Morgunblaðið - 07.08.1977, Blaðsíða 46

l(>
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. AGUST 1977
Sean <:»nner.v «g Audrey Ilcpburn sem ilroi »k Marian ræða um gömlu góðu dagana, það sem hefði
gelað verið en varð aldrei.
Hrói höttur—
þreyttur og þjakaður
Rohin and Marian, Am,
1976.
Leikstjóri: Richard Lcst-
er.
Handrit: Jamcs Gold-
man.
Kvikm.vndataka: David
Watkin.
Þrjú epli í fullum
þroska. Þrjú epli, saman-
skorpin af elli. Hræfugl.
Eineygður öldungur. í
upphafi myndarinnar
stillir Lester upp þessum
táknmyndum, hverri á
eftir annarri og í samein-
ingu gefa þau ónotalega
tilfinningu fyrir hrörn-
un, glötuðu sakleysi, glat-
aðri æsku, brostnum von-
um. Myndin, sem fylgirí
kjölfar þessa upphafs er í
beinu samhengi við það.
Lester og Goldman reka
hér endahnútinn á
munnmælasöguna um
Hróa hött, unga mann-
inn, sem rændi þá ríku og
gaf þeim fátæku, unga
manninn, sem þoldi ekki
rangsleitni og barðist
gegn óréttlátum valdboð-
um „hins opinbera“. En
Hrói er ekki ungur leng-
ur. Myndin hefst þegar
hann snýr aftur til Eng-
lands, 18 árum eftir að
hann lagði upp í kross-
ferðina með Ríkharði
ljónshjarta. Hann leitar
ásamt Jóni litla aftur til
Skírisskógar, sem hefur
látið á sjá eftir þessi ár,
en þrátt fyrir það finna
þeir þar tvo fyrrverandi
félaga sína, Friar Tuck
og Will Scarlett. Þeir
segja Hróa frá því, að
æskuást hans, Marian, sé
abbadís í nálægu
klaustri, en þegar hann
hittir hana þar, endar
heimsóknin með því, að
hann ræhir henni fyrir
framan augun á umboðs-
manni konungs, héraðs-
stjóranum í Nottingham
(Robert Shaw), sem á að
færa hana í fangelsi að
skipan kóngsins, John,
vegna þess að hann á í
útistöðum við páfann.
Þetta tiltæki hans verður
til þess að nunnurnar eru
teknar í staðinn og af
riddaramennsku sinni
fara Hrói og Jón litli
tveir til að bjarga þeim
úr Nottingham-kastala.
Hrói er þar með búinn að
setja sig upp á móti vald-
höfunum eins og í gamla
daga og berst fyrir sama
málstaðinn, réttlæti lítil-
magnans. En Hrói er orð-
inn gamall, alsettur örum
eftir ótalda bardaga og
líkamlega þreyttur. Lest-
er og Goldman þreytast
heldur ekki á að ítreka
það hvað eftir annað.
Þegar þau vakna í skóg-
inum eftir nætursvefn á
jörðinni er líkt og bráki i
hverju beini, þreytan og
mæðin, sem gerir vart
við sig í bardaganum í
Nottingham-kastala, á
endurfundi gömlu félag-
anna syngur Will hetju-
söng um þjóðsagnaper-
sónuna Hróa, sem fólk
hafði samið, eftir að það
hafði álitið hann dauð-
ann og Hrói og Marian
rifja upp gömlu, góðu
dagana, þegar Hrói
„hafði fegursta líkama í
heimi“. Þá var hann
ímynd hins hreina og
saklausa, vonin og rétt-
lætið, sem fátæklingarnir
treystu á. En Lester
sýnir einnig vægðarlaust
grimmd og óhugnað þess-
ara tima, eins og þegar
Ilrói »k litli Jón (Nic-ol Williamson) eru við öllu búnir í Skírisskógi.
Ríkharður dregur sjálfur
örina úr öxl sér og í loka-
bardaganum milli Hróa
og héraðsstjórans, þegar
grasið verður smám sam-
an æ blóðugra í kringum
þá og þreytan og sárin
fara að draga mátt úr
þeim. Þetta er engin
glansmynd um Hróa hött,
eins og svo ótalmargar,
sem gerðar hafa verið áð-
ur, heldur reynir Lester
að njörva þjóðsagnaper-
sónuna inn í „raunveru-
leika“ síns tima. Og þar
með er þjóðsagnapersón-
an dauð.
Séð í þessu samhengi
dauðlegra vera og brost-
inna vona, sem er undir-
strikað hvað eftir annað í
myndinni, er Robin and
Marian döpur saga. Mað-
ur freistast jafnvel til að
láta sér detta það í hug,
að Lester og Goldman
séu hér að lýsa á svart-
sýnan hátt frá sínum eig-
in bæjardyrum brostnum
hugsjónum Hróa i
nútímaþjóðfélagi. Efni
myndarinnar bindur
Lester allmikið niður,
þar sem honum er gjarnt
að slá um sig með brönd-
urum og jafnvel súr-
realistískum tilbrigðum,
eins og t.d. í sínum fyrri
sögulegu myndum, A
Funny Thing Happcned
on the Way to the For-
um, The Three (and
Four) Musketeers og
Royal Flash, að ekki sé
talað um Bítla-
myndirnar A Hard Day’s
Night og Help. Hér verð-
ur hann hins vegar, eins
SIGURÐUR SVERRIR PÁLSSON
og í Juggernaut (sem var
hrein verzlunarvara),
efnissins vegna að tak-
marka hugmyndaflug
sitt við hreina og ómeng-
aða frásögn. Hann gerir
þó nokkrar tilraunir í
þessa átt, t.d. þegar Hrói
er að bjástra við að losna
úr dýflissu, standandi á
bakinu á litla Jóni, en
fangavörðurinn verður
fyrri til að opna fyrir
þeim dyrnar; þegar Hrói
vaknar f áðurnefndu atr-
iði og fer að teygja úr sér
bregður hann hendinni f
svefnrofunum undir
kuflinn og ætlar að létta
á sér á staðnum, þegar
hann kemur skyndilega
auga á Marian og hættir
þá snarlega við þetta með
tilburðum, eins og skóla-
strákur, sem hefur verið
staðinn að því að fremja
prakkarastrik, og sprang-
ar um svæðið augnablik
með Tatigöngulagi; og
hermaðurinn í kastalan-
um, sem þarf að loka fall-
grindarhliðinu í hvelli en
getur ekki leyst hnútinn
og þorir ekki að höggva á
hann fyrr en honum er
skipað það.
Framhald á bls. 21
Kvenréttindi —
á ameríska vísu
One is a Lonely Number, Am.
1972.
Leikstjóri: Mel Stuart.
„Maður er manns gaman" er
svo sannarlega fyndin, ef hún
er litin „réttu“ auga. Ilér er að
ferðinni einhverskonar kven-
réttindamynd, sem væri ákaf-
lega áhugavert að bera ræki-
lega saman við norsku myndina
IIUSTRUER, og ef til vill gerir
það einhver með sjálfum sér,
sem málið er skylt. En það eru
milljón mllur milli þessara
tveggja mynda, jafnvel þó að
Ilustruer hefði ekkert nýtt til
málanna að leggja, því þessi
hlýtur beinlínis að skaða mál-
staðinn. Reyndar er það ekki
fyrr en 1 lok myndarinnar, að
tæpt er á jafnréttismálinu, lfkt
og höfundarnir hafi dottið nið-
ur á það eins og lausn til að
enda myndina á einhvern
sæmilega skynsamlegan hátt.
Til að gefa efninu meiri slag-
kraft er myndin yfirfull af æp-
andi táknum, undirstrikuðum
með rauðu, svo engin missi nú
af þessari frábæru snilli. Þegar
eiginkonan hefur í upphafi
myndarinnar horft á mann
sinn tína dótið sitt niður 1
kassa, reynt að fá hann til að
Vera kyrran og beðið hann
fyrirgefningar á syndum sín-
um, svarar hann heimsmanns-
lega á leiðinni niður stig-
ann:„Við erum að skilja“. Ör-
væntingarfull og angurvær tón-
listin tekur kipp upp á við, rétt
eins og til að lýsa tilfinningum
konunnar, sem greinilega varð
ekki komið til skila á annan
hátt. Þannig veltur m.vndin af
stað og þannig heldur tónlistin
áfram að stíga og hníga likt og
klappliðið í sjónvarpsmynda-
serfunum, svo áhorfendur viti
inn á hvaða tilfinningabylgju
þeir eigi að stilla. Konan fær
sér vinnu sem sundlaugarvörð-
ur, en ein af skyldum hennar er
að stökkva af allháu dýfinga-
bretti. Hún kemur sér þó hjá
þvf sökum hræðslu, en þetta
dýfingabretti láta höfundarnir
ganga eins og rauðan þráð f
gegnum myndina, þannig að
þegar hún hefur loks tekið þá
ákvörðun, áður en hún á að fara
inn f dómssalinn til að ganga
endanlega frá skilnaðinum og
viðeigandi fjármálum, að vilja
ekkert með peninga eigin-
mannsins hafa, heldur bara
„vera frjáls", labbar hún rak-
leiðis að dýfingabrettinu og
stingur sér — og þar er myndin
„fryst" (stöðvuð) af henni, lá-
réttri f loftinu (sagði ekki ein-
hver að staða konunnar f þjóð-
félaginu væri lárétt?). A öðr-
um stað er gert mikið úr hlut-
verkaskiptum kynjanna, fyrst
þegar væntanlegur elskhugi
reynir að tæla hana til rekkju
með sér — en mistekst, og sfðar
þegar hún tælir hann og hagar
sér þá nákvæmlega eins og
hann hafði gert áður. Þegar hér
var komið sögu var öll myndin
farin að virka fremur hjákátleg
og þegar aumingja maðurinn
segir „Ertu að gera grfn að
mér“, mátti næstum heyra
þessa spurningu bergmála frá
áhorfendum. En þrátt fyrir alla
galla myndarinnar skila tveir
aukaleikarar hlutverkum sfn-
um með ágætum, þau Janet
Leigh, sem „forseti samtaka
fráskildra kvenna“ og Melvyn
Douglas, sem grænmetissalinn
„á horninu".
SSP.