Morgunblaðið - 11.12.1976, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. DESEMBER 1976
Þorbjörg Sigmunds-
dóttir - Minningarorð
Þorbjörg Sigmundsdóttir, ekkja
Freysteins Gunnarssonar
skólastjóra Kennaraskólans, var
fædd i Reykjavík 11. nóvember
árið 1900. Foreldrar hennar voru
ættuð úr ýmsum sveitum Suður-
lands. Þau eignuðust 4 dætur.
Þær eru: auk Þorbjargar: Magnea
Björg, dó í bernsku, Guðný, sem
giftist Magnúsi Oddssyni sem
lengi var símstöðvarstjóri á
Eyrarbakka. Ingunn, sem unnið
hefur í mörg ár við innheimtu
landssímans.
Kynni okkar Þorbjargar
Sigmundsdóttur hófust fyrir um
það bii fimmtíu árum, þegar ég
var nemandi Freysteins I
Kennaraskólanum. Hann þurfti
að hraða störfum að þýðingum
meir en tími vannst til, og fékk
mig sér til aðstoðar hluta úr
tveimur vetrum, þannig að ég
kom heim til þeirra hjón@ dags-
stund í einu og hraðritaði það sem
Freysteinn las mér fyrir rakleitt
úr útlendu bókinni, svona eina
örk í lotu. Vélritaði ég síðan
heima. Mér þótti mikið til þess
koma hversu skipulega og hik-
laust hann gekk að þessu, enda
var hann alþekktur fyrir
vandaðar og aðgengilegar
þýðingar. Komur minar á
heimilið urðu nokkuð margar alls.
Barst stundum margt í tal milli
okkar Þorbjargar og urðum góðir
málvinir upp frá því, öll þau ár,
sem ég kenndi í Kennara-
skólanum.
Vfirleitt er frú Þorbjörg mér
minnisstæðust fyrir hennar miklu
tryggð og framúrskarandi þakk-
látssemi. Hvert litilfjörlegt viðvik
mat hún til mikilla þakka, og samt
fannst henni hún alltaf vera í
skuld. En að vísu er slík
„reikningsskekkja" ein meðal
fegurstu dyggða á kristna vísu.
Oft minntist hún bæði fyrr og
síðar á bæði börnin sín við mig,
sem hvort um sig voru i æfinga-
deild minni á 9 og 10 ára aldri. Ég
svaraði henni jafnan þvi sama og
ýmsum öðrum mæðrum skóla-
nemenda minna, að fremur væri
mitt hlutverk að þakka foreldrum
— og þá sérstaklega mæðrum —
fyrir að senda mér frá góðum
heimilum vel upp alin börn, starf-
sama og uppbyggilega borgara i
samfélag skólastofunnar.
Frú Þorbjörg, eins og svo marg-
ar aðrar góðar mæður, lét sér
mjög annt um að bæði börn þeirra
hjóna fengju góða menntun,
Guðrún, sem tók stúdentspróf og
kennarapróf og Sigmundur, vel-
þekktur verkfræðingur nú um
árabil.
Frú Þorbjörg var frábærlega
hög í höndum og smekkur hennar
eftir þvi næmur. Eitthvað málaði
hún, en aðallega á silki. Hún
stundaði mikið útsaum. Þegar
hún brautskráðist úr Kvenna-
skólanum í Reykjavík, hlaut hún
verðlaun fyrir framúrskarandi
fagran útsaum. Yfirleitt var hún
mjög vandlát við sjálfa sig og
fannst aldrei nógu vel unnið sagði
dóttir hennar mér. Hún fékkst
einnig mikið við vefnað og gaf út
mynsturbók fyrir vefnað fyrir
mörgum árum, sem var prentuð í
Kaupmannahöfn. Fyrir utan allt
þetta sótti hún námskeið í
bókbandi og útskurði. Þegar
hendurnar tóku að gefa sig vegna
gigtar, sem hún fór ekki varhluta
af síðari árin, sneri hún sér meir
að hekli og prjónaskap. Björn
Björnsson, teiknikennara
skólans, heyrði ég hvað eftir
annað dást að listrænum smekk
Þorbjargar; man ég að hann
nefndi sérstaklega val lita og
samræmingu þeirra, — en hann
var maður, sem vissi hvað hann
sagði.
Kennaraskólahúsið við Lauf-
ásveg sem upphaflega var í bæjar-
jaðri eða nánast utan við hann,
hefur getað fram á þennan dag
boðið sama fagra útsýnið og
forðum, í suðurátt og suðvestur,
slétt land í næstu nálægð með
öskjuhliðina í jaðri, bláan sjó og
fjarlægan fjallgarð Reykjanes-
skagans, og síðan viðan flóann til
vesturs. Við þennan fagra stað
bundu skólastjórahjónin ævi-
tryggð. Svo vel stóð á að
Freysteinn gat séð um alla gæslu
hússins eftir að hann hætti skóla-
stjórn, en það er enn notað til
kennslu kennaranema.
Snemma á s.l. haust spurði ég
Þorbjörgu hvort ekki komi
stundum að henni geigur út af því
að búa i þessu gamla, tvílyfta
timburhúsi. Svarið kbm ákveðið á
augabragði: Nei, alls ekki. Ég er
viss um það, að þegar hann séra
Magnús Helgason vígði þetta
skólahús nýtt, þá hefur hann
beðið svo vel fyrir þessum stað, að
hér getur ekkert grandað mér! Ég
andmæltí ekki, því að ég þekkti
einlæga trú hennar á mátt bænar-
innar, til Guðs hins alvalda, bæði
eigin bænir og fyrirbænir
annarra.
Nokkrum árum áður en
Freysteinn varð skólastjóri gerðu
þau hjón sér sumarbústað í
Hveragerði og nefndu Hverahlíð.
Þetta var eitt af allra fyrstu
húsum á þeim slóðum, fast upp
við brekkuna. Þar fékk vorið og
sumarið að sýna hvað hægt er að
gera þegar alúð og iðni, samhugur
og kunnátta er annars vegar. Ár-
lega kom Ingólfur Daviðsson með
nemendur Garðyrkjuskólans til
að kynna þeim garðinn í Hvera-
hlíð, bæði gróður hans og aðra
gerð. Yfirleitt lögðu margir leið
sina þangað I heimsókn.
Þegar óskabörnin Guðrún og
Sigmundur, fóru að stækka og
ekki var lengur eins hentugt að
dvelja í Hveragerði yfir sumar-
timann, var tekið af alvöru til við
ræktun á lóð Kennaraskólans af
sömu alúð og austurfrá, eins og
margir kannast við. Bæði hjónin
voru fróð um islenskar jurtir.
Veit ég, að hún þekkti nöfn fjölda
jurta eins á latínu sem islensku.
Mikil var gleði kennaraskóla-
hjónanna ð sjá ættartréð halda
áfram að blómgast svo fagurlega í
mannvænlegum barnabörnum,
sem þau sýndu mér stundum
myndir af. Sigmundur og kona
hans, Sigriður Jónsdóttir eiga
fjóra syni, en Guðrún og maður
t
Bróðír okkar
GEIR ÞÓRHALLSSON THORDAN,
frá Höfn í HornafirSi,
andaðist 6 desember á heimili sinu Big River, Sask, Kanada
Systkini
t
Hjartanlega þökkum við auðsýnda samúð og vinsemd við andlát og
jarðarför eiginmanns míns, föður okkar, tengdaföður og afa,
KRISTINS ARNBJÖRNSSONAR,
Sérstakar þakkir til Guðmundar Guðmundssonar, fyrir alla hans hjálp
Margrét Guðbjartsdóttir,
Arnar Kristinsson, Ingibjorg Jónasdóttir,
Jónína Kristmsdóttir, Jónas Elíasson.
og barnaböm.
1 Arnór Kristjánsson
verkamaður - Mnning
hennar, Garðar Jónsson flugvirki
eiga hins vegar fimm dætur.
Þegar sú yngsta þeirra, nokkurra
vikna, var skirð i hinum nýju
húsakynnum Þorbjargar í Stiga-
hlíð 95, reis hún úr sjúkrarekkju,
bjó sig sem best og naut sín vel
meðal nánustu vina góða stund.
Sagði hún þessa skírnarathöfn
vera vel við eigandi vígslu þessa
nýja heimkynnis síns. En að fáum
dögum liðnum var hún köliuð til
enn betra heimkynnis, þangað
sem frelsari vor „vígði oss
veginn“ eins og segir í heilögum
fræðum. Blessuð sé minning
Þorbjargar Sigmundsdóttur.
Helgi Tryggvason.
Utför hennar fer fram í dag frá
Fossvogskirkju kl. 10.30 árd.
Arnór Kristjánsson, verkalýðs-
leiðtogi, er látinn. Með Arnóri er
fallinn í valinn einn af
skeleggustu leiðtogum verkalýðs-
ins I Þingeyjarsýslu og raunar hér
á landi. Hann lést skyndilega 3.
des. s.l.
Arnór Kristjánsson var fæddur
2. júní árið 1900 i Holti, Húsavík.
Foreldrar hans voru Þuriður
Björnsdóttir, fædd 8.9. 1869 á
Jarlsstöðum, Aðaldal, og Kristján
Sigurgeirsson, fæddur 7.7. 1874 á
Daðastöðum, Reykjadal. Þau voru
bæði þingeyingar. Lengst af voru
Þuríður og Kristján búsett á
Húsavík, en tvö ár voru þau í
Grimsey og sex ár í búskap með
Birni, elsta syni þeirra, er þá bjó
á Tjörnesi. Þeim varð 7 barna
auðið: Björn, sjómaður, Húsavík,
Arnór og Kári, tvíburar. Kári var
lengst af við landbúnaðarstörf.
Páll, bókari hjá Húsavíkurbæ.
Þessir fjórir bræður eru nú látnir
en á lífi eru: Ásgeir, sjómaður,
Húsavik, Bára, búsett á Bíldudal,
og Þráinn, verkamaður, Húsavik.
Glöggar og góðar lýsingar eru
til um kjör sjó- og verkamannsins
á Húsavik um og eftir aldamótin
siðustu. Segja má með sanni, að
vart hafi verið um umkomu-
lausara fólk að ræða en það sem
draga varð fram lífið með því
móti einu að treysta á vinnu við
sjó og mjög svo stopula vinnu
aðra en til féll. Þetta erfiða tima-
Ólafía Ólafsdótt-
ir - Minningarorð
Ólafia Ólafsdóttir var fædd 10.
nóvember 1893 og kvaddi okkur
4. desember sl. Hún var fædd að
Burstafelli i Vopnafirði, en þar
var móðir hennar í kaupa-
mennsku og komst ekki suður í
tfma til að ala barnið. Ólafía var
dóttir hjónanna Elínar Éinars-
dóttur, sem ættuð var frá Nýja-bæ
í Garði og Ólafs Helgasonar, sem
ættaður var úr Arnessýslu. Eftir-
lifandi af börnum þeirra eru
bræðurnir Einar og Gestur. Ólafía
ólst upp með foreldrum sínum á
Eyrarbakka. Alla tíð var henni
Eyrarbakki mjög kær og minntist
hún oft ungdómsára sinna þar.
Undirrituð vissi ekki ýkja mikið
um sögu Bakkans þess tíma, er
Ólafia var ung, en hún bætti fljót-
lega úr því og hreif mig og fleiri
með sér á vald minninganna hvað
eftir annað á þann hátt að sára-
lítið hef ég látið fara fram hjá
mér úr sögu Eyrabakka fyrri
tíma, enda af mörgu skemmtilegu
og fróðlegu að taka.
Árið 1931 giftist hún Guðmanni
Guðmundssyni frá Hörgsholti í
Hrunamannahreppi, en mann
sinn missti Ólafía í flugslysi i
janúar 1951, en þar dó einnig
bróðir Guðmanns. Þau hjónin
fluttust til Keflavíkur sama ár og
þau giftu sig og hér stofnuðu þau
sitt heimili. Guðmann var fiski-
matsmaður um árabil. Þau
eignuðust þrjár dætur, en son
hafði Ólafía eignast áður. Börn
þeirra eru Sveinn Vilbergsson
sjómaður; Sigríður gift Vilhjálmi
Þórhallssyni; Ólafia, en hún
missti mann sinn Guðstein Gísla-
son í april 1968 og Elín gift Knúti
Höiriis. Heimili þeirra Ólafíu og
Guðmanns var oft þétt setið, en
þangað voru allir velkomnir.
Dæturnar voru ungar þegar þær
misstu föður sinn og bjuggu með
móður sinni þar til þær eignuðust
sín eigin heimili. Vart leið sá dag-
ur eftir að þær fóru að heiman, að
ekki væri haft samband við
mömmu, en samband Ólafíu við
börnin var ákaflega elskulegt.
Dótturson sinn, Guðmann, ól
Ólafía upp að miklu leyti, en hann
er sonur Elínar af fyrra hjóna-
bandi. Barnabörnum sinum var
hún einstök amma, enda lá leiðin
oft að Vatnsnesvegi 20 þar sem
amma bjó. Alltaf hafði hún tíma
til að hlusta á þau gefa góð ráð og
holl.
Ekki er hægt að minnast Ólafíu
án þess að minnast allra þeirra
olnbogabarna, sem til hennar
sóttu. Þar er stór hópur fólks, sem
farið hefur á mis við lífið á ein-
hvern hátt. Þau öll sakna vinar I
stað nú þegar Ólafia er öll. Þeir
sem minnimáttar eru, leituðu til
hennar vegna þess að hjá henni
fengu þeir það atlæti, sem þeir
þráðu og þurftu, ekki aðeins húsa-
skjól, heldur hjartahlýju og
skilning á raunum þeirra. Það var
aðdáunarvert að fylgjast með
þessari hlið Ólafíu.
Ólafia var mjög vel lesin á
islenzkan fróðleik og bar með sér
andblæ liðinna tima, var þvi afar
fróðlegt að hlusta á hana segja
frá. An þess að vita það sjálf,
hreif hún með sér unga sem aidna
á sinn látlausa en líflega máta.
Þrátt fyrir háan aldur hélt hún
góðu minni og fylgdist vel með
landsmálum, enda las hún sér
bæði til fróðleiks og skemmtunar.
Ég sakna þessarar öldnu vinkonu
minnar og á ógleymanlegar
endurminningar um hana. Það
sem hæst ber er sönn manngæzka,
sem hún stráði allt um kring. Hóg-
værð og litillæti var hennar aðals-
merki. Hún var heiðurskona.
Ég votta börnum hennar,
tengdabörnum, barnabörnum og
bræðrum hennar mína dýpstu
samúð.
Guðbjörg Þórhallsdóttir.
bil ríkti að meira eða minna leyti
fram um heimskreppuna miklu
til 1934. Á heimili þeirra Þuríðar
og Kristjáns var tiðum þröngt i
búi sem hjá öðrum á þessum tíma.
Reynt var að bæta úr með
smábúskap og fór það oft saman,
að verka- og sjómannaheimilin
höfðu nokkrar kindur, kú og
kartöflurækt. Við þessar
aðstæður ólust börn Þuríðar og
KristjánS upp. Þau reyndu þvi og
kynntust kjörum verkalýðsins allt
frá blautu barnsbeini.
Én mitt í þessum þrengingum
kviknuðu vonir manna um betri
lifskjör. Verkalýðshreyfingin
varð til. Þuriður var kjörin fyrsti
formaður i Verkakvennafélaginu
VONIN, Húsavík, en það var
stofnað 1918. Arnór hafði þvi
þegar sem ungur maður kunnug-
leika af þessum málum. Ekki leið
á löngu uns hann varð einn af
aðalmönnum í Verkamannafélagi
Húsavíkur og gegndi formanns-
starfi þar um fjölda ára og enn
lengur í stjórn þess og trúnaðar-
ráði, og allt til dauðadags. Saga
þessara mála I Húsavik er að
öðrum þræði saga, er tvinnast við
heimili Þuriðar og Kristjáns. Enn
eru verkalýðsmálin í tengslum við
þessa ætt, þar sem sonarsonur
Þurfðar og Kristjáns er nú
formaður verkamannafélagsins
og ber hann nafn afa sfns
(Kristján Asgeirsson). Þegar
Arnór varð 75 ára var hann
gerður að heiðursfélaga verka-
lýðsfélagsins.
Það eru margar minningar sem
upp I hugann koma við fráfall
Arnórs, eða Nóra eins og vinir og
kunningjar kölluðu hann jafnan í
daglegu tali. Geðþekkar eru svip-
myndir frá umræðufundum í
verkalýðsfélaginu um baráttu-
málin, er nóg var af hverju sinni
og ekki síður munu menn minn-
ast hans sem sívakandi um þessi
mál hvar sem vera skal, jafnt á
vinnustað sem á götu úti eða við
spjall í heimsókn. Öll þessi ár
missti Arnór aldrei sjónar á mál-
efnum hinna minnimáttar og gaf
þeim hug sinn allan. Að vonum
fór mörg vinnustundin fyrir lítið
hjá slíkum leiðtoga hvað peninga-
legan ávinning varðaði, en mál-
efnalega varð árangur, sem öllum
má vera ljóst i dag. Þessi árangur
kom EKKI AF SJÁLFUM SÉR.
Nær ofalin ung kynslóð mætti
hafa I huga baráttu hinna eldri
allt frá árdögum verkalýðshreyf-
ingarinnar til þessa dags.
Arnór Kristjánsson var með
létta lund og svo smitandi og eðli-
legur var hlátur hans, jafnvel
mitt í umræðum um alvarleg mál-
efni, að viðmælendur eða fundar-
menn hrifust með. Mín skoðun er
sú, að það hafi oft komið sér vel í
hinni löngu baráttu hans, oft i
mjög erfiðri stöðu. Nú er leiðtog-
inn góði horfinn og ekki heyrist
lengur þessi mildi hlátur, en
minningin um verk hans mun
lifa.
Arnór kvæntist eftirlif andi
konu sinni, Guðrúnu Elisabetu
Magnúsdóttur, frá Súðavik við
Djúp, 31. maí 1925. Heimili þeirra
hefur alla tíð verið á Húsavík.
Þeim hjónum varð fimm barna
"" Framhald á bls. 28