Morgunblaðið - 22.12.1977, Blaðsíða 17

Morgunblaðið - 22.12.1977, Blaðsíða 17
16 MOKGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1977 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. DESEMBER 1977 17 Útgefandi Framkvæmdastjóri Ritstjórar Ritstjórnarfulltrúi Fréttastjóri Auglýsingastjóri Ritstjórn og afgreiðsla Auglýsingar hf. Árvakur, Reykjavik. Haraldur Sveinsson. Matthias Johannessen, Styrmir G unnarsson. Þorbjörn Guðmundsson. Björn Jóhannsson. Árni Garðar Kristinsson. Aðalstræti 6, simi 10100. Aðalstræti 6, simi 22480. Áskriftargjald 1500.00 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80.00 kr. eintakið. Ríkið og atvinnu- rekstur þess Nefnd sú, sem Matthías Á. Mathiesen fjármála- ráðherra skipaði fyrr á þessu ári til þess að gera tillögur um hvort og hvern- ig unnt væri að draga úr umsvifum ríkisins í at- vinnurekstri, hefur skilað fyrstu tillögum til ráðherr- ans. Þær eru á þann veg, að hætt skuli rekstri Lands- smiðjunnar og verksmiðj- an Siglósíld skuli seld. Áherzlu ber að leggja á, að hér er einvörðungu um til- lögur að ræða en ekki ákvörðun. Ríkisstjórnin á eftir að fjalla um þessar tillögur og taka ákvörðun um, hvort á þær verður fallizt. Jafnframt hefur verið frá því skýrt, að nefndin vinni að athugun á starfsemi tveggja annarra ríkisfyrirtækja, Ferða- skrifstofu ríkisins og Bif- reiðaeftirlits ríkisins. Frumkvæði fjármálaráð- herra í þessu efni er lofs- vert. Tímarnir breytast. Þótt einhver rök kunni á sínum tíma að hafa legið til aðildar ríkisins að þessum atvinnurekstri og öðrum er ekki þar með sagt, að þau rök kunní aldrei að breyt- ast. Eðlilegt er að draga úr umsvifum ríkisins m.a. á sviði atvinnurekstrar eins og kostur er. Að því er stefnt með störfum þeirrar nefndar, sem fjármálaráð- herra hefur skipað. Fyrstu tillögur nefndarinnar benda til þess, að starf hennar verði árangursríkt. Það er vandi að leggja niður atvinnufyrirtæki í eigu ríkisins. Gera verður ráðstafanir til þess að tryggja því fólki, sem at- vinnu hefur af rekstri þess- ara fyrirtækja, jafn góða vinnu. Að þessu verki má ekki gana án þess að taka tillit til hagsmuna og til- finninga þeirra starfs- manna, sem unnið hafa við þau fyrirtæki, sem kunna að verða lögð niður. En það er í þágu almannaheilla að hagtta þeim ríkisrekstri, sem engin augljós rök liggja til, að haldið verði áfram. ^ Engin ástæða er til, að ríkið standi í atvinnu- rekstri í samkeppni við önnur rekstrarform, þar sem fullnægjandi þjónusta er til staðar og nægileg samkeppni ríkjandi á milli annarra fyrirtækja. Hins vegar hafa opinberir aðilar komið til sögunnar, þar sem önnur rekstrarform hafa ekki haft bolmagn til að standa í atvinnurekstri. Þar má nefna stórfyrirtæki á borð við Sementsverk- smiðju og Áburðarverk- smiðju. Bæjarútgerð Reykjavíkur var stofnuð á sínum tíma vegna þess, að á annan veg var ekki unnt að tryggja nægilega tog- araútgerð frá Reykjavík. Störf þessarar nefndar eru einnig dæmi um það, hvernig stöðugt þarf að halda uppi aðhaldi með umsvifum ríkisins. Með stöðugri endurskoðun á af- skiptum ríkisins er unnt að halda þeim í skefjum. Að því þarf að vinna á fleiri sviðum en í atvinnurekstri. Það er ekkert nýtt, að at- vinnufyrirtæki í eigu ríkis- ins séu lögó niður. Á und- angengnum áratugum hafa verið starfrækt ýmis ríkis- fyrirtæki, sem í tímans.rás hafa reynzt óþörf. Þá hafa þau verið lögð niður. Þann- ig á það að vera. Væntan- lega verður áfram haldið á þessari braut. Samstaða gegn þjóðarböli Morgunblaðió hefur síðustu daga gert verð- bólguvandann að umtals- efni og líkt honum við öl- æði. Nú sé tími til kominn að fara í bindindi. Verö- bólguvandinn verður ekki leystur nema með þjóðar- samstöðu. Þar þurfa fleiri til að koma en ríkisstjórn ogAlþingi. Okkur íslendingum er gjarnt að deila. Sundrung og úlfúð hefur lengi ein- kennt okkar þjóðfélag. En stundum verður að slíðra sverðin, ef ekki á illa að fara. Nú er sú stund upp runnin. Við erum komin fram á yztu nöf vegna verð- bólguölæði§. Við þurfum að slíðra sverðin og standa saman um að vísa á bug þessu þjóðarböli. Vonandi ber þjóðin gæfu til þess á næsta ári. Ríkisstjórnin hefur vísað veginn. Matthías A. Mathiesen við íok fjáriagaumræðu: Ríkisf jármálin og þjóðarhagur Við lok þingmeðferðar á frumvarpi til fjár- laga fyrir árið 1978 er ástæða til að huga nokkuð að þróun íslenzkra efnahagsmála á þessu ári og á undanförnum árum og sérstak- lega að framvindu ríkisfjármálanna og hlut- verki þeirra I hagstjórn. Þegar ríkisstjórnin tók við völdum síðla árs 1974 horfði fremur þunglega um þjóðarhag vegna stórfelldrar og vaxandi verðbólgu og geigvænlegs viðskiptahalla við útlönd. Við þessar aðstæður setti ríkisstjórnin sér þau meginmarkmið að draga úr verðbólgu og minnka viðskiptahallann. Þessum markmið- um skyldi náð án þess að atvinnuöryggi yrði stefnt í hættu. Ekki verður með sanngirni um það deilt, að þessi stefna hefur skilað veru- legum árangri, þótt ekki hafi alls staðar jafnvel til tekizt. Hér ber að sjálfsögðu hæst þau umskipti, sem orðið hafa á stöðu þjóðar- búsins út á við, þar sem I stað viðskiptahalla áranna 1974 og 1975, er nam 11 —12% af þjóðarframleiðslu, hefur nú undangengin tvö ár tekizt að koma hallanum niður í 1—2% af þjóðarframleiðslu. - Við afgreiðslu fjárlaga líðandi árs, var lögð á það rík áherzla, að ríkisfjármálunum yrði markvisst beitt til þess að tryggja framgang efnahagsstefnu ríkisstjórnarinnar. Þróun ríkisfjármála und- anfarin misseri hefur ótvirætt stuðlað að framgangi þessarar stefnu og þar með að bættum þjóðarhag. I stað halla á fjárlögum, er nam 3% af þjóðarframleiðslunni 1974 og 1975, hefur tekizt að koma þeim í nær halla- laust horf á siðasta ári og því ári, sem nú er að ljúka. Þessi árangur er vissulega mikils- verður en við verðum einnig að kappkosta að hann verði varanlegur. Raunar eru fá dæmi í nágrannalöndum okkar um svo gagngerð um- skipti á sviði ríkisfjármála og í viðskiptum við útlönd frá miklum hallabúskap í átt til jafnvægis á þessum árum. Þetta á ekki hvað sízt við þegar þess er gætt, að atvinna hefur verið hér yfrið nóg og fremur örlað á vinnu- aflsskorti og mikilli yfirvinnu en atvinnu- leysi á sama tíma og aðrar þjóðir hafa búið við verulegar þrengingar af völdum atvinnu- leysis. Verðbólgan er hins vegar það vanda- mál sem erfiðast hefur reynst úrlausnar. A þessu ári hefur batinn í efnahagsmálum greiðsluhalla á árinu 1977 og að staða rikis- sjóðs gagnvart Iánastofnunum versni ekki. Hér er um mikilsverðan árangur að ræða, sem fjárlög næsta árs verða að staðfesta og treysta enn betur, ef beita á rikisfjármálum hyggilega upp i strauminn, þegar eftirspurn fer vaxandi. Þjóðhagsforsendur og tekjuáætlun ríkissjóös 1978 Eins og ég nefndi áðan, er líklegt, að rfkis- tekjur I ár verði i heild nálægt þeirri áætlun, sem fjárlagafrumvarpið var reist á, þó senni- lega frekar undir en yfir. Nokkrar breyting- ar varð hins vegar á einstökum liðum til hækkunar eða lækkunar. Þannig verður inn- heimta aðflutningsgjalda talsvert meiri en áætlað var, bæði vegna meiri innflutnings og hærri tollhlutfalls, m.a. vegna mikils bílainn- flutnings. A móti þessu verða tekjur af sölu- skatti, sérstöku vörugjaldi og Á.T.V.R. minni en áður var ætlað. Forsendur um vöxt þjóðarframleiðslu og -tekna á næsta ári eru óbreyttar frá fjárlaga- frumvarpi. Með kjarasamningunum í haust, fyrst og fremst kjarasamningum opinberra starfsmanna, var stefnt í meiri aukningu einkaneyzlu á næsta ári en miðaó var við i fjárlagafrumvarpi, sem felur í sér hættu á vaxandi viðskiptahalla. Með þeim ráðstöfn- unum, sem gerðar eru i tengslum við af- greiðslu fjárlaga, aðallega hækkun sjúkra- tryggingagjalds og álagning skyldusparnað- ar, má ætla aó aukning einkaneyzlu á næsta ári verði nálægt 6% eða svipað og við var miðað i fjárlagafrumvarpi. Opinberar fram- kvæmdir dragast saman um nær 9% eða nokkru meira en samkvæmt fjárlagafrum- varpi. Aukning þjóðarútgjalda og þjóðar- framleiðslu yrði eftir sem áður svipuð og lagt var til grundvallar við gerð fjárlagafrum- varps eða 3—4% og viðskiptahalli ekki meiri en í ár. Þessari aukningu þjóðarútgjalda gæti fylgt 6—7% aukning almenns vöruinnflutn- ings. Endurskoðun tekjuáætlunar 1978 er miðuð við þessar forsendur, sem mestu ráða um magnbreytingu helztu stofna óbeinna skatta. Meiri aukningu þjóðarútgjalda en hér er miðað vió fylgdi óhjákvæmilega hætta á Síðustu vikur hefur meginþungi fjárlagagerðarinnar hvílt á herðum þeirra Matthíasar Á. Mathiesens fjármálaráðherra og Steinþórs Gestssonar, for- manns fjárveitingarnefndar Alþingis. Myndina tók ljósm. Mbl. Ól. K. Mag. er þingfundum var frestað í gær en þingið hafði þá skömmu afgreitt fjárlög ársins 1978. lega vegna meiri hækkunar fasteignamats en reiknað var með þar. Nú er útlit fyrir, að hækkun á tekjum einstaklinga I ár verði meiri en reiknað var með i tekjuskattsáætlun frumvarps, e.t.v. 42—43% i stað 40. Tekjuskattur einstaklinga gæti því orðið nær 300 m.kr. meiri en reiknað var með í fjárlagafrumvarpi að öðru óbreyttu eða samtals 11.950 m.kr. Innheimta aðalflutningsgjalda I ár verður að líkindum nokkru meiri en reiknað var með við gerð áætlunar fjárlagafrumvarps í september sl. Er nú búizt við, að heildargjöld af innflutningi 1977 nemi 22.400 m.kr. eða 800 m.kr. umfram áætlun frumvarps. Er hér annars vegar um að ræða um 500 m.kr. meiri innheimtu almennra tolltekna en áður var talið, en auk þess er sýnt, að bilainnflutning- ur verði enn meiri en áður var reiknað með eða sem gæfi rikissjóði 300 m.kr. tekjuauka I innflutningsgjöldum af bilum. í áætlun fyrir árið 1978 er nú gert ráð fyrir, að almennur vöruinnflutningur aukist um 37—38% i krónum en í frumvarpi er gert ráð fyrir rösklega 20% aukningu. Samkvæmt þessu er innheimta almennra aðflutningsgjaida áætl- uð 21.2 milljarður króna eða 3.4 milljarðar umfram frumvarpsáætlun og hefur þá verið gert ráð fyrir tollalækkun skv. gildandi toll- skrá, sem nemur 1.800 m.kr. á verðlagi áætlunarinnar. Innheimta benzíngjalds og gúmmigjalds er nú áætluð í samræmi við sérstaka hækkun benzíngjalds um kr. 7.50 auk hækkunar skv. gildandi heimildum. Þannig er í áætlun gert ráð fyrir, að benzín- gjaldið verði kr. 36.50 frá áramótum, en síðan er ekki gert ráð fyrir frekari hækkun fyrr en síðari hluta næsta árs. Innflutningsgjald af bílum hefur við endurskoðun tekjuáætlunar verið hækkað um 700 m.kr. ... Að hluta er hér um verðlagsuppfærslu að ræða, en auk þess er nú gert ráð fyrir nokkru meiri bílainn- flutningi en áður eða innflutningi um 7500 bíla samanborið við 6500 bila áður. Heildarinnheimta gjalda af innflutningi er nú áætluð 29.4 milljarðar samanborið við 25.4 miiljarða I frumvarpi og nemur hækkun- in 4 milljörðum. Tekjur af sérstöku vörugjaldi verða að iíkindum heldur minni á þessu ári en talið var í september si. og er hækkunin frá fjár- lagafrumvarpi til endurskoðaðrar áætlunar þvi minni en ella. Nú er sem fyrr gert ráð fyrir, að gjaldið verði framlengt óbreytt út næsta ár, og að það geti skilað ríkissjóði 7.8 þjóðarinnar haldið áfram að þvl leyti að þjóðarframleiðsla og þjóðartekjur hafa vaxið verulega, þjóðarframleiðslan um4—4V4%, en þjóðartekjur um 7—7lA%, vegna batnandi viðskiptakjara. Hallinn í viðskiptum við út- lönd verður væntanlega nálægt 2%, eða held- ur meiri en ætlað var i haust, þegar fjárlaga- frumvarpið var kynnt. Þessi breyting stafar þó fyrst og fremst af birgðasöfnun útflutn- ingsvöru, en ekki af auknum halla í eiginleg- um skilningi. Ríkisfjármálin hafa á árinu þróast með viðunandi hætti, þar til kostn- aðarhækkanir f kjölfar kjarasamninga við opinbera starfsmenn og truflun á innheimtu ríkistekna raskaði fyrri áætlun. Fyrstu ellefu mánuði þessa árs námu inn- heimtar tekjur ríkisjóðs 84,7 milljörðum króna en útgjöldin 87,2 milljörðum króna og voru þvi um 2,5 milljörðum um fram tekjur. Jöfnuður lánahreyfinga var jákvæður um 0,8 milljarða, og var þvl um 1,7 milljarða greiðsluhalli hjá rfkissjóði fyrstu ellefu mán- uði ársins. (Á sama tíma i fyrra voru útgjöld ríkissjóðs um 1 milljarði umfram tekjur, um 0,4 milljarða halli var á lánahreyfingum og nam greiðsluhallinn því um 1,4 milljörðum króna). Ég tel likur á, að tekjuáætlun sú fyrir árið 1977, sem fylgdi fjárlagafrumvarpinu stand- ist, þ.e. að tekjur rikissjóðs verði 96,5 milljarðar króna. Gjöldin verða sennilega 97,5 milljarða króna. Mér virðist þvi, að fjár- hagur ríkissjóðs verði án umtalsverðs vaxandi viðskiptahalla, sem ekki getur orðið undirstaða varanlegrar tekjuaukningar rikis- sjóðs. Kauplagsforsendur fjárlagafrumvarpsins voru í aðalatriðum reistar á kjarasamningum ASl og vinnuveitenda að því er tekur til grunnkaupshækkana, en ekki var reiknað með verðbótum á laun eftir 1. september. Hið sama átti við um verðlagsforsendur, sem í aðalatriðum voru miðaðar við verðlag f októ- ber, en þó var reiknað með þeim verðbreyt- ingum, sem telja mátti að fylgt gætu grunn- kaupshækkun samninga auk þess sem einnig var ætlað fyrir hækkun innflutningsverðs i erlendri mynt. Við endurskoðun tekju- og gjaldahliða fjárlagafrumvarpsins er miðað við sömu verðlagsforsendur og við gerð láns- fjáráætlunar, þ.e. nálægt 30% meðalverð- hækkun milli áranna 1977 og 1978, en for- senda fjárlagafrumvarps fól f sér 18—20% meðalverðhækkun. yerðbólgan er erfiðasta viðfangsefnið á sviði efnahagsmálanna um þessar mundir. Forsenda árangurs I viður- eigninni við hana er jafnvægi í ríkisfjármál- um. Þess vegna hefur reynzt nauðsynlegt að gera þær sérstöku ráðstafanir I rfkisfjármál- um og lánamálum, sem þingið hefur fjallað um að undanförnu. Við val leiða hefur það ekki sízt verið haft að leiðarljósi, að ráðstafanirnar hefðu ekki bein og almenn verðhækkunaráhrif. Fjárlögum fyrir næsta ár er ætlað að vera Iiður í þeirri heildaráætlun um þjóðarhag sem lýsa má í sex greinum: Að vænta megi um 4% aukningar þjóðar- framleiðslu á næsta ári og óbreyttra við- skiptakjara, þannig að þjóðartekjur aukist einnig um nálægt 4% að raungildi. Að þjóðarútgjöldin aukist um 3—4%, þannig að einkaneyzla vaxi um 6%, sam- neyzla um l'A% en fjárfesting dragist saman um 3%. Að viðskiptahalli við útlönd aukist ekki. Að hamlað verði gegn eftirspurnarþenslu og verðhækkunum. Að skuldir þjóðarinnar útá við til lengri tíma aukist ekki umfram bætta gjaldeyris- stöðu. Að þessum markmiðum sé náð samhliða fullri atvinnu um allt land. Tekjuáætlun 1978 Niðurstaða endurskoðunar tekjuhliðar frumvarpsins á framangreindum forsendum og að teknu tilliti til nýrrar tekjuöflunar, sem sérstakar ákvarðanir hafa verið teknar um, felur f sér 14.650 m.kr. hækkun tekna rfkissjóðs frá fjárlagafrumvarpi. Þar af nemur hækkun markaðra tekna 2.650 m.kr. en almennra tekna 12.000 m.kr. Samkvæmt þessari áætlun verða heildartekjur ríkissjóðs á árinu 1978 139,5 milljarðar króna, sem bera má saman við 96,5 milljarða króna áætlaðar tekjur 1977 og þó frekar 97,8 milljarða, ef 1 % sjúkragjaldi er bætt við rtkistekjur 1977 þar sem sjúkragjaldið verður færf með ríkistekj- um á næsta ári. Sem hlutfall af áætlaðri þjóðarframleiðslu nema tekjurnar 1978 28—28!4% samanborið við rúmlega 27% á þessu ári. Ástæðan til þess að hlutfallið hækkar nokkuð á næsta ári er fyrst og fremst sú, að stefnt er aó því að grynna á skuldum rikissjóðs við Seðlabankann frá fyrri árum þrátt fyrir þá útgjaldaaukningu, sem kjara- samningar við opinbera starfsmenn hafa f för með sér. I framsöguræðu háttyirts formanns fjár- veitinganefndar fyrir áliti meirihluta nefnd- arinnar hafa komið fram nákvæmar upplýs- ingar um breytingar á eihstökum þáttum frumvarpsins, en ég ætla þó að fara nokkrum orðum um helztu tekjustofna: Eins og áður sagði verður sjúkratrygginga- gjald fært með rfkistekjum á næsta ári. í fjárlagafrumvarpi voru tekjur af gjaldinu áætlaðar 1.900 m.kr. en með hækkun þess úr 1 % f 2% verða tekjurnar 3.800 m.kr. Um áramótin á að ganga í gildi hækkun á fasteignamati vegna framreiknings frá gild- andi mati og verður hækkunin á bilinu 30—35% en misjöfn eftir stöðum. Við þetta hækkar álagningarstofn eignarskatts veru- lega en á móti þvi verður skattfrjáls eign hækkuð úr 6 í 8 milljónir króna fyrir ein- hleyping og úr 9 i 12 milljónir fyrir hjón. Álagningarhlutfall verður óbreytt, 0.8%, bæði hjá einstaklingum og félögum. Tekjur af eignarskatti gætu orðið allt að 300 m.kr. meiri en áætlað var f fjárlagafrumvarpi, aðal- milljörðum króna samanborið við 7 milljarða f frumvarpi. Innheimta söluskatts í ár verður sennilega heldur minni en búizt var við í september eða 34.5 milljarðar króna í stað 35.1 milljarðs í septemberáætlun. Hér er þó einkum um það að ræða, að nú er reiknað með, að sú veltu- aukning sem ævinlega á sér stað sfðustu mánuði ársins, komi í ár fram með nokkurri töf, þannig að velta i desember 1977 og þar með innheimta í janúar 1978 verði meiri en I meðalári. Slakari innheimta í ár en áður var talið hefur því ekki mikil áhrif á áætlun ársins 1978. t heild er nú reiknað með, að söluskattstekjur geti numið 48.4 milljörðum króna 1978 samanborið við 44.8 milljarða f fjárlagafrumvarpinu. í fjárlögum ársins 1977 voru tekjur ríkis- sjóðs af sölu áfengis og tóbaks áætlaður 8.6 milljarðar króna og var þá gert ráð fyrir hækkun útsöluverðs. í áætlun í september var rekstrarhagnaður ÁTVR talinn verða nokkru minni en þetta eða 8 milljarðar, m.a. vegna samdráttar í sölu á tóbaki. Samkvæmt tekjuyfirliti fyrstu 11 mánuði ársins má nú jafnvel enn búast við, að ÁTVR skili tæplega þeim tekjum, sem reiknað var með í septem- ber. í endurskoðaðri áætlun fyrir árið 1978 er rekstrarhagnaður ÁTVR nú talinn geta orðið rúmlega 11 milljarðar króna sbr. við 9.8 milljarða í frumvarpi og stafar mismunurinn af verðlagsuppfærslu. Er þvf gert ráð fyrir, að útsöluverð verði hækkað þannig að það fylgi almennri þróun verðlags og kaupgjalds. Gjaldahlið og greiðslujöfnuður Aukning einkaneyzlu næsta ár 6% Samdráttur opinberra framkvæmda 9% Formaður fjárveitinganefndar hefur þegar gert ftarlega grein fyrir einstökum breyting- um á frumvarpinu milli umræðna. Ég ætla mér þvf aóeins að fara fáum orðum um helztu orsakir þeirra breytinga, sem orðið hafa á útgjaldaáætlun frá þvf frumvarpið var lagt fram. Með sérstökum tillögum um útgjaldalækk- anir er stefnt að því að lækka útgjöld ríkis- sjóðs um 3,7 milljarða króna á næsta ári. Meginatriði þeirra tillagna er lækkun launa- áætlunar — með því að draga úr eftirvinnu og öðrum aukagreiðslum — og aukin þátt- taka einstaklinga í beinum greiðslum fyrir lyf og sérfræðilega læknisþjónustu auk þess sem framlag úr rfkissjóði til Byggðasjóðs verður lækkað, en samt sem áður verður ráðstöfunarfé sjóðsins, þ.e. framlag að við- bættu eigin fjármagni, um 2% af heildarfjár- hæð fjárlagafrumvarps. Gjöld færð á rekstrarreikning og fjárfest- ingarútgjöld hjá A-hluta stofnunum hafa hækkað úr 123.146 m. kr. i fjárlagafrumvarpi í 138.493 m. kr. eða um 15.347 m. kr. Þessi hækkun á sér ýmsar skýringar en langmest munar um breyttar forsendur um verðlag og laun á næsta ári. Fjárlaga- og hagsýslustofn- un hefur áætlað að til þessarar breytingar einnar megi rekja beinlínis 13,1 milljarða króna hækkun á launalið en frá þvf dregst 1,7 milljarður við það að dregið verður úr eftir- vinnu og öðrum aukagreiðslum, eins og áður var getið. Útgjöld almannatrygginga hækka um 3,9 milljarða frá frumvarpi, einnig vegna breyttra launa- og verðlagsforsendna og gengur hækkun sjúkratryggingagjaldsins til þess að mæta þessari útgjaldaaukningu. Þessir tveir Iiðir, laun og almannatryggingar, hækka þannig samtals um 15,3 milljarða króna eða jafnmikið og heildarútgjöldin. Ymsar aðrar breytingar hafa einnig orðið á gjaldahlið, þótt þær jafnist nokkurn veginn út þegar á heildina er litið. Af helztu liðum til hækkunar má nefna 500 m.kr. til niður- greiðslu á ull, hækkun markaðra tekjustofna annarra en sjúkratryggingagjalds, sem áðúr var getið, um 770 m. kr. og hækkun við aðra og þriðju umræðu um samtals 480 m.kr., sem dreifist á mjög marga fjárlagaliði. Eins og áður var getið eru tékjurnar nú áætlaðar. 139,5 milljarðar eða 1 milljarði hærri en gjöldin. Halli á lánahreyfingum er hins vegar nú áætlaður 820 m.kr. samanborið við 1.400 m.kr. í frumvarpinu. Þannig verður heildarniðurstaðan sú að greiðslujöfnuður ríkissjóðs stendur í járnum. Á það er þó að lfta í þessu sambandi að f greiðslum ríkis- sjóðs eru taldar rúmlega 3.200 m. kr. afborg- anir af skuldum við Seðlabankann, sem raun- verulega má lfta á sem greiðsluafgang gagn- vart öðrum aðilum i hagkerfinu og er afar mikilvægt fyrir alla stjórn efnahagsmála á næstunni að það takist að grynna á skuldum við Seðlabankann. Heildarútgjöld ríkissjóðs eru áætiuð 138,5 milljarðar króna eða um 28% af áætlaðri þjóðarframleiðslu samanborið við um 27V4% í ár og tæp 28% árið 1976, ef reiknað er á sambærilegan hátt öll árin. Hlutfallið er þannig svipað öll þrjú árin og mun lægra en árin 1974 og 1975. Hækkunin á hlutfallinu á næsta ári er ekki vegna magnaukningar opin- berra útgjalda heldur vegna þess að verð- breytingar á ýmsum útgjaldaliðum ríkissjóðs eru yfir meðalverðhækkun þjóðarframleiðsl- unnar, fyrst og fremst vegna kauphækkana opinberra starfsmanna umfram hækkun á hinum almenna vinnumarkaði. Lokaorð Ég vildi að lokum nota þetta tækifæft til að þakka fjárveitingarnefndarmönnum og sér- staklega formanni nefndarinnar Steinþóri Gestssyni fyrir mikið og gott starf við undir- búning fjárlaganna. Við minnumst um leið fyrirrennara hans í starfi, Jóns Árnasonar alþingismanns, sem lézt fyrir aldur fram á þessu ári, við njótum allir verka Jóns Arna- sonar I fjárveitinganefnd, en þar vann hann mikið og óeigingjarnt starf af festu og sann- girni og var hann oftar kosinn form. fjárveit- inganefndar en nokkur annar alþingismaður. Vegna mikilla breytinga á meginforsend- um fjárlagafrumvarpsins um verðlag og kauplag á siðustu vikum hefur lokasprettur- inn í fjárlagavinnunni verið harður og erfið mál komið til kasta fjárveitinganefndar, sem hún hefur ráðið farsællega fram úr undir forystu formanns. Ég tel að með samþykkt þessa frumvarps til fjárlaga hafi verið lagður sá grunnur að fjármálastjórn næsta árs, sem þörf var fyrir.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.