Morgunblaðið - 26.11.1976, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1976
13
ÍSLENDINGAR ALLT OF FEITIR ÍSLEINDINGAR ALLT OF FEITIR ÍSLENDIN
1 ' _________________________________________________________________
MATARÆÐI VEGNA HÆKKAÐRAR BLOÐFITU.
Grundvallaratriði þessa mataræðis eru eftirfarandi:
Hitaeiningar séu takmarkaðar nægilega til að koma í veg fyrir
offitu. Þetta er gert með því að borða ekki meira en svo, að kjör-
þyngd haldist.
Dregið sé úr neyzlu mettaðrar (fastrar) fitu, svo sem tólgar,smjörs,
smjörlíkis og kjötfitu. Neyzla ómet'taðrar (fljótandi) fitu, jurtaolíu
og fiskfitu sé hlutfallslega aukin.
Aukin sé neyzla grænmetis, ávaxta, kartaflna, undanrennu, fisks og
kornmetis.
Dregið sé að sama skapi úr neyzlu nýmjólkur, rjóma, smjörs, feitra
mjólkurosta tólgar og feits kjöts.
Takmörkuð sé mjög neyzla sykurs, sætinda og sykurríkra fæðutegunda.
Fæði, sem byggt er á framangreindum atriðum, inniheldur lítið af mett-
aðri fitu, kólesteról og sykri.
Næringarefni
Fæðutegundir
1. Brauð Rúgbrauð.normalbrauð,fransk-
kornma tur . brauð ,heilhveit ibrauð , f la-t-
brauð jhrökkbrauð.rúnstykki,
kringlur,tvlbökur,ósætt kex.
Allar tegundir af grjónum og
mjölmat,kornflögur(corn flakes)
makkarónur,spaghetti,nuðlur.
2. Grænmeti
og ávextir.
3. Mjólkurafurðir
og egg.
4. Kjöt og fiskur
5. Feitmeti.
6. Sykurtegundir.
7. Krydd
og drykkir.
Kartöflur. Allar tegundir af
grænmeti,ávöxtum og berjum,
nýtt og þurrkað.einnig niður-
soðið og frosið án sykurs.
Möndlur.
Fæðutegundir sem ber
að sneiða hjá.
Allar tegundir af kökum'
vínarbrauð, sætt kex.
Kókoshnetur og kókos-
mjöl.
Undanrenna,undanrennuduft,
mysa,áfir,skyr,magur ostur
30%,smurostur,egg aðeins í
olíusósu (mayonnes) (1 stk.
í j 1. olíu),eggjahvíta.
Magurt kjöt,s.s. lambakjöt,
kinda-kálfa-nauta-hrossa-
hreindýra-og hvalkjöt,
kjúklingar,rjúpur,lundi,
svartfugl. Fiskur.
Sólblómaolía.maisolía og
soyaolía. Smjör eða smjör-
líki 10 gr. daglega.
Krydd,tómatsósa,súpukraftur,
allar tegundir af öli, ósætur
safi. Kaffi og te.
Nýmjólk,súrmjólk,rjómi,
rjómaís,allir feitir
ostar. Egg fram yfir
það, sem leyft er.
Feitt kjöt af áðurnefndumj
tegundum. Einnig gæsir,
endur,lifur,nýru,feitt
álegg.pylsur,fiskhrogn,
rækjur,humar. Saltað og
reykt kjöt og fiskur.
Smjör.smjörlíki,jurta-
smjörlíki,jurtafeiti,
(olivenolía),jarðhnetu-
og kókosfeiti.
Allar tegundir af sykri.
011 sætindi.
Allir sykraðir drykkir.
Ráðle&gingar Hjartaverndar um fæðuval þeirra sem of feitir oru
ári, Sýnir þetta bezt, hvað eftirlit
þarf að vera strangt með að með-
ferð sé haldið áfram, enda varir
hún ævilangt.
Við höfum nú hafið viðræður
við heilbrigðismálaráðuneytið og
stjórn Landspitalans um að koma
á fót göngudeild fyrir háþrýst-
ingsfólk. Höfum við góðar vonir
um að málið nái fram að ganga í
náinni framtíð, enda er ekki
nokkur vafi á þvi, að það er eng-
inn þáttur heilbrigðismála meira
virði í fyrirbyggjandi læknisfræði
i dag eins og að þeir, sem hafa
háþrýsting, fái rétta og reglulega
meðferð.
HVað með aðra hættuþætti?
— Þá ber fyrst að nefna hækk-
aða blóðfitu. I þvi tilliti erum við
næst hæstir i heiminum, og að-
eins eru Austur-Finnar þar fyrir
ofan okkur (sjá töflu yfir mið-
gildi kolesterols). Eðlilegt er að
spyrja, hvernig megi á þessu
standa. Ég hefi ekki á reiðum
höndum nema tvö atriði í bili, og
það er hinn feiti matur, sem við
borðum, og hreyfingarleysi Is-
lenzks fólks, sem er óvenju mikið.
Þetta leiðir einmitt hugann að
þvi, sem áður getur, að nærri
þriðji hver maður er of þungur
skv. rannsóknum Hjartaverndar,
og það svo mikið, að það munar 4
— 5 kg í öllum aldursfiokkum ef
borið er saman við karla í Eskilst-
una i Svíþjóð. Samanburðurinn
verður okkur þó enn meira í óhag,
eða um 10 kg að meðaltali, sé
leitað til líftryggingafélaga í New
York borg. Hækkaða blóðfitu er
auðvelt að lækka með réttu
mataræði og lyfjum, ef með þarf.
Ef litið er á mynd hér á síðunni
um feril blóðfitu, sést hve
kólesterol Islenzkra karla, dæmið
er af Reykjavíkursvæðinu, hækk-
ar yfir vetrarmánuðina, en á sama
tíma þyngist hver maður um 4 —5
kg. Það þýðir svo i reynd að ís-
lenzkir karlmenn á aldrinum 34
— 61 árs eru um 100 tonnum
þyngri að vetri til en að sumri til.
— Hvað reykingúm viðvíkur er
alþjóð kunnugt um óhollustu
þeirra fyrir æðakerfi likamans.
Þvi miður höfum við ekki reyk-
ingaskýrslu frá rannsókn Hjarta-
verndar endanlega tilbúna. Staf-
ar það bæði af skorti peninga og
mannafla, en við erum auðsjáan-
lega litlir eftirbatar nágranna-
þjóðanna í reykingum.
— Hvað sykursýki viðvíkur hef-
ur rannsóknastöð Hjartaverndar
lagt mikinn efnivið af mörkum
fyrir göngudeild sykursjúkra,
sem sett var á stofn fyrir nokkr-
um árum og unnið hefur af mik-
illi prýði í þeim efnum.
— Ég vil loks aðeins minnast á
Viðtal: ágás
leynda þvagfærasýkingu hjá kon-
um. Þessi sýking getur leitt til
alvarlegra nýrnaskemmda, ef
ekki er að gætt, og réttri meðferð
beitt. Höfum við þvi miður séð
alvarlegar nýrnaskemmdir af
þessum völdum hjá konum.
Hvernig hugsið þið ykkur hjá
Hjartavernd að snúast til varnar
gegn þessum hættuþáttum heilsu-
fars?
— Ég sagði áðan að rannsókna-
stöð Hjartaverndar væri fyrst og
fremst leitarstöð, en ef okkur
tekst, sem ég sannarlega vona, að
koma á fót göngudeild fyrir fólk
meó háþrýsting, þá verða auðvit-
að allir þessir þættir teknir til
meðferðar, þ.e.a.s. ef maðurinn er
of þungur, þá verður það leiðrétt,
ef hann er reykinga maður þá
verður honum ráðlagt að hætta
því, og ef hann hefur hækkaða
blóðfitu, þá fær hann sérstakt
mataræði til þess að lækka blóó-
fituna. t því sambandi vil ég geta
þess, að fyrir ári voru 60 manns,
sem höfðu töluvert hækkaða blóð-
fitu, settir á sérstakt fæði og hafa
komið í reglulega rannsókn með
millibili á rannsóknastöð Hjarta-
verndar. Hefur tekist vel að
lækka blóðfituna með mataræði
eingöngu.
Eitthvað að lokum ( þessu sam-
bandi?
— Mig langar að geta þess, að
Framhald á bls. 25
MiSgildi kolesterols íslenskra karla borir) sartian viS kolesterol karla wn nSrum löndum (rannsókn A. Keys o.fl.). í nokkr-
Aldur Bandar. Italia Júgósl. Finnl. Holl. Grikkl. Japan Island
40—44 234 192 182 265 233 198 167 246
45—49 234 200 185 272 235 199 165 253
50—54 232 199 186 262 227 210 178 256
55—59 Fjöldi 242 198 188 259 226 208 168 254
rannsakaðra 853 710 666 814 331 652 491 181^^
Á þessari töflu má sjá
hversu mikil blóðfita (s-
lenzkra karla er, saman-
borið við aðrar þjóðir.
Við erum langt fyrir ofan
allar aðrar þjóðir ef und-
an skildir eru Finnar, en
þær tölur sem eru hér
yfir Finna, ná til austur-
finnskra karlmanna, en
ekki er vitað hvers vegna
blóðfita þeirra er svo há.
(ágás)
Iðunn:
Hljómplata með vís-
um úr Vísnabókinni
Gunnar Þórðarson og Björgvin Halldórsson
á starfslaunum við gerð plötunnar
BÓKAÚTGÁFAN Iðunn hefur
sent á markað nýja hljómplötu
með vlsum úr Vlsnabókinni sem
flestir Islendingar kannst við.
Gunnar Þórðarson og Björgvin
Halldórsson nutu starfslauna hjá
útgáfunni til að vinna að gerð
plötunnar.
1 frétt frá Iðunni segir enn-
fremur um plötuna:
„Gunnar Þórðarson, Björgvin
Haildórsson, Jóhann Helgason og
Arnar Sigurbjörnsson sömdu lög
á plötuna og ennfremur eru mörg
hinna gömlu þekktu laga sem all-
ir kannast við. Björgvin Halldórs-
son syngur flest laganna. Meðal
hljómlistarmanna, sem lögðu
hönd á plóginn, eru strengjasveit
Julian Gaillard sem var i 14 ár
hljómsveitarstjóri sinfóníuhljóm-
sveitar BBC í London og hinn
nafntogaði hörpuleikari London
Philharmonic Orchestra, David
Snell. Undirleikur og hluti af
söng voru .hljóðritaðir i Ramport-
hljóðverinu I London af Mark
Dodson, sem síðan kom til Islands
og lauk hljóðritun I Hljóðrita í
Hafnarfirði. Myndir á plötu-
umslagi málaði Halldór Pétursson
listmálari.
Á plötunni eru eftirtalin lög:
Hlið 1.
Komdu kisa min — Þambara
vambara
Ég á lítinn skritinn skugga
Sofðu unga ástin min
Bokki sat I brunni
Krummi svaf í klettagjá
Bráðum kemur betri tið
Hlið 2:
Stóð ég úti i tungsljósi
Hann Tumi fer á fætur
Sunnudagur til sigurs
Fyrr var oft í koti kátt
Það var einu sinni strákur
Kvölda tekur.
KONUR innan I.O.G.T. reglunnar I Reykjavlk halda árlegan basar
sinn og kaffisölu laugardaginn 27. nóvember kl. 2.30 e.h. I Templara-
höllinni, Eirlksgötu 5.
Á basarnum er mikið af alls konar munum sem konurnar hafa unnið
og lagt sig mjög fram um að hafa hann með sem mestum myndarbrag.
— Þarna er um marga eigulega muni að ræða og verði stillt I hóf.
Örn og Örlygur:
SamfeUukassar
— ný tegund raðmynda
BÖKAUTGÁFAN Örn og Örlygur
hefur sent frá sér nýjung á mark-
aðinn, sem ætluð er til þroska-
þjálfunar fyrir börn þriggja ára
og eldri. Eru það svonefndir sam-
fellukassar, ný tegund raðmynda.
Útgáfan hefur að þessu sinni
sent á markað tvenns konar sam-
fellukassa, sem nefnast samfellu-
sirkus og samfellu-dýr. I hvorum
kassa eru 45—60 einingar sem
börnum er ætlað að fella saman
og búa úr þeim bæði menn og dýr.
Samfellurnar eru frábrugðnar
venjulegum raðmyndum eða
pússlum, m.a. geta bæði menn og
dýr staðið.
Örn og Qrlygur:
Maggi mýslingur
— Barnabók eftir Richard Scarry
BÓKAUTGÁFAN Örn og Örlygur
hefur gefið út barnabókina Maggi
mýslingur eftir Richard Scarry í
þýðingu Lofts Guðmundssonar.
I bókinni eru 11 stuttar sögur
og fylgja þeim stórar litmyndir.
Sögurnar heita: l.sveitinni, Láttu
Uglu mömmu kenha þér að telja,
Dóri i dráttarbátnum, Göltur
þóndi, Arstíðirnar fjórar, Sorg-
bitni hesturinn, Brúðuhúsið
hennar Helgu litlu, Kurteisi
hvolpurinn, Keli kettlingur á fisk-
veiðum, Grísinn sem var óánægð-
ur með rófuna á sér og' Kalli
kanina.