Morgunblaðið - 30.10.1977, Blaðsíða 17

MORGUMBLAÐIÐ. Sl'NNUDAGUR 30. OKTOBER 1977
17
Könnun Fishing News:
Færeyingar eru
með mest afla-
verðmæti á íbúa
SAMKVÆMT grein seni birtist í nýjasta hefti tíma-
ritsins Fishing News kemur i ljós aö hlutur fiskveiða i
þjóðarfranileidslu er talsvert hærri í Færeyjum en á
fslandi og eins er aflaverðmæti heildarfiskafla á íbúa
nærri 40% hærra í Færeyjum en á íslandi. Þessar
upplýsingar tímaritsins eru miðaðar við afla- og verð-
mætatölur frá 1973 eins og þær eru uppgefnar af
Matvælastofnun Sameinuðu þjóðanna, en þar kemur
fram, að íslendingar eru í 17. sæti á heimslistanum
hvað snertir heildarfiskafla.
Með greininni í Fishing News
birtist tafla yfir 57 aflahæstu
þjóðir heims í fiskveiðum. en
þar eru Islendingar í 17. sæti og
Færeyingar í 39. í töflunni
skipa Færeyingar efsta sætið
og íslendingar annað sætið
hvað snertir verðmæti afla á
íbúa og hlut fiskveiða í þjóðar-
framleiðslu. Tölurnar i töflunni
eru allar i Bandarikjadölum.
Kemur fram að meðal verð-
mæti aflaðs tonns af öllum fiski
er 140 dollarar bæði í Færeyj-
um og á Íslandi. Heildarafla-
verðmæti er tæpar 127 milljón-
ir dollara fyrir Ísland en 34.5
fyrir Færeyja, en sá munur
stafar af mismun á heildarafla.
Verðmæti sjávarafurða miðað
við hvern íbúa er tæpar 600
dollarar á islandi en aftur á
móti rúmir 820 dollarar á hvern
Færeying. Loks segir taflan að
hlutur fiskveiða i þjóðarfram-
leiðslu sé 20.5% á Íslandi en
37,2% í Færeyjum.
Viðmiðunartölurnar fyrir Ís-
land og Færeyjar eru fengnar
með þeim hætti að gengið var
út frá þvi að þróunin 1973 hefði
orðið sú sania og verið hafði
næstu ár á undan. en lokatölur
frá islandi og Færeyjum höfðu
ekki borizt stofnuninni þegar
könnunin og taflan var gerð.
Þótt kannski skorti eitthvað á
nákvæmni og endanlegar tölur
séu örlftið öðru vísi en gert er
ráð fyrir tekur greinarhöfund-
ur fram að það breyti litlu ef
nokkru fyrir útkomuna sem
birtist í töflunni.
i töflunni má glögglega sjá að
Astralir fá mest fyrir hvert
tonn eða um 980 doliara. italir
eru næstir með rúnia 790
dollara, Hong Kong er í þriðja
sæti með tæpa 680 dollara og
athygli vekur að Bangladesh
fær 630 dollara fyrir hvert tonn
af fiski en þeir veiða aðeins
litlu meira en Færeyingar svo
sem sjá má af stöðunni í töfl-
unni. Þau lönd sem fá minnst
fyrir hvert tonn eru Chile sem
fær 13.8 dollara, Angola sem
fær 23 dollara og Perú sent fær
rúma 37 dollara fyrir hvert
tonn. Af þessum upplýsingum
má að einhverju leyti ráða sant-
setningu heildarafla hvers
lands.
Af töflunni má sjá hversu
mikil risaveldi Japan. Sovétrík-
in og Kina eru á sviði fiskveiða.
Til saman afla þessi þrjú lönd
um 43% af öllum veiddunt fiski
og hvað snertir heildaraflaverð-
mæti þá er hlutur þeirra
þriggja yfir helmingur af heild-
inni.
Röðun í töflunni er miðuó við
heildarafla og mundi hún því
veróa öóruvísi væri gengið út
frá aflaverðmæti. Þessi mis-
munur i röðun gefur til kynna
mismunandi vinnslu aflans.
Noregur. Perú. Danmörk og
Suður-Afríka eru t.d. neðarlega
á skrá yfir aflaverðmæti en
ofarlega hvað snertir heiidar-
afla. Þessi lönd vinna sem
kunnugt er mikið af aflanum í
fiskimjöl. Filipseyjar. Frakk-
land og Bretland yrðu hærra í
röðun miðað vió verðmæti en
heildarafla en þar eru vinnslu-
stig fleiri. Það vekur og athygli
i töflunni aó lönd i Afriku og
Suður-Ameriku eru ofarlega
hvað snertir heildarafla en
nijög neðarlega hvað snertir
heildarverðmæti. en segja má
að málum sé öíugt háttað hjá
löndum sem búa við miðstýrt
efnahagskerfi.
i dálknum sem sýnir verð-
mæti afla á íbúa má augljóslega
sjá hversu misjafnt mikilvægi
fiskveiðar hafa senv tekjulind
fyrir hin ýmsu. lönd. Tölurnar
fyrir island, Færeyjar og
Bermúda bera nokkuð af í þess-
urn dálki en fólksfjöldi þessara
landa er sem kunnugt er hlut-
fallslega mjög lítill. Mikilvægi
fiskveiða er þó augljós fyrir
þessi Iönd. Norðmenn. Dani.
Japani. Malaysíu. Hong Kong.
önnur Asíu-ríki svo og Spán og
Portúgal. Kina, Bandan'kin og
Indland eru frekar neðarlega á
þessum lista.
Land Meðal- verðmæti tonns $ Heildar- verðmæti milljón $ Verðmæti á ibúa $ Hlutur fiskveiða i þjóðar- fram- leiðslu (%)
1. Japan 315 (ii) 3,371-9 31-1 1-4
2. Sovétrikin 350 (iii) 3,016-5 12-1 •9
3. Kina 450 (iii) 3,408-3 4-2 2-6
4. Noregur 119-5 355-5 89-7 2-7
5. Bandarikin 339-9 907-4 4-3 1
6. Perú 37-4 85-9 5-8 1-2
7. Indland 226-4 443-3 ■8 -8
8. Thailand 211-0 357-1 9-0 5-0
9. Suður-Kórea 235 (ii) 388-8 11-8 4-5
10. Spánn 425 (ii) 667-4 19-1 1-8
11. Danmörk 163-1 238-9 47-5 1-4
12. Suður-Afrika • 57-3 76-3 3-2 •4
13 Indónesia 411 (iii) 534-3 4-3 6-2
14 Pilippseyjar 411-1 513-3 12-8 6-6
15. Kanada' 260-6 300-1 13-6 •3
16. Bretland 335-4 383-8 6-9 •3
17. (sland 140 (ii) 126-9 598-4 20-5
18. Norður-Kórea 235 (iii) 188-0 12-5 4-0
19 Prakkland 634-4 505-5 9-7 •3
20. Suður-Vietnam 350 (ii) 249-7 12-9 10-3
21. Nigeria 200 (iii) 133-0 2-2 1-9
22. Chile 13 8 9-2 •9 •1
23. Brasilia 370 (ii) 218-3 2-1 •5
24. Pólland 350 (iii) 202-9 6-1 •5
25. Mexikó 300-7 145-0 2-7 ■4
26. V-Þýzkaland 380-2 180-6 2-9 •1
27. Angóla 23-0 10-8 1-9 •5
28. Burma 200-9 93-1 3-1 4-6
29. Portúgal 301-8 136-6 16-0 2-1
30. Malaysia 617-6 274-7 23-6 6-2
31 Marokkó 90 (ii) 35-7 2-2 •9
32. (talia 791-9 308-6 5-6 •3
33 A-Þýzkaland 350 (iii) 128-0 7-5 •3
34. Holland 444-7 152-9 11-4 ■4
35. Senegal 281-6 91-2 21-6 10-5
36. Argentina 228-2 68-9 2-8 ■3-
37. Norður-Vietnam 350 (iii) 105-0 4-7 4-7
38. Bangladesh 630 (ii) 155-7 2-2 3-6
39. Færeyjar 140 (iii) 34-5 821-3 37-2
40. Sviþjóð 238-8 54-2 6-7 ■2
41 Pakistan 320-7 68-7 1-0 1-3
42. Gana 291-7 57-0 6-1 2-8
43. Uganda 210-7 35-6 3-3 2-3
44. Tanzania 153-9 25-8 1-8 1-7
45. Tyrkland 480 (iii) 79-7 2-1 •6
46. Venezuela 241-9 39-3 3-5 •3
47. Bermuda 45 (ii) (iii) 7-3 132-5 3-5
48. Kuha 500 69-8 7-9 1-5
49. Yemen 250 (iii) 33-4 21-5 15-6
50. Zaire 250 (ii) 31-0 1-3 1-2
51. Ástralia 979-8 121-0 9-2 •3
52. Hong Kong 677-1 78-1 18-7 1-9
53. Equador 190 (ii) 20-0 3-0 1-2
54. Chad 159-1 16-7 4-3 5-7
55. Sri Lanka 328-2 33-0 2-5 1-5
56. Búlgaria 310 (ii) 31-7 3-7 •5
57. Oman 250 (iii) 25-0 34-6 7-7
57 aflahæstu þjóöir heims
þetta er fyrsta verkfallsbaráttan
sem háð er á islandi i áratugi. sem
ekki hefur notið samúðar almenn-
ings i landinu. Aðgerðir við hliðið
i Keflavík þóttu furðulegar, af-
staöan til erlendra ferðamanna
hér á landi og islendinga, sem
staddir voru erlendis óskiljanleg
og truflun á starfsemi sjúkrahúsa
með þeim hætti að i raun er ekki
hægt að tala um það. Gamalreynd-
ir verkalýðsforingjar. sem í ára-
tugi hafa staðið fyrir verkfallsað-
gerðurn voru furðu lostnir og
harðorðir f einkaviðræðum, þótt
þeir segðu annað opinberlega, en
bersýnilegt var að þeir voru treg-
ir til að lýsa yfir samstöðu og
sumir gagnrýndu BSRB harka-
lega eins og t.d. formaður Sjó-
mannasambands islands.
Þessi örlagariku mistök BSRB
við framkvæmd verkfallsins hafa
orðið til þess að umræður um
sanngjarnar kröfur opinberra
starfsmanna urn kjarabætur hafa
fallið í skuggann og almenningur
hefur því ekki gert sér nægilega
grein fyrir því, að hlut þeirra
þyrfti að bæta verulega. Eðlilegt
er að spurt sé, hvers vegna opin-
berir starfsmenn hafi á undan-
förnum árum dregizt aftur úr öðr-
um launastéttum. Til þess liggja
sjálfsagt margar ástæður en ein
skal rifjuð upp. 1 desember 1973
náðust samningar milli BSRB og
vinstri stjórnarinnar. Samningar
þessir voru einstakir í sinni röð
meðal kjarasamninga á islandi.
ekki vegna þess að sarnið var urn
svo miklar kauphækkanir, heldur
vegna þess hversu litlar þær voru.
Sú skýringin var gefin á þessum
samningum af hálfu forystu-
manna BSRB, að vegna hækkunar
oliuverðs á heimsmörkuðum væri
þetta sú stefna i launamálum,
sem marka þyrfti. Þessi óvenju-
lega ábyrgðartilfinning forystu-
manna BSRB vakti að sjálfsögðu
mikla athygli en tveimur mánuð-
um síðar gerði ASÍ samninga, sem
voru langt umfrarn þá santninga,
sem BSRB hafði gert tveimur
mánuðum áður. Þarna er frum-
rótin að þeim slöku lffskjörum,
sem opinberir. starfsmenn hafa
búið við hin siðari ár samanborið
við aðra. Þrátt fyrir það, að for-
ystu BSRB hafi ekki tekizt að
knýja fram margfaldar kaup-
hækkanír á við það, sem aðrir
fengu er hins vegaf ljóst. að opin-
berir starfsmenn hafa með þess-
um samningum fengið miklar og
góðar kjarabætur og þeir áttu rétt
á þeim. Kjarni málsins er bara sá,
að þessar kjarabætur gátu þeir
fengið án verkfallsaðgeróa, eins
og auðvelt er að sjá með því að
bera saman launatöflur eins og
þær hefðu orðið samkvæmt sfð-
asta tilboði rikisstjórnarinnar og
eins og þær urðu með hinni end-
anlegu samningsgerð. Talið er að
desemberlaun opinberra starfs-
manna hækki um 38% að meðal-
tali miðað við maí-laun og launa-
hækkanir til opinberra starfs-
manna á næsta ári niunu nema
rúntlega 9 miiljörðum króna. Það
verður því ekki annað sagt, en að
núverandi ríkisstjórn hefur gert
vel við opinbera starfsmenn. Hún
hefur veitt þeirn verkfallsrétt og
hún hefur tryggt þeim einhverjar
mestu kjarabætur, sem þeir hafa
fengið liklega hátt á annan ára-
tug.
Á lögreglan að
fara í verkfall?
Þegar Morgunblaðið Ieitaði til
helztu forystumanna hinna ein-
stöku starfsmannafélaga opin-
berra starfsmanna og spurói um
álit þeirra á samningagerðinni
kom fram athyglisvert sjónarmið
hjá Birni Sigurðssyni, formanni
Lögreglufélags Reykjavikur. I
frásögn af viðtali blaðamanns við
hann segir m.a.: ,,Þá sagði hann
að eins og gæfi að skilja væri
svona verkfall með öllu nýtt fyrir
lögreglunni og þvi er ekki óliklegt
eftir þessa reynslu, að menn velti
því fyrir sér, hvort lögreglan taki
þátl i svona verkfalli eða þá með
hvaða hætti, ef til þess kemur á
ný.“ Og mjög svipuð sjónarmið
korna fram hjá Helga V. Jónssyni,
formanni kjaradeilunefndar í við-
tali við Morgunblaðið þennan
sama dag. Hann segir: „Megin-
galla laganna tel ég þó vera, að
það vantar framkvæmdavaldið,
lögreglan er innan samtakanna og
er i verkfalli. Það má segja að það
sé óeðlilegt, að lögregla sé yfir-
leitt i verkfalli, þvi ella er enginn
til að framfylgja lögum landsins."
Þetta eru eftirtektarverð sjón-
armið hjá tveimur ábyrgunt
mönnum, sem eru I aðstöðu til að
gera sér góða grein fyrir þessu
tiltekna máli, formanni Lögreglu-
félags Reykjavíkur og formanni
Kjaradeilunefndar. Það er nauð-
synlegt að menn ihugi, hvort
æskilegra sé að lögreglan sé alger-
lega fyrir utan verkfallsaðgerðir
opinberra starfsmanna, en um
leið hljóta menn líka að huga að
starfskjörum lögreglumanna og
hvort þau séu i samræmi vð þá
niiklu og vaxandi ábyrgð, sem á
þeim hvilir. Þetta er einn þáttur i
málefnum opinberra starfs-
manna, sem sérstaklega þarf að
fjalla um á næstu mánuðum.
Slíðrum sverðin
Kjaramál opinberra starfs-
manna og verkfallsaðgerðir
þeirra hafa vakið upp miklar um-
ræður, deilur og sterkar tilfinn-
ingar i ýmsum áttum. Þaó er
skiljanlegt. En nú er tímabært að
menn slíðri sverðin og sáttfýsi
ráði ferðinni á nýjan leik. Opin-
berir starfsmenn hafa hlotið mikl-
ar og góðar kjarabætur og þeir
mega þvi vel við una. Það er ntjög
alrnenn skoðun, að nauðsvnlegt sé
að gera nokkrar breytingar á
þeirri löggjöf, sem kveður á um
verkfallsrétt opinberra starfs-
manna. Undir það var tekið að
formanni verkfallsnefndar BSRB
í sjónvarpsþætti í gærkvöldi,
föstudagskvöld, og bersýnilegt, að
hann gerði sér grein f.vrir því að
ntargt hefói farið á annan veg en
æskilegt var. Það er vel, aó skiln-
ingur rikir á þvi hjá báðum aðil-
um.
Lögin unt verkfallsrétt opin-
berra starfsmanna voru sett á
grundvelli samninga, sem gerðir
voru þar urn rnilli ríkisstjórnar og
BSRB. Eðlilegt er, að þessir tveir
aðilar fjalli um nauðsynlegar lag-
færingar á lögununt að fenginni
reynslu. Slíkar lagabreýtingar á
að gera í santráði við samtök opin-
berra starfsmanna. Þaó fer bezt á
þvi, að samráó sé haft við laun-
þegasamtök unt þau málefni er
þau varða. Það á einnig við um
samtök opinberra starfsmanna.
Sumir hafa á orði að tilefni sé
til að taka vinnulöggjöfina alla til
endurskoðunar í ljósi atburða sið-
ustu vikna. Það er óhyggilegl.
Verkalýðshreyfingin lftur á allt
tala unt breytingar á vinnulöggjöf
með tortryggni. Slíkfi löggjöf á
ekki að breyta nema í samráði við
verkalýðshreyfinguna. En mestu
máli skipti þó, að þjóðin geri sér
grein fyrir tilgangsleysi verkfalla
og þvi tjóni. sem af þeim hlýzt.