Morgunblaðið - 29.10.1977, Blaðsíða 17

17
ingategund og notaði nafn
argentínsku metsölutegundarinn-
ar, Biz, nema hann seldi eftirlík-
ingu sina á lægra verði. Þegar
framieiðandi Biz-vindlinganna
komst að svikum Onassis kærði
hann og þvingaði Onassis um leið
til að borga nokkur hundruð
pesosa tii að sleppa við fangelsi.
Þetta voru fyrstu meiriháttar
viðskiptasvik Onassis, sem mönn-
um er kunnugt um og jafnt framt
þau lágkúrulegustu.
Tóbak Onassis var flutt til
Genúa, þaðan sem því var dreift.
Fékk hann þá hugmynd að
sprauta farminn, sem beið í
Genúa, með saltvatni og láta
tryggingarfélagið borga fyrir
„sjóskaða". Á þessu stórgræddi
hann, þar til einn samsekra
starfsmanna tryggirigarfélagsins
ljóstraði öllu upp. Einn af um-
boðsmönnum Onassis í Genúa var
handtekinn og afplánaði fangá-
vist af þeim sökum.
Á siðari hluta þriðja áratugar-
ins kynntist Onassis manni, sem
átti eftir að verða náinn sam-
starfsmaður hans og félagi alla
ævi, Costa Gratsos. Hann var
þrekvaxinn og kumpánlegur sjó-
maður á einu af skipum fjöl-
skyidu sinnar. Hann kynntist
Onassis í Buenos Aires, þar sem
þeir fóru oft út að skemmta sér
saman.
Gratsos var húgfanginn af lifs-
þorsta og þreki Onassis. Frama-
girni Onassis stafaði að áliti Grat-
sos af sambandi hans og föður
hans. „Onassis fannst sér hafnað
af föður sinum. Af því spratt
ástriða hans til auðæfa og valda.
Hann vildi komast fram úr föður
sinum á þvi sviði. Öll þau ár, sem
hann var í Argentínu. hafði hann
brýna þörf fyrir frama. Hann not-
aði öll tiltæk ráð til að koma sér
áfram, reyndi oft tiu aðferðir í
einu, í þeirri von að ein dygði.“
Onassis var aðeins tuttugu og
eins árs þegar hann lét það eftir
sér að leiðast út í fyrsta alvarlega
Onassis á hátindi frægðar og frama og sem ungur flóttamaður.
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 29. OKTÖBER 19W-
ástarævintýrið. Stúlkan var dans-
mær i hinum fræga flokki Önnu
Pavlovas sem dvaldist einn vetur
i Suður-Ameríku.
Dansflokkur þessi bjó um skeið
á sama hóteii og Onassis í Buenos
Aires. Eftir því sem Onassis sagði
kynntusl þau, fóru út saman og
urðu ástfangin. Svo kom að þvi að
dansflokkurinn héldi á brott, en
stúikan þvertók fyrir að yfirgefa
Onassis. Forráðamenn dans-
flokksins reyndu að fá Onassis til
að koma vitinu fyrir hana en
hann lét slikt sem vind um eyru
þjóta. Stúlkan varð eftir og gekk i
lið með dansflokki í Buenos
Aires. Samband þeirra stóð i eitt
ár. Annað ævintýri hans endaði
þegar hann fékk grun um að vera
haildinn kynsjúkdómi og eftir
fjölda ferða til iæknis lét hann
loks sannfærast um að svo væri
ekki.
Sigur
Onassis átti við fleiri vandamál
að strfða um þessar mundir. Við-
skiptin gengu ekki sem skyldi og
þótt tóbaksverksmiðja hans hefði
stækkað svo ört að um eitt skeið
unnu þar þrjátíu manns, tapaði
hann fé i stað þess að græða.
Hann varð að horfast í augu við
að fyrsta viðskiptaævintýrið væri
að syngja sitt síðasta. Hann var
þvi háður föóur sinum að mestu
og þeim viðskiptum sem þeir
höfðu um Aþenu. Þótt eftirspurn
eftir innfluttu tóbaki væri söm og
jöfn var hún samt ekki nægileg til
að Onassis gæti haslað sér völl í
stærri stil. Sumarið 1929 var við-
skiptum hans ógnað fyrir alvöru.
Gríska stjórnin tilkynnti að inn-
flutningstollar á vörum frá lönd-
um, sem Grikkland hafði ekki
gert verzlunarsaminga við yrðu
hækkaðir um eitt þúsund prósent.
Onassis sá fram á að argentinska
stjórnin, sem stóð tiltölulega höll-
um fæti á alþjóðlegum markaði
mundi launa Grikkjum lambið
gráa með þvi að leggja aukna tolla
á grískan varning. Viðskipti hans
gætu ekki staðizt mikla hækkun.
Eina leiðin var að þvinga grisk
stjórnvöld til að sleppa Argentínu
við nýsetta löggjöf. Vopnaður
löngum minnislista hélt Onassis
heim til Grikklands eftir sex ára
langa fjarvist, á fund griska for-
sætisráðherrans. Eleutherios
Venizelos.
Onassis til mikillar furðu kom-
ust minnisblöðin alla leið á skrif-
borð forsætisráðherrans og hann
fékk tækifæri til að hitta stór-
mennið. Venizelos hreifst af unga
manninum og koni því til leiðar
að hann hitti utanrikisráðherr-
ann, Andreas Michalokopoulos,
en það va•f'ráðuneyti hans, sem
hafði sett nýju reglurnar. Sagan
um fund Onassis og utanrikisráð-
herrans var ein af eftirlætissög-
um hans á efri árum.
Þegar Onassis var vísað inn i
skrifstofu utanrikisráðherrans.
hitti hann fyrir Michalokopoulos.
hávaxinn, ábúðarmikinn mann
sem stóð við griðarmikið skrif-
borð i stil Lúðviks XV. Þeir sett-
ust og Onassis var sagt að skýra
frá málum sinum. Augljóst var að
Faðir hans hafði mildazt með ár-
unum og gladdist yfir velgengni
sonarins. Fjölsk.vldan leit nú á
Onassis sem höfuð ættarinnar og
margir voru honum þakklátir.
eins og ekkjur innan fjölskyld-
unnar, sem hann hafði sent fé til
að þær gætu menntað börn sín.
Sættir virtust hafa náðst með
þeim feðgum. en Socrates dó úr
hjartaslagi 1931, 58 ára gamall.
tveimur árum eftir endurfund-
inn.
Fyrstu viðskiptin og
fyrstu5000daiirnir
Michalokopoulos hafði styggzt við
sendinguna frá forsætisráðherr-
anum. Meðan Onassis talaði var
utanríkisráðherrann upptekinn
við að hreinsa neglur sínar með
bréfahnif og þóttist beina allri
athygli sinni að því.
„Eg hafði alls eigi lokið máli
minu þegar ráðherrann leit allt i
einu upp, horfði á mig yfir gler-
augun, stöðvaði mig i miðri setn-
ingu. beindi hnifnum í átt til min
og sagði: Ég skil afstöðu yðar ungi
maður. Skiljið eftir nafn yðar og
heimilisfang hjá einkaritaranum.
Ég skal hugsa málið og hafa sam-
band herra. . . herra. . hm. .
herra Ansjósa."
Það voru nú takmörk fyrir hvað
hvað jafnvel utanríkisráðherra
gat leyft sér.
„Þakka yður kærlega f.vrir."
svaraði Onassis. „Ég vona að þér
veitið mér meiri athygli ef ég þarf
að hitta yður aftur. Ég hélt þér
væruð önnum kafinn maður. En
nú veit ég að þér hafið meiri
áhuga á nöglum yðar, en útflutn-
ingi frá landi yðar." Onassis sner-
ist á hæli og strunsaði út úr her-
berginu. Michalokopoulos stóð
eftir stamandi: „Bíðið aðeins.
komið þér aftur.“ Onassið lét sig
hafa það. Andrúmsloftið hafði
verið hreinsað og hófust nú lang-
ar viðræður með þeim. Daginn
eftir fyrirskipaði utanríkisráð-
herrann að samningaviðræður
yrðu hafnar við Argentinu.
Onassis þáði hógværlega heini-
boð fjölskyldu sinnar i Aþenu.
Endurfundirnir urðu sigursælir.
„Ég verö
ad fara út í
skipaútgerð“
Þrátt fyrir vinsamlega endur-
fundi hvarflaði ekkí að Onassis að
setjast aftur að I Grikklandi.
Hann þráði ákaft að komast aftur
til Buenos Aires til að græða pen-
inga, og þá ekki aðeins í tóbaki.
Hann hafði fengið áhuga á skipa-
útgeró. Costa Gratsos minritist
þess þegar þeir gengu urn höfn-
ina. „Hann var ekki b.vrjaður á -
skipaútgerð þá, en skip áttu hug
hans allan. Skip voru ódýr og
mönnum i skipaútgerð græddist
fé. Grikkir græddu mikið á skipa-
útgerð sinni og hann hafði fengið
málið á heilann.
„Ég verð að fara út i skipaút-
gerð,“ tjáði hann mér. I Monte-
video beint á móti Rio de la Plata
rakst Onassis á ryðgaðan og gaml-
an skipskláf. sem hafði strandað
við árbakkana. „Það vildi svo til
að ég var með honum þegar hann
fékk þá hugmynd að koma dalli
þessum aftur á skrið," sagði
kunningi hans. „Allir reyndu að
fá hann ofan af þessu og bentu
honum á hvílikan fjárskaða hann
mundi biða. en ekkert dugði."
Hann fékk Grikkja sem kunni sitt
fag til að gera skipið upp. Það tók
nokkra mánuði. en að þeini tima
liðnum hafði Onassis eignast sitt
fyrsta skip og greitt fyrir það með
reiðufé.
„Maria Protopapas var 25 ára
gamalt skip, 7000 tonn og gert
fyrir Atlantshafssiglingar. hversu
mikið sem var nú til i þvi.“ segir
Gratsos. Skömmu eftir að Onassis
hafði komið skipi sínu á flot sökk
það við landfestar i óveðri í
Montevideo.
Þessar ófarir höfðu litil áhrif á
áhuga Onassis fyrir skipaútgerð.
en hann varð varkárari. Honum
græddist enn fé á tóbaksviðskipt-
unum, en hann var búinn að auka
tóbaksviðskipti sín. flutti nú aust-
urlenzkt tóbak til Kúbu og Brasi-
líu. Arið 1932 var hann gerður að
sérlegum vararæðismanni Grikk-
lands i Buenos Aires. sem bendir
til álits grisku stjórnarinnar á
Onassis sem kaupsýslumanni.'
Nýja staðan kom sér vel fyrir
hann og jók enn sambönd hans
við miðstöð skipaútgerðarinnar.
Onassis var nú tilbúinn til nýs
og skipulagðara áhlaups á vett-
angi skipaútgerðar. Haustið 1932
tók hann allt sitt sparifé. samtals
150 þúsund pund og sigldi áleiðis
til höfuðborgar skipaútgerðarinn-
ar, London.
„Skip voru hræódýr á þessum
tímum.“ segir Gratsos. „í þá tið
var hægt að kaupa gamalt en sjó-
fært skip. 9000 tonn að stærð.
fyrir sama verð og Rolls-Royco
bifreið, fyrir 5000 pund. Þrátt fyr-
ir eða vegna kreppu i heimsvið-
skiptum sá Onassis skjóta leið til
auðgunar í skipaútgerðinni. Hann
kom til London í þeim tilgangi að
læra og hann lærði fljótt.
Gangur viðskipta var nijög
einfaldur en jafnframt uggvæn-
legur. Tíu ára gamalt vöruflutn-
ingaskip. sem hafði kostað 250
þúsund pund í smiðum árið 1920
var enn nothæft. Snemma á 3.
áratugnum þegar heimskreppan
var að riða yfir voru slik skip oft
til sölu á lægra verði en hefðu þau
verið seld i brotajárn. jafnvel
Framhald á bls. 24.
FYRSTI
HLUTI: