Morgunblaðið - 26.01.1977, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 26. JANUAR 1977
23
— Veðráttan
og hafið . . .
Framhald af bls 11
ingu fyrir þekkingu okkar á Is-
lenskum hafsvæðum. Þær eru
einnig eftirtektarverðar I ljósi
þess, að fiskifræðilegum leiðöngr-
um útlendinga á íslandsmið fer
yfirleitt fækkandi vegna þróunar-
innar I efnahagslögsögumálum.
Þessu er á annan veg farið varð-
andi aðrar hafrannsóknir eins og
sjórannsóknir. Áhugi annarra
þjóða á þeim snýst um ástand og
samspil lofts og lagar við pólfront-
inn, bæði vegna mikilvægis þessa
fyrir ástand á viðáttumiklum
svæðum annars staðar og vegna
fræðilegra viðhorfa. Áhugi ís-
lendinga á rannsóknunum hefur
þó aðallega beinst að ástandinu á
sjálfu athugunarsvæðinu, á fiski-
slóðinni við straumamótin fyrir
Norðvestur- og Suðausturlandi. í
þessu sambandi er rétt að minna
á, að Ísland er á mörkum innhafs,
sem við nefnum Norðurhöf, og
úthafs, sem við nefnum Norður-
Atlantshaf. Það er þessi lega
landsins á neðansjávarhrygg og
við straumamót, sem markar líf-
skilyrðin í landinu á mörkum hins
byggilega heims.
SlÐASTA ISÖLD
Hér að framan var fjallað um
veðurfarssveiflur og sjávarhita á
síðustu áratugum og einnig öld-
um, m.a. á svonefndri „litlu ís-
öld“. Verður nú vikið svolltið að
síðustu eiginlegri ísöls fyrir um
11—16 þúsund árum. Hugmyndir
manna um yfirborðshita sjávar
svo langt aftur I timann byggjast
á súrefnisisótópamælingum i set-
kjörnum og á útbreiðslu á leyfum
lífvera I setinu, sem lifa nú á
dögum I kalda sjónum. Slikar at-
huganir á Norður-Atlantshafi
sýna mesta frávik sjávarhita frá
hitastigi nútimans á hafinu suð-
austur af Nýfundnalandi og það-
an norðaustur á bóginn. Þessar
niðurstöður benda til þess að pól-
fronturinn i hafinu hafi á síðustu
Isöld verið töluvert fyrir sunnan
ísland, þ.e. köldu hafstraumarnir
að norðan, Labradorstraumur,
Austur-Grænlandsstraumur og
Austur-islandsstraumur, hafa
haft áhrif langt suður á Norður-
Atlantshaf. Samsvörun aðstæðna
á síðustu Isöld, „litlu isöld“ og nú
á tímum á Norður-Atlantshafi er
greinileg, aðeins gætir kalda sjáv-
arins i mismunandi ríkum mæli.
Annars er vart að vænta vegna
tiltölulega óbreyttra landfræði-
legra aðstæðna.
Eins og fyrr sagði getur vitn-
eskja um veðurfarið á jarðsögu-
legum tíma aukið skilning okkar
á veðurfarssveiflum nútimans.
Líta ber á tilgátur um framtíðina
í þessum efnum einungis sem
hvetjandi til frekari rannsókna á
veðurfari og veðurfarssveiflum,
en ekki sem endanlegar niður-
stöður.
IIITAFARSBREYTINGAR
LtÐANDI STUNDAR
Litum nú aftur á veðurfars-
breytingar okkar tima. Hitastig á
Skírni AK
breytt á
Akranesi
Akranesi. 20. jan.
V/S SKÍRNIR AK 16 eign
II:raIds Köðvarssonar & Co. á
Akranesi er fyrsta skipið sem
skipasmíöastöð Þorgeirs og
Ellerts h.f. á Akranesi breytir
með lokaðri yfirbyggingu. Verkiö
tók aöeins einn mánuö og þó var
unnió aó viðhaldsviógerðum á
skipinu á sama tíma. Skírnir mun
bera 400 lestir eftir þessa
breytingu og fer hann á
loónuveióar næstkomandi
föstudag.
Þorgeir og Ellert h.f. eru með
sementsflutningaskip í smíðum
og verður það tilbúið í
aprílmánuði. Skip þetta mun bera
460 lestir af sementi, lausu í
CMANGC UNCCITAIN
jörðinni í heild mun hafa hækkað
um hálfa gráðu Celcius frá 1880
til 1950 og um eina gráðu á norð-
urhveli, en aftur lækkað um
fjórðung úr gráðu siðan. Þessar
breytingar voru enn meiri á norð-
urslóðum, i lofti mest við Franz
Josephs Land, en i sjó eins og
áður sagði suðaustur af Ný-
fundnalandi.
í ljósi hinnar almennu kólnun-
ar, sem átt hefur sér stað a.m.k. á
norðurhveli jarðar, er áhugavert
að geta um tiltölulega milda vetur
i stórum hluta Bandaríkjanna og
Evrópu, en aftur kulda i Kanada á
árunum 1971—1974. Þessar að-
stæður hafa af bandariskum
fræðimönnum verið raktar til
Kyrrahafsins. Þeim fylgdi vax-
andi hitastigull milli kuldans á
meginlandi Kanada og hlýsjávar-
ins á Norður-Atlantshafi, sem aft-
ur var meðvirkandi þáttur I
myndun eða eflingu djúpra lægða
og þá aukinna vinda og uppgufun-
ar á þessum hluta hafsins á vet-
urna. Aukin uppgufun og ferill
lægðanna suðvestur i hafi hefur
skilað sér aftur sem úrkoma og
varmagjafi til andrúmsloftsins og
þannig stuðlað að mildum vetrum
.a.m.k i Vestur-Evrópu, og um-
hleypingum á íslandi. Utsynning-
urinn og suddinn á Suður- og Suð-
vesturlandi er þá ekki eingöngu
sá bölvaldur, sem af er látið, held-
ur einnig varmagjafi. Áhrifa
Aætlaður mismunur sjávarhita á
Norður-Atlantshafi á sfðustu ís-
öld fyrir u.þ.b. 18 þús. árum og nú
á tfmum. Sjór frýs viö tæpar mín-
us 2 gráður C og takmarkast
þannig hækkun sjávarhita 1 köld-
um sjó. Myndin byggist á athug-
unum f setlögum (Wahl, Bryson
1975).
þessa samspils lofts og lagar hef-
ur e.t.v. einnig verið til góðs fyrir
hafísástand hér við land eftir
1970, þótt hinn eiginlegi pólfront-
ur hafi ekki vikið sér norður aftur
eins og var þegar best lét á öld-
inni. Þessi atburðarás hefur held-
ur ekki hækkað meðalhita sjávar
á Norður-Atlantshafi né heldur
hafa norðurslóðír almennt notið
hennar. Sérstaklega skal bent á,
að þótt hafisinn hafi látið undan
siga siðan 1965—1970 fyrir Norð-
urlandi, þá gætir þess á seinni
árum að Atlantssjórinn eða hlý-
særinn streymi ekki eða síður
norður fyrir land hér á vorin en á
árunum 1950—1964. Þetta segir
sina sögu um þær breytingar, sem
orðið hafa á ástandi sjávar á ís-
landsmiðum á seinustu árum,
hvað sem verður á komandi tim-
um. Enn sem komið er ber að
fjalla um þessi mál sem veður-
farssveiflur, en ekki sem beinan
aðdraganda að kuldaskeiðum eins
og t.d. „litlu isöld", þótt reynt sé
að verða einhvers vísari um eðli
mála með rannsóknum á liðinni
Útbreiðsla kalda sjávarins á
Norður-Atlantshafi fyrir 17 þús.
til 6 þús. árum. Myndin er gerð
eftir útbreiðslu Iffvera f seti
(Ruddiman og Melntyre 1973).
tið.
í næstu grein verður að lokum
fjallað um nokkur atriði varðandi
lifandi auðlindir hafsins.
70- «0-___________W 40' W »• 10' 0' 10'
+
Móðir okkar. tengdamóðir og amma
BJÖRG BJÖRNSDÓTTIR,
Vigur
andaðist i sjúkrahúsi ísafjarðar aðfaranótt mánudagsins 24 janúar.
Jarðarförin auglýst síðar
Börn, tengdaböm og barnabörn.
+
Ástkær eiginmaður minn. faðir okkar. tengdafaðir og afi
ÞORSTEINN FRIÐRIKSSON
veggfóðrarameistari
lézt að heimili sinu í Svíþjóð aðfaranótt 24 þ m
Jarðarför auglýst siðar
Pállna Arinbjarnardóttir
Friðrík Þorsteinsson,
Ágústa Friðríksdóttir. Hafsteinn Vilhelmsson,
Arinbjöm Friðriksson,
Þórunn Friðriksdóttir,
iris Björk Hafsteinsdóttir.
Bróðir okkar. +
JCNAS HALLGRÍMSSON,
Ijósmyndari á Akureyri,
er látinn
Útförin fer fram frá Akureyrarkirkju. föstudaginn 28 janúar kl 1 3 30
Olga Hallgrímsdóttir Gyða Hallgrímsdóttir,
Magnús Hallgrímsson, Ólafur Hallgrímsson,
Eygló Hallgrimsdóttir, Einar Hallgrimsson.
+ Móðir min,
INGIBJÖRG JÓNSDÓTTIR,
Grettisgötu 96
fyrrum húsfreyja að Vaðnesi i Grímsnesi. andaðist 23 janúar Jarðar-
förin verður gerð frá Fossvogskirkju föstudaginn 28 janúar kl 1 3.30
Fyrir hönd aðstandenda. Soffía Ingadóttir.
+
Þökkum innilega auðsýnda samúð við andlát og útför bróður okkar,
ÞORLEIFS JÓNSSONAR
frá Suðureyri, Tálknafirði.
Sérstakar þakkir færum við læknum og hjúkrunarfólki við Borgarspital-
ann fyrir góða umönnun
Systkinin.
+
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og
jarðarför litla drengsins okkar og bróður
ÞÓRS KJARTANSSONAR.
Skerseyrarvegi 1A, Hafnarfirði.
Kjartan Kjartansson, Ingibjörg Pálsdóttir,
Soffia Kjartansdóttir.
V/S Skfrnir AK 16 f Akraneshöfn eftir breytinguna. Ljósm. Júlfus.
tönkum. Þetta er eina verkið sem
er umsamið við
skipasmíðastöðina i dag og er það
furðuefni margra manna og
skaðlegt á sama tíma og fjöldi
skipa siglir til erlendra stöðva til
breytinga og klössunar. Þær
ráðstafanir leiða víst til betri
fyrirgreiðslu.
Á skipasmíðastöðinni vinna nú
150 menn, Benedikt Erl.
Guðmundsson sér um
verkfræðihliðina, en Hallgrímur
Magnússon er verkstjóri. Júlíus.
+ Þökkum innilega auðsýnda samúð og hlýhug eiginmanns mins og sonar okkar við fráfall og útför
JÓHANNSJÓNSSONAR,
bifreiðastjóra, Hraunbæ 1 96.
Wivi Hassing.
Ingibjörg Sveinsdóttir, Jón Pálsson.
EF ÞAÐ ER FRETT-
NÆMTÞÁERÞAÐÍ
MORGUNBLAÐINU
*
Al GI.YSINGA
SÍMINN ER:
22480