Morgunblaðið - 05.10.1977, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 5. OKTÖBER 1977
17
rætt um meiri fiskkaup þeirra
en nú ættu sér.stað, en einnig
rætt um iðnaðarvörur með
þeim fyrirvara þó að löndin
væru samkeppnisfær um verð
og gæði varanna. Þá var Geir
einnig spurður um hvaða samn-
inga sovétmenn hefðu viljað
gera, er hann hefði nefnt og
sagði hann það vera sérstaka
samninga um ræðismenn,
iþróttamál, gildi prófskírteina
og aukin samráð milli landanna
í stað þess að menn hittust og
ræddust annað slagið um hin
ýmsu málefni, iíkt og ættu sér
stað i fiskverndarmálum. Geir
Hallgrimsson kvað það hafa
verið skoðun sína að heimsókn
sem sú, er hann tókst á hendur,
ætti ekki að vera vettvangur
slíkrar samningagerðar, heldur
ætti að gera slika samninga eft-
ir eðlilegan faglegan undirbún-
ing og ætti þá að taka sjálf-
stæða afstöðu til þess, hvort
æskilegt væri að á slíkt yrði
fallizt.
Geir sagði ennfremur um af-
vopnunarmálin, að af hálfu so-
vétsjórnarinnar hefði verið
Iögð á það áherzla, að afvopnun
yrði að vera gagnkvæm og sam-
hliða, svo að jafnvægið í heim-
inum raskaðist ekki. Um mann-
réttindamál kvað hann sovét-
stjórnina telja að skrif um þau
mál á Vesturlöndum væru
óábyrg og lil þess eins fallin að
efna til nýs kaldastriðs. Geir
kvað I þessum efnum Islend-
inga og Sovétmenn leggja tvo
algjörlega mismunandi mæli-
kvarða á málin.
Þá var Geir Hallgrímsson
inntur e'ftir umsögn, sem hann
gaf sovézkum fréttamönnum í
Moskvu, þar sem þeir sögðu að
hann hefði sagt, að hann vonað-
ist til þess að sósialískur iðnað-
ur í Sovétrikjunum næði þvi
markmiði, sem hann hefði sett
sér. Geir kvað þessa fréttamenn
ekki hafa haft ummæli sín rétt
eftir. Hann kvaðst í viðtalinu
hafa sett fram þá ósk, að þjóðir
Sovétríkjanna mættu lifa i friði
og farsæld samhliða því að þær
sköpuðu einstaklingnum mögu-
leika á að lifa við einstaklings-
frelsi og lifsfyllingu. Þessar
óskir kvaðst hann bera i brjósti
fyrir Sovétmenn á 60 ára af-
mæli byltingarinnar. Þá var
Geir Hallgrimsson og spurður
um kvistinn á bústað sendi-
herra Islands í Moskvu og hvort
islenzka rikisstjðrnin hefði eitt-
hvað gert til þess að láta kanna,
hvað í honum væri. Forsætis-
ráðherra kvað ekkert hafa ver-
ið fjallað um málið á rikis-
stjórnarfundum.
Um för sina um Sovétrikin,
til Jerevan, Tibilissi og Kiev
sagði forsætisráðherra, að hann
hefði áður en hann fór í um-
rædda för heyrl getið um merkt
handritasafn í Jerevan, höfuð-
borg Armeníu. Með tilliti til
hliðstæðunnar á Islandi hefði
hann óskað eftir að koma þang-
að. Þá kvað hann Grúsiumenn
vera fræga fyrir listræna hæfi-
leika og lífsgleði. Hann hefði
áður kynnzt Grúsiumönnum i
Edinborg fyrir nokkrum árum
og þvi hefði honum leikið for-
vitni á að koma til Tibilissi. Þá
kvað hann Kiev eiga sér nokkra
sögu i fornritum Islendinga og
hefði sér fundizt forvitnilegt að
koma þangað. Annars kvað for-
stæisráðherra Sovétrikin vera
svo stórt land og viðfeðmt með
fjölbreyttum þjóðareinkennum
og þvi hefði vissulega verið
áhugavert að sjá meira.
Loks var Geir Hallgrímsson
spurður að því, hvernig Alexei
Kosygin hefði komið honum
fyrir sjónir. Forsætisráðherra
kvað Kosygin vera brosmildari
mann en myndir af honum
bæru vitni og hann sagði, að
þótt þeir hefðu haft mismund-
andi skoðanir á ýmsum höfuð-
þáttum mála, hefðu viðræðurn-
ar verið vinsamlegar. Geir Hall-
grimsson kvað ekkert ákveðið
enn um það, hvenær Alexei
Kosygin, forsætisráðherra So-
vétríkjanna, kæmi til tslands,
en eins og kunnugt er af frétt-
um bauð Geir honum til íslands
við fyrsta hentuga tækifæri.
S'n" f m m
rettmdi smn með
seint og með tilstyrk sínum
stutt hliðhollar ríkisstjórnir til
valdá í nálægum löndum við
Sovétríkin. Hann kvaðst og
hafa minnt á ýmsar yfirlýsing-
ar forystumanna Sovétríkjanna
um óbrúandi bil milli kommún-
ísks stjórnkerfis og vertræns
þjóðskipulags og úr þeim yfir-
lýsingum mætti lesa að þeir
teldu að hagsmunir allra væru
bezt tryggðir með þvi að komm-
únisku þjóðskipulagi væri kom-
ið á. Þetta kvað hann ekki sam-
rýmast skoðunum allra.
Þá kvað Geir Hallgrimsson að
rætt hefði verið um varnir Is-
lands, varnir Sovétríkjanna og
varnir hlutlausra rikja eins og
Sviss og Svíþjóðar. Rætt var um
ástand mála fyrir botni Mið-
jarðarhafsins, tilvist Israelsrík-
is og þörfina á að leysa deilu-
mál ísraela og Araba. Einníg
var rætt um deilumál Eþiópíu
og Sómalíu, Viet-Nam og al-
mennt um afvopnunarmál.
Rætt var um vopnasölur milli
landa og blaðaskrif á Vestur-
löndum um mannréttindamál
og kvaðst Geir hafa gert grein
fyrir afstöðu sinni til þeirra. Þá
var rætt um Belgradráðstefn-
una og framkvæmd Helsinki-
sáttmálans. Einnig var rætt um
veru sovézka flotans á Norður-
Atlantshafi og annars staðar i
heiminum.
Geir Hállgrímsson sagði að á
ferðalaginu í Sovétríkjunum
hefði verið rætt um gerð ýmiss
konar samninga milli landanna,
en hann kvaðst hafa lýst þeirri
skoðun sinni, að slík ferð, sem
hann hefði tekizt á hendur væri
ekki vettvangur slikrar samn-
ingagerðar. Forsætisráðherra
mann-
„Við ræddum fyrst sérstak-
lega fiskveiðimál og afstöðu
landanna til hafréttarmála.
Báðir aðilar urðu sammála um
að æskilegast væri að hafréttar-
ráðstefnunni lyki sem fyrst og
um þessi mál varð enginn
ágreiningur eins og fréttatil-
kynningin, sem gefin var út að
lokinni heimsókninni, bar með
sér,“ sagði Geir Hallgrimsson,
en bætti því við að hann hefði
kosið að sjá rétti strandríkja
borgið.
I sambandi við fiskveiðar var
sérstaklega rætt um síldveiðar í
norðurhöfum og veiðar á norsk-
íslenzka síldarstofninum.
Sömuleiðis var rætt um al-
mennar fiskveiðar og síðan við-
skiptamál. Kvaðst Geir hafa
lagt á það áherzlu að Rússar
keyptu meiri fisk af tslending-
um, svo og iðnaðarvörur. Rúss-
ar — sagði hann — eru mikil
fiskveiðiþjóð, en ef þeir ættu að
draga úr fiskveiðum sínum.
kvað hann hafa komið fram að
íslendingar þyrftu að sjá þeim
fyrir 3 til 4 milljónum tonna af
fiski á ári.
Aðilar voru sammála um það,
er rætt var um viðskiptamál, að
viðskipti gætu ekki átt sér stað,
nema báðir aðilar væru sam-
keppnisfærir um verð og gæði
vörunnar.
Þá var rætt um menningar-
mál og sagðist Geir Hallgríms-
son hafa lagt á það áherzlu, að
sér fyndist þau vera með eðli-
legum hætti. íslendingar
kynnu vel að meta sovézka
listamenn. Hann kvaðst hafa
lýst þvi að Islendingar hefðu
talið það mikinn feng er Vladi-
mir Ashkenazy settist að á Is-
landi, þvi að hann hefði hleypt
miklu og góðu lifi í islenzkt
menningarlíf. Jafnframt sagði
forsætisráðherra að mönnum
hefði þótt vænt um heimsókn
foreldra hans til Islands á sin-
um tíma. Þetta kvað Geir Hall-
grímsson forsætisráðherra hafa
veríð það helzta, sem fram
Geir Hallgrimsson um vidræður s'mar við Kosygin:
FRA viðræðufundi Geirs Hallgrímssonar og Alexei Kosygins hinn 21. september sfðastliðinn f
Katrínarsal Stðru-Kremlhallarinnar í Moskvu. Kosvgin situr vinstra megin við borðið. Honum á hægri
hönd er Kommisarov, fslenzkumælandi túlkur, en honum á vinstri hönd er Ishkov, sjávarútvegsráð-
herra Sovétrfkjanna, er var fylgdarmaður af hálfu sovétstjórnarinnar alla ferð Geirs um Sovétríkin.
Hægra megin við borðið er Geir Hallgrímsson. Honum á vinstri hönd sitja Pétur Thorsteinsson
sendiherra og Björn Bjarnason. skrifstofustjóri forsætisráðuneytisins, en Geir á hægri hönd er
Hannes Jónsson, sendiherra f Moskvu.
hefði komið um tvihliða sam-
skipti Islendinga og Sovét-
manna í viðræðum sínum við
Alexei Kosygin.
I sambandi við almenn mál,
sem á góma bar, er alþjóðamál
voru rædd, var m.a. rætt um
stöðu tslands og þátttöku þess i
Atlantshafsbandalaginu. Geir
Hallgrímsson kvaðst hafa lýst
því, er tsland hefði lýst ævar-
andi hlutleysi sinu í sambandi
við endurheimt fullveldisins
1918 og síðan þeirri reynsiu,
sem tslendingar hefðu orðið
fyrir í siðari heimsstyrjöldinni,
hernámi Breta og fyrirætlun-
um Þjóðverja um að taka land-
ið. Þessi reynsla hefði kennt
Islendingum, að hlutleysi væri
engin vörn og þvi hefði verið
ákveðið að sjá landinu fyrir
vörnum með þessum hætti og
varnarsamningi við Bandarik-
in. Einnig kvaðst hann hafa
sagt, að rök fyrir veru landsins
i varnarbandalagi væru m.a. að
Sovétríkin hefðu afvopnazt
kvað sovétstjórnina hafa viljað
hafa fréttatilkynningu þá, sem
gefin var út sameiginlega, all-
miklu lengri og að í henni yrði
drepið á mun fleiri atriði, en
hann hefði lagzt gegn því og
hefðu viðmælendur hans fallizt
á að hafa hana i styttra lagi.
Forsætisráðherra var að þvi
spurður, hvaða vörur hefði
helzt verið rætt um að sovét-
menn keyptu af tslendingum
umfram það, sem þeir þegar
keyptu. Hann kvað hafa verið
„ÞAÐ ER enginn vafi á
því að athyglisverðasti
þáttur heimsóknarinnar
til Sovétríkjanna, voru
viðræðurnar við Alexei
Kosygin, forsætisráð-
herra Sovétríkjanna, en
þær voru í senn hrein-
skilnislegar og vinsam-
legar,“ sagði Geir
Hallgrímsson forsætis-
ráðherra á blaðamanna-
fundi í gær, sem hann
hélt í tilefni af heim-
komu sinni frá Sovétríkj-
unum, en eins og kunn-
ugt er stóð heimsóknin
yfir dagana 20. til 27.
september síðastliðinn.
Geir Hallgrímsson
kvað forsögu heimsókn-
arinnar hafa verið þá að
á síðasta ári hafi komið
fyrirspurn frá forystu-
mönnum í-Sovétríkjun-
um um það, hvort forsæt-
isráðherra tslands myndi
þiggja þangað heimboð.
Geir kvaðst hafa svarað
játandi eftir að um þessa
málaleitan hafði verið
fjallað í ríkisstjórninni.
Geir kvaðst ekki hafa
umboð til þess að skýra
frá sjónarmiðum við-
mælenda sinna í Moskvu,
en kvaðst hins vegar
vilja skýra frá því, sem
hann hefði sagt í viðræð-
unum við Alexei Kosy-
Geir Hallgrímsson á blaðamannafundinum I gær.
Aóilar mæ/a
hvorum mæ/ikvarða