.
+
Utför móður okkar
ÖNNU HELGADÓTTUR,
Selvogsgrunni 31
fer fram frá Fossvogskirkju mánudaginn 25 október kl 1 5 00
Börnin.
+
Eiginkona min, móðir og tengdamóðir okkar
LÁRA HILDUR ÞÓROARDÓTTIR
Strandaseli 9. Reykjavik
verður jarðsungin i Fossvogskirkju þriðjudaginn 26 október kl 1 30
Árni Ketilbjarnar, Erna Árnadóttir,
Þór R. Þorsteinsson, Katla Árnadóttir,
Pétur Jónsson.
+
Við sendum innilegar þakkir til vma og vandamanna, nær og fjær fyrir
auðsýnda samúð, vinsemd og virðingu við andlát og jarðarför,
MÖRTHU MARÍU EYÞÓRSDÓTTUR,
Skarphéðinsgötu 6.
Sérstakar þakkir skulu færðar læknum og hjúkrunarliði 2 deildar A og
Gjörgæzludeíldar St Jósepsspitala í Landakoti. fyrir mjög góða
umönnun
Fyrir hönd systkina hínnar látnu
Sigriður Einarsdóttir,
Jón Geir Árnason,
Diana Vera Jónsdóttir.
Sigurllnu, húsfreyju I Akurey I
Landeyjum, sem látin er fyrir
nokkrum árum, og Vilborgu, hús-
freyju I Skammadal I Mýrdal.
Enn fremur ólst upp I heimili
þeirra Sunnefu drengur, bræðr-
ungur við börn hennar, Ellas
Þorkelsson að nafni, sem ungur
missti móður sína. Mun hann hafa
notið ýmislegs góðs frá Sunnefu,
þótt faðir hans byggi „út af fyrir
sig“.
Systkini Sunnefu, sem enn lifa,
eru þau Eiríkur, rafvirkjameist-
ari I Reykjavlk, og Sveinbjörg og
Ólafur, sem búsett eru I Keflavík.
Alls voru systkinin tlu, en af þeim
dóu tvö I bernsku.
Þetta eru nú lauslegir drættir
úm ætt og æviferil Sunnefu
Ormsdóttur, nokkurs konar
rammi. Myndin, sem setja ætti I
hann, er ærið vandtekin til þess
að geta látið I ljós allan sannleik-
ann — sjálfa persónugerðina.
Sunnefa var, að mig minnir, um
tveggja ára skeið að hálfu hjá
foreldrum mlnum I Botnum upp
úr aldamótum og ávann sér þann
orðstlr, að hún var æ síðan I upp-
áhaldi hjá þeim, meðan þau lifðu.
Var umgengni við hana hin ágæt-
asta, framkoman frekar ákveðin,
lundarfarið létt og undirhyggju-
laust; var gamansöm I hófi, en
sérstaklega orðvör, viðvikafljót
og rösk til vinnu, þrekmikil og
ósérhlífin. Gætum við systkinin
rifjað upp ýmsar ánægjustundir
sem við áttum með henni, og
aldrei slitnaði kunningskapur
okkar við hana, enda var hún
trygglynd mjög. Mundi ekki hafa
verið á allra færi að rjúfa tryggð
hennar við þá, sem hún fékk mæt-
ur á. Börn hennar borguðu henni
fósturlaunin, tóku mikið tillit til
hennar, báru hana á höndum sér
og blessa nú minningu hennar.
Sunnefa I Efri-Ey lifði tvenna
tímana, eins og eldra fólk nú. Ólst
upp og bjó sjálf við frekar lítil
efni, við gamla búskaparhætti og
byggingarstil hins gamla tima, en
fylgdist með framförunum og sá
loks heimilið, sem hún hafði veitt
forstöðu og síðan aðstoð, meðan
kraftar entust, vel bjargálna, með
nýtízkuhús, raflýst og rafhitað, og
aðrar byggingar góðar. Mun fátt
hafa glatt hana meira.
Hún ávann sér fyrr og síðar
tryggð heimilisfólksins og fékk I
ríkum mæli að reyna á hana; hún
var óspart látin I té af börnum og
barnabörnum, svo sem hjónunum
Bjarna og Guðbjörgu, að
ógleymdri Guðrúnu, dóttur henn-
ar, sem virðist ekki hafa átt aðra
hugsjón æðri en fylgjast með
móður sinni og bjástra að henni I
ellínni og svo voru Jón, sonur
hennar, og kona hans á næsta
leiti. Og margir hugsuðu hlýtt til
hennar, enda var þar gestkvæmt.
Heilsa Sunnefu mun hafa mátt
teljast allgóð yfirleitt um fulla
níu áratugi, enda gat hún þá haft
gamanyrði á vörum, er til hennar
var komið. En siðasta árið fór
heilsu hen'nar hnignandi, og loks
kom að því, að læknir og
hjúkrunarkona, sem sýndu henni
mikla alúð, gátu ekkki haldið
þjáningunum I skefjum. Var hún
þá flutt á sjúkrahús I Reykjavík
og gerð þar á henni aðgerð, en
hún lézt fljótt á eftir. Var hún svo
flutt heim og jarðsett hér.
Utför Sunnefu var fjölmenn,
margir langt að komnir og veður
hið ágætasta. Sólin hellti geislum
sínum yfir moldir hennar og leg-
stað, þar sem hún var lögð til
hvíldar við hliö manns síns I
Langholtskirkjugarði.
Verði henni hvíldin hæg og
eilífðin unaðsleg.
Eyjólfur Eyjólfsson
Enda þótt vinur minn, Eyjólfur
á Hnausum, hafi hér að framan
sagt allt hið helzta, sem ég hefði
viljað greina frá ævi Sunnefu,
frænku minnar I Efri-Ey, og raun-
ar nákvæmar og betur en mér
hefði verið unnt, langar mig samt
til að minnast hennar með nokkr-
um kveðjuorðum.
Ég var ekki gamall að árum,
þegar ég heyrði föður minn tala
um Sunnefu, systur sína I Efri-
Ey, sem hefði orðið eftir austur i
Meðallandi, er fjölskyldan fluttist
út I Mýrdal vorið 1905. Var ljóst,
að hann mat þessa systur sina
mikils, enda hygg ég, að þau hafi
um margt verið lík og áreiðanlega
mjög samrýnd I æsku. Var og
aldursmunur ekki heldur mikill
— eða rúm tvö ár, sem hún var
eldri.
Sunnefa giftist árið 1906 sveit-
unga sínum og næsta nágranna,
Árna Jónssyni, sen bjó þá með
móður sinni á sama hlaði i Efri-
Ey. Settu þau saman bú og bjuggu
þar æ siðan. Þvi miður missti
Árni heilsuna snemma á bú-
skaparárum þeirra, svo að frænka
mín varð að taka að sér forstöðu
heimilisins, bæði innan stokks og
utan. Þau eignuðust fimm börn,
tvo drengi og þrjár stúlkur, sem
öll aðstoðuðu foreldra sína dyggi-
lega, þegar aldur leyfði. Var róm-
að hversu samhent fjölskyldan I
Efri-Ey var.
Á árunum fyrir 1940 var sam-
göngum háttað á þann veg austur
þar, sem og viðast hvar annars
staðar hér á landi, að næstum
tilgangslaust er að segja ungu
fólki frá, þar sem nú má bruna
austur I Meðalland héðan úr
Reykjavík á fimm klukkustund-
um og tæplega það. Var I reynd
svo, að þarfasti þjónninn, hestur-
inn, var eina samgöngutækið
austur yfir Mýrdalssand, þar til
brúin kom á Múlakvísl árið 1935.
Og nokkur ár Iiðu eftir það, þar til
bílfært varð I Meðallandið. Þegar
þetta er haft I huga, var ekki við
að búast, að samband væri mikið
við frændfólkið austur þar.
Því aðeins segi ég þetta til að
skýra það, hversu seint ég kynnt-
ist Sunnefu I Efri-Ey á heimili
hennar. Var það ekki fyrr en
1945, er mig bar þar fyrst að
garði, og þá var hún komin at
léttasta skeiði — eða rúmlega
sextug. Samt bar hún aldurinn
svo vel, að fáir gátu haldið hana
komna á þann aldur. Virðist það
og vera einkenni ættarinnar sam-
hliða háum aldri, sem margt af
þessu ættfólki hefur náð. Mér var
tekið opnum örmum af Sunnefu
og fólki hennar, og þá myndaðist
vinátta og órofatryggð, sem hald-
izt hefur æ síðan.
Árni i Efri-Ey lézt árið 1946, og
þá tók Bjarni, sonur þeirra, alger-
lega við búi ásamt konu sinni.
Upp frá því dvaldist Sunnefa I
heimili þeirra og vann þvi allt, er
hún mátti, þar til yfir lauk. Man
ég vel, þegar ég kom fyrst að
Efri-Ey, að frænka min sat með
prjónana sína, og þannig minnist
ég hennar alla tíð, sitjandi á rúmi
sinu við vesturgluggann, þar sem
sjá mátti Mýrdalsjökul, Hafursey
og Hjörleifshöfða I góðu skyggni.
Og vel lýsti það þeirri umhyggju
og virðingu, sem hún naut meðal
barna sinna, að hún fékk vestur-
herbergi með sams konar útsýni I
hinu nýja og rúmgóða húsi, sem
reist var fyrir fáum árum vestast
á bæjarhólnum. Var auðfundið,
að henni þótti vænt um þessa
hugulsemi. Þar bjó hún um sig
ásamt Guðrúnu, dóttur sinni, sem
dvaldist alla ævi með henni og
hjúkraði henni, þegar aldur og
þreyta tóku að segja til sín. Var
einstakt að sjá, hversu náið og
fagur samband þeirra mæðgna
var. Minnti þetta mig mjög á Guð-
rúnu, föðursystur mína, sem var
alla ævi sina með foreldrum sín-
um á Kaldrananesi og annaðist
þau af stakri prýði. Sá varð hér
munur á, að hún lézt á undan
þeim, fyrst sinna systkina, er upp
komust, tæplega sextug, og lang-
yngst þeirra að árum.
Þegar samgöngur voru komnar
i sæmilegt horf austur i Meðal-
land tóku ferðir minar og for-
eldra minna að aukast þangað,
enda var alla tíð mjög kært með
þeim systkinum, svo sem áður
segir. Skrifuðust þau reglulega á
um áratugi, og það lýsir bezt
tryggð Sunnefu, að hún hélt þeim
sið áfram við mágkonu sína, þeg-
ar bróðir hennar var fallinn frá.
Er sizt of mælt það, sem Eyjólfur
á Hnausum segir um tryggð þess-
ara systkina i eftirmælum sínum.
Barngóð var Sunnefa með af-
brigðum, og munu barnabörn
hennar I Uppbænum og Miðbæn-
um I Efri-Ey minnast ömmu sinn-
ar með þakklæti og eins hin
barnabörnin, sem ólust upp I fjar-
lægð. En það eru fleiri börn en
þau, sem minnast frænku sinnar.
Börn okkar hjóna urðu vissulega
vör við þá hlýju, sem frá henni
streymdi, þegar við komum I
heimsókn. Var það því alltaf til-
hlökkunarefni að skreppa austur
að Efri-Ey og gista þar eina nótt
eða fleiri og setjast þá á rúm-
stokkinn hjá Sunnefu og rabba
við hana. Siðust slík ferð var farin
I byrjun ágúst I sumar, en þá var
orðið ljóst að ævisól hennar var
að hníga til viðar. Engu að síður
kom hið skemmtilega bros hennar
fram á andlitið, og umhugsunin
um það, að vel færi um okkur, var
óbreytt.
Utfarardagur Sunnefu I Efri-Ey
var bjartur og fagur, og kom mér
þá I hug máltækið: Svo gefur
hverjum sem hann er góður til.
Hafi nokkur átt skilíð, að Meðal-
landið kveddi elzta fbúa sinn I
skini fagurrar haustsólar og með
hinn víðfeðma og stórbrotna
fjallahring, krýndan haustlitum
og snævi þakinn hið efra, I allri
dýrð sinni, þá var það einmitt
Sunnefa I Efri-Ey. Þessarar
haustdýrðar naut vissulega hinn
mikli skari vina og vandamanna,
sem fylgdi henni frá heimili
hennar og að hinzta hvílurúmi við
hlið eiginmannsins i Langholts-
kirkjugarði.
Hér var á enda runnið mikið og
fagurt æviskeið, sem hófst siðasta
vetrardag 1884 og lauk, þegar
tæpur mánuður lifði sumars 1976.
Skulu Sunnefu I Efri-Ey að leiðar-
lokum færðar þakkir fyrir alla þá
nærgætni og tryggð, sem hún
sýndi samferðamönnum sínum.
Um leið votta ég ástvinum hennar
öllum samúð mína og fjölskyldu
minnar. "
+
Hjartans þakkir til allra sem auðsýndu okkur samúð og vinarhug við
andlát og útför móður minnar
ÞÓRUNNAR G ÞÓRÓLFSDÓTTUR.
Gránufélagsgótu 20, Akureyri.
Fyrir mína hönd og annarra vandamanna
Kristln Sigurbjörnsdóttir.
+
Þökkum innilega auðsýnda samúð og virðingu við fráfall og útför
JENNÝAR KAMILLU JÚLÍUSDÓTTUR.
Garðhúsum, Garði.
Börn og tengdabörn.
Jón Adalsteinn Jónsson