Morgunblaðið - 14.12.1976, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. DESEMBER 1976
Sigmar B. G. Þorm-
ar — Minningarorð
Sunnudaginn 6. des. andaðist í
Landspitalanum öldungurinn Sig-
mar Þormar garðyrkjufræðingur
frá Geitagerði og Skriðuklaustri
eins og við minnumst hans, gömlu
sveitungarnir. A banadægri vant-
aði Sigmar Bergstein, eins og
hann hét fullu nafni, aðeins einn
dag í að verða 86 ára, fæddur 7.
des 1890 að Strönd i Vallahreppi,
þar sem foreldrar hans bjuggu.
Fjórum árum síðar fluttust for-
eldrar Sigmars að Geitagerði I
Fljótsdal, og þar ólust þau upp
Geitagerðissystkinin átta að tölu,
sjö bræður og ein systir. Öll þessi
systkini standa mér I barns og
unglingsminni, nokkurn veginn
jafnaldra eldri systkinum minum.
Þetta unga fólk stofnaði ung-
mennafélag sem var mér ungum
mikill skóli. Þeir Geitagerðis-
bræður voru þarna fremstir í
flokki, mannslegir i yfirbragði,
glaðlyndir og áhugasamir um allt
félagslegt starf, fullir af þeirri
bjartsýni er einkenndi aldamóta-
kynslöðina. Að Sigmari öllum, er
aðeins eitt þessara systkina enn á
lífi, Andrés Þormar fyrrverandi
aðalgjaldkeri Landssimans.
Foreldrar Geitagerðissystkin-
anna voru hin mikilhæfu og víð-
kunnu hjón, Guttormur Vigfús-
son, fyrrum alþingismaður og Sig-
ríður Sigmundsdóttir. Guttormur
var sonur Vigfúsar Guttrmssonar
alþingismanns á Arnheiðarstöð-
um d. 1856, Vigfússonar prests á
Valþjófsstað Ormssonar.
Af Guttormsnafninu, upphaf-
lega Goðþormur þ.e. sá er þyrmir
goðunum, er ættarnafnið Þormar
tilorðið. Sigriður.húsfreyjan I
Geitagerði var dóttir Sigmundar
stúdents Pálssonar á Ljótsstöðum
á Höfðaströnd. Föðurætt Sig-
mundar var af Fljótsdalshéraði
og röktu þau Geitagerðishjón
saman ættir sínar. Bæði af hinni
alkunnu vefaraætt.
Guttormur I Geitagerði var
þjóðkunnur maður á sinni tið,
lærður búfræðingur frá Noregi og
siðar Danmörku, einn af fyrstu er
menntuðust erlendis. Hann gerð-
ist kennari við Möðruvallaskóla
er hann var stofnaður 1881 og
tveim árum siðar var Guttormur
kvaddur til að verða fyrsti skóla-
stjóri við nýstofnaðan búnaðar-
skóla á Eiðum i Héraði, var það
árið 1883. Enn má finna í túni á
Eiðum jarðabætur, er þessi fyrsti
skólastjóri þar lét gera, og kirkju
þá er enn stendur lét hann byggja
1886.
Eftir fimm ára dvöl á Eiðum
fluttust skólastjórahjónan að
Strönd svo sem fyrr sagði og á
meðan hann bjó þar var hann
kosinn alþingismaður Sunnmýl-
inga 1892 og hélt þingsæti til 1908
er hann féll i kosningunum frægu
út af „Uppkastinu" en Guttormur
var ákveðinn fylgismaður Hann-
esar Hafstein, er braut skip sitt I
þeim kosningum. Á þessum árum
var Guttormur meðal fremstu
manna í opinberu lífi austanlands
og heimili hans var alkunnugt
fyrir höfðingaskap og gestrisni,
þrátt fyrir þröngan efnahag
lengst af. Húsmóðirin, hún Sigrið-
ur í Geitagerði, átti fáa sína líka
fyrir óhagganlega glaðværð og
hlýleik I fasi og framkomu við
hvern sem að garði bar.
I þessu umhverfi ólust þau upp,
Geitagerðissystkinin. Sannaðist á
þeim hið fornkveðna að fjórðungi
bregður til fóstur, bræðurnir til-
einkuðu sér áhuga föðurins, al-
þingismannsins, á þjóðmálum og
öll ljúflyndi móðurinnar en
gjörfuleik og myndarbrag og
mannkosti beggja foreldranna.
Haft var á orði í minu ungdæmi,
og talið til tíðinda, hversu sýnt
þeim Geitagerðisbræðrum var um
ýmis störf, sem kvenfólki einu
var ætlað að vinna, nokkuð sem
tæpast telst til tiðinda í dag eða
ætti að vera. Hjálpfýsi þeirra
systkina hvert við annað var og
viðhrugðið svo og lipurð þeirra og
tillitssemi við hvern sem að garði
bar.
Allt þetta segir sina sögu, bæði
um eðliskostina sem teknir voru
að erfðum frá foreldrunum og um
þann heimilisbrag, sem ríkti í
Geitagerði á uppvaxtarárum
þeirra systkina. Það fóstur sem
þau brugðust til æ siðan.
Sigmar nam í búnaðarskólanum
á Eiðum á árunum 1910 — 1912
og reyndist ágætis námsmaður og
mikil hjálparhella skólabræðrum
sinum í sambandi við þær dönsku
kennslubækur, sem kenndar
voru, en hann hafði þá dvalið eitt
ár i Danmörku.
Haustið eftir Eiðadvölina hélt
Sigmar enn á ný til Danmerkur
nú til náms í garðyrkjufræðum.
Hann lauk garðyrkjuprófi frá
hinum kunna Vilvorde-
garðyrkjuskóla árið 1915. Eftir
heimkomuna gerðist hann starfs-
maður hjá Búnaðarsambandi
Austurlands, og haustið 1915
réðst hann enn til Danmerkur-
farar og nú til náms í land-
búnaðarháskólanum danska. Þar
t
Konan mín,
KRISTÍN EINARSDÓTTIR,
Alftroð 7.
verður jarðsett frá Fossvogs-
kirkju 15 þ.m. kl 13.30.
Blóm og kransar vinsamlega
afþökkuð, en þeim, sem vilja
minnast hennar, er bent á
Minningarspjöld. Sambands
Dýraverndurnarfélaga íslands
Jón Gíslason.
t
MARÍA ELÍASDÓTTIR
Grundarstíg 19,
verður jarðsungin frá Fossvogs-
kirkju í dag þriðjudaginn 14
desember kl 15 00 e h. Fyrir
hönd systkina og annarra vanda-
manna
Bára Halldórsdóttir.
dvaldi hann vetrarlangt og með
vordögunum hélt heim enn á ný
og tók upp fyrri starfa sinn hjá
búnaðarsambandinu. Þau ár er
hann starfaði hjá sambandinu fór
hann viða um Austurland til
fyrirlestrahalds um búfræðileg
efni, eankum þá um áhugamál sitt
garðyrkjuna. I þvi sambandi má
fullyrða að austfirsk garðrækt
nýtur enn þessara leiðbeininga
hans. Sigmar var vel máli farinn
og prýðilega ritfær og alúðleiki
hans vann sér'hvers manns hug er
hann átti einhver samskipti við.
I ársbyrjun 1919 sagði hann
starfi sínu lausu hjá Búnaðarsam-
bandinu og réðst það ár til bús-
forráða á stórbúinu á Skriðu-
klaustri hjá Arnbjörgu
Sigfúsdóttur, ekkju Halldórs
Benediktssonar, er látist hafði
árið áður, en Sigmar var þá heit-
bundinn Sigriði dóttur þeirra
Klausturhjóna. Gengu þau i
hjónaband það sama ár, og tóku
við búsforráðum. Svo sem mörg-
um er kunnugt, einkum þó sem
teknir eru að reskjast að sjaldan
hefur verið meiri vá fyrir dyrum í
íslenskum landbúnaði en á ár-
unum eftir fyrri heimsstyrjöld-
ina. Verðfall á verðfall ofan á
landbúnaðarafurðum og alheims-
kreppan í uppsiglingu og fóru
þau ungu hjón síst varhluta af
allri þeirri vá. I ofanálag bættist
svo langvarandi og kostnaðarsamt
heilsuleysi húsfreyjunnar, þá var
ekki til neinna trygginga eða
sjúkrasamlags að grípa. En á
hverju sem gekk brást aldrei
gestrisnin og viðmótshlýjan,
hvort sem þau voru bæði hjónin
uppistandandi eða húsfreyjan
liggjandi á sjúkrahúsi, sem löng-
um var. I langvarandi og erfiðum
veikindum hennar brást aldrei
umhyggja eiginmannsins, nær-
færni hans og næmur skilningur.
Svo sem að likum lætur gegndi
Sigmar mörgum trúnaðarstörfum
fyrir sveit sina bæði í hrepps- og
sýslunefnd.
Árið 1938 ákveður Gunnar
Gunnarsson hinn viðfrægi rithöf-
undur, er lengi hafði dvalið í Dan-
mörku, að flytja heim til íslands
og gerast stórbóndi í sveit. Jarðir
sem hæfðu fyrirætlunum hans
lágu þá ekki á lausu á Austur-
landi, en þar vildi Gunnar vera,
og gáfu þau hjón, Sigríður og Sig-
mar honum kost á að kaupa
Skriðuklaustur, sem hann og
gerði svo sem kunnugt er. Fórst
þeim hjónum líkt og Illuga presti
á Hólum Bjarnasyni, er stóð upp-
af förðuleyfð sinni og Jón Biskup
Ögmundsson hinn fyrsti biskup
Norðlendinga gæti sest þar að.
Frá Skriðuklaustri fluttu þau
hjón Sigríður og Sigmar út að
Arnheiðarstöðum, gömlu óðali
forfeðra Sigmars og bjuggu þar i
nokkur ár, uns þau fluttust til
Reykjavíkur. I Reykjavík fékkst
Sigmar við ýmisleg störf meðal
annars skrúðgarðaræktun og
snyrtingu garða. I allmörg ár var
hann umsjónarmaður Langholts-
skólans og vann jafnframt að
garðyrkjustörfum á vorin og
sumrin. Er viðbrugðið hversu vel
Sigmari samdi við hina galsa-
fengna skólaæsku, jafnvel svo
vel, að það „gleymdist"? i allmörg
ár að hann var orðinn of gamall,
samkvæmt reglunni um hámarks
aldur til að gegna svona starfi.
Sigríði konu sína missti Sigmar
í júli 1966, var hún fædd 30. séþt.
1889. Hafði hún hin siðari ár kom-
ist til nokkurrar heilsu og annað-
ist heimili þeirra hjóna af al-
kunnum myndarskap. Þar mætti
manni sama viðmótshlýjan og
forðum heima í Fljótsdalnum,
bæði á Skriðuklaustri og Arn-
heiðarstöðum. Sigriður var
óveniu velgerð kona, afburða
greind og gædd ótrúlegum skiln-
ingi á skapgerð og sálarlífi þeirra
er hún umgekkst. Þessa óvenju
legu sérgáfu hafði hún óefað erft
frá föður slnum, Halldóri á
Klaustri, eins og hann var jafnan
kallaður, og sem gerði hann að
hálfgerðri þjóðsagnapersónu.
Þau Sigmar og Sigríður eign-
uðust fjóra syni, Halldór versl-
unarmann, kvæntan Unni E.
Kjerulf, Sigurð verkfræðing,
kona hans er Ölöf Ásgeirsdóttir
frá Húsavík og eiga þau eina
dóttur er ber nafn ömmu sinnar,
heitir Sigríður Björk, var þessi
litla stúkla mikið yndaog eftirlæti
afa sins er hann dvaldi á heimili
þeirra Sigurðar og Ólafar siðustu
æviár sin og naut þar hins besta
atlætis og umhyggju. Þriðjasonur
þeirra var Atli innkaupafulltrúi
giftur Maríu Nielsen frá Seyðis-
firði eignuðust þau tvær dætur,
Ingibjörgu og Sigriði. Atli dó
1972. Yngstur þeirra bræðra er
Valgeir eftirlitsmaður, kvæntur
Sigurlaugu Pétursdóttur frá Galt-
ará í Gufudalssveit. Fjögur eru
börn þeirra þau: Sigmar, Anna,
Pétur og Sigurður. Svo sem sjá
má af þessari upptalningu var
barnabarna skarinn orðinn nokk-
ur I kringum afann, og við sem
þekktum óvenjuleg barngæði Sig-
mars eigum auðvelt með að gera
okkur I hugarlund þá gleði sem
þau hafa fært honum.
Svo sem sjá má af þvi sem hér
hefur verið sagt, vorum við
Sigmar sveitungar lengi fram
eftir árum og var mikill samgang-
ur á milli heimila okkar, bæði
Geitagerðis og Klausturheimilins.
Móðir min og Sigríður í Geita-
gerði voru góðar vinkonur og var
oft mælst til samfylgdar þegar
farnar voru lystireisur til Seyðis-
fjarðar, heyri ég enn i huganum
dillandi hlátur þeirra. Feður okk-
ar Sigmars, þeir séra Þórarinn og
Guttormur voru sjaldnast sam-
mála, og gat þá stundum hvesst,
en þó aldrei þó svo að ékki væri
allt gleymt við næstu endurfundi
og alltaf væri vikið til vina þegar
komið var í Geitagerði.
Þegar svo Sigmar gerðist bóndi
á Skriðuklaustri, næsta bæ við
Valþjófsstað, urðu öll samskipti
\ið hann enn nánari, og betri
nágranna var ekki hægt að hugsa
sér en svo hafði einnig verið í tíð
Halldórs tengdaföður hans. Á alla
þessa löngu kynningu fellur eng-
inn skuggi.
Eftir að við fluttumst báðir
suður til Reykjavíkur rifjaðist
upp gamall kunningsskapur við
þau hjón og naut ég enn á ný
góðvildar þeirra og gestrisni.
Fyrir alla þessa" kynningu færi ég
nú að leiðarlokum Sigmari og
þeim hjónum báðum einlægar
kveðjur og þakkir frá okkur Val-
þjófsstaðasystkinum sem eftir lif-
um svo og frá gömlu sveitung-
unum sem minnast þeirra og
heimila þeirra I Fljótsdalnum
með vinsemd og virðingu.
Við biðjum þeim blessunár
guðs á þeim vegum, sem þau nú
ganga.
Þórarinn Þórarinsson
frá Valþjófsstað og Eiðum
Afmælis- og
minningar-
greinar
ATHYGLl skal vakin á þvf, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig verð-
ur grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast f sfð-
asta lagi fyrir hádegi á mánu-
dag og hliðstætt með greinar
aðra daga. Greinar mega ekki
vera f sendibréfsformi eða
bundnu máli. Þær þurfa að
vera vélritaðar og með góðu
lfnubili.
Útför
STEINUNNAR MAGNUSDÓTTUR
Laufásvegi 75
fer fram frá Dómkirkjunru fimmtudaginn 16. desember kl. 2. Blóm
vansamlega afþökkuð
Andrés Asmundsson Þóra Ásmundsdóttir
Sigrlður Ásmundsdóttír Áslaug Ásmundsdóttir
Magnús Ásmundsson Tryggvi Ásmundsson
Magnús Guðmundsson
t
Móðursystir min,
THEÓDÓRA KRISTMUNDSDÓTTIR,
andaðist 1 2 desember
Jarðarförin ákveðn síðar
Ulrich Richter.
t
Maðurinn minn
SIGURÐUR H. JÓHANNSSON,
Lindargotu 41,
andaðist 10 desember
Sólveig Kristmundsdóttir
t
Hjartkær dóttir okkar og systir.
SIGRÚN ÓLÍNA
sem lézt af slysförum 29 nóvember verður jarðsungin frá Þjóðkirkjunni
í Hafnarfirði miðvikudaginn 15 desember kl 1 3 30 Blóm og kransar
afþakkaðir, en þeim, sem vildu minnast hinnar látnu, er bent á
Safnaðarheimili Garðasóknar eða Barnaspitalasjóð Hringsins.
Edda Kl. Gústafsdóttir,
Carl B. Rassmusson
og systkini.
t
Eiginmaður minn faðir og tengdafaðir
BORGÞÓR GUÐMUNDSSON
vélvirki,
Unufelli 46,
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju miðvikudaginn 15 desember kl
1 5 00
Blóm vinsamlegast afþökkuð
Karen Irene Jónsdóttir
Guðmundur Bergmann Burgþórsson - Krístín M. Hallsdóttir
Birgir Þór Borgþórsson Ragnar Borgþórsson.
Baldur Borgþórsson
t
Innílegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og
jarðarför.
LEONARDS ALBERTSSONAR.
fyrrv. vegaverkstjóra.
Móðruvallastræti 8. Akureyri,
Ásta Friðriksdóttir,
Halldór G Guðjónsson, Ulla-Britt Guðjórisson.
BiorqvirnLetfötfcdsýqnJl t Fteleq, Þorkelsson,
Guðrún Leonardsdóttir, Birgir Stefánsson.
Albert Leonardsson, Una Rögnvaldsdóttir,
og barnabórn.