Morgunblaðið - 29.10.1977, Blaðsíða 20

20 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. OKTÖBER 1977

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
" Ritstjórar
Ritstjómarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjóm og afgreiBsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavfk.
Haraldur Sveinsson.
Matthlas Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjöm GuSmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Ámi GarSar Kristinsson.
ASalstræti 6. sfmi 10100.
ASalstræti 6, sfmi 22480.
Frjálsræðis-, athafna
og eignaréttarstefna
Af vötnunarstöd SÁÁ
opnuð í næsta mánuði
SAMTÖK áhugamanna um áfengisvandamáliS, SÁÁ, efndu í gær til fundar meS
fréttamönnum þar sem greint var frá því helzta er unniS hefur veriS aS þá 20 daga sem
liSnir eru frá stofnun þeirra og um leiS afhentu eigendur veitingahússins ÓSals
samtökunum kr. 200 þúsund aS gjöf.
Hilmar Helgason, formaSur SÁÁ, sagSi aS einkum hefSi veriS unniS aS tveim málum aS
undanförnu, stofnun afvötnunarstöSvar og leitar- og leiSbeiningarstöSvar, svo og yrSi
unniS aS útgáfu blaSs er fram liSu stundir.
Unnið er að undirbúningi sem þyrfti í nútímanum —
að útgáfu blaðs SÁÁ sem „þetta er að mati eigenda
kemur fyrst út um miðjan
nóvember, að því er Hilmar
sagði, og verða um leið send-
ir til félagsmanna gíróseðlar
fyrir stofnframlögum og geta
félagar ráðið hversu mikið
þeir leggja af mörkum Hilm-
ar Helgason sagði að öll þessi
starfsemi yrði fjármögnuð
með frjálsum framlögum og
kvaðst vona að undirtektir
yrðu góðar Um verkefni sem
lægi fyrir að vinna nefndi
Hilmar m.a fræðslustarf-
semi, svo sem útgáfu bækl-
inga, fræðsluþátta og auglýs-
inga t.d. í sjónvarpi o.fl. í
þeim dúr
Að lokum sagði Hilmar að
það hefði verið mjög gott að
leita til hinna ýmsu aðila um
aðstoð, allir hefðu tekið mjög
vel erindum samtakanna og
væri það stórkostlegt að rek-
ast þannig hvergi á lokaðar
dyr.
Jón Hjaltason einn af eig-
endum Óðals hafði orð fyrir
þeim og sagði að þeir vildu
með þessari gjöf sinni sýna
að þeir treystu þessum sam-
tökum til að vinna að áfeng-
isvandamálinu á þann hátt
Óðals fyrsti félagsskapurinn,
sem gerir tilraun til að vinna
að áfengisvandamálinu i takt
við þann tíma sem við lifum
á," sagði Jón og afhenti
Hilmari Helgasyni 200.000
króna framlag til starfsemi
samtakanna.
Hilmar Helgason þakkaði
Óðalssmönnum fyrir góða
gjöf og sagðist raunar vita að
þetta væri ekki neitt skrum
hjá þeim, eins og hann orð-
aði það, þeir hefðu áður sýnt
áhuga sinn í að leggja þessu
máli lið, t d er þeir lánuðu
ungum manni ,,sem grét
fram á barborðið og sagði að
allt væri búið fyrir sér, 1 50
þúsund krónur, sem nægði
honum fyrir ferð á Freeport-
sjúkrahúsið og sögðu að
hann mætti endurgreiða það
eftir lélegu minni", sagði
Hilmar og einnig nefndi hann
að þeir hefðu oft vísað fólki
til samtakanna til að fá að-
stoð við að leysa vandamál
sín.
Samningar hafa tekizt milli
SÁÁ og styrktarfélags
lamaðra og fatlaðra um leigu
á þúsnæði SLF i Reykjadal í
Mosfellssveit og er verið að
leggja síðustu hönd á
greinargerð um rekstur
stöðvarinnar, sem síðan
verður send heilbrigðisráðu-
neytinu til umsagnar nú strax
eftir helgina. Gert er ráð fyrir
að hafa dagskrá allan daginn
á þessari afvötnunarstöð þar
sem boðið er uppá fyrirlestra
um læknisfræðileg efni,
einkaviðtöl, kvikmyndasýn-
ingar, fundi og læknismeð-
ferð. Vonir standa til að
rekstur stöðvarinnar geti haf-
izt fljótlega eftir mánaðamót-
in.
Þá greindi Hilmar Helga-
son frá því að leitar- og leið-
beiningarstöð væri ráðgert
að opna um svipað leyti og
væri unnið að útvegun hús-
næðis. Þar mun starfa sér-
hæft starfsfólk sem ræðir við
drykkjusjúklinga og aðstand-
endur þeirra og boðið uppá
alhliða ráðgjafarþjónustu
Hilmar taldi ekki síður mikil-
vægt að aðstandendur
drykkjusjúklinga gætu átt
kost á slíkri ráðgjöf. í þessu
húsnæði verður einnig skrif-
stofa SÁÁ.
Eigendur Oðals, talið frá vinstri Hafsteinn Sigurðsson, Ólafur Laufdal og Jón Hjaltason
afhenda Hilmari Helgasyni formanni SÁÁ gjöf frá veitingahúsinu Óðali. Ljósm RAX
Fremur dræm veiði á Suðurlandssíld:
Saltað hef ur verid í 55
þúsund tunnur af síld
Eyjólfur Konráð Jónsson
alþinf’ismaður flutli athyglis-
verða ræðu um stóðu einkafram-
taks í þjóðarhúskapnum á fundi
landsmálafélagsins Varðar fyrir
skemmstu. Hann færir fram slerk
rök fyrir því, að þrátt fyrir höft,
hömlur og jafnvel mismunun í
samkeppnisaðstöðu við önnur
rekstrarform okkar hlandaða hag-
kerfis, hafi einkaframtakið hald-
ið velli — og sannað gildi sitt í
verðmætasköpun, viðskiptum og
þjónustu þjóðfélagsins.
Eyjólfur rekur dæmi úr öllum
greinum atvinnulffsins, máli sfnu
til sönnunar. Hér verður aðeins
staldrað við tvö þeirra, sem sótt
eru til sjávarúlvegs og landhún-
aðar, þó öll eigi þau erindi til
umhugsunar og umræðu meðal
þjóðfélagsþegnanna.
„Staða einkaframtaks f sjávar-
útvegi er að mínu mati sterk“,
segir þingmaðurinn. Þetta einka-
framtak er vaxið úr frumkvæði
einstaklinga, oft úr sjómanna-
stétt, er hyggt hafa upp útveg
sinn einir — eða f félagi við aðra.
Einnig úr samtökum einstaklinga
í einstökum byggðarlögum um al-
vinnuuppbyggingu. stundum með
tilstvrk úrvinnsluf.vrirtækja, sem
á staðnum eru, eða Viðkomandi
sveitarfélags. Dæmi um slfk öflug
útgerðarfélög í hlutafélagsformi,
með aðild sveitarfélags, séu t.d. í
Siglufirði og á Akure.vri.
Heildarútflutningur sjávar-
afurða árið 1975 nam .'{7,5
milljörðum króna. Að magni til
var hlutur frystihúsa SÍS 23,7% í
þeim útflutningi en fiskvinnslu-
stöðva á vegunt Sölumiðstöðvar
hraðfrystihúsanna 73,6%. Þó
þessar tölur sýni ekki aifarið
mörkin milli einkarekstrar og
samvinnurekstrar í fiskiðnaði,
gefi þa>r þó athyglisverða mynd,
sent ekki verði l'rain hjá litið, er
staða einkaframtaks f útgerð og
fiskiðnaði er metin.
Minna má og á þann árangur
einkaframtaks og sölusamtaka út-
flutningsframleiðslunnar, seni
kemur fram í sterkri söluaðstöðu
íslenzka frystiafurða á Kanda-
ríkjamarkaði, sem er arðgæfastur
markaða okkar, og þar af leiðandi
traustust undirstaða lífskjara
okkar eins og horfir.
„Vart verður öðru frani hald-
ið,“ segir Eyjólfur Konráð í ræðu
sinni, „en að fslenzkur land-
húnaður sé stundaður svo til al-
farið á vegum einkaframtaks"
hændanna sjálfra. „Er það gömul
hefð allt frá Ingólfi Arnarsyni til
Bjarts í Sumarhúsum og Björns á
Löngumýri.“ Eu þrátt f.vrir
sterka einstaklingshyggju bænda,.
fvrr og sfðar, „hefur legið við
borð að einkaframtak yrði al-
dauða á sviði viðskipta og þjón-
ustu við bændastéttina, til
ómælds tjóns bæði fyrir bændur
og neytendur."
Eftir að hafa rakið stöðu einka-
framtaks í einstökum atvinnu-
greinum fslenzks atvinnulffs vfk-
ur Eyjólfur Konráð að áhrifum
Sjálfstæðisflokksins sem frjáls-
hvggjuflokks, á þróun mála, bæði
í genginni tíð og f náinni framtfð.
Vmsum þyki hægt hafa miðað — f
átt að frjálsara hagkerfi. En þeg-
ar altt kemur til alls, hefur þó
mikið áunnizt. Ilann minnti á
þróun mála frá lyktum sfðari
heimsstyrjaldar; frá tfmum fjár-
hagsráðs, skömmtunar og svarts
markaðar. Ennfremur á þær að-
gerðir á frjálshyggjubraut, sem
gripið var til á tímum viðreisnar-
stjórnar, upp úr 1960, sem verið
hafi mikill framtaks- og fram-
farahvati í efnahags- og atvinnu-
lífi þjóðarinnar. Þessi þróun
hefði ekki orðið án stjórnaraðild-
ar og forystu Sjálfstæðisflokks-
ins. Hún hefði hins vegar orðið
enn framsæknari, ef Sjálfstæðis-
flokkurinn hefði einn ráðið ferð.
Tekið skal undir þessi orð þing-
mannsins. Samsteypust jórnir
fara jafnan málamiðlunarleið
mismunandi ólfkra flokkssjónar-
miða eða þjóðmálaviðhorfa, þó
þær séu öngvu að sfður óhjá-
kvæmilegar, að óbreyttu kjós-
endafylgi og þingmannastyrk ís-
lenzkra stjórnniálaflokka.
Eyjólfur Konráð höfðar mjög
til þeirrar nauðsynjar, sem sé á
almannaþátttöku f atvinnurekstri
með eignaraðild sem flestra að
atvinnufyrirtækjum, t.d. í formi
almenningshlutafélaga. Afrakst-
ur atvinnufyrirtækja „þarf ekki
og á ekki að falla fáum í skaut",
segir hann í ræðu sinni. „Dreifa
ber völdum og þjóðarauð", segir
hann. Einkaeign íbúðarhúsnæðis
er gleðilegt íslenzkt dæmi um
heilbrigða þróun almennrar
eignastefnu. Þessi þróun getur
einnig haslað séi’ völl f atvinnu-
greinuni þjóðfélagsins — og, ef
rétt er á haldið, opnað leið til
jákvæðrar ávöxtunar sparifjár, og
meiri skilnings milli atvinnu-
greina og almennings. Þessi al-
menna þátttaka á vfsi f hlutafjár-
framlagi almennings í ýmsum
sjávarplássum landsins, sem gefa
mætti nieiri gauni að. En að sjálf-
sögðu þarf þá að tryggja atvinnu-
rekstri þá afkomu, að arðsemi
hans liöfði til slfkrar ávöxtunar á
sparifé almennings.
Orðrétt sagði Evjólfur Konráð í
tiivilnaðri ræðu:
„Þrátl fyrir allt hefur ýntislegt
áuniiist og þokast til betri vegar.
Annmarkarnir eru fyrst og
fremst fólgnir í ofstjórn og út-
þenslu opinbers valds og valda-
stofnana. Engu að sfður hefur
einkaframtak haldið velli, og þvf
er að þakka það, sem áunnist hef-
ur. En enginn getur sagt að það sé
Iftið. Framundan er ný barátta,
sem beinist að þvf að berja niður
verðbólgu og opinbera útþenslu-
stefnu, en efla þess í stað eigna-
stefnuna. Kjörorðið hefur verið
„eign handa öllum" og er það
enn. Við viljum haga þannig mál-
um, að sem allra flestir geti verið
fjárhagslega sjálfstæðir og notið
þess öryggis, sem þvf er samfara.
Við viljum dreifa þjóðarauðnum
og völdunum í þjóðfélaginu, ekki
til að sundra þvf, heldur til að
tengja það saman órofa böndum.
Við viljum forðasl, að pólitfsk
völd og fjárhagsleg séu á sömu
hiindum, því að þá f.vrst er frelsi
og lýðiæði hætt. Við viijum efla
stefnu athafna sérhvers einstakl-
ings og frjálsræði hans, við berj-
umst fyrir eignaréttarstefnu, at-
hafnastefnu, frjálsræðisstefnu,
sjálfstæðisslefnu."
IIEILDARSÖLTUN Suður-
landssíldar er ntS orðin um
55 þúsund tunnur, en á
sama tíma í fyrra hafði
verið saltað í um 70 þús-
und tunnur. Söltun er þeg-
ar hafin á 28 söltunarstöð-
um á landinu á svæðinu frá
Eskifirði tii Stvkkishðlms.
AIIs hafa 86 hringnótaskip
fengið leyfi til að veiða
síld, en helmingur skip-
anna mun ekki liafa hafið
veiðar enn sem komið er,
þótt aðeins séu eftir um
þrjár vikur af veiðitíman-
um.
Þessar upplýsingar koma fram í
upplýsingabréfi til síldarsaltenda
frá Síldarútvegsnefnd, sem Morg-
unblaðinu barst í gær. Þar segir
að síldveiðar í reknet hafi verið
leyfðar 20. ágúst og veiðar hring-
nótaskipa 20. september. Frá ver-
tíðarbyrjun og fram yfir mánaða-
mótin ágúst — september varð
vart vió töluverða sfld út af Snæ-
fellsnesi og fékkst þar allgóður
afli í reknet í nokkra daga. Síldin
á þessu svæði var óvenju stór, en
mögur, enda var þá skammur tími
frá hrygningu. Síðan hafa rek-
netabátarnir nær eingöngu veitt á
svæðinu frá sunnanverðum Aust-
fjörðum til Ingólfshöfða. Veiði
hefur verið fremur dræm, þegar á
heildina er litið, en þó hafa komið
einstaka góðir veiðidagar á tíma-
bilinu.
Sjávarútvegsráðuneytið veitti
alls 86 hringnótabátum leyfi til
síldveiða, en þær hafa gengið illa,
þar til í byrjun þessarar viku, en
síðan hefur afli verið sæmilegur á
veiðisvæðinu út af Ingólfshöfða,
þegar veður hefur leyft. Síldin
við suðaustanvert landið hefur
verið óvenjulega mögur allt veiði-
tímabilið og fremur misjöfn að
stærð síðustu daga.