Morgunblaðið - 11.06.1977, Blaðsíða 27

MORGÚNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 11. JUNÍ 1977
27
Minning:
Sveinbjörn S. Árna-
son íKothúsum
F. 2. október 1899
D. 3. júnf 1977
í dag verður til moldar borinn
að Útskálum Sveinbjörn Stein-
grímur Árnason, Kothúsum í
Garði, en hann andaðist aðfara-
nótt 3. júní s.l. á Borgarspítalan-
um á 78. aldursári.
Sveinbjörn var fæddur í Kot-
húsum 2. október 1899. Foreldrar
hans voru Árni Árnason útvegs-
bóndi þar, ættaður úr Skaftafells-
sýslu, og Guðrún Sveinbjarnar-
dóttir bónda í Sandgerði. Svein-
björn var eina barn þeirra hjóna,
en dóttir Guðrúnar af fyrra
hjónabandi var Þorbjörg Stein-
grímsdóttir, sem var gift séra Páli
Sigurðssyni í Bolungarvfk. Var
hún 14 árum eldri en Sveinbjörn,
en mjög kært var með þeim alla
tíð.
Árni faðir Sveinbjarnar var
dugnaðar útvegsbóndi, og reisti
hann húsið í Kothúsum. Árni dó
1901, þegar Sveinbjörn var
tveggja ára, en Guðrún móðir
hans 36 ára. Guðrún var dugmikil
kona, og hélt hún áfram búskap
og útgerð í Kothúsum. Nokkrum
árum síðar giftist hún Þorvaldi
Þorvaldssyni og bjuggu þau i Kot-
húsum við góðan efnahag fram til
1930 að þau fluttust til Kefla-
víkur, og gerðist Þorvaldur þar
fiskimatsmaður.
Sveinbjörn var þegar í bernsku
bókhneigður og námfús og haust-
fð 1914 tók hann inntökupróf í
Menntaskólann, lauk gagnfræða-
prófi 1917, en nokkru síðar hvarf
hann frá menntaskólanámi og
stundaði ýmis verzlunarstörf i
Reykjavík næstu árin. En 1925
fluttist hann með fjölskyldu sina í
Kothús og hóf kennslu við barna-
skólgnn i Gerðum, árið 1927 tók
hann kennarapróf og var siðan
kennari við skólann og síðan
skólastjóri frá 1943 til 1952, er
hann hvarf frá kennslustörfum.
— Allir, sem til þekktu, ljúka upp
einum munni um það, að hann
hafi verið ágætur kennari og
stjórnsamur skólastjóri, allur agi
og umgengni i skólanum til fyrir-
myndar.
Jafnframt skólastarfinu stund-
aði hann útgerð og fiskverkun í
Kothúsum, svo sem verið hafði
þar alla tið, fyrst i smáum stíl, en
smám saman jukust umsvifin við
þessi störf, og fór svo, að Svein-
björn hætti skólastjórn árið 1952
og helgaði síðan starf sitt útgerð
og margs konar fiskverkun. Ný og
ný hús voru reist með margs kon-
ar tækjum, og kann ég ekki frá
því að greina í einstökum atrið-
um. En hitt
veit ég, að Sveinbjörn var þar í
fararbroddi um alla umgengni og
hreinlæti, og fiskverkunarhús
hans voru jafnan sýnd útlendum
sem innlendum sem fyrirmynd í
þessum efnum. Sveinbjörn átti
lfka mikinn þátt f hinum ýmsu
samtökum fiskframleiðenda. Hin
síðari ár dró hann sig að mestu í
hlé frá daglegum störfum, þó að
hann fylgdist með öllu, og hafa
Gunnar sonur hans og aðrir
haldið áfram starfi hans á sömu
braut.
Árið 1921 kvæntist Sveinbjörn
Sigríði Ágústu Sigurðardóttur úr
Reykjavík. Hún lézt árið 1936,
aðeins 34 ára. Þau eignuðust þrjá
syni, og voru þeir á 14. 5. og 3. ári
er Ágústa féll frá. Synir þeirra
eru: Ágúst, doktor i efnafræði,
búsettur i Bandarikjunum og
starfar hjá DuPont, Þorvaldur
örn rafmagnsverkfræðingur, líka
búsettur í Bandaríkjunurrf starfar
hjá Western Electric, báðir
kvæntir bandarískum konum, og
Gunnar Ragnar, sem stundaði
nám, fyrst í menntaskóla og siðan
við bandarískan verzlunarskóla
og er nú framkvæmdarstjóri við
fiskverkunarstöð Sveinbjarnar
Árnasonar hf, kvæntur Þóru
Halldórsdóttur.
Árið 1944 kvæntist Sveinbjörn
eftirlifandi konu sinni Önnu
Steinsdóttur úr Skagafirði. Þau
eignuðust tvær dætur; Eddu,
gifta Sigurði Rúnari Eliassyni raf-
magnstæknifræðingi, og
Guðrúnu, gifta Gunnlaugi Gunn-
laugssyni skipstjóra. Þeir Rúnar
og Gunnlaugur vinna báóir við
fiskverkunarstöð Sveinbjarnar
Árnasonar hf.
Þetta er í örstuttu máli hin ytri
atvik í lífssögu Sveinbjarnar
Árnasonar, sem nú er á enda.
Við Sveinbjörn hittumst fyrst,
er við settumst i 1. bekk Mennta-
skólans haustið 1914. Við vorum
26, en nú eru flest farin. Flest
vorum við Reykvíkingar, en
Sveinbjörn utanbæjarmaður,
feiminn i fyrstu og alltaf prúður,
en hann kynntist okkur fljótt.
Hann bjó i 3 vetur einn i rúmgóðu
kvistherbergi á efstu hæó Iðn-
skólans, og var þar oft gestkvæmt
af okkur mörgum bekkjarbræðr-
um hans, sem bjuggum við
þrengri húsakost. Þar ræddum
bað hana, að taka hann i fæði yfir
vorvertíðina.
En vertíðirnar hjá Jóakim urðu
fleiri, því Kristján var háseti hjá
honum í 16 eða 17 ár og hjá okkur
hjónunum dvaldist hann í 24 ár.
Með árunum varð hann sem einn
af fjölskyldunni.
Eftir að hann hætti
sjómennsku, réðst hann til starfa
hjá Hraðfrystihúsinu h/f i Hnífs-
dal og vann hjá því fyrirtæki með-
an heilsa leyfði. Ekki löngu eftir
lát konu minnar, eða á árinu 1969
fluttist Kristján á heimili
Hansínu dóttur minnar og manns
hennar Kristjáns Jónassonar á
ísafriði.
Það gefur auga leið, að þessi
langa dvöl Kristjáns á heimili
okkar hjóna, hefur leitt til náinna
'kynna og vináttu af beggja hálfu,
sem aldrei rofnaði meðan allt
heimilisfólkið lifði.
Kristján Einarsson undi heimil-
isvistinni hjá okkur hjónunum
svo vel öll þessi ár, að honum mun
ekki hafa komið til hugar, að því
er ég best veit, að hafa vistaskipti,
enda féll vel á með honum og
börnum okkar allar stundir og
hann taldi ekki eftir sér, að hafa
ofan af fyrir þeim í frístundum
sínum heim með ýmsum hætti, er
báðum aðilum líkaði vel.
Af einhverjum ástæðum komst
ég að því, að Kristjáni var léð sú
list, að geta varpað fram vísum
vel kveðnum, ef tilefni gafst, og
mun hann nokkuð snemma hafa
byrjað á þessari iþrótt, eða á
yngri árum í Ögursveit.
Kristján Einarsson var mann-
kosta maður i allri umgengni og í
blóð borið einstök trúmennska og
samviskusemi í starfi.
Þegar Kristján fluttist til dóttur
minnar Hansínu, hafði hann tekið
vonda veiki, Parkinsonveikina,
sem varnaði honum allrar vinnu.
Af þeim sökum varð hann að fara
á sjúkrahús 1970 og seinna á Elli-
heimili ísafjarðar, þar sem hann
dvaldi þar til nú skömmu fyrir
andlátið, að hann var fluttur fár-
veikur á Fjóröungssjúkrahúsið á
ísafirði, en þar lést hann 2. júní
sl.
Ég vil nú að leiðarlokum þakka
vini minum ógleymanlegar sam-
verustundir, sem mér munu ekki
úr minni líða meðan ég er ofar
moldu.
Blessuð sé minning hans.
Einar Steindórsson.
við vandamál þeirra tima; stríðið
sem þá var nýbyrjað, en þó
einkum pólitík, sjálfstæóisbar-
áttuna, og var Sveinbjörn heitur
sjálfstæðismaður, eins og við
flestir. Oft fórum við á stjórn-
málafundi til aó hlusta á ræður
stjórnmálamannanna og urðum
þá stundum hrifnir og stundum
fyrir vonbrigðum.
Við ræddum vitanlega um skól-
ann og skólafélagana og félags-
lifið í skólanum, sem var mikið og
alvarlegt á þessum árum, og tók
Sveinbjörn mikinn þátt í því.
Stundum kom jafnvel fyrir, að við
læsum lexíurnar okkar saman. Og
þar brugguðum við ýmis barna-
brek til að hafa í frammi. Svein-
björn varð því fljótt vinsæll og
kunningjamargur. Við urðum
fljótt sérlegir vinir og ræddum
ýmis trúnaðarmál, og h,efur sú
vinátta haldizt siðan. Þetta eru
dýrlegir tímar i endur-
minningunni.
Af skólafögunum hafði Svein-
björn mestan áhuga á sagnfræði,
og mig minnir, að hann hafi ein-
hvern tima þá minnzt á það við
mig, að hann langaði til að leggja
stund á þá fræðigrein. Var það
einkum persónusaga, sem hann
hafði áhuga á.
Sveinbjörn las alla ævi mjög
mikið einkum hin síðustu ár og þá
einkum þess háttar bækur. Hann
var mjög minnugur og var ákaf-
lega vel að sér i þeim fræðum og
fróður um fólk, bæði látið og
lifandi. Hann átti stórt og mjög
gott og fallegt bókasafn, mest
sagnfræðibækur og önnur fræði-
rit og ljóðabækur.
Þó að Sveinbjörn hyrfi úr skóla,
þegar önnur áhugamál kölluðu,
hafði skólinn mótað hann og
menntað i sínum anda, anda
fróðleiks og virðingar fyrir lær-
dómi og skýrri hugsun. Hug-
stæðastar voru honum minning-
arnar úr skólanum, og þær
rifjuðum við oft upp. Flestir vinir
hans höfðu verið þar bekkjar-
bræður hans, eða verið við nám
samtímis honum. Allir synir hans
höfðu verió þar lærisveinar um
lengri eða skemmri tíma. Hag
skólans bar hann líka mjög fyrir
brjósti og sýndi það I ýmsu.
Skýrslur skólans átti hann flestar.
Þó að leiðir okkar Sveinbjörns
skildust I skólanum, og við færum
sinn i hvora áttina, hittumst við
oft, og er við höfðum báðir
staðfest ráð okkar, tókst góð vin-
átta milli heimilanna. Þær eru
ótaldar ferðirnar, sem við hjónin
höfum farið suður I Kothús,
einkum hin síðari ár, eftir að um
hægðist hjá okkur. Og þar höfum
vió notið hinnar ágætustu gest-
risni hjá Sveinbirni og önnu.
Eftir dýrlegan kvöldverð
settumst við gjarnan inn í litla
„kontórinn" við skrifborðið og
röbbuðum saman eða hlustuðum
á Önnu fara með falleg kvæði,
s.em hún kann svo mörg, en hún
er mjög ljóðelsk. Þetta eru ljúfar
minningar, sem við geymum i
huga okkar, og þökkum fyrir.
Það er erfitt að finna orð til að
lýsa vinum sínum. Um Svein-
björn get ég helzt sagt þetta:
Hann var drenglundaður, heiðar-
legur og vinfastur maður, prúóur,
hlédrægur og hæglátur,
snyrtimenni og fyrirmannlegur i
allri framkomu sinni.
Nú er hann horfinn sjónum að
sinni. Við sem nutum þess að
þekkja hann, söknum góós
drengs.
Við hjónin vottum konu hans,
börnum og öðrum aðstandendum
samúð okkar.
Einar Magnússon.
I dag verður kvaddur hinstu
kveðju vinur minn Sveinbjörn
Árnason frá Kothúsum í Garði.
Með honum er genginn gagn-
merkur maður og Garðurinn
hefur misst eina af sínum
t
Innilegar þakkir til allra er sýndu
hluttekningu vinarhug við andlát
mágs mfns,
JÓNS JÓNSSONAR.
sérstakar þakkir til lækna og
hjúkrunarliðs á Vlfilstöðum og
sem heimsóttu hann.
Sólveig Pálsdóttir
traustustu stoðum. Spor hans
liggja djúpt í þessu byggðarlagi
og víðar.
Eftir ár mennta og vióskipta
liggur leið hans aftur á fæðingar-
staðinn og það varð nánari sá
kunningsskapur og það samstarf
okkar í milli, er átti eftir að vara
til dánardægurs hans. Sveinbjörn
hóf kennslu við Gerðaskóla árið
1927 og stundaði kennslustörf þar
til ársins 1952, þar af sem skóla-
stjóri í 9 ár.
Mér er minnisstætt hve mikinn
áhuga hann hafði á því að
unglingar gengu menntabrautina,
og hvatti hann þá mjög til þess.
Einnig vil ég láta það koma fram
hve mikið Sveinbjörn lagði á sig
er kennsla unglinga lagðist niður
um tima. Hóf hann þá kennslu í
þeim aldursflokkum sem lokið
höfðu barnaskólanámi og nú á
sinn kostnað með mjög litlum
fjárhagslegum styrk.
Á þessum árum lágu leiðir
okkar ekki hvað sízt sainan, þá er
hann var í forsvari fyrir Gerða-
skóla og ég í forsvari fyrir sveitar-
stjórn. Þó var það miklu víðar
sem íbúar Gerðahrepps fengu að
njóta krafta hans. Hann annaðist
sjúkrasamlag Gerðahrepps um
árabil og var endurskoðandi
hr.eppsreikninga frá 1928—1970.
Jafnframt rak Sveinbjörn með
dugnaði og myndarskap fisk-
verkun og útgerð í Kothúsum ti
hins siðasta.
Eitt var það sérstaklega eftir-
tektarvert í fari Sveinbjarnar
Árnasonar, hve tilfinningásamur
hann var og mátti ekkert bágt sjá.
Voru margir sem nutu þess af
höfðingsskap hans, þótt ekki færi
hátt en hann var einn þeirra hlé-
drægustu manna er ég hefi
kynnst og lét lítt að trana sér
fram. Ekkert var honum
óviðkomandi og hann studdi með
ráðum og dáð þau málefni er
hann taldi til heilla horfa.
Ég átti, svo sem áður er getið,
þvi láni að fagna að eiga Svein-
björn að miklum vini og sam-
starfsmanni.
Okkar samverustundir eru
orðnar nokkuð margar og margir
eru morgnarnir sem við höfum
hizt, nokkuð snemma mundi
verða sagt í dag, og rætt málefni
er við töldum varða velferð
byggðarlags og þjóðar. Fyrir
þessar og aðrar stundir með
Sveinbirni, fyrri konu hans
Ágústu, og sfðar Önnu, þakka ég
nú er ég sakna vinar i stað. Einnig
þakka ég fyrir hönd ibúanna þau
miklu og óeigingjörnu störf er
hann hefur látið Garðinum i té.
Konu hans Önnu og börnunum,
svo og öðru venzlafólki sendi ég
innilegar samúðarkveðjur frá
mér og fjölskyldu minni. Ég bið
Sveinbirni Guðs blessunar í
nýjum heimkynnum.
Björn Finnbogason.
Horfinn er af sjónarsviðinu
einn litríkasti persónuleiki, sem
ég hefi kynnst. Einn af fremstu
merkismönnum á Suðurnesjum.
Maður i orðsins fyllstu merkingu.
Heiðursmaður, athafnarmaður,
glæsimenni og snillingur á sínu
sviði, sem ekki mátti vamm sitt
vita í neinu.
Sveinbjörn Sveingrímur Árna-
son var fæddur 2. október 1899 að
Kothúsum i garði. Foreldrar hans
voru Guðrún Sveinbjarnardóttir
Þórðarsonar, bændaskörungs og
hreppsstjóra i Sandgerði og konu
hans Helgu Pálmadóttur og Árni
Árnason, sjósóknari og aflamaður
i Kothúsum. Árni var ættaður frá
Skámarbæ í Álftaveri.
Sveinbjörn ólst upp í Kothúsum
og var einbirni. Hann missti föður
sinn þegar hann var tveggja ára,
en móðir hans giftist siðar Þor-
valdi Þorvaldssyni miklum at-
orkumanni. Kothúsaheimilið var
alla tið annálað fyrir gestrisni og
örlæti og hélt Sveinbjörn þvi
Framhald á bls. 20.
Soffía Hallprimsdótt-
ir—Mnningarorð
Soífía Haligrímsdóttir er látin.
Hún lézt i Landakotsspitala að-
faranótt föstudagsins 3. júní s.l.
rúmlega niræð að aldri. Seinasti
áfanginn var nokkuð strangur.
Soffia fæddist að Grfmsstöðum
í Álftaneshreppi 21. marz 1887,
elzta barn þeirra Grímsstaða-
hjóna, Sigrióar Helgadóttur frá
Vogi og Hallgríms hreppstjóra
Nielssonar á Grimsstöðum. 1912
giftist Soffia frænda sinum, öðl-
ingnum Níelsi Guðnasyni frá
Valshamri. Þau voru systkina-
börn. Guðný Níelsdóttir •.hús-
freyja á Valshamri og Hallgrimur
hreppstjóri á Grimsstöóum. voru
systkin.
Þau Níels og Soffía reistu bú á
Valshantri og þar eru öll börn
þeirra fædd, en þau eru:
1. Indriði byggingameistari í
Reykjavík, kvæntur Ingunni
Hansdóttur Hoffmann.
2. Guðný Kristrún, var gift
Stefáni Pálssyni tannlækni, en
hann er látinn fyrir nokkrum ár-
um.
3. Sigríður Steinunn, gifl Guð-
mundi Péturssyni hæstaréttar-
lögm. í Reykjavik.
4. Guðríður Elísabet, símamær i
Borgarnesi. .
5. Sesselja Soffía er yngst þeirra
systkina, tannsmiður í Reykjavík.
Dóttursonur þeirra Nielsar og
Soffiu, Guðni Haraldsson sonur
Elisabetar, var alinn upp hjá afa
sínum og ömmu við mikið ástríki.
Kynni okkar við þau ágætu hjón
hófust árið 1933 er þau fluttust til
Borgarness, en þar áttu þau alltaf
heintili síðan eða í rúma fjóra
áratugi.
Heimili þeirra Soffiu og Nielsar
var menningarheimili. þar voru
höfðingsskapur, gestrisni og góð-
vild í öndvegi. — Soffia Hall-
grimsdóttir var óvenjulega vel
gerð kona, að gáfum og mannkost-
unt. Hún var bókelsk og las tölu-
vert, eftir því sem hún gat við-
kornið, einkurn hafði hún yndi af
ljóðurn. Soffía unni hljómlist og
lék á orgel og pianó. Hún unni
öllu fögru og góðu, en fyrst og
fremst var Soffia vitur kona.
Okkur hlotnaðist sú hamingja
að eignast vináttu þessara ágætu
hjóna og þau reyndust okkur sent
beztu foreldrar, börn þeirra eru
vinir okkar. — Þá vináttu all;
fáunt við aldrei fullþakkað.
,,í sálarþroska svanna býr sigur
kynslóðanna."
Blessuð veri ntinning Soffiu
Hallgrímsdóttur.
Asgeir Þ. Ólafsson.