Morgunblaðið - 28.04.1977, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. APRÍL 1977 31
J6n H. Magnússon;
Mánafossmál
Þann 23. maí 1975 hóf Markús
B. Þorgeirsson skrif um hið svo-
kallaða Mánafossmál, og hafa sið-
an birst margar greinar eftir
Markús i dagblöðum um þetta
mál og önnur mál er varóa Eim-
skipafélagið.
Eftir að sjópróf var haldið síð-
ast í þessu máli hinn 24. mars s.l.
var i þremur dagblöðum getið um
ákveðna kenningu Markúsar um
það, hver hefði verið ástæða þess,
að m.s. Mánafoss hallaðist það
mikið hinn 8. janúar 1975, að aðal-
vél skipsins stöðvaðist um tíma.
Af þessu tilefni ritaði undirrit-
aður grein, sem send var Alþýðu-
blaðinu, Dagblaðinu og Þjóðþvilj-
anum 29. mars s.l. Greinin birtist
í Alþýðublaðinu 31. mars s.l., en
hefur af einhverjum ástæðum
ekki verið birt í hinum tveim
blöðunum.
Til þess að gera sér grein fyrir
málavöxtum er nauðsynlegt að
rifja upp nokkrar staðreyndir í
þessu máli.
5. apríl 1975 var Markúsi B.
Þorgeirssyni háseta á m.s. Mána-
fossi sagt upp starfi af skipstjórn-
armönnum og var Markús af-
skráður af m.s. Mánafossi 10.
apríl 1975.
25. apríl 1975 var haldinn fund-
ur á skrifstofu Eimskipafélagsins,
þar sem viðstaddir voru Markús
B. Þorgeirson háseti, Guðmundur
Hallvarðsson starfsmaður Sjó-
mannafélags Reykjavíkur, Stefán
Guðmundsson skipstjóri og Magn-
ús Sigurðsson 1. stýrimaður á m.s.
Mánafossi, Valtýr Hákonarson
skrifstofustjóri og Jón H. Magn-
ússon ráðningarstjóri Eimskipa-
félagsins. í upphafi fundar lagði
Markús fram skriflegar kröfur
vegna uppsagnarinnar, þar sem
þess er m.a. getið, að hann muni
gera bótakröfur upp á milljónir
tuga í miskabætur vegna upp-
sagnarinnar. Á fundinum var
reynt á það hvort möguleiki væri
á því að sætta aðila, en svo reynd-
st ekki vera. Markús hélt fast við
kröfur sínar og skipstjóri neitaði
að taka Markús aftur um borð í m.
s. Mánafoss.
Var þá ákveðið að greiða
Markúsi laun fyrir þann tíma sem
vantaði upp á einn mánuð frá
afskráningu að telja, sbr. ákvæði
13. greinar sjómannalaga nr.
67/1963. Samkvæmt þeim ákvæð-
um er uppsagnarfrestur háseta
einn mánuður, ef ekki er öðruvfsi
samið.
í Alþýðublaðinu 23. maí 1975 og
i Þjóðviljanum 28. mai 1975 birt-
ast greinar-eftir Markús, þar sem
hann átelur harðleg að ekki hafið
verið haldin sjópróf vegna svo-
kallaðrar Mánafossveltu þann 8.
janúar 1975. Síðan hefur Markús
ritað margar greinar um þetta
mál og önnur mál er varða Eim-
skipafélagið.
Hvers vegna benti Markús ekki
á það fyrr, að hann teldi ærna
ástæðu til þess að halda sjópróf
eða er það af einhverjum örðum
ástæðum sem hann hefur skrifað
um málið i dagblöðum fjórum og
hálfum mánuði eftir að atvikið á
sér stað og tæpum mánuði eftir að
fundur sá sem getið er um hér að
framan var haldinn.
Til fróðleiks má geta þess, að 1.
stýrimaður, sem tilkynnti
Markúsi um uppsögn úr starfi
þann 5. apríl 1975, leysti af sem
skipstjóri í ferð þeirri er lauk í
Reykjavik 9. janúar 1975 og að
undirritaður, sem auk þess að
vera ráðningarstjóri Eimskipa-
félagsins, mætir fyrir félagið við
sjópróf sem haldin eru.
Að beiðni Eimskipafélagsins
var haldið sjópróf i sjó- og versl-
unardómi Reykjavikur þann 28.
maí 1975 vegna óhapps, sem varð
þegar m.s. Mánafoss fékk á sig
brotstjó um kl. 23.15 hinn 8.
janúar 1975 og hallaðist við það
það mikið, að aðalvél skipsins
stöðvaðist um tíma. Skýrsla var
tekin af skipstjóra og háseta, sem
voru á stjórnpalli þegar óhapqið
varð, 1. stýrimanni og bátsmanni,
sem fóru í lestar til þess að at-
huga ástand farms, vakthafandi
vélstjóra og yfirvélstjóra, sem fór
niður í vélarrúm strax og hann
varð þess var, að aðalvél hafði
stöðvast. Sýrimaður sá, sem var á
stjórnpalli auk skipstjóra og
hásetans, gaf ekki skýrslu, þar
sem ókunnugt var um dvalarstað
hans og reyndist þvi ekki unnt að
boða hann. Nefndum stýrimanni
hafði verið vikið úr starfi fyrir-
varalaust daginn eftir að skipið
kom til Reykjavíkur úr umræddri
ferð, vegna brots á tollalögum.
Ástæður þess að sjópróf var
ekki haldið fyrr en raun ber bitni
voru þær, að ekki urðu slys á
mönnum eða skemmdir á skipi og
óverulegar skemmdir á farmi. Til
staófestingar þessu má geta þess,
að í skýrslu Tjónadeildar félags-
ins, sem gerð var í lok apríl 1976,
eða tæpum 16 mánuðum eftir að
skipið kom úr umræddri ferð, þá
hafi aðeins borist 2 kröfur til
Eimskipafélagsins vegna þessarar
ferðar m.s. Mánafoss samtals að
fjárhæð kr. 21.891,- og báðar
vegna smá-vantana, en ekki fyrir
skemmdir, Þá er þess jafnframt
getið, að aðeins séu eftir öafhent-
ar 14 vörusendingar og þvi vart
við fleiri kvörtunum að búast.
Markús Þorgeirsson fór fram á
það að fá að gefa skýrslu um
framangreint óhapp. Var tekin
skýrlsa af Markúsi fyrir sjó- og
verslunardómi Reykjavíkur þann
3. september 1975.
í bréfi Siglingarmálastofnunar
til Saksóknara rikisins, dagsettu
12. febrúar 1976, er þess getið að
við sjópróf haldið 3. september
1975 komi fram alvarlegar ásak-
anir hjá Markúsi B. Þorgeirssyni
á hendur skipstjóra m.s. Mána-
foss, varðandi lestun skipsins, svo
og færslu leiðarbókar. Rannsókn-
ar sé því þörf til að fá vitneskju
um það hvernig skipið var lestað
er það lét úr höfn í Hamborg hinn
4. janúar 1975. Gera þurfi grein
fyrir farmi (lestunarplan) kjöl-
festu, oliu og vatni svo hægt sé að
upplýsa hvort stöðugleika skips-
ins hafi verið ábótavant.
Sjópróf var haldið i sjó- og
verslunardómi Reykjavíkur 29.
apríl 1976, þar sem lagt var fram
hleðsluplan og aðrar upplýsingar
er varðá hleðslu og kjölfestu
skipsins með tilliti til stöðugleika-
útreikninga. Mættu þá fyrir rétt-
inum skipstjóri, 1. stýrimaður og
yfirvélstjóri og sýndu leiðarbók
og véladagbók og gáfu skýringar
eftir því sem óskað var. Lýsti full-
trúi Siglingamálastofnunar því
yfir við lok sjóprófsins, að fram
væru komin öll þau gögn, sem
stofnunin hafði óskað eftir.
Enn var haldið sjópróf 24. mars
s.l. og gaf þá skýrslu stýrimaður
sá, sem var á stjórnpalli ásamt
skipstjóra og háseta þegar óhapp-
ið varð. Var skýrsla hans efnis-
lega á sömu leið og skýrslur ann-
arra skipverja, sem gefnar voru
við sjópróf, sem haldið var 28. mai
1975.
I Dagblaðinu 25. mars s.l. er
þess getið að Markús B. Þorgeirs-
son telji skipið hafa farið á hlið-
ina í snarpri beygju, sem tekin
hafi verið til að kasta út spira við
bauju. Samskonar fréttir voru I
Alþýðublaðinu 26. mars s.l og
Þjóðviljanum 27. mars s.l. í tveim
síðastnefndum dagblöðum er þó
ekki minnst á bauju.
Haldió var sjópróf vegna
framangreinds óhapps 3. sept-
ember 1975, þar sem Markús B.
Þorgeirsson gaf skýrslu. 1 þeirri
skýrslu er ekki minnst einu orði á
þessa kenningu og man ég ekki
eftir því að Markús hafi áður
haldið þessu fram í greinum sin-
um, þeim sem hann hefur skrifað
í dagblöðin um þetta mál. Markús
var meðal annars viðstaddur þeg-
ar sjóprófið 24. mars s.l. fór fram.
Að tilhlutan Markúsar voru lagð-
ar ýmsar spurningar fyrir stýri-
manninn, en ekki minnist ég þess
að á meðal þeirra spurninga hafi
verið nein um það, hvort skipið
hafi tekið snarpa beygju af einum
eða öðrum ástæðum, rétt áður en
aðalvél skipsins stöðvaðist. Ef
Markús hefur haldið þessu fram
við blaðamann, finnst mér ein-
kennilegt að hann skyldi ekki
reyna að fá það upplýst i sjópróf-
inu.
Ég tel að kenning þessi standist
ekki ef athugaðar eru staðreyndir
málsins.
Eins og áður er lýst, verður
óhappið um kl. 23.15 þann 8.
janúar 1975, þegar skipið var að
koma á landgrunnið suður af Dyr-
hóley. Skipið kemur til Reykja-
víkur um kl. 16.00 þann 9. janúar
1975, þ.e. skipið átti eftir um það
bil 15 — 16 klst. siglingu til
Reykjavíkur eftir að aðalvél
skipsins var komið I gang aftur og
skipið gat haldið áfram ferð sinni.
Það tók um það bil 40 mínútur að
koma vélinni i gang aftur.
Eftir að skipið var komió til
Reykjavikur, fundu tollverðir
spíradúnka, sem hent hafði verið
í sjóinn við bauju út af Gróttu á
innsiglingu til Reykjavikur,
a.m.k. 150 sjómílur frá þeim stað
sem skipið fékk á sig brotsjóinn.
Viðurkenndu 3 skipverjar á
m.s. Mánafossi að eiga þennan
varning og var þeim vikið úr
starfi fyrirvaralaust.
Skrif Markúsar hafa verið á
þann veg, aó þau eru í raun ekki
svaraverð, en þar sem mótsagna-
og fjarstæðukenndar fullyrðingar
hans hafa verið birtar í nokkrum
dagblaðanna, þá var talið rétt að
rifja upp í aðalatriðum aðdrag-
anda að árásum Markúsar á
starfsmenn Eimskipafélagsins á
sjó og i landi.
Að öðru leyti er vísað til
skýrslna skipverja og gagna, sem
lögð hafa verið fram i sjó- og
verslunardómi Reykjavikur.
Reykjavík 15. apríl 1977
Jón H. Magnússon.
Þorbergur Kristjánsson:
Athugasemdir við
ræðu Þorvalds Garð-
ars Kristjánssonar
ÚT af framsöguræðu Þorvalds
Garðars Kristjanssonar, alþm.,
um „þjóðaratkvæði um afnám
prestskosninga", er birtist í Mbl.
21. apr., vil ég biðja blaðið að
birta eftirfarandi athugasemdir:
Af þvi er Þorvaldur Garðar
Kristjansson rekur, virðist aug-
ljóst, að gagnrýni og óánægja með
núverandi fyrirkomulag á
veitingu prestakalla hefir farið
sívaxandi. Enginn þarf að ætla
sér þá dul, að algjör samstaða
náist fyrirfram um þá breytingu,
er margrætt frv. Kirkjuþings ger-
ir ráð fyrir. En er það ekki svo um
æði mörg þau mál, er Alþingi
afgreiðir, að um þau sé einhver
ágreiningur, í upphafi a.m.k.?
Mundi Alþingi ekki verða næsta
afkastalítið, ætti það ekki að af-
greiða önnur mál en þau, sem
algjör samstaða er um?
Frv. Kirkjuþings gerir ekki ráð
fyrir afnámi prestkosninga, held-
ur að þær verði óbeinar, takist
ekki köllun.
Þetta er nánast það fyrirkomu-
lag, er um langan aldur hefir tíðk-
ast í Þjóðkirkjum Noregs og Dan-
merkur t.d. og það ætti engan að
undra, a.m.k. ekki alþingismenn,
þótt þangað sé leitað fyrirmynda
um löggjöf okkar.
En hvernig hefir þetta fyrir-
komulag þá gefizt þar? í málgagni
danska prestfélagsins
„Præsteforeningens Blad“ 5.
hefti þ.á., birtist fyrirlestur, er
Henrik Christiansen biskup flutti
í danska prestaháskólanum, s.l.
haust, — um ábyrgð og hlutverk
sóknarnefnda „Menighedsrádets
ansvar og opgaver". Þar segir
m.a. „Jeg skal heller ikke vælge
dvæle ved den i sin
opgaver“stroka út...Menigheds-
rádets ansvar og opgaver". Þar
segir m.a. „Jeg skal heller ikke
dvæle ved den i sin tid
omdiskuterede, men dag
indiskutable myndighed, mening-
hedsrádene har i den næsten uan-
fægtede ret til at vælge præst. I
den forbindelse vil jeg notere det
indtryk, det har gjort, at være
vidne til den alvor, omtanke
kærlighed og nænsomhed, der
lægges for dagen ved
præstevalgsproceduren..“
Hér kemur það ljóslega fram,
hve jákvæð reynsla Dana er af
þessu fyrirkomulagi. Upphaflega
var þetta umdeilt þar, en er það
ekki lengur. Það skal áréttað að
ofanrituð tilvitnun er tekin úr
fræðilegum fyrirlestri, er fluttur
var á stofnun þeirri, er sér um
framhaldsmenntun danskra
presta og þekkt er um öll Norður-
lönd.
Eins og fram kemur i máli
Þorvalds Garðars Kristjanssonar
hefir yfirgnæfandi meirihluti af
trúnaðarmönnum íslenzku
kirkjunnar áprestastefnum,
héraðsfundum og kirkjuþingum
óskað eftir ákveðnum breytingum
á gildandi fyrirkomulagi um veit-
ingu prestakalla. Tillaga þing-
forsetanna virðist þannig fela i
ser takmarkað traust á þeim væg-
ast sagt.
Mótun kirkjulega málefna fer
um hendur safnaðarfunda,
sóknarnefnda, héraðsfunda,
prestastefnu, Kirkjuþings og að
lokum Alþingis, sé um löggjafar-
atriði að ræða.
Stjórnarskráin gerir ráð fyrir
þjóðaratkvæðagreiðslu um
kirkjuleg málefni í því tilfelli
aðeins, að um það sé að ræða,
hvort aðskilnaður skuli gerr ríkis
og kirkju,- og þó því aðeins, að
Alþingi hafi áður samþykkt slika
breytingu á stöðu kirkjunnar.
Auðvitað er það rétt, sem
Þorvaldur Garðar Kristjansson
segir í ræðu sinni, aó kirkjunni er
ætlað að þjóna fólkinu i landinu,
en það getur hún sem slík þvi
aðeins gert, að hún sé líkami
Krists, farvegur orði hans og anda
inn í þjóðlífið. Hæpið er, að eftir-
sókn einstakra presta eftir hylli
almennings stuðli að þvi, að svo
geti orðið ð en núverandi fyrir-
komulag á veitingu prestakalla
býður slíku vinsældadekri vissu-
lega heim, - og þar kemur auðvit-
að fleira til. En það var ekki
ætlun mín að ræða þessi mál ítar-
lega i þessum stuttu athugasemd-
um. Með hliðsjón af ofansögðu
virðizt mér tæpast til of mikils
ætlazt, þótt þess sé vænzt, að hátt-
virt Alþingi láti þjóðaratkvæðis-
tillöguna liggja á milli hluta, en
samþykki tillögu á þskj. 352 um
nefnd til að endurskoða lög um
veitingu prestakalla.
• Þorvaldur Garðar Kristjansson
vikur að þeirri tillögu i máli sinu,
- en hún felur það einfaldlega í
sér, að Alþingi hyggi gaumgæfi-
lega að þessu máli og taki síðan
afstöðu i samræmi við það, er
réttast þykir.
Þorbergur Kristjansson
Sorpskrif bæj-
arverkfræðings
Björn Árnason, bæjarverk-
fræðingur í Hafnarfirði, sem
frægur er að endemum fyrir hvat-
víslegar og órökstuddar
fullyrðingar um menn og málefni,
vegur hart að undirrituðum i
bókun sinni nýlega á fundi bæjar-
ráðs Hafnarfjarðar, en bókun
þessi er birt í Morgunblaðinu
þann 16. þ.m.
í bókun sinni segir bæjarverk-
fræðingurinn: „Að fenginni
margra ára reynslu af háttalagi
þessa verktaka bæði i samnings-
verkum (siðast Sævangur 1976)
og i reikningsverkum fyrir bæjar-
stofnanir tel ég fullreynt að ekki
sé að búast við fullum efndum
hans á verksamningi þessum."
Hér á bæjarverkfræðingurinn við
Ingva H. Ingvason, verktaka, sem
reyndist lægstbjóðandi i umhirðu
sorphauga Hafnarfjarðar, og
bæjarráð Hafnarfjarðar gerði
siðan verksamning við á grund-
velli tilboðs hans. Virðist verk-
samningur sá vera kveikja þeirra
stóryrða bæjarverkfræðingsins,
sem áður eru greind. Ingvi H.
Ingvason hefur unnið öll sín verk,
hvort sem þau hafa verið
samningsverk eða reikningsverk
fyrir Hafnarfjarðarbæ eða aðra
aðila, skv. samningi, verklýsingu
og viðurkenndum góðum vinnu-
brögðum. Hins vegar hefur mjög
skort á, að þær útboðslýsingar,
sem Björn Árnason hefur sjálfur
samið, hafi reynst réttar og iðu-
lega virðast þær hafa verið gerðar
í þeim tilgangi að villa um fyrir
væntanlegum bjóðendum. E.t.v. í
36
MORGUNBLADIÐ. FIMMTUDAGUR 21. APRIL 1977
Þorvaldur Garftar Kristjánsson:
Þjóðaratkvæði um af-
nám prestskosninga
FORSKTAR santchiaAs jþings og þiugdeiida hufu lagt
iiil‘M'‘á iliTiIilÍltli"li’ \"wm
raun fyrír söfnuðlri
geri prestum óeóii«
I»:ra sig iti á stafl
“Ahmla er IBgð ál
þmgs, sem fram
frumvttipið t
1962 mcð 10:S alll
10 4 atkv.. 1973 meJ
1974 nnx> tvoinuji- iT
Enn fremur er bfl
presiaslefrta, a)m«
funda. súknarnefnfl
fur.da ntálinu ttl T
haidið frartt, að rmtJ
óánægja bsfi ktntfl
Lýrar.di fynrköj
þeim tilgangi að þeir aðilar, sem
Björn hefur velþóknun á, gætu
lagt fram tilboð, sem gæfu góöan
arö, ef þeim yröi tekið.
Siðar í bókun sinni segir bæjar-
verkfræðingurinn: „Ennfremur
vek ég athygli á þvi að nú þegar
hefur verið kostað til ærnu fé til
að koma sæmilegu lagi á sorp-
haugana eftir vanefndir fyrri
verktaka. . “ Hér á bæjarverk-
fræöingurinn við Bjarna
Guðbjartsson, verktaka sem
annaðist umsjón sorphauga
Hafnarfjarðar frá því í maí 1973
til febrúarloka 1977. Allan þann
tíma vann Bjarni starf sitt jafn
vel og hægt var við að búast þegar
tekið er tillit til þeirra aðstæðna
eða réttara sagt aðstöðuleysis,
sem honum var af bæjarverk-
fræðingi búiö til framkvæmdar
verksamningsins, og út í hött aö
tala um vanefndir af hálfu
Bjarna.
Virðist helst sem bæjarverk-
fræðingurinn skilji ekki, að verk-
samningar leggi báðum aóilum,
verkkaupa og verksala, skyldur á
herðar og verði báðir að standa
viö sitt. Þvi miður virðist Björn
Árnason sleginn slíkri blindu á
eigið ágæti sem bæjarverk-
fræðingur, að þar hæfi best orð
Loðviks Frakkakonungs: Vér
einir vitum“. Þetta er þeim mun
hvimleiðara þar sem flestir þeirra
bæjarstarfsmanna, er starfa
undir stjórn Björns, eru starfi
sínu fyllilega vaxnir og hafa
tamið sér aó leysa mál af sann-
girni og látið persónulega afstöðu
sína til manna engin áhrif hafa
þar á.
Við teljum á þessu stigi málsins
með öllu óþarft að tiunda þau
þrekvirki og „verkfræðilegu"
afrek, sem Björn Árnason hefur
unnið sem bæjarverkfræöingur i
Hafnarfirði, en munum gera þaó.
ef Björn leitar eftir.
Hafnarfirði 19. apríl 1977
Bjarni Guðbjartsson (sign).
Ingvi Ingvason (sign)