Morgunblaðið - 27.11.1977, Blaðsíða 25

OTDRGUNBLAÐIÐ, SUNNUMrGUR 27. NOVEMBER 1977
25
smálestir. Belgar voru jákvæöir
gagnvart því vandamáli, sem Is-
lendingar stóðu frammi fyrir —_
síminnkandi fiskistofnum — og
ákváðu að veita fjármagni til
endurskipulagningar fiskiskipá-
flota sínum með það fyrir augum
að flotinn gæti tekizt á hendur
veiðar á öðrum og fjarlægari mið-
um en islandsmiðum. Afleiðingar
þessa hafa verið þær að afli Belga
hér við land hefur minnkað og á
árinu 1976 veiddu þeir ekki einu
sinni upp i kvóta sinn. Heildarafli
þeirra varð 6.244 lestir, þar af 954
lestir af þorski. Til ágústloka
þetta ár er afli þeirra hér við land
orðinn um 4 þúsund lestir.
íslendingar höfðu samið við
tvær þjóðir innan Efnahags-
bandalagsins og báðar höfðu á
orði að þeir myndu reyna að
freista þess að fá tollaívilnanir
íslendinga á mörkuðum Efna-
hagsbandalagsins til að ganga í
gildi, bókun 6. Þrátt fyrir ítrekað-
ar tilraunir tókst þessum þjóðum
það þó ekki og bókun 6 komst
ekki í gagnið, fyrr en eftir samn-
ingana milli Einars Agústssonar
og Anthony Croslands, sem gerðir
voru í Osló um mitt ár 1976. Sá
samningur var til 6 mánaða og
hurfu Bretarnir af íslandsmiðum
í upphafi þessa ,árs. A morgun
fara Vestur-Þjóðverjar af miðun-
um og eru þá eftir þrjár þjóðir,
sem heimild hafa til veiða: Belg-
ar, Norðmenn og Færeyingar.
Samningar við þær eru allir
uppsegjanlegir með 6 mánaða
fyrirvara.
Hlutur útlendinga
í Þorskaflanum
aldrei jafn lítill
Hér að framan hafa verið tíund-
uð atriði i samningunum við
Belga. Norski samningurinn tek-
ur ekki til neinna togveiða. Norð-
menn hafa heimild til linuveiða
með 45 skip, en þó mega ekki
nema 30 vera að veiðum í senn.
Sækja verður sérstaklega um
leyfi fyrir hvert skip til takmark-
aðs tíma eftir ákveðnum reglum.
Enginn hámarksákvæði eru i
samningnum um afla, enda tak-
marka þær veiðiaðferðir, sem
heimilaðar eru mjög aflamagnið.
Á árinu 1976 veiddu Norðmenn
hér við land 2.641 smálest af fiski,
þar af 182 lestir af þorski. Samn-
ingarnir við Færeyinga heimila
togveiðar 10 skipa, sem tiltekin
eru. Tekið er fram í samningnum
að óheimilt sé að vinna aflann um
borð, þ.e.a.s. Færeyingar geta
ekki komið hingað með togara,
þar sem um er að ræða einhvers
konar vinnsluskip. Þá hafa þeir
einnig heimild til línuveiða sam-
kvæmt leyfum, sem að jafnaði eru
gefin út til 4ra mánaða í senn. Þá
hafa þeir einnig heimild til hand-
færaveiða. Hámarksafli sam-
komulagsins er 17 þúsund lestir,
þar af má þorskafli ekki fará yfir
8 þúsund lestir. A árinu 1976
veiddu Færeyingar hér við land
16.761 lest, þar af var þorskafli
8.675 lestir, sem þýðir að þeir
hafa farið 8.4% yfir það.hámark,
sem þeim er leyfilegt.
Af því, sem hér hefur verið sagt
veiddu Belgar á því ári, sem
heildartölur eru til fyrir og siðast
er liðið 954 lestir af þorski, Fær-
eyingar veiddu 8.675 lestir og
Norðmenn 182 lestir. Samtals eru
þetta 9.811 lestir. Ef gert er ráð
fyrir að afli þeirra verði af svip-
aðri stærðargráðu á næstu árum,
má fullyrða að aldrei fyrr hafi
hlutur erlendra veiðiskipa verið
jafn litill og óverulegur i veiddum
þorskafla viö island. Sigur Islend-
inga i þessu lifshagsmunamáli er
kominn í höfn — takizt íslending-
um nú að stilla sinni eigin sókn í
hóf.
Brezka freigátan Leander leggur til atlögu við varðskipið Þór snemma árs 1976 úti fyrir Austfjörðum. Ógnanir freigátunnar enduðu með
árekstri.
Frá fyrsta viðræðufundi Þjððverja og tslendinga ( Ráðherrabústaðn-
um i Tjarnargötu. Frá vinstri Hans-Jiirgen Wischnewski, Einar
Ágústsson, Gunnar Thoroddsen og Fritz Logeman.
Fundurinn i Bonn, 19. nóvember 1975, sem leiddi til samkomulagsins.
Utanrikisráðherrarnir vísa hvor öðrum til sætis. A myndinni eru
Gunnar Thoroddsen, Fritz Logemann, Hans-Jiirgen Wischnewski og
Einar Ágústsson.
Mynd þessi er tekin á 40 mfnútna fundi Hattersleys með fslenzkum
ráðherrum og embættismönnum. Eftir hann fðr Hattersley og fylgd-
arlið f fússi frá Islandi.
Breta sýnir einungis, að Bretar
hafa ekkert lært og engu gleymt.
Þessi maður hefur komið hingað
til íslands með því hugarfari, að
með hroka og yfirgangi og hótun-
um um ofbeldi, væri hægt að kúga
íslendinga til samninga. En þótt
þær aðferðir kunni að hafa dugað
Bretum á nitjándu öldinni, hefði
mátt ætla, að brezkum stjórn-
málamönnum væri orðið ljóst eft-
ir tvö þorskastríð við íslendinga,
að slfkar aðferðir duga ekki hér.“
42:18
ingur við Þjóðverja hafði tekið
gildi.
í samkomulaginu var miðað við
að 40 ísfisktogurum yrði veitt
leyfi til veiða innan 200 mílna
fiskveiðilögsögunnar, en önnur
skip, þar á meðal frystitogarar,
verði útilokuð frá öllu svæðinu.
Hámarks aflamagn þjóðverja var
60 þúsund tonn, þar af þorskur
allt að 5 þúsund tonn, en þjóðverj-
ar höfðu aðeins áhuga á ufsa- og
karfaveiðum við landið. Á árinu
1973 höfðu Þjóðverjar veitt rúm-
lega 91 þúsund tonn, 1974 um 68
þúsund tonn, en á þvi ári hafði
Landhelgisgæzlan sifellt stuggað
við togurunum og klippt vörpur
aftan úr 14 togurum 1973 og 6
togurum 1974. Ótöld voru þá þau
tilvik er togaranum tókst að hlifa
aður en klipping hafði tekist. t
samkomulaginu var tekið fram að
þýzku togurunum væri óheimilt
að stunda veiðar, þar sem íslenzk-
um togurum væru bannaðar veið-
ar. Togurunum var og með samn-
ingum gert að skyldu að tilkynna
sig til Landhelgisgæzlunnar dag-
lega. Yrðu einhver brot á þessum
skilyrðum, yrði viðkomandi togari
sviptur leyfi til veiða og strikaður
út af þeim 40 togara lista, sem
hafður var sem fylgiskjal við
samninginn.
Samstaða EBE-
ríkja rofin
Eftir þessa misheppnuðu til-
raun Breta til þess að ná fram
vilja sínum á Islandsmiðum fóru
Einar Ágústsson og Gunnar Thor-
oddsen ásamt áðurnefndu föru-
neyti til Bonn hinn 19. nóvember.
Á fundinum í Bonn slökuðu Þjóð-
verjar enn á kröfum sinum og
drög að samkomulagi voru greini-
lega í mótun. í neðri málstofu
brezka þingsins talaði Hattersley
um deiluna við íslendinga og var
nú komið svolítið annað hljóð í
strokkinn. Vildi hann nú enn við-
ræður, en þá voru Islendingar
ekki tilbúnir og var lítt tekið und-
ir ummæli brezka ráðherrans,
enda virtist sem hann hefði brotið
allar brýr að baki sér. Heim kom
svo islenzka viðræðunefndin frá
Bonn með samningsdrögin hinn
20. nóvember. Þau voru síðan
lögð fyrir Alþingi sem þingsálykt-
un og um leið og umræður hófust
þar, tók brezka ríkisstjórnin þá
ákvörðun að senda flota hennar
hátignar á islandsmið. Þorska-
stríð við Breta, hið þriðja í röð-
inni, var hafið, orrahríð var að
hefjast á Alþingi íslendinga, þar
sem stjórnarandstaðan fann
samningsdrögunum við Þjóðverja
allt til foráttu. Haldnar voru 55
ræður í þinginu um málið, haldið
var uppi málþófi. Að lokum fór
fram atkvæðagreiðsla. 42 þing-
menn stjórnarflokkanna sam-
þykktu drögin, 18 stjórnarand-
stæðingar voru á móti. Klukkan
18 hinn 28. nóvember 1975 kom
síðan Reimund Hergt sendiherra
Þjóðverja í utanrikisráðuneytið
og skiptist á orðsendingum við
Einar Ágústsson, utanríkisráð-
herra. Tveggja ára fiskveiðisamn-
Þessir samningar við þjóðverja
voru fyrstu samningar íslendinga
um fiskveiðiheimildir i 200 mílna
fiskveiðilögsögu landsins. Þessi
samningur var íslendingum ekki
sizt mikilvægur fyrir það að hann
rauf samstöðu Efnahagsbanda-
lagsrikja Evrópu gegn islending-
um í landhelgismálinu. Svo til
samhliða eða hinn 28. nóvember
var og gerður samningur við
Belga. Sá samningur veitti Belg-
um, heimild til veiða við island
með 10 gömlum, litlum togurum
og samkvæmt samningnum yrðu
þeir að sækja um veiðiheimild til
6 mánaða í senn hver togari. Elzti
togarinn var smíðaður 1936, en
hinn yngsti 1967. Hámarksafli,
sem Belgar máttu veiða við landið
var 6.500 smálestir, en þar af
mátti þorskur ekki fara yfir 1.500