Morgunblaðið - 24.10.1976, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. OKTÓBER 1976
31
margnefnt ráðuneyti hafi fallið
frá þessu ákvæði.
Þetta hringl ráðuneytisins veld-
ur þvi, að ekki er neinn vilji al-
mennings' til að fylgja settum
reglum, enda eðlilegt því reglur
settar í dag falla úr gildi vegna
nýrra á morgun."
Asgrímur
Pálsson,
útgerðarmaður
Asgrímur gerir sína báta út frá
Stokkseyri, en það eru Arni
Magnússon og Sóley. Hann fékk
ekki leyfi til sfldveiða og fer hér
álit hans:
„Spurningunni um það, hvort
mér hafi líkað takmörkun síld-
veiðileyfa og framkvæmd á út-
hlutun leyfanna, hlýt ég að svara
neitandi. Ég var i hópi þeirra
mörgu, sem sóttu um leyfi en
fengu ekki. Astæðan fyrir neitun-
inni var mér tjáð að væri, að ef
öllum væri veitt leyfi, og þar með
ákveðið aflamagn, yrði of litið til
úthlutunar fyrir hvern bát til
þess að veiðarnar yrðu arðbærar
fyrir útgerðina. Þetta eru rök út-
af fyrir sig og hagstæð fyrir þá,
sem fengu leyfin.
Ég hafði á siðastliðnu ári og
þessu fest kaup á tveimur bátum
hentugum til síldveiða, ásamt
síldarnótum og öllum útbúnaði til
veiðanna, með það í huga að salta
afla þeirra og þar með að brúa þá
atvinnueyðu, sem alltaf hefur
verið árviss á Stokkseyri á haust-
in. Nú hefur afli og atvinna verið
svo til engin frá miðjum ágúst og
ekki líklegt að úr rakni fyrr en
eftir áramót, og þarf enginn að
efast um hverja erfiðleika slíkt
hefur í för með sér fyrir starfs-
fólkið og fyrirtækið.
Ég efast ekki um annað, en að á
næsta ári verði úthlutun leyfanna
á þann veg framkvæmd, að þeir,
sem ekki fengu leyfin núna, hafi
forgang og fái tvöfaldan aflakvóta
og sömu rökum verði þá beitt, og
túlkuð hafa verið þetta ár, meðal
annars með þvi að þeir, sem
veiddu fram yfir sína úthlutun i
fyrra, fengju skertan kvóta í ár.
Við skulum vona að á árinu 1978
flutningsverðmæti þessa afla
mun vera yfir 1000 milljónir
króna og skiptaverðmæti nærri
600 milljónum króna. Meðal-
tekjur þeirra skipa og áhafna,
sem veiðarnar stunda, er þvi ekki
undir 12 milljónum á skip.
Hásetahlutur skiptir hundruðum
þúsunda.
Staðbundnar náttúruauðlindir
við slrendur landsins og sérleyfis-
nýting þeirra.
Hér er átt við staðbundnar fisk-
tegundir, sem mestmegnis veiðast
innan 3ja mílna frá landi. Fyrst
og fremst er hér á tt við innflóa-
rækju, humar, hörpudisk og
Suðurlandssildarstofninn. Við út-
hlutun veiðileyfa til að nýta
þessar náttúruauðlindir hafa
verið viðhafðar tvær aðferðir.
Ef þessar náttúruauðlindir eru
við Vestfirði, við Norðurland eða
við Austurland, þá er viðhöfð sú
stefna að íbúar viðkomandi lands-
hluta og venjulega aðeins íbúar
þeirra byggðarlaga, sem næst
náttúruauðlindinni liggja, fá sér-
leyfi til veiðanna og vinnslu verð-
mæta úr henni. Má segja að hér sé
notuð í smækkaðri mynd sú
stefna í landhelgismálum og
nýtingu auðæfa hafsins, sem nú
er orðin alls ráðandi í veröldinni.
Hin reglan á við um veiðar
undan suðurströnd landsins og í
Faxaflóa. Sé þar um sérleyfis-
veiðar að ræða, þá hefur stjórn
LÍU í raun allt vald um úthlutun
sérleyfisleyfa ti nýtingar náttúru-
auðlindarinnar. Hér eru aðrar
reglur í heiðri hafðar. Má segja að
frá upphafi hafi stjórn LÍU
haldið sig að gömlu brezku
reglunni um rétt hins sterka og
frelsi til veiða á höfunum, án
nokkurs tillitS til afkomu fólks
eða atvinnutækja á því svæði, sem
að náttúruauðlindinni liggja.
Uthlutun sérleyfisveiða til síld-
veiða haustið 1975 og 1976.
Við úthlutun sildveiðileyfanna
1975 var beitt auðvirðilegu bragði
sem eingöngu var miðað við að
þrýsta óverðugum frá þátttöku í
veiðunum. Söltun á síld um borð í
veiðiskipunum var svo vitlaus, að
auglóst er nú að hún var aðeins
átylla til tryggingar hagsmunum
hinna útvöldu. Ef nokkur er í

Ásgrfmur Pálsson
verði síldarstofninn það sterkur
að hann þoli þá veiði, sem nægt
geti öllum til að vera sæmilega
ánægðir.
Björgvin Jónsson,
útgeröarmaður.
BJÖRGVIN rekur tvö útgerðar-
félög sem gera út þrjá báta frá
Þorlákshöfn. Er það annars vegar
Glettingur h.f., sem gerir út
Höfrung III og Jón á Hofi, en
hins vegar Húnaröst h.f., sem
gerir út samnefndan bát. Hann
sótti um leyfi til sildveiða fyrir
alla sina báta, en engum var veitt
leyfi.
Þegar leitazt er við að svara
þessari spurningu, þá verur að
hafa í huga veiðimagn og verð-
mæti veiðinnar.
Umfang sérleyfisveiðanna
Á þessu hausti er um að ræða
veiði i herpinót á 10 þúsund
tonnum sildar, sem skiptast á
rúmlega 50 skip. Heildarút-
Þegar formleg úthlutun veiði-
leyfa á sildveiðar hófst á þessu
hausti var löngu orðið ljóst að
verð síldar i Danmörku hafði
hækkað sem nam skerðingu
síldarkvótans frá fyrra ári. And-
virði þeirra veiða nemur frá 18 til
30 milljónum á skip. Þá lá einnig
á borðinu að sumarveiðar á loðnu
fyrir Norðurlandi höfðu heppn-
azt. Ört hækkandi markaðsverð á
loðnuafurðum tryggði góða af-
komu. Það var því orðið ljóst að
afkoma þessa hluta vélbáta-
flotans, sem engra sérréttinda
nýtur um veiðar í fiskveiðilög-
sögunni, var vægást sagt hörmu-
legur. Mikil skerðing netaveiði-
svæða í samfélags þágu og
skerðing togveiðiréttinda frá
miðju ári sem í raun þýðir bann
við togveiðum skipa yfir 106 rúm-
lestir, kipptu öllum grundvelli
undan rekstri þessara skipa.
Menn skulu athuga að 105 rúm-
lesta bátur með 1000 H.K. vél má
toga mörgum sjómilum innar en
120 tonna bátur með 400 H.K. vél.
Báðar þessar aðgerðir eru gerðar
til að auka fiskfriðun og þ.a.l.
sagðar i samfélagsþágu. Við þeim
út af fyrir sig er ekkert að segja,
séu þær réttlátar og ef aðrir
leggja svipað af mörkum til fisk-
friðunar.
Menn verða að skoða úthlutun
stjórnar LÍU í ljósi fyrrgreindra
staðreynda. Getur svo hver og
einn dregið sínar ályktanir um
úthlutunina. Min skoðun er sú, að
úthlutunin hafi verið meiri mis-
beiting valds i þágu þröngra sér-
hagsmuna en dæmi eru til um í
atvinnusögu okkar um langt
árabil. Hlutur sjávarútvegsráðu-
neytisins i þessu máli er fyrst og
fremst formlegur. Uthlutunin
hlaut alltaf að verða deilumál.
Með því að fara að tillögu LIU, þá
vísaði ráðuneytið vandanum frá
sér. Um leið tryggði ráðherra með
þessum reglum í það minnsta
tveim bátum frá Vestfjörðum
leyfi. Samhliða þessu, þá tel ég,
að ráðherra hljóti að hafa verið
það ljóst, að með þessari úthlutun
renndi hann svo rækiega slag-
brandi fyrir alla möguleika
íslenzkra stjórnvalda til samninga
um veiðar útlendinga í 200 milna
Björgvin Jónsson
vafa um þetta, er einfalt að fá
endursýnda í sjónvarpi kvikmynd
frá löndun úr síldarbát i Grinda-
vik í upphafi veiðanna 1975.
Á þessu ári var ekkert svipað
bragð tiltækt og var þá bragðið
frá fyrra ári framlengt um mitt
ár.
Jón og séra Jón.
Ómögulegt er að koma að út-
hlutun veiðileyfa á þessu ári án
þess að víkja að mismunandi með-
höndlun á veiðilagabrotum en
nokkuð mörg skip brutu reglur á
síldveiðum á s.l. ári. Svipaður
skipáfjöldi braut reglur um
veiðar á friðuðu netaveiðisvæði
s.l. vetur. Þessi brot skulu ekki
afsökuð hér.
Þessa dagana er verið að bjóða
skipstjórum brotlegu netaveiði-
bátanna upp á 500 þúsund króna
réttarsátt. Skipstjórnarmenn sild-
veiðiskipannna sem reglur brutu
í fyrra fengu framlengt veiðileyf-
um sínum um 1 ár.
Staðreyndir um afkomu véibáta-
flotans á þessu ári.
jafnar skoðanir á sérréttindum
ibúanna til nýtingar stað-
bundinna náttúruauðlinda. Hvort
tveggja eru þó staðreyndir sem
ekki verður breytt. Enginn getur
heldur mótmælt þvi að bylting
þessi hefur gjörbreytt möguleik-
um fólks á þessum svæðum og
bætt lífskjör þeirra stórlega. En
hvað eiga ibúar sjávarbyggðanna
í öðrum kjördæmum að gera? Ef
við gerum ekkert þá er sjávarút-
vegurinn endanlega orðinn undir
í þessum landshlutum. Við getum
beðið stjórnvöld um 5 til 6 ál-
bræðslur, sem Norðlendingar
vilja ekki. Við getum krafið ríkis-
valdið um samfélagsaðstoð upp á
nokkra tugi milljarða til tækni-
byltingar í fisköflun okkar. Það
myndi væntanlega þýða byggingu
og innflutning á nálægt 30 skut-
togurum af minni gerð. Við
getum farið þess á leit við þing-
menn okkar, að þeir fari að sinna
afkomu fólksins, sem byggir
sjávarbyggðirnar á svipaðan hátt
og þingmenn annarra kjördæma
gera.
Nægilegt væri í bili að þeir
tryggðu íbúum sjávarbyggðanna
réttmæta hlutdeild i öflun og
vinnslu staðbundinna náttúru-
auðlinda við strendur lands-
hlutanna.
Ármann Friðriksson,
útgerðarmaður.
ÁRMANN er útgerðarmaður og
gerir út 2 skip frá Reykjavík,
Helgu og Helgu II, sem var eitt
þeirra skipa sem fékk leyfi til
sildveiða á þessu hausti. Fer hér
svar hans:
„Með skiptingu á síldarkvóta
árið 1976 er ég óánægður.
Það var farið aftan að útgerðar-
mönnum þegar auglýst var í vor
að þeir sem ætluðu að senda báta
sína á síldveiðar í Norðursjó,
skyldu sækja um leyfi, en þeir
sem það gerðu fengu leyfin. En
það voru margir sem ætluðu að
senda báta sina á sildveiðar hér
heima, fyrir sunnan land, en
fengu ekki þar sem þeir sóttu
ekki um leyfi til síldveiða í
Ármann Friðriksson
landhelginni, að ekki mun verða á
valdi þessarar ríkisstjórnar aó
draga hann frá. Ég hygg að út-
hlutun sildveiðileyfanna undan-
gengin ár sýni okkur, jafnvel ljós-
ara en nokkuð annað að þrátt
fyrir allt tal um spillta stjórn-
málamenn, þá eru þeir það skásta,
sem við eigum, þegar skipta þarf
hagsmunum sem þessum.
Þingmenn Vestfjarða Norður-
landskjördæmanna beggja og
þingmenn Austfjarða láta sig
miklu skipta afkomu kjósenda
sinna i hinum dreifðu sjávar-
byggðum. Með opinberri aðstoð
sem nemur á bilinu 80—90% fjár-
festingar, eru þingmenn þessara
kjördæma búnir að aðstoða þá til
að framkvæma tæknibyltingu i
fisköflun og vinnslu sjávarafurða.
Jafnframt tryggja þeir sérréttindi
ibúa byggðarlaganna til nýtingar
staðbundinna náttúruauðlinda
við strendur landshlutanna.
Ágreiningur getur verið um
þjóðhagslegan hagnað þessarar
byltingar. Menn geta haft mis-
Kristján Ragnarsson.
Norðursjó, þar sem þeir ætluðu
ekki þangað.
Ég skil ekki hvers lags vinnu-
brögð það eru hjá sjávarútvegs-
ráðuneytinu að bátar, sem eru
yfirbyggðir, fá að fiska meira
magn en hinir, þótt þeir hafi
verið á sömu veiðum yfir vetur-
inn. Svo tóku þeir upp á þvi að
bæta afla á aðeins fjóra báta, sem
voru á síldveiðum i Norðursjó,
100—140 tonnum á bát. Þar er
farið aftan að sjómönnum og út-
gerðarmönnum með því að mis-
muna þessum bátum. Hvers
vegna fá þeir en ekki aðrir? Er
það gamla sagan um Jón og séra
Jón? Það hefði verið heiðarlega
að skipta þessu magni á alla
bátana.
í haust var talað um að fleiri
bátar fengju leyfi til síldveiða hér
við land ef bátar, sem hefðu
fengið leyfi, hættu við veiðar.
Einhverjir hættu við að fara á
veiðar, en engir fengu leyfi -í
staðinn fyrir þá.
Þeir menn i sjávarútvegsráðu-
neytinu, sem áttu að sjá um leyfis-
veitingar til sildveiða, réðu þar
engu um og voru þar af leiðandi
gagnslausir þar.“
Kristján Ragnars-
son, formaður L.Í.Ú.
„ÞEGAR fyrir lá s.l. vor, að Haf-
rannsóknastofnunin mælti með
að leyft yrði að veiða 15.000 lestir
af síld á þessu hausti var úr
vöndu að ráða hverjir fengju leyfi
til þess að veiða þetta takmarkaða
magn. í fyrsta lagi þurfti að taka
ákvörðun um hvernig magninu
yrði skipt milli rekneta- og hring-
nótabáta.
Þar sem fyrir lá að rekneta-
bátum myndi fjölga frá s.l. ári og
þeir væru nú mun betur búnir til
veiðanna en ári áður, þegar þeir
veiddu um 3.500 lestir, þótti eðli-
legt að ætla þeim 5.000 lestir og
hringnótabátum 10.000 lestir.
Vegna þess að reknetin velja úr
stærstu síldina þótti ekki ástæða
til þess að setja aflakvóta fyrir
reknetabáta, þannig að þeir eru
ekki bundnir af 5.000 lesta afla.
Þegar fyrir lá að 10.000 lestir
kæmu í hlut hringnótabáta var
ljóst að fjöldi þeirra báta sem
veiðarnar stunduðu mæ'tti ekki
fara yfir 50, þannig að 200 lestir
kæmu i hlut hvers, til þess að
veiðarnar væru arðbærar.
Við þessar aðstæður þótti eðli-
legt að þeir bátar sem fengið
höfðu sildveiðileyfi í Norðursjó,
fengju einnig leyfi til sildveiða
við Island. Var þá litið til þess, að
kostnaðarminnst væri fyrir þá að
veiða þetta magn, þvi þeir væru á
síldveiðum hvort sem væri o{* að
aflakvóti þeirra hafði verið
minnkaður verulega i Norðursjó.
Þeir hefðu haft lélega loðnu-
vertíð, þar sem verð á loðnu var
mjög lágt og algert verkefnaleysi
blasti við þeim síðari hluta árs.
Var þvi ákveðið að þeir bátar sem
fengið höfðu síldarleyfi í Norður-
sjó fengju leyfið, en þeir voru 46
og auk þess 6 bátar sem stunduðu
sildveiðar á s.l. ári við Island.
Þannig urðu bátarnir 52 og í hlut
hvers komu 210 lestir, nema
þeirra sem veiddu umfram kvóta
á s.l. ári, en það magn var nú
dregið frá þeim.
Það má telja nýmæli fyrir
íslenzka útgerð að þurfa að sæta
aflatakmörkunum og kvótaskipt-
ingu milli skipa. Það er því eðli-
legt að ágreiningur risi um út-
hlutun veiðileyfa, eins og þeirra
sem hér er um rætt.
Mér er Ijóst að i framtíðinni
verður að taka tillit til fleiri
atriða en að framan greinir við
úthlutun síldveiðileyfa, því ganga
má út frá þvi, að við það v.'rðum
við að búa i næstu framtið, að
veiðar þessar verði háðar leyfum.
Ég leyfi mér að efast um að
veiðileyfunum hefði verið úthlut-
að eins og gert var, ef þá hefði
verið vitað um þá nýju möguleika,
sem felast í loðnuveiðum hinna
stærri skipa að sumarlagi og það
afurðaverð fyrir loðnu, sem nú er
fáanlegt.
Ég álít að millistærð báta frá
105 til 250 lestir eigi nú við mesta
rekstrarerfiðleika að striða.
Hinar nýju landhelgisreglur
bitna mjög á þessari stærð báta og
vart skiljanlegt að löggjafinn hafi
ætlað að mismuna bátastærðum
svo gróflega, sem raun ber vitni.
Ætla verður að þessum reglum
verði breytt, svo ósanngjarnar
sem þær eru. Margir þessara báta
eiga síldveiðibúnað frá gamalli
tíð og sækjast eigendur þeirra
eðlilega mjög eftir því að fá sild-
veiðileyfi. Á næsta ári hlýtur að
verða tekið tillit til þessara aðila
og þeim veitt leyfin. Til þess þarf
einnig að lita, að tekjumöguleikar
sjómanna eru mjög miklir þann
stutta tíma, sem tekur að veiða
heimilað magn og er þvi einnig
eðlilegt frá því sjónarmiði að
veita öðrum aðilum veiðileyfi en
þeim sem hafa fengið þau tvö s.l.
ár. Þess þarf þó að gæta að veita
ekki fleiri bátum leyfi hverju
sinni en það, að um 200 lestir
komi i hlut hvers."