Morgunblaðið - 11.06.1977, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. JUNÍ 1977
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. JUNÍ 1977
19

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulitrúi
Fréttastjóri
Auglýsingasjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Arvakur, Reykjavfk
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, slmi 10100.
Aðalstræti 6, sími 22480
Fiskvernd
Matthías Bjarnason, sjávarútvegsráðherra, flutti
athyglisverða ræðu um landhelgis- og fiskverndarmál á
nýliðnum sjómannadegi. Hann rakti forgöngu íslendinga f
hafréttarmálum. Það var að tillögu fslenzkra fulltrua á árs-
fundi Sameinuðu þjóðanna árið 1948, sama árið og lands-
grunnslögin voru sett, að alþjóðlegu laganefndinni var falið að
rannsaka til hlftar hafréttarmál, en f framhaldi af þeirri
ákvörðun hófust hafréttarráðstefnur Sameinuðu þjóðanna.
íslenzkir fulltrúar hafa unnið frábært starf á þessum ráðstefn-
um, sagði ráðherrann, og f frumvarpsdrögum er gert ráð fyrir
200 mflna fiskveiðilögsögu og viðurkenndur réttur strandrfkja
til að ákveða hámarksafla og getu þeirra sjálfra til að nýta
hann.
„Við gátum ekki beðið eftir alþjóðlegri viðurkenningu á 200
mflna fiskveiðilögsögu," sagði sjávarútvegsráðherra ennfrem-
ur. „Ástand fiskstofnanna leyfði það ekki, og þess vegna
tókum við einhliða ákvörðun um útfærslu f 200 mDur. Nú
hafa flestar stórþjóðir heims fylgt fslenzku fordæmi og þannig
hefur 200 mflna reglan f reynd hlotið alþjóðlega viður-
kenningu."
Sfðar f ræðu sinni sagði sjávarútvegsráðherra:
„Fyrsta skilyrði þess að geta haft fulla stjórnun á fisk-
veiðum við ísland var að fá viðurkenningu á 200 mflna
fiskveiðilögsögunni, og verður þeirri fiskverndarviðleitni bezt
lýst með tölum. Fram til ársins 1969 tóku útlendingar um og
yfir 50% af öllum botnfiskafla á íslandsmiðum. Árið 1973 var
hlutdeild okkar um 59%, árið 1975 um 69%. Á sl. ári var
hlutdeild okkar f heildarbotnfiskaflanum talin 74% og 80.3%
í þorskaflanum — og það sem af er yfirstandandi ári eru
tilsvarandi tölur 93% og 99.4% hvað þorskinn einan varðar.,,
Sfðan rakti ráðherrann reglugerðir, sem settar hafa verið
um veiðisókn, veiðarfæri, friðunarsvæði og friðunaraðgerðir,
til að hamla gegn ofveiði einstakra fisktegunda, f samráði við
Hafrannsóknastofnunina og Fiskifélag íslands, sem og stjórn-
valdsaðgerðir til beina veiðisókn fiskiskipastóls okkar f þær
fisktegundir, sem hafa meira veiðiþol. „Við verðum að auka
veiðar á fisktegundum, sem ekki eru fullnýttar — og hefja af
krafti veiðar, vinnslu og markaðsöflun fyrir aðrar fisktegundir,
sem Iftt hafa verið veiddar af fslenzkum skipum til þessa. — Á
sl. ári og á þessu ári verja stjórnvöld 400 milljónum króna f
þessu skyni, og hefur sú viðleitni þegar borið árangur, en þá
hefi ég f huga loðnuveiðarnar sl. haust, stóraukinn áhuga á
kolmunnaveiðum og veiðum og vinnslu úthafsrækju," sagði
ráðherrann.
Um hugsanlegan hámarkskvóta á þorskafla sagði hann: „Ég
treysti mér ekki til að setja slfkan hámarkskvóta á árinu 1976,
á sama tfma sem brezkir togarar fóru ránshendi um smáfiska-
miðin, og að stöðva fslenzka flotann, til þess eins að auðvelda
útlendingum veiðarnar. . . Nú er hins vegar Ijóst, að þrátt fyrir
það, að brezkir togarar eru ekki lengur á íslandsmiðum, og
þrátt fyrir hinar margvfslegu aðgerðir til að draga úr þorsk-
veiðinni, þá verður ekki hjá þvf komizt að setja innan skamms
enn frekari takmarkanir á þorskveiðar.,,
Sfðan vék sjávarútvegsráðherra að kjaramálum sjómanna
og sagði m.a.: „Eftir hækkun skiptaverðmætis um nálægt
68% og lækkun skiptaprósentu um 14.4% hækka aflahlutir
til sjómanna milli áranna 1975—1976 um 2.9 milljarða eða
46%. . . Má geta þess til samanburðar, að kauptaxtar verka-
fólks hafa hækkað um 26—27% og meðalatvinnutekjur þess
um 30% milli áranna 1975—76. Ljóst virðist þvf að tekjur
sjómanna hafa hækkað um 12 —13% umfram tekjur verka-
fólks og iðnaðarmanna. Þessi þróun f kjaramálum sjómanna
er ánægjuleg. Það er eðlileg og heilbrigð stefna að þeir sem
vinna langan vinnudag fjarri heimilum sfnum eigi að fá betri
kjör en aðrir."
í ræðu sjávarútvegsráðherra var drepið á flesta meginþætti f
málefnum sjávarútvegs f dag, þó ekki verði fleiri raktir hér að
sinni. Ástæða er til að fagna þvf, hve einarðlega ráðherra
tekur á fiskverndarsjónarmiðum, enda hefur enginn sjávarút-
vegsráðherra, hvorki fyrr né sfðar, beitt sér fyrir fleiri stjórn-
valdsaðgerðum til að hamla gegn sókn f ofveidda fiskstofna
né beina veiðisókn okkar inn á nýjar brautir. Það er án efa
stærsta hagsmunamál þjóðarinnar í dag og þegar til lengri
tfma er litið, að byggja upp að nýju þá fiskstofna, einkum
þorskinn, sem verið hafa burðarásinn f útflutnings- og gjald-
eyristekjum þjóðarinnar um langt árabil; þannig að þeir geti á
ný gefið hámarksafrakstur f þjóðarbúið. Efnahagslegt sjálf-
stæði þjóðarinnar og sambærileg Iffskjör við nágrannaþjóðir á
komandi árum og áratugum, hvfla á hyggilegri nýtingu þriggja
meginauðlinda láðs og lagar: fiskstofnanna á miðunum
umhverfis landið, innlendra orkugjafa fallvatna og jarðvarma
og gróðurmoldarinnar. Af þessum þremur meginstoðum
munu fiskstofnarnir skipta mestu máli f fyrirsjáanlegri fram-
tfð. Það skiptir þvf höfuðmáli hvernig þjóðin býr f framtfðar-
hag sinn f sjávarútvegsmálum.
Einn fjórdi
kjósenda er
ennþá óráðinn
Hér birtist fyrsta greinin af fjórum í greinarflokki um spænsku kosning-
arnar sem fram fara á miðvikudaginn. Fyrsta greinin fjallar um stjórnmála-
ástandið almennt, en f síðari greinum verður meðal annars fjallað um
herinn, kröfur héraða um sjálfstjórn, þjóðfélagsbreytingar sem orðið hafa
á undanförnum árum og efnahagsástandið.
TUTTUGU og þrjár milljónir spænskra
kjósenda geta valið milli 160 stjórnmála-
flokka þegar þeir ganga að kjörborðinu í
fyrsta skipti í 40 ár 15. júní. Það er því
engin furða að fjórðungur kjósenda hef-
ur enn ekki ákveðið hvaða flokk þeir
eigi að styðja samkvæmt nýlegri skoð-
anakönnun. En ástandið er ekki eins
flókið og það virðist vera í fljótu bragði,
því að stofnuð hafa verið 33 flokka-
bandalög, margir flokkanna starfa að-
eins í einstökum héruðum, sem krefjast
sjálfstjórnar, og standa í tengslum við
stærri flokka og margir flokkar munu
þurrkast út í kosningunum eða samein-
ast stærri flokkum.
í 40 ár var aðeins einn flokkur leyfður
á Spáni, Þjóðarhreyfingin, og aðeins eitt
verkalýðsfélag sem var ríkisrekið. Fyrr í
ár var Þjóðarhreyfingin leyst upp, en
kommúnistaflokkurinn leyfður.
Mikilvægustu flokkarnir eða flokka-
samsteypurnar eru: Lýðræðislega mið-
flokkasambandið (UCD), Sósialistíski
verkamannaflokkurinn (PSOE),
kommúnistar, Alþýðubandalagið (AP),
sem er hægriflokkur, Sósíalistíska ein-
ingarbandalagið, Samband kristilegra
demókrata (FDC) og Bandalag
sósíaldemókrata. Síðasttaldi flokkurinn
hefur minnst fylgi eða um einn af
hundraði, en Miðflokkasambandið UDC
er öflugasti fiokkurinn og hefur á bak
við sig 20 af hundraði kjósenda sam-
kvæmt nýlegum skoðanakönnunum.
Fyrir utan þessar höfuðfylkingar er
aðeins gert ráð fyrir þvi að tveir flokkar
eða flokkabandalög fái meira en einn af
hundraði atkvæða: Þjóðernissinnaflokk-
ur Baska (PNV), sem býður aðeins fram
í fjórum Baskahéruðum, og samtök
öfgasinnaðra vinstriflokka, sem hafa
ekki fengið lagalega viðurkenningu en
hafa óháða frambjóðendur í kjöri.
Adolfo Suarez forsætisráðherra er að
nafninu til leiðtogi Miðflokkasambands-
ins, en hefur ekki tekið virkan þátt í
kosningabaráttunni. Að UDC standa
kristilegir demókratar, frjálslyndir og
sósíaldemókratar. Flokkurinn væri tal-
inn hófsamur hægriflokkur í flestum
öðrum löndum, en hann kallar sig mið-
flokk til að aðgreina sig frá flokki
francosinna (AP). Lítill munur virðist
vera á stefnu DUC og stefnu jafnaðar-
mannaflokksins PSOE og hann vill nýja
stjórnarskrá eins og vinstriflokkarnir.
En UDC vill sterka miðstjórn í stað
sambandsríkis, þó að i stefnuskrá flokks-
ins segi að þau héruð eigi að fá „viður-
kenningu", er þess óski.
Helzti leiðtogi Miðflokkasambandsins
er Jose Maria de Areilza sem var ásamt
Pio Cabanillas stofnandi spænska lýð-
ræðissambandsins sem er íhaldssamt.
Areilza er 68 ára gamall og fyrrverandi
sendiherra í Washington og París og var
fyrsti utanríkisráðherra Juan Carlos
konungs. Hann sagði skilið við
francoisma fyrir mörgum árum og nýtur
trausts konungs. Hann segist engan
áhuga hafa á atkvæðum franeoista og
telur stjórnina of hrædda við hægri-
sinna. Stofnandi Miðflokkasambandsins
var Leopoldo Calvo Sotelo fyrrverandi
verkamálaráðherra, sem sagði sig úr
stjórninni til að bjóða sig fram í kosning-
unum.
Sá flokkur, sem gert er ráð fyrir að fái
næstmest fylgi í kosningunum, er
Sósialistíski verkamannaflokkurin,
PSOE, sem var stofnaður 1879 og er einn
elzti stjórnmálaflokkur Spánar. Hann er
mótfallinn aðild Spánar að NATO og vill
lokun fjögurra herstöðva Bandaríkjanna
á Spáni. Flokkurinn vill heldur lýðveldi
en núverandi konungsstjórn, en hefur
ekki gert það að kosningamáli. Hann er
aðili að Alþjóðasambandi jafnaðar-
manna.
Aðalritari PSOE er Felipe Gonzales,
34 ára gamall lögfræðingur frá Sevilla.
Hann ber virðingu fyrir Suarez forsætis-
ráðherra, sem hann telur hafa leyst erf-
itt starf vel af hendi, en telur konung
illa fræddan um stjórnmál og almenn-
ingsálitið. Afstaða hans til kommúnista
er „varkár en jákvæð“ að hans eigin
sögn.
Löggilding kommúnistaflokksins i
marz var einhver umdeildasta ráðstöfun
Suarez-stjórnarinnar, en flokkurinn hef-
ur fylgt tiltölulega hófsamri stefnu und-
ir forystu Santiago Carrillo, sem er einn
helzti baráttumaður svokallaðs evró-
kommúnisma, það er þeirrar stefnu að
vestrænir kommúnistaflokkar eigi að
vera óháðir Rússum. Kommúnistar vilja
sterka miðstjórn í stað sambandsríkis,
en sjálfstjórn héraða sem þess óska. Þeir
Santiago Carillo, leiðtogi kommún-
ista, Felipe Gonzales (fyrir miðju),
leiðtogi PSOE, og Anton Caenellas,
leiðtogi frá Katalóníu.
viðurkenna, að bandarískar herstöðvar
verði að vera á Spáni þar til NATO og
Varsjárbandalagið verði lögð niður. Þeir
hafa viðurkennt fána konungssinna og
hafa sagt að þeir muni viðurkenna
konungdæmið eftir kosningarnar, ef
Juan Carlos konungur haldi áfram þeirri
umbótastefnu, sem hann hefur fylgt til
þessa. 1 efnahagsmálum leggja kommún-
istar til að nokkur fyrirtæki i þungaiðn-
aði verði þjóðnýtt, en þeir segja að Spán-
verjar verði að búa við blandað hagkerfi
um langa framtíð.
Samkvæmt skoðanakönnunum fá
kommúnistar og erkióvinir þeirra
francoistar meira en fimm af hundraði
atkvæða.
Hreyfing francoista, Alþýðubandalag-
ið, AP, er samsteypa nokkurra hægri-
hópa og undir forystu nokkurra kunnra
leiðtoga frá Francotímanum, þar af sex
fyrrverandi ráðherra Francos. Þeirra
kunnastur er Manuel Fraga Iribarne,
aðalritari flokksins, sem var eitt sinn
„La Pasionara, öðru nafni Dolores
Ibarruri, sem varð forseta kommún-
istaflokksins er hún sneri heim úr
38 ára útlegð, ásamt Santiago
Carrillo.
talinn hættulega frjálslyndur, þar sem
hann stóð fyrir frjálslyndum ráðstöf-
unum þegar hann var upplýsingaráð-
herra á síðasta áratug og jók meðal ann-
ars frelsi spænskra blaða. Nú kallar
Fraga sig íhaldsmann og segist vilja
steypa flokk sinn I sama mót og brezka
íhaldsflokkinn eða franska gaullista-
flokkinn. Andstæðingar hans til vinstri
segja að hann sé einræðissinni, sem vilji
koma í veg fyrir raunverulegt lýðræði á
Spáni ef hann komist til valda. AP vill
ekki breyta stjórnarskránni í grund-
vallaratriðum og segir að varðveita verði
allt sem sé gott frá liðinni tíð. Flokkkur-
inn er andvígur hjónaskilnuðum, getn-
aðarvörnum og fóstureyðingum, sem
vinstrisinnar krefjast. Hann vil að
héruðin fái vissa viðurkenningu en vill
sterka miðstjórn.
Fraga er góður ræðumaður og hefur
ágæta skipulagshæfileika. Hann missti
stöðu sina í stjórn Francos þar sem hann
neitaði að skipa ritstjórum að þegja yfir
svokölluðu Matesa-hneyksli 1969 og bak-
aði sér þar með fjandskap kaþólska
Carlos og Soffía drottning
leynifélagsins Opus Dei unz hann sættist
við Laureano Lopez Rodo, einn helzta
leiðtoga félagsins, sem nú er einn af
helztu leiðtogum AP og berst fyrir
„francoisma eftir Franco'*. Aðrir helztu
leiðtogar flokksins eru Federico Silva
Munoz, sem gekk I lið með Fraga þar
sem kristilegir demókratar neituðu hon-
um um inngöngu í flokk sinn, Gonzalo
Fernandez de la Mora, hugsjónamaður
af gamla skólanum er tók þátt í mót-
mælaaðgerðum falangista í Madrid í
nóvember, og Thomas de Carranza, sem
bað yfirvöld að leysa upp flokk sinn
Anepa þegar flokkurinn ætlaði að ganga
í AP. Allir stofnendur AP nema einn
hafa lengi verið fjandsamlegir lýðræðis-
legum stofnunum. Fréttir herma að
flokkurinn hafi fengið stuðning frá
flokki Franz-Josef Strauss í Bæjaralandi
og nokkrum spænskum bönkum..
Til hægri við AP er samsteypa tveggja
flokka gallharðra francoista, Þjóðar-
bandalagið 18. júlí, sem er kennt við
þann dag 1936 þegar þjóðernissinnar
undir forystu Francos gerðu uppreisn
gegn spænska lýðveldinu. Flokkarnir
sem standa að þessu bandalagi eru Nýja
aflið undir forystu Notary Blas Pinar og
flokkur falangista, sem Jose Antonio
Primo de Rivera stofnaði og er nú undir
forystu Raimundo Fernandez-Cuesta,
fyrrverand ráðherra Francos, sem nú er
áttræður að aldri. Ekki er gert ráð fyrir
þvi að þessi flokkur fái miklu meira en
einn af hundraði atkvæða.
Gert er ráð fyrir þvi að tveir vinstri
flokkar fái í sameiningu allt að fjóra af
hundraði atkvæða. Hér er um að ræða
klofningsflokk sósíalista, er kallar sig
Sósíalistaeiningu og stendur saman af
Alþýðusósíalistaflokknum undir forystu
prófessors Enrique Tierno Galvan og
svokölluðu Sambandi sósíalistaflokka.
Bandalag tveggja flokka kristilegra
demókrata er kallar sig Samband kristi-
legra demókrata (FDC) mun sennilega
hljóta um þrjá af hundraði atkvæða sam-
kvæmt nýlegum skoðanakönnunum.
Þessir tveir flokkar eru andvígir stjórn
Suarez og eru yfirleitt taldir vinstri sinn-
aðir.
Lengst til vinstri stendur flokkur
maoista og marxista og leninista er kall-
ast Vinstrisinnaða lýðræðisfylkingin
(FDI) og hefur ekki fengið löglega
viðurkenningu. En stjórnin hefur yfir-
leitt látið starfsemi flokksins afskipta-
lausa og hann hefur óháða frambjóð-
endur í kjöri. Samkvæmt skoðanakönn-
unum fær flokkurinn um 1.5 af hundraði
atkvæða í kosningunum.
Juan Carlos konungur þykir hafa leyst
störf sín vel af hendi og mörgum Spán-
verjum finnst að hann hafi sýnt með
óhlutdrægni og skynsemi að hann sé
einmitt sá maður sem þjóðin þurfi í
stöðu þjóðhöfðingja. Konungurinn sýndi
að hann hefur gott auga fyrir hæfileik-
um þegar hann valdi Adolfo Suarez for-
sætisráðherra. Suarez er 44 ára og yngsti
forsætisráðherra i Evrópu. Hann var áð-
ur francoisti en stendur nú býsna nálægt
lýðræðislegri jafnaðarstefnu. Hann hef-
ur orðið að fást við pólitísk morð, mann-
rán og mótmælaaðgerðir jafnframt því
sem hann hefur reynt að stýra Spáni í
lýðræðisátt. Hann hefur fengið hrós
fyrir úr öllum áttum. Helzt er hægt að
gagnrýna hann fyrir að vanrækja efna-
hagsmálin þar til að undanförnu og að
hafa ekki fært ríkissjónvarpið í frjáls-
lyndara horf.
Lopez Rodo
Fraga
Areilza
Adolfo Suarez
32 pör tóku þátt
í síðasta spila-
kvöldi Asanna
3. sumarkvöld Ásanna, sem
spilað var sl. mánudag. var met-
aðsókn, og mættu 32 pör til
leiks. Allt útlit er þvi fyrir fjör-
uga sumarspilamennsku I
Kópavoginum í sumar. Næsla
mánudag, mun nýr keppnis-
stjóri taka við, en undirritaður
er orðinn vélstjóri á humar-
bát...
En einn af yngri kynslóðinni
mun sjá um þetta í sumar, en
það er Vigfús Pálsson. Þar sem
þetta er að öllum likindum sið-
asta grein min i bili, vil ég nota
tækifærið og þakka umsjónar-
manni þessa þáttar, Arnóri
Ragnarssyni, alla þá samvinnu
og lipurð, sem rómuð er i
bridge-heiminum, og hefur
okkar á milli gefist vel. Og þá
eru hér úrslit sl. mánudag:
A-riðill:
1. Guðmundur. Páll Arnarsson
— Jón Baldursson 251 stig.
2. Einar Guðjohnsen
— Sigurður Sverrisson 249
stig
3. Páll Valdimarsson
— Sævar Þorbjörnss. 228
stig.
B-riðilI:
1. Albert Þorsteinsson
— Sigurður Emilsson 261 stig
2. Sigurður Sigurjónsson
— Trausti Finnbogas. 256
stig
3. Ármann J. Lárusson
— Jón P. Sigurjónss. 251 stig.
Meðalskor í báðum riðlum 210
stig.
Næst verður spilað á mánu-
daginn kemur og er öllum
heimil þátttaka. Ut er' komið
fréttablað Ásanna, alls 24 síður
og er efni all fjölbreytilegt. Það
verður til sölu hjá okkur næstu
kvöld, og trúlega í Domus og
verzlun BSÍ. Verð hvers eint. er
aðeins kr. 100.00 Staða efstu
manna eftir 3 kvöld, er nú
þessi:
1—3. Jón Baldursson 6 stig
1—3. Albert Þorsteinsson 6 stig
1—3. Sigurður Emilsson 6 stig
4. Guðmundur Páll Arnarsson 5
stig.
Gefin eru 3 stig fyrir sigur, 2
stig fyrir annað sætið og eitt
stig fyrir þriðja sætið.
Ölafur Lárusson.
keppnisáriC - Firmakeppni
Aeanna 1977 - StaCa bridge
i felandi f dag - Sagnkeppni -
A6 lengdarmerkja eCa kalla -
r léttum dúr.
Fréttablað Ásanna
er komið út
EINS OG fram kemur I þættin-
um er fréttablað Ásanna komiö
út og er þetta stórmerkilegt
framtak hjá Ásunum. Ekki
verður fjölyrt nánar um blað
þetta en aðeins gripið ofan I
blaðið í kafla sem þeir félagar
skrifa undir: í léttum dúr...
Það var verið að spila stubb,
og út kom hjarta. Upp kom i
borðinu ás, kóngur og hundur.
Eftir smáhik, bað sagnhafi um
Hjalta. Blindur var ekki alveg
með á nótunum, og spurði: „Er
það hundurinn?-'
„Nei, sá fyrir neðan As-
rnund" var svarið. . .
Brldge
umsjón ARNÓR
RAGNARSSON