Morgunblaðið - 05.07.1977, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. JÚLÍ 1977
Frelsi einstaklingsins og lýðræði er
forsenda mannlffs án andlegra þján-
inga, en einmitt mannfrelsi og lýðræði
hafa ekki átt alls staðar miklu fylgi að
fagna f heiminum eða þá verið af-
skræmd svo um munar. Aðildarlönd
NATO eru í dag fimmtán og einkenn-
andi fyrir mannlíf f þeim er frelsi og
lýðræði Deilur um hvað sé hið eina
sanna lýðræði eru stundum nokkrar en
jafnvel andstæðingar hins vestæna lýð-
ræðis vita f hjarta sínu, ac} það er hið
eina rétta Velflestir fbúar vestrænna
landa gera sér því að einhverju leyti
grein fyrir hinu áhrifarfka og þýðingar-
mikla lýðræðisskipulagi sem þar rfkir
Fólk man það, að komist land undir
hramm kommúnista á það varla þaðan
afturkvæmt.
Atlantshafið
Atlantshafið er slagæð mannllfs
beggja vegna hafsins Á alþingi í vor
minnti Guðmundur H Garðarsson á,
að hvern dag árið um kring eru á
Magnús
Ásgeirsson,
stud. oecon:
siglingu um hafið 7000 skip eða þar
um bil sem árlega flytja samtals a.m.k.
1 700 milljónir smálesta af vörum yfir
hafið Lff þeirra tæplega sex hundruð
milljóna manna sem byggja V-Evrópu
og N-Ameríku er því skiljanlega komið
undir þvf að siglingar á Atlantshafi geti
verið óhjndraðar og viðskipti þar verið
meðeðlilegum hætti. Austantjaldsríkin
eiga líka nokkurra hagsmuna að gæta.
Frjálsar siglingar um Atlantshaf eru því
ef til vill mikilvægari en mönnum hefur
órað fyrir. Náttúruauðlindir og réttur til
þeirra hafa mjög verið f brennidepli
síðustu ár Náttúruauðlindir í Atlants-
hafi og innhöfum þess eru þvf mikil-
vægar f dag og sérfræðingar spá því,
að í framtíðinni muni mikilvægið síst
minnka íslendingar í sinni baráttu fyrir
verndun fiskimiðanna geta vel skilið
þetta, þeim er þá efst í huga fiskurinn
hér og olían hjá frændum okkar Norð-
mönnum. Aðildarlönd NATO hafa
mörg hver áunnið sér sögulegan og
landfræðilegan rétt til náttúruauðlinda
í Atlantshafi.
Frelsi og lýðræði
Fullkomið frelsi og lýðræði eru sjálf-
sögð mannréttindi, frelsi til að fá að lifa
lífinu innan skynsamlegra laga hvers
ríkis og geta tjáð sig án þess að eiga á
hættu að verða sendur á hæli — og
lýðræði. áhrifarlkt lýðræði — réttur til
að fá að velja og hafna
Atlantshafsbandalagið
Útþensla Sovétríkjanna og sivaxandi
hernaðarmáttur þeirra hefur um árabil
verið íslendingum sem öðrum þjóðum
nokkurt áhyggjuefni íslendingar hafa
þó getað andað léttar vegna aðildar
sinnar að varnarbandalagi vestrænna
rikja, Atlantshafsbandalaginu í þau
tæp þrjátíu ár sem bandalagið hefur
starfað hafa engin stórátök átt sér stað
í Evrópu, sannar það hversu mikilvægt
bandalagið er og hversu drjúgan skerf
stofnun þess hefur lagt af mörkum til
viðhalds friðar og öryggis i heiminum
eða þróunar I þá átt
Atlantshafsþandalagið, NATO, er
stofnað i kjölfar gifurlegrar útþenslu
Sovétrkjanna i Evrópu, i og við lok
síðari heimsstyrjaldarinnar Á árunum
1 940— 1 948 jókst áhrifasvæði Sovét-
rikjanna i Evrópu að flatarmáli um
575.947 fermllur og ibúar svæðisins
voru 115 9 milljónir. Lönd sem Sovét-
ríkin sölsuðu beint undir sig eins og
t d Eystrasaltsrikin voru að flatarmáli
182 400 fermllur og Ibúar þar 24
milljónir Þetta gerðu þeir með þvi að
hreyfa hvergi þann herafla sem þeir
notuðu til að frelsa löndin undan
hrammi nasista Voru ibúar landanna
sumir hverjir fluttir á braut og Rússar
fluttu inn i staðinn Önnur lönd sem
undir áhrif Sovétrikjanna komust voru
að flatarmáli 393 54 7 fermílur og Ibú-
ar þar 919 milljónir í löndunum kom-
ust til valda kommúnistastjórnir með
þrýstingi innlendra sem erlendra afla
Siðan hafa lönd þessi verið undir
hrammi Moskvukommúnista og hvergi
getað hreyft sig svo sem dæmin frá
Ungverjaladi 1956 og Tékkóslóvakiu
1968 sanna ótvirætt Til glöggvunar
eru eftirfarandi tölur um útþensluna frá
1949—1948 1940 82 800 fermíl-
ur, 6 6 milljónir ibúa, 1945 262 855
fermllur, 62.7 milljónir Ibúa, 1946
53.425 fermilur, 8 4 milljónir ibúa,
1947 35 902 fermilur, 9 8 milljónir
ibúa, og 1 948 1 40.965 fermllur með
28 4 milljónir Ibúa Heildartalan er því
575 947 fermílur með 1 1 5.9 milljón-
um ibúa Til samanburðar má geta
þess, að árið 1949 voru ibúar þeirra
landa i Evrópu, sem nú eru aðilar að
NATO, 246 855 milljónir.
Við þessa gifurlegu útþenslu Sovét-
rikjanna setti ugg að þjóðum i V-
Evrópu og N-Amerlku, nýlokið var
heimsstyrjöld og þessar þjóðir þráðu
áframhaldandi frið, þannig varð NATO
til
er
hornsteinn
lýðræðis
og
öryggis
Ursögn úr NATO
Það er rétt rúmt ár liðið síðan krafan
um úrsögn úr NATO heyrðist mjög og
ástæðan var að þvl var haldið fram, að
varnarbandalagið sýndi engan vilja til
hjálpar íslendingum Þegar máliðer þó
skoðað ofan i kjölinn kemur önnur hlið
upp Það vita allir, sem vilja vita, það
er „opinbert leyndarmál ', að fiskveiði-
samningr tókust með aðstoð Norð-
manna I skjóli NATO Enginn veit
hvernig endalokin hefðu annars orðið
Norðmenn vissu hvað I húfi var Mæt-
ur íslendingur varpaði fram þeirri
spurningu af hverju kommúnistar
hefðu ekki kallað eftir úrsögn íslands
úr Sameinuðu þjóðunum vegna fisk-
veiðideilunnar við Breta! íslendingar
leituðu aðstoðar hjá SÞ en varð litt
ágengt sem menn muna Öðruvisí fór
með NATO. Það er staðreynd að þjóðir
andstæðar NATO hafa leynt og Ijóst
gert hvað þær gátu til að losna við
bandariskt varnarlið frá V-Evrópu. Hafa
þær oft notið stuðnings innlendra afla
ísland
Aðildarríki Atlantshafsbandalagsins
mynda hring um N-Atlantshaf Þessi
hringur er f dag traust keðja. Einn
hlekkurinn er ísland. Þessi ríki hafa
sýnt að þau unna mannfrelsi, öryggi
og lýðræði, hornsteinn þessa er At-
lantshafsbandalagið Verði ríki þessi
áreitt kemur til kasta varnarbandalags
þessara ríkja, NATO Ef utanaðkom-
andi rfki hefði hug á að trufla starfsemi
vestrænna ríkja væri Atlantshaf staður
til að beina spjótum að, t.d. með
hindrun á siglingum eða þvíumlíku.
Eftirlit með ferðum ýmissa hernaðar-
tækja frá löndum utan NATO er því
sjálfsagt og eðlilegt. Varnarstöðin í
Keflavík gegnir þýðingarmiklu hlut-
verki þar Ýmsar hugmyndir hafa skot-
ið upp kollinum um að færa stöðina frá
Keflavík til annarra landa eða á sjó út.
Sérfræðingar hafa margítrekað að hlut-
verk það sem Keflavíkurstöðin gegnir
nú verði ekki fullnægt annars staðar.
bilið milli landa er of mikið
Þá hafa þeir ítrekað, að öryggi ís-
lands yrði mikil hætta búin ef verja ætti
landið annars staðar frá en á þvf sjálfu.
Stövar á sjó væru ákaflega ótryggar og
ættu fslenskir sjómenn, sem kynnast
vetrarhörkum N-Atlantshafs af eigin
raun, að geta borið vitni um það. Það
er oft sem þær raddir heyrast, að
hernaðarlegt mikilvægi íslands fari sí-
minnkandi. Þessu er einmitt þveröfugt
farið. Rök sem færð hafa verið fyrir
minnkandi mikilvægi landsins eru, að
ef svo illa færi að styrjöld brytist út yrði
gripið til kjarnorkuvopna. Sérfræðing-
ar þora nær að fullyrða. að til kjarn-
orkuvopna yrði ekki gripið nærri strax
ef til styrjaldar kæmi. Þetta er athyglis-
verð skoðun en auðskiljanleg þegar
málið er íhugað Talið er, að svo kynni
að fara með kjarnorkuvopn í framtíð-
inni sem eiturvopn fyrr, menn viti af
tilveru vopnanna en noti þau ekki.
Ástæðan er einföld. Grfpi rfki til kjarn-
orkuvopna að fyrra bragði, veit það á
hverju það á von. Tortíming er stórt
orð. Til lítils væri unnið með því að
grfpa til kjarnorkuvopna
Sovétríkin
Ýmis hernaðartæki á vegum Sovét-
rikjanna hafa átt æ tíðari ferir um
Atlantshaf á síðustu árum. Ógnvekj-
andi vöxtur og tiðari ferðir sovéskra
hernaðartækja gefur þvi tilefni til
strangs eftirlits Það eru þvi Sovétríkin
sjálf sem gefa tilefni til þessa Sovétrík-
in eru sem kunnugt er forystuþjóð
Varsjárbandalagsins. Á friðartimum
gefst þjóðum heims sérstakt tækifæri
til að hervæðast Sovétmenn og önnur
ríki Varsjárbandalagsins hafa ekki látið
sitt eftir liggja Á siðustu tiu árum hafa
Sovétrikin smiðað 90 kjarnorkukafbáta
og 100 orrustuskip fyrir sig Þrjú
40.000 tonn flugmóðurskíp verða
senn I sovéska flotanum. Árið 1975
var vitað um að afkastageta I her-
gagnaframleiðslu Sovétrikjanna var
t.d. 3000 skriðdrekar, 1000 orrustu-
flugvélar og 700 þyrlur árlega Auk
þess er framleiddur gifurlegur fjöldi
hergagna fyrir stórskotalið og þ h ár-
lega Aukning i prósentutölu frá árun-
um 1968,—69,— 70 til —74 og 75
I hergögnum fyrir stórskotalið og ann-
að þess háttar eru; 1 9%, 22% ,41%,
57% og 97% Norðmaður hefur varp-
að fram þeirri spurningu hvort þessi
aukning f heraflanum sé til að undir-
búa átök eða til að geta sýnt á hersýn-
ingum! Mikið skal til mikils vinna Á
árunum 1970—1975 fjölgaði skrið-
drekum Varsjárbandalagsins I „central
region" úr 13650 i 19000 eða um
40%. Samanburður áhernaðarmætti
Atlantshafsbandalagsins og Varsjár-
bandalagsins í Mið-Evrópu 1975 sýn-
ir, að fjöldi skriðdreka hjá NATO var
6100 en 19000 hjá Varsjárbandalag-
inu. Þá var fjöldi herflugvéla hjá NATO
1 700 en 2460 hjá Varsjárbandalag-
inu.
Á Kolaskaga er ein mikilvægasta
herstöð Sovétríkjanna Þaðan er nokk-
uð greið siglingaleið út á Atlantshaf
Vorið 1976 höfðu 60 heskip, 180
kafbátar (44 kjarnorkuknúnir) og 20
landgönguprammar aðalbækistöðvar
sínar þar Á skaganum eru 16 flug-
brautir lengri en 2000 metrar auk
annarra. Þar eru 340 herflugvélar. Á
Leningradsvæðinu móts við Finnland
eru 200 herflugvélar og 1 700 skrið-
drekar í hinum innlimuðu Eystrasalts-
löndum eru 2000 skriðdrekar og 300
herflugvélar. í Póllandi og A-
Þýzkalandi eru 11000 skriðdrekar og
2400 herflugvélar Á Eystrasalti og við
eru 60 herskip, 76 kafbátar (liklega
enginn knúinn kjarnorku), 85 land-
gönguprammar og 150 herflugvélar
Þetta er aðeins dæmi, að sjálfsögðu er
þarna mikill fjöldi annarra hergagna og
hermanna Hver tilgangur er með þess-
um gifurlega herstyrk á friðartímum
kann einhver að spyrja.
Danmörk, Noregur,
V-Þýzkaland
Varnir þessara ríkja, hvernig eru
þær? í Danmörku munu vera 200
skriðdrekar, a m k 5 freigátur, 18
tundurskeytabátar, 6 kafbátar auk 40
annarra farartækja á sjó Þá munu vera
þar 1 30 orrustuflugvélar. Norska hern
um munu tilheyra 120 orrustuflugvél-
ar, 5 freigátur, 1 5 kafbátar, 26 tundur-
skeytabátar, 7 landgönguprammar auk
tæplega 40 annarra farartækja á sjó í
Schleswig-Holstein eru a.m k 1 1 frei-
gátur, 40 tundurskeytabátar, 22 land-
gönguprammar og 24 kafbátar auk
annarra hergagna.
Athyglisvert er, að i könnun, sem
fram hefur farið i Noregi um vilja
þjóðarinnar um aðild að NATO, kom
fram, að 67% studdu aðildina.
Staðan
Eftir þessa upptalningu mætti halda
að ófriður lægi f loftinu. Svo er nú sem
betur fer ekki Hins vegar verður að
horfast í augu við þá staðreynd, að