Morgunblaðið - 11.06.1977, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. JONl 1977
Hjónaminning:
Soffía Hállgrímsdótt-
ir—Níels Guðnason
Sofffa
F. 21. marz 1887
D. 3. júnf 1977
Nfels
F. 8. marz 1888
D. 27. júnf 1975
Þótt nokkuð sé umliðið síðan
Níels Guðnason kvaddi þennan
heim, langar mig að minnast þess-
ara ágætu hjóna sameiginlega um
leið og Soffía Hallgrímsdóttir,
sem nú er nýlátin, er kvödd
hinstu kveðju.
Þessi hjón náðu bæði háum
aldri og mundu vel tímana tvenna
þar sem skiptust á bæði skin og
skúrir á langri vegferð. Bæði
kveðja þau þennan heim á sama
árstíma, þótt tvö ár séu milli, þeg-
ar jörð klæðist grænum möttli og
sólin hverfur aðeins stutta stund
bak við fjöllin í norðri.
Sofffa og Níels voru systkina-
hörn. Foreldrar Soffíu: Hallgrim-
ur Níelsson bóndi og hreppstjóri
á Grfmsstöðum í Álftaneshreppi í
Mýrarsýslu (f. 26.5 1864 d. 4.8.
1950) og kona hans Sigriður
Steinunn Helgadóttir frá Vogi á
Mýrum (f. 15.1.1858, d. 22.2.
1958).
Foreldrar Hallgrims voru:
Niels Eyjólfsson bóndi og smiður
á Grimsstöðum, ættaður frá
Helgustöðum í Reyðarfirði og
kona hns Sigriður Sveinsdóttir
prófasts á Staðarstað Nielssonar.
Foreldrar Níelsar Guðnasonar
voru: Guðný Kristrún Níelsdóttir
frá Grímsstöðum, alsystir
Hallgríms hreppstjóra á Grims-
stöðum og þeirra systkina og
Guðni Jónsson bóndi og smiður á
Valshamri i Álftaneshreppi í
Mýrasýslu. Faðir Guðna á Vals-
hamri var Jón Guðnason frá
Leirulæk á Mýrum og var sú ætt
mjög fjölmenn í Mýrasýslu.
Eins og sést af framanskráðu,
stóðu að Soffíu og Níelsi sterkir
stofnar. Grímstaðasystkinin eldri
(þ.e. börn Níelsar Eyjólfssonar)
voru mörg og má þar nefna auk
Guðnýjar Kristrúnar og Hall-
grims, sem áður er getið, Mörtu
húsfreyju á Álftanesi, Svein
bónda á Lambastöðum, Sesselju
Soffíu húsfreyju á Grenjum.
Harald prófessor í Reykjavík og
Þuríði húsfreyju í Reykjavík
(konu Páls Halldórssonar skóla-
stjóra).
t
Eiginmaður minn og faðir okkar.
GUNNAR HERMANNSSON.
lést miðvíkudaginn 8 júní.
Kristtn Önundardóttir og börn.
BJÖRN ÓLAFUR CARLSSON.
bókari.
Austurbrún 2,
andaðist á heimili slnu 8. júnl
Aðstandendur.
Eiginmaður minn
andaðist 9 júnl.
t
ÓLI J. HERTERVIG
Llna Hertervig
t
Maðurinn minn, faðir okkar og tengdafaðir,
TRAUSTI INGVARSSON.
HjarSarholti 18,
Akranesi.
lézt 9 þ m i Borgarspitalanum
Agnes SigurSardóttir.
Ásta Hólm Traustadóttir, Ingvar Hólm Traustason,
Ólöf Traustadóttir Hestler, Ron Hestler.
Jakob Traustason, Edda Kristjðnsdóttir.
t
KRISTJAN MÖLLER HJÁLMARSSON.
Ingólfsstræti 1 0.
Lést 29 maí
Útförin hefur farið fram i kyrrþey.
Börn og aðstandendur.
t
Útför eiginmanns mlns, föður okkar. afa og langafa,
MAGNÚSAR MAGNÚSSONAR.
bifreiðastjóra,
Ljósheimum 4. Reykjavik
fer fram frá Fossvogskirkju þriðjudagínn 14 júní kl 3.
Inga Magnúsdóttir
Erla S. Guðmundsdóttir
Albert Guðmundsson
Gfsli Guðmundsson
Guðjón Guðmundsson
Skarphéðinn Guðmundsson
Valentinus Guðmundsson
Karl Ásgeirsson
Þorbjorn Pétursson
Brynhildur Jóhannsdóttir
Gunnþórunn Sigurjónsdóttir
Guðbjörg Axelsdóttir
Hafdís Eggertsdóttir
barnabörn, barnabarnabörn og aðrir aðstandendur.
Soffía og Níels opinberuðu trú-
lofum sina í júní 1911, en Soffía
fór sama dag með skipi til Húsa-
víkur til ársdvalar hjá frænku
sinni Þórdfsi Ásgeirsdóttir frá
Knarrarnesi og manns hennar
Bjarna Benediktssonar. Taldi
Soffía sig hafa haft mjög gott af
dvöl sinni á þessu menningar-
heimili. Næsta sumar höfðu þau
ákveðið að ganga i hjónabandi og
mætast þá á miðri leið i Skaga-
firði.
Á tilteknum degi komu á góðum
gæðingum til Skagafjarðar Soffía
í fylgd Þórsídar og Bjarna, en
sama dag kom að sunnan Níels
ásamt systkinum Þórdísar frá
Knarrarnesi Helga og Soffíu og
voru þau öll á góðum hestum að
heiman.
Næsta dag, þann 28. júni 1912
voru hjónaefnin gefin saman á
Miklabæjarkirkju af Hallgrimi
Thorlacíus.
Að lokinni brúðkaupsferð hófu
þau búskap á Valshamri á móti og
i félagi með foreldrum Níelsar,
Guðna og Guðnýu Kristrúnu.
Félagsbúskapur þeirra hélzt svo
óslitið næstu fimm ár eða þar til
Guðni lézt í apríl 1919. Það ár
tóku Soffía og Niels við allri jörð-
inni. Búskapur þeirra var frekar
smár í upphafi og raunar var
hann aldrei stór í sniðum og lágu
til þess ýmsar orsakir. Þau hófu
búskap þegar tiðarfar var einna
verst á, til lands og sjávar á öðr-
um tug þessarar aldar, þá var
fyrri heimsstyrjöldin i algleym-
ingi, en á þeim árum áttu margir
erfitt uppdráttar.
Níels lærði tré- og húsasmíði í
Reykjavík hjá og undir hand-
leiðslu Steingríms Guðmundsson-
ar húsasmíðameistara. Alla sína
búskapartíið á Valshamri eða til
ársins 1931, stundaði Níels húsa-
smiðar jafnhliða búskapnum og
var oft langdvölum að heiman.
Störf Nielsar skiptust þanning
milli tveggja meginþátta, smið-
anna og þeirra verka, sem lúta að
landbúnaði, kom þá i hlut hús-
freyjunnar að fylgjast vel með
öllu bæði utan húss og innan.
Níels Guðnason var hagleiks-
maður og vandvirkur með af-
brigðum eins og hann átti kyn til,
því faðir hans Guðni á Valshamri
og afi hans Niels Eyjólfsson á
Grímsstöðum voru smiðir góðir og
eftirsóttir til allra verka.
Þegar Niels og Soffía byrjuðu
búskap á Valshamri, var vinnu-
dagur fólks, bæði til lands og sjáv-
ar ótrúlega langur og var það eins
og meitlað í vitund fólks, að af-
köstin yrðu þeim mun meiri sem
lengur væri staðið að verki.
Níels og Soffía voru hér á allt
annarri skoðun og að því leyti
börn nýs tíma. Á þeirra heimili
var sá háttur upptekinn að láta
fólk ekki vinna að jafnaði lengur
en sem svaraði 10 stundum á dag.
Það var þeim ekki að skapi, að
fólk stæði að verki hálfuppgefið
eins og verið hafði um aldaraðir,
bæði hér á landi og erlendis á
fyrri timum. Á útmánuðum 1927
varð Valshamarsheimilið fyrir
miklu áfalli, er Soffía veiktist
skyndilega og varð að dvelja
fjarri sinu heimili um sex ára
skeið og mestan hluta þess tíma í
sjúkrahúsi. Þá var móðir Níelsar
komin yfir sjötugt, en fullvinn-
andi og tók hún að sér húsmóður-
starfið ásamt Sigríði dóttir sinni.
Vegna ýmissa ástæðna seldi
Níels Valshamarinn og bústofn
allann vorið 1931 og flutti í Borg-
arnes. Sumarið 1933, þegar Soffía
hafði náð sér að mestu leyti eftir
langvarandi veikindi, tók hún við
húsmóðurstarfi á sínu heimili,
sem þá var flutt í nýtt umhverfi.
Sá sem þessar línur ritar, var
fóstursonur þeirra hjóna en til
þeirra kom ég tæpra sjö ára. Er ég
þakklátur þeim hjónum fyrir ást
þeirra og umhyggju fyrr og siðar.
Á þeirra heimili var ekki gert upp
á milli barna og fóstursonar og
kom það jafnvel enn skýrara í
ljós, þegar við vorum öll úr grasi
vaxin og komum í heimsókn til
þeirra í Borgarnes. Raunar má
segja að öllum væri þar jafnvel
tekið, hvort sem það voru nákom-
in skyldmenni eða með öllu
ókunnugt fólk sem af einhverri
tilviljun datt I hug að líta þar inn.
Þar mætti öllum hlýtt viðmót og
einstök gestrisni, þar sem veiting-
ar voru hinar höfðinglegustu, þótt
efni væru oft af skornum
skammti, þanning var þetta alla
þeirra búskapartíð. Það var ávallt
töluverð gestakoma á Valshamri,
en þó enn meira eftir að þau
höfðu komið sér vel fyrir í Borg-
arnesi, enda var það oft sagt að
hjá þeim væri alltaf opið hús
„fyrir gest og gangandi". Þessi
hjón urðu aldrei rík af auði þessa
heims og fannst það engu skipta,
ef þau áttu til hnífs og skeiðar og
gátu veitt öðrum sem til þeirra
leituðu. Mætti það vera öðrum til
fyrirmyndar, sem alltaf hugsa um
eigin hag og láta aldrei neitt af
hendi rakna, en heimta ávallt
„full daglaun að kveldi“.
Bæði voru þau ágætlega greind
og notuðu alltaf hverja stund sem
gafst til lestrar góðra bóka, sér-
staklega voru þeim töm ljóð allra
hinna eldri skálda. Hefur sonur
þeirra Indriði erft þann eigin-
leika, því að hann á stórt safn
ljóðabóka og kann mörg þeirra
utanbókar.
Soffía og Niels eignuðust fimm
börn og eru þau talin hér i aldurs-
röð: Indriði húsasmiðameistari í
Reykjavík, kvæntur Ingunni
Hansdóttur Hoffmann.
GuðnýKristrún, gift Stefáni Páls-
syni tannlækni í Reykjavík, dáinn
1969. Sigriður Ingibjörg, gift
Guðmundi Péturssyni hæstarétt-
arlögmanni i Reykjavik. Guðriður
Elísabet símamær, búsett í Borg-
arnesi. Sesselja Soffía tannsmið-
ur, búsett í Reykjavík. Eru öll
þeirra börn og barnabörn mesta
efnisfólk.
Auk þess átti Níels tvo sonu
með Ólafíu Sigurðardóttir frá
Urriðaá: Reyni rafvirkjameistara
i Borgarnesi og Oddfrey, sem lát-
inn er fyrir nokkrum árum. Leit
Soffía alltaf á þessa stjúpsyni
sina, sem sína eigin syni, þótt
ekki væru þeir aldir upp í umsjá
þeirra hjóna.
Var alltaf sérstaklega náið sam-
band milli Reynis og Soffiu. Voru
börn Reynis tiðir gestir í húsi afa
og ömmu að Helgugötu 4 í Borgar-
nesi og gerði hún engan mun á
þeim og eigin barnabörnum.
Nú verður tómlegt í „húsi afa
og ömmu í Borgarnesi", eins og
barnabörnin kölluðu hús þeirra.
Þótt likamskraftar Soffiu væru
þverrandi, hélt hún óskertu
minni þar til I nóvember í vetur,
að hún varð fyrir alvarlegu áfalli
og var flutt i sjúkrahús hér i
Reykjavik, þar lézt hún aðfara-
nótt 3. júní og hafði þá verið
rænulitil siðustu daga.
Að leiðarlokum vil ég þakka
þeim hjónum fyrir ógleymanlega
ástúð og umhyggju, sem ég var
aðnjótandi á þeirra löngu ævi.
Blessuð sé minning þeirra.
Magnús Sveinsson
Kristján Einars-
son frá Ögurnesi
Mér er sannarlega söknuður i
huga, er ég ræóst i það að festa á
blað nokkur minningarorð um
nýlátinn kæran vin minn og vel-
gjörðarmann, Kristján Einarsson
frá Ögurnesi við ísafjarðardjúp,
en hann lést á Fjórðungssjúkra-
húsinu á ísafirði 2. júní síðastlið-
inn.
Kristján Einarsson hafði dvalið
samfellt í röska tvo áratugi á
heimili minu og konu minnar,
Ólafar Magnúsdóttur í Hnífsdal.
Kristján Einarsson var fæddur
að Hagakoti í Ögursveit 4. maí
1895, sonur hjónanna Kristjönu
Ásgeirsdóttur og Einars Bjarna-
sonar bónda þar. Föður sinn
missti Kristján aðeins 3ja ára
gamall og dvaldist eftir það með
móður sinni meðan hún lifði.
Systkinin voru 5 og dóu sum
þeirra á barnsaldri og bróðir hans
Friðgeir drukknaði um tvítugs-
aldur.
Eftir lát manns síns fluttist
móðir hans með börnum sinum að
Hrafnabjörgum i ögursveit og
siðar að Garðstöðum í sömu sveit
og síðar í Ögur, en þar átti fjöl-
skyldan heimili sitt um all langan
tíma. Þessi búferlaflutningur seg-
ir sína sögu um allsleysi og erfið-
leika einyrkjans, ekkjunnar, með
ungu börnin og hún eina fyrir-
vinnan. Þar sem engin eða lítil
efni voru fyrir hendi, urðu alda-
mótabörnin að fara snemma að
vinna fyrir sér, eða strax og þau
uxu úr grasi. Annað tveggja, að
vinna foreldrum sínum allt er þau
megnuðu og höfðu þroska til, eða
fara til vandalausra.
Eftir nokkuð Ianga dvöl í ögri,
komst fjölskyldan yfir hús í ögur-
nesi, en þar var blómleg verstöð
og útræði. I Ögurnesi lifði
Kristján Einarsson öll sín mann-
dómsár, en hann fór ungur að
stunda sjó með ýmsum formönn-
um og eignaðist þar marga kunn-
ingja, sem bundu við hann vin-
áttu ævilangt. Þá reri Kristján
um tíma frá Bolungarvík og átti
þar útgerð með öðrum manni.
Mér hefir verið sagt af kunnug-
um, að Kristján vinur minn hafi
tekið nokkurn þátt i félagslífi í
sveit sinni, en sjálfur var hann
fámáll um ævi sína, áður hann
kom til mín. Þó vissi ég, að honum
voru æviár sín í ögri og Ögurnesi
hugstæð.
Eftir að Kristján flutti á heimili
mitt, missti hann Salome systur
sina, sem lést á Sjúkrahúsi Isa-
fjarðar eftir langa og stranga
legu, en mjög kært var með þeim
systkinum.
Vorið 1943 kom Kristján
Einarsson til Hnífsdals, þar sem
hann hafði ráðið sig í skiprúm hjá
Jóakim Pálssyni formanni og út-
gerðarmanni. Þegar hér var kom-
ið málum, voru verbúðir ekki
lengur við lýði og því stundum
erfiðleikum bundið að koma fyrir
útróðramönnum á vertiðum.
Svona stóð á fyrir Kristjáni i
þetta sinn og því kom Jóakim
Pálsson að máli við konu mína og
+
Þökkum innilega auðsýnda samúð og vinarhug við andlát og útför
SIGURÐAR GÍSLASONAR,
Skipholti 47.
Sérstakar þakkir færum við Einari Farestveit og fjölskyldu
Ingigerður Danielsdóttir,
börn. tengdabörn
og barnaböm.