Morgunblaðið - 23.11.1977, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. NÓVEMBER 1977
23
arfélagi Islands og Búnaðarfélagi
Nauteyrarhrepps. Hérðasskólinn
í Reykjanesi fékk listamanninn
Ríkarð Jónsson til að móta af hon-
um mynd, sem varðveitt er i skól-
anum. Fer vel á því að þar sjáist
svipmóuþess manns sem var upp-
hafsmaður að skólastofnuninni og
átti sér að hugsjón ræktun lands
og lýðs í svo ríkum mæli.
Þegar litið er yfir langa og við-
burðaríka ævi Jóns H. Fjalldals
er margs að minnast og margt að
þakka.
Hann var eldhugi og áhugamað-
ur á mörgum sviðum. Hann var
kappsamur baráttumaður og ekki
alltaf hlífisamur við andstæðinga
sina í hita baráttunnar, en þegar
upp var staðið og móðurinn af
mönnum runninn var hjartahlýja
og sáttfýsi hafin yfir allan ágrein-
ing. Hann var heilsteyptur dreng-
skaparmaður er kenndi til í
stormum sinnar tíðar. Hann var
mikill og heill vinur vina sinna og
mat þá að verðleikum sem önd-
verðir voru hugsjónum hans og
skoðunum, þegar baráttu var lok-
ið og sjóa tók að lægja. Honum
var sjálfgert að skipa sér í fylk-
ingu með þeim, sem minna máttu
sín. Höfðingslund hans og
fölskvalaus vinarhlýja verður
okkur vinum hans alltaf hugstæð
og kær.
I dag, hinn 23. nóvember, verð-
ur gerð útför Jóns H. Fjalldal að
Melgraseyri. Þangað munu koma
frændur og vinir, sveitungar hans
og samhéraðsmenn til að kveðja
hann hinstu kveðju og votta hon-
um virðingu sina og þökk fyrir
störfin og samfylgdina.
Að leiðarlokum færum við
hjónin og fjölskylda okkar Jóni
H. Fjalldal heilshugar hjartans
þökk fyrir vináttu sem aldrei
brást, fyrir traust samstarf og
hugljúfa samfylgd, heilindi hans
og hugsjónabaráttu.
Eiginkonu hans, börnum þeirra
og ástvinum sendum við einlægar
óskir um bjarta og farsæla fram-
tíð.
Aðalsteinn Eirfksson.
Utvarpið flutti mér fregnina
um lát Jóns H. Fjalldal. Hann var
á 95. ári, er hann lézt 14.
nóvember s.l., en fæddur var
hann 6. febrúar 1883 að Rauða-
mýri í Nauteyrarhreppi, og voru
foreldrar hans Halldór Jónsson
bóndi og oddviti þar og kona
hans, Ingibjörg Jónsdóttir frá
Skarði á Skarðsströnd. Gagn-
fræðingur frá Flensborg varð Jón
1902, en fór síðan til Noregs og
lauk prófi við Vinterlandbruks-
skulen í Osló 1906. Hann gerðist
bóndi á Melgraseyri 1909 og bjó
þar til 1955. Rak hann bú sitt af
miklum dugnaði og áhuga, meðan
hann fékkst við búskap, og gegndi
fjölda trúnaðarstarfa fyrir sveit
sína, Nauteyrarhrepp, Vestfirði
og bændastétt landsins. Hrepp-
stjóri var hann frá 1914—55, for-
maður Nautgriparæktarfélags
Nauteyrarhrepps 12 ár, varafor-
maður Búnaðarsambands Vest-
kjarða 1918—55 og sat á Búnaðar-
þingi 1933—39, svo að fátt eitt sé
nefnt, hlaut verðlaun úr sjóði
Kristjáns konungs IX, var
heiðursfélagi Búnaðarfélags
Islands og Búnaðarfélags Naut-
eyrarhrepps. Má af þessari
upptalningu sjá, að Jón kom viða
við sögu, enda frábær áhuga-
maður um öll framfara-, sam-
vinnu- og menningarmál. Ekki
vanrækti hann þó bú sitt fyrir
því, heldur byggði vel á jörð sinni
og bætti hana á allan hátt, þó að
ekki verði frekar frá þvi sagt hér.
Ekki hefði þó undirritaður
minnzt Jóns, nema af því að ég
átti samstarf með honum i
fræðslumálum árin, sem ég var
skólastjóri í Reykjanesi við ísa-
fjarðardjúp. Jón var sem sagt í
skólanefnd Reykjanesskólans og
meira að segja formaður hennar,
enda átti hann frumkvæði að
stofnun þessa skóla og lét sér,
ásamt föður sínum, mjög annt um
hag hans og velferð. Mér er Jón
Fjalldal hvað minnisstæðastur frá
skólanefndarfundunum, þar sem
ég einnig átti sæti. Hann var lífið
og sálin i öllu, þvi sem skólann
varðaði, hafði opin augu og eyru
fyrir öllum nýjungum, var boðinn
og búinn að rétta hjálparhönd,
ekki sizt hvað fjárhagnum viðvék,
framförum öllum og umbótum.
Þegar ég lagði til, að framhalds-
deild skólans eða 3. bekkur yrði
stofnaður, studdi hann það ein-
dregið. Enn fremur studdi hann,
að endurbætt yrði hitalögn
skólans og skólastjóraibúðar-
innar, bryggjunni viðhaldið og
hún endurbætt.
Jón H. Fjalldal var mjög vel
greindur maður og með afrigðum
fljótur að átta sig á hlutunum, en
hikaði ekki við að breyta um skoð-
un, ef hann sá að annað var rétt-
ara en hann hafói áður aðhyllzt.
Virtu sumir menn honum það til
hverflyndis. Á opinberum fundi
nokkrum á hann að hafa sagt,
þegar einhver greip fram i fyrir
honum og sagði: „Þetta sem þú
segir nú, Jón, er alveg gagnstætt
því, sem þú hélzt fram í fyrra.“
En Jón svaraói samstundis:
„Hvað varðar mig um það, sem ég
sagði í fyrra? Nú er það orðið
úrelt.“ Svo sannarlega þá fylgdist
Jón H. Fjalldal með tímanum og
vildi heldur hafa það sem sannara
reyndist!
Fyrst og fremst var Jón H.
Fjalldal verkmenningarmaóur.
En hann bar líka skyn á bók-
menntir og las mikið. Einu sinni
var ég staddur úti á ísafirði ásamt
Jóni. Við vorum að skoða bækur í
bókaverzlun Jónasar Tómassonar
tónskálds. Rakst Jón þar á 1.
bindi Dalalífs eftir Guðrúnu frá
Framhald á bls. 19.
Kveðja:
Sigríður María
Sigurðardóttir
F. 29. október 1897.
D. 13. nóvember 1977.
Sigríður María Sigurðardóttir
frá Látrum í Aðalvík, var ekkja
Ágústs J. Péturssonar frá Látr-
um. Þau bjuggu þar en brugðu
búi og fluttust til Kópavogs árið
1946. Ágúst varð þá starfsmaður
hjá bróður sinum Sigurlinna
Péturssyni byggingarmeistara. —
Síðan gerðizt Ágúst starfsmaður
hjá Landssíma íslands og starfaði
þar um árabil. Hann lézt á árinu
1967. Fyrir nokkrum árum flutist
Sigriður María af heimili sinu í
Kópavogi, á vistheimilið að
Hrafnistu og var hún þar unz hún
lézt.
Með eftirfarandi erindum úr
sálmi Hallgríms Péturssonar, vilj-
um við börn hennar, tengdabörn
og barnabörn kveðja móður okk-
ar, tengdamóður og ömmu:
„Guð komi sjálfur nú með náð,
nú sjái Guð mitt efni’ og ráð,
nú er mér, Jesú, þörf á þér,
þér hef ég treyst í heimi hér.
Ég hef aldrei í nokkri nauð
nauðstaddur beðið utan Guð,
Guð hefur sjálfur gegnt mér þá,
Guð veri mér nú líka hjá.“
„Láttu mig, Drottinn, lofa þig,
með lofi þínu hvíla mig,
ljósió í þínu Ijósi sjá,
lofa þig strax sem vakna má."
Pétur Sverrisson
—Minningarorð
F. 23. nóvember 1954.
D. 25. september 1977.
Því að æska og morgunroði
Kfsins eru hverful
Pred. 11.10.
Þegar ég frétti lát frænda míns,
Péturs Sverrissonar, þá komu
mér einmitt þessi orð gamla
spekingsins fyrst i huga, en það
held ég hafi orsakast vegna þess,
hvað Pétur var mikill og sannur
æskumaður, því auk þess að vera
fríður sýnum, fljúgandi vel gef-
inn, og þar að auki vel gerður,
virtist hann í ríkum mæli eiga
þann kost, sem of fáum ungmenn-
um er gefinn, en það er að kunna
að velja og hafna i ægiflóði auð-
fenginna lifsgæða og gervigleði,
sem heimurinn keppist við að
ausa yfir æskulýðinn nú til dags.
Andstætt þeim mörgu, sem si-
fellt eru óánægðir með allt, sem
þeir hafa, hversu gott, sem það
kann að vera, þá var Pétur ein-
mitt óvenju þakklátur fyrir þær
góðu gjafir, sem honum höfðu
.fallið í skaut, og oft hafði hann
orð á því við sína allra nánustu,
hvað sér liði vel, hvað hann væri
vel upplagður, og sig vantaði
reyndar ekkert annað en rétt
verkefni til að glíma við, þá væri
ennþá meira gaman að lifa. Og til
þess að skemma ekki fyrir sér
blessun heilbrigðrar lífsánægju,
þá iðkaði hann bæði reglusemi og
hóf í hverjum hlut. Pétur var því
sannarlega ekki í þeim alltof
stóra hópi ungmenna, sem vilj-
andi eða óviljandi kveðja jarðlífið
vegna heimatilbúinna lífssorga og
sjálfskemmdarstarfsemi.
Pétur var fæddur í Reykjavík,
sonur hjónanna Svövu Péturs-
dóttur, deildarstjóra i Afengis- og
tóbaksverzlun rikisins og Sverris
Davíðssonar, sjómanns frá Ólafs-
vik.
Ekki urðu samvistir þeirra
Sverris og Svövu langar, því þau
munu hafa skilið áður en Pétur
varð þriggja ára. Fáum árum síð-
ar giftist Svava fyrrverandi skóla-
bróður sínum, Erni Bernhöft, sem
reyndist drengnum á allan hátt
eins og bezti faðir, enda prúð-
menni mikið, eins og hann á ætt
til.
Þó að svona vel tækist til með
stjúpföðurinn, gat Pétur aidrei
gleymt faðerni sínu. Meðan hann
ennþá var svo ungur, að hann lék
sér á gólfi, var gaman að heyra
þennan litla, gáfaða snáða flétta
föður sinum inní þá leiki, sem þar
voru að gerast. Því hafi nokkur
lítill drengur verið hrifinn af því
að eiga sjómann fyrir föður, þá
var það hann, enda kom það vel
fram i hans áhrifamiklu skipa-
leikjum, sem oftast enduðu meó
því, að enginn var fær um að
bjarga skipinu í þvi voða veðri,
sem þá geisaði, nema pabbi hans.
Hann einn kunni að stýra rétt.
Enginn annar.
Ekki dofnaði ást Péturs til
föðurins með þroskaárunum, þvi
milli þeirra feðga var jafnan mjög
gott, enda stuðlaði móðir hans að
því, að svo mætti vera, og fékk
Pétur tryggð sina endurgoldna,
ekki aðeins frá föður sínum, held-
ur öllu föðurfólkinu, sem við
hvert tækifæri umvafði hann með
kærleika og bliðu.
Þegar Pétur hafði aldur til, fór
hann í Menntaskólann við Hamra-
lilíó og lauk þaðan stúdentsprófi á
tilsettum tíma og sóttist námið
með ágætum, enda þótt fjölmörg
hugðarefni tækju frá honum
meiripartinn af lestrartimanum.
Að þessu kvað svo rammt, að eitt
sinn, þegar ég hitt móðurömmu
hans, Kristinu Gisladóttur frá
Mosfelli; og spurði hana, hvernig
drengnum gengi í skólanum, svar-
aði hún: Vel. Alltof vel. Já, þetta
gat amma hans leyft sér að segja,
þrátt fyrir þá innilegu vináttu og
gagnkvæman skilning, sem þau
báru hvort til annars. Hún vissi
sem var, að i drengnum hennar
bjó stálminni og greind í bezta
lagi.
Eftir stúdentsprófið fór Pétur
til Frakklands og dvaldi þar tvö
ár við háskólanám í hagfræði, en
af lítt viðráðanlegum orsökum,
fór hann ekki utan þriðja árið, og
stundaói þá bæði vinnu og sjálfs-
nám hér heima.
I sumar er leið fékk Pétur at-
vinnu, sem hann hafði haft mik-
inn augastað á, en það var við
gestamóttökuna á Hótel Loftleið-
um, því hvort tveggja var, að hon-
um lét vel að umgangast fólk og
hafði reyndar ánægju af að greiða
úr hvers manns vanda, og svo hitt,
að einmitt þar fékk hann hina
ákjósanlegustu aðstöðu til að æfa
tungumálakunnáttu sína, sem var
með ólikindum mikil af ekki eldri
manni.
Eftir að hafa lokið reynslutima
sinum hjá Loftleiðum og fengið
þar fastráðningu, lét Pétur inn-
rita sig i Háskóla Islands til
áframhaldandi náms i vióskipta-
fræði. Og nú taldi hann sig vera
kominn á hina grænu grein. Því
skemmtileg og lærdómsrik at-
vinna, háskólanám og hestaheilsa
eru vissulega eftirsóknarverð
gæði i okkar hamingjutregu ver-
öld.
Af einhverjum orsökum taldi
Pétur sig endilega þurfa að
bregða sér út i lönd. I fyrstu ætl-
aði hann til Danmerkur, en sam-
kvæmt ráðum vina sinna breytti
hann þessari áætlun i vikuferð til
London, en þar skeði sá hroðalegi
atburður, að svikist var að honum
og hann beittur svo villimannleg-
um misþyrmingum, að til dauða
leiddi. Og ekki fegraði það at-
burðinn, að á hann horfðu 6 eða 7
manns, sem hvorki hreyfðu hönd
né fót til hjálpar. Sú kurteisL að
lofa mönnum að drepa saklausa í
friði, er nú sem óðast að gagnsýra
allan hinn siðmenntaða heim, og
mun það almennt vera kallað að
skipta sér ekki af þvi, sem manni
kemur ekki við.
Sá er illræðið framdi, reyndist
vera ungur Alsirbúi, sem með út-
troðna vasa af oliupeningum frá
föður sinum, ástundaði iðjuleysi
og alls konar ólifnað, sem i það
kjölfar sækir, enda landrækur frá
Bretlandi, en kominn þangað aft-
ur á fölskum pappírum.
Nú skyldum við halda, að sök
Péturs hefði verið einhver, en að
sögn viðstaddra gerði hann ekk-
ert annað af sér en afþakka
kurteislega eitthvað, sem þessi út-
lendingur vildi fá hann til að
gera.
Ekki varð þetta tilræði Pétri
strax að bana, því dauðastrið sitt
háði hann í fullar 9 vikur. Þrátt
fyrir hið góða fjarskiptasamband
við útlönd, fréttist ekkert heim
um þennan atburð fyrr en 10 dög-
um síðar, en þá brá móðir hans
hart við og tók fyrstu ferð til
London, háði stríðið með honum
daga og nætur þær 8 vikur, sem
hann átti eftir að lifa. Sömuleiðis
reyndi Örn fóstri hans að létta
honum baráttuna og dvaldi úti
eins lengi og hann frekast sá sér
fært vegna skyldustarfa.
Þó að allt væri sorglegt í sam-
bandi við þennan atburð, er þó
eitt, sem við verðum að dást að og
megum ekki gleyma, en það er
hvílíka hetjulund frú Svava Bern-
höft sýndi í öllu þessu mikla
stríði, þvi að 5 voru uppskurðirnir
og 5 voru þeir dauðadómar, sem
læknarnir töldu skyldu sína að
kveða upp yfir móðurinni á und-
an þessum aðgerðum, og 5 sinnum
kviknuðu nýjar vonir, sem maður-
inn með ljáinn gerði að síðustu
útaf við með einu höggi. Svona
átti þá eftir að fara fyrir prúða
drengnum, sem þrátt fyrir góða
líkamsorku og mikla skapfestu,
var nær ófáanlegur til aó bera
hönd fyrir höfuð sér, þegar ein-
hver reyndi að sýna honum yfir-
gang. Það reyndi hann jafnan að
laga með góðu.
Fyrir elskandi móður hefur
þurft mikinn styrk til að geta
fylgt slíkum gæðadreng fet fyrir
fet að dauðans dyrum. Hendurn-
ar, sem bjuggu um vöggu litla
drengsins, sem fæddist fyrir 23
árum, struku mjúklega yfir línið
og löguðu koddann í síóasta sinn.
Það fór betur, þvi leiðin frá
Lundúnaborg í Fossvog er löng.
Jón Pálsson.
Bókin um hana, sem eid-
inn fól að kveldi og blés
í glæðurnar að morgni,
hana, sem breytti ull í
fat og mjólk í mat, sem
einatt var fræðandi og
uppalandi, þerraði tárin
og bar smyrsl á sárin,
hana, sem allan vanda
levsti og til ailra góðra
verka átti ávallt stund í
önn og erli dagsins.
Þetta er bók sem nautn SKUGOS,A
er að lesa og mannbætandi að kynnast, bók, sem hrærir
strengi hjartans, því hver þáttur þessarar bókar er tær
og fagur óður um móðurást. — Móðir mín — Húsfreyjan
er óskabók unnustunnar, eiginkonunnar, móðurinnai
hún er óskabók allra kvenna.
/ minninga hennar sem eldinn fói að kveld; og blés i
glæóumar aó morgni. hennar. sem breytH ul! i tat og
rrtiölk i mat. sem emalt var fræðandi og uppatandi
og allan vanda leysh i önn og erh dagsins.- Hver þáttut
þessaiar bókar er tær og Tagur óður um möðúriist.