Morgunblaðið - 29.01.1978, Qupperneq 20

Morgunblaðið - 29.01.1978, Qupperneq 20
20 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNÚDAGUR 29. JANUAR 1978 VERÖLD Miðjarðar- hafið er að sökkva — í óþverra Þaö er mikið áhyggjuefni fram- sýnum mönnum, að heimshöfin eru orðin svo blandin ýmiss konar óþverra, að sjávarlífi stafar stór- hætta af. Á hverjum degi renna í höfin ótaldar milljónir lesta af skaðvænlegum iðnefnum frá verksmiðjum á landi uppi, varla líður svo dagur, að ekki komi leki að olíuskipi og endrum og eins strandar olíuskip og breiðast þá stundum út flákar tugir eða hundruð ferkílómetra að flatar- máli. Sums stað- ar eru um það lög, að verk- smiðjur skuli búnar hreinsi- tækjum og allur úrgangur frá þeim hreinsaður eins og kostur er, áður en hann rennur til sjáv- ar. En það er óvíða; mestur parturinn renn- ur óhreinsaður í sjó fram. Og það er sameiginlegt flestum þessum iðnefnum, að þau leysast ákaf- lega seint upp. Heimshöfin eru misgörótt, — mengunin að sjalfsögðu mest und- an ströndum iðnríkja. Verst er hún í Miðjarðarhafinu. Til þess eru tvær höfuðástæður: mengun- arlög í iðnríkjunum við Miðjarð- arhaf eru væg og þeim lítt fylgt fram og úrgangur frá verksmiðj- um fer nærri allur óhreinsaður i sjó fram, en í öðru íagi er hafið innhaf — og sjórinn i því 80 ár að endurnýjast... Miðjarðarhafið hefur löngum verið mengaðast hafa. Rómverjar hinir fornu veittu í það öllu sínu skolpi, og þótt miklar framfarir hafi orðið í mengun frá því að þeir voru á dögum voru þeir samt svo langt komnir frá þvi að til þess er tekið í fornritum, að mönnum stafaði bráð heilsuhætta af sjónum undan Alexandríu. Þetta var þó næsta meinlaus i samanburði við krydd það, sem Italir nú á dögum eru að bæta í Miðjarðarhafið — plastefni og málmefni alls konar, skordýraeit- ur og annað því líkt. Núna rétt eftir áramótin komu stjórnmálamenn og sérfræðingar um mengun saman til fundar um það, hversu megi koma í veg fyrir frekari mengun Miðjarðarhafsins og hreinsa það. Fundurinn var haldinn í Mónakó og umhverfis- verndarráð Sameinuðu þjóðanna efnt til hans. Reyndar hafa verið haldnir margir fundir og mörg þing til bjargar Miðjarðarháfinu — og samt verður það æ grugg- ugra. Voru fundarmenn í Mónakó á einu máli um það, að ekki væri seinna vænna að grfpa til ráða, sem dygðu. En það er hægara ort en gert. Það er við margan vanda að etja. Einn er sá, að stjórnvöld ríkjanna að hafinu sunnanverðu líta mengunarvarnir heldur óhýr- um augum og eru treg að taka þær upp. Þær koma nefnilega ekki heim og saman við áætlanir ríkja þessara um stórfellda iðnvæðingu. Auk þess benda yfirvöld á þess- um slóðum á það þegar mengun er nefnd við þau, að þau hafi lítið eða ekkert af sér gert — mengunin sé að kenna iðnaðar- þjóðunum norðanvert við hafið, Frökkum, Spánverjum og einkum þó Itöl- um. Er vitanlega mikið til í þessu. Og þessar þjóðir hafa orðið seinar til þess að gera yfirbót. Ymsir embættismenn Samein- uðu þjóðanna, og þeirra á meðal Dr. Stjephan Keackes, sjávarlíf- fræðingur sem hefur með hönd- um hafverndarmál og ég ræddi við í Genf fyrir stuttu, telja að ekki þýði að Sameinuðu þjóðirnar eða aðrar fjölþjóðastofnanir þröngi allsherjaráætlun upp á ríkin við Miðjarðarhaf. Þau verði sjálf að hafa frumvkæði að hreinsun hafsins. Hyggilegast sé að fara að þeim með lagni og reyna að fá þau til að koma upp mengunarvörnum í áföngum og bindast helzt samtökum um þær, þótt síðar verði. Það má þó helzt ekki verða mjög seint. I Miðjarðarhafinu einu er saman kominn helmingur allrar þeirrar olíu, sem runnin er í heimshöfin ... — JEREMY BUGLER. CZJ -\W SJONVARPI Þrátt fyrir það æmtu þeir hvorki né skræmtu. I vinnustofu að tjaldabaki vinn- ur um tylft manna, þar með talin þrjú af fimm börnum Hensons, að viðhaldi brúðanna, og við að búa til nýjar skepnur úr frauðgúmmí. „I hvert skipti, sem við búum til nýja persónu," segir Henson, „vinnum við með hana í langan tíma, áður en við notum hana. Stöku sinnum eru persónurnar ekki fyrirfram ráðgerðar. Svínka átti að vera minniháttar persóna, en Frank Oz gaf henni svo sterk- an persónuleika, að hún varð skjótt ein af aðalbrúðunum." Þessi sterki persónuleiki birtist í hinum frægu sveifluhöggum, sem hafa lagt margan kappan að velli. Frank Oz er sá fyndnasti af brúðustjórnendunum og sá með lengstan starfsaldur. Hann hefur unnið hjá Henson í fimmtán ár, í hinum ýmsu þáttum i bandaríska sjónvarpinu, þar á meðal „Sesame Street", Sem margir kannast við úr Keflavíkursjónvarpinu. Auk Svinku stjórnar hann Fossa birni, bandaríska erninum Sam og ýms- um fleirum. Richard Hunt er yngsti stjórn- andinn, 25 ára. Hann stjórnar að- stoðarmanninum Skúla, nöldur- seggnum Statler og er einnig helmingurinn af skrímslinu, sem er tveggja manna brúða, og að sögn Hunts sú erfiðasta af öllum. Hunt hefur þetta að segja um „Prúðuleikarana" og eru án efa flestir sammála honum. „Persón- urnar eru útskot úr okkar eigin persónuleika. Við erum bara að gera það, sem alla langar til að gera, að lata eins og fífl.“ (N.Y.TIMES) Þeir sjónvarpsþættir, sem eru hvað vinsælastir í heiminum i dag, eru þættirnir um prúðuleik- arana, en þeir eru fluttir í meira en 100 löndum og á fjölda tungu- mála. Höfundur þeirra, Jim Hen- son, hefur verið kallaður hinn nýi Walt Disney, og er froskurinn Kermit þá nefndur Mikki Mús áttunda áratugsins og Fossa birni Iíkt við Andrés önd. Þó Jim Henson og aðstoðar- menn hans séu Bandaríkjamenn, þá eru „Prúðuleikararnir" fram- leiddir í Bretlandi, í Elstree rétt utan við London. Blaðamaður einn rakst þar inn síðastliðið sumar, er verið var að taka upp einn þáttinn. Jim Henson fylgdist með á sjónvarps- skermi, er hundbrúða, sem sat á handlegg stjórnanda síns, sagði brandara í stíl við Fossa björn. Birtist þá meistarinn sjálfur með staf í hönd og kippti hundinum skjótlega útaf. Þetta kann að virð- ast einfalt, en í raun var þessi Fossi í tveimur hlutum; einn mað- ur stjórnaði búknum og höfðinu, en annar höndinni með stafnum. Þetta varð að endurtaka mörgum sinnum áður en Henson var orð- inn ánægður. Það var athyglisvert við allar þessar endurtekningar, að það, sem sagt var breyttist í hvert skipti, en það gaf til kynna, að handritið væri einungis haft til viðmiðunar, og að samtökin væru oft spunnin fram á staðnum. Henson tók sjálfur þátt í næsta atriði, þar sem fjögur furðudýr gengu i hring og fluttu skeramti- lega búkhljóðatónlist. Atriðið tók ekki nema 3—4 mínútur, en það SVINKA: Sló sér upp á sveiflu- höggunum Arftakar Andrésar og Mikka Mús þurfti að taka það 13 sinnum áður en Henson varð ánægður. Þetta var erfitt fyrir stjórnend- ur brúðanna, því þeir þurftu að ganga kengbognir í hnjáliðunum, til að sjást ekki, samtimis því að stjórna brúðunum af nákvæmni. KRANSÆÐASTIFLAI GADES: Einn af eitt hundrað og þrjátíu búsundum Hans-Dieter Gades. 39 ára. flugstjóri hjá Lufthansa á alþjóð- legum flugleiðum, fór í október 1977 til hinnar reglubundnu læknisskoðunar á hálfs árs fresti, og þá voru hjarta og nýru rannsök- uð. Niðurstaða læknisins var: „Hefur fulla starfshæfni sem flug- maður." 30. desember lenti hann þotu með 280 farþegum á flugvellinum við Karachi í Pakistan. Tveir frí- dagar voru framundan. Hann ætl- aði að hvila sig á hótel „Metropol" skammt frá flughöfn- inni. Á nýársnótt dó hann — úr kransæðastiflu Dauði af himnum ofan. Hans-Dieter Gades var einn af 130.000 Pjóðverjum. sem dóu af vóldum kransæðastiflu árið 1977. Árið 1978 munu þeir að öllum likindum verða nokkrum þúsund- um fleiri: Að minnsta kosti 4. hverja minútu mun verða dauðs- fall i Sambandslýðveldinu af völd- um kransæðastiflu. 50 finnum fleiri en fyrir 30 árum: Árið 1948 dóu aðeins 2600 af þessum sök- um. Aðallega er það roskið fólk. sem hér er um að ræða: Fyrrverandi knattspymuþjálfari. Sepp Her- berger. var áttræður, þegar krans- æðastifla lagði hann að velli i april i fyrra. Bing Crosby („White Christmas") var nýbúinn að halda upp á 73. afmælisdag sinn. þegar dauðinn sótti hann á golfvöll á Spáni i júni. Makarios. erkibiskup. fyrsti forseti eyrikisins Kýpur, var 63ja ára, þegar hann dó af hjarta slagi i ágúst. Nákvæmlega jafn- gamall var leikarinn og leikstjór inn Peter Mosbacher. þegar hann fékk kransæðastiflu i október og ekki tókst að bjarga lifi hans. þótt hann kæmist á sjúkrahús i Stran- berg. En æ oftar ræðst þjóðaróvinur nr. 1 inn i raðir árganganna innan við sextugt: Féhirðir flokks sósial demókrata. Wilhelm Dröscher, var 57 ára gamall. þegar hann var rifinn burt úr miðju starfi á flokks- þinginu i Hamborg i nóvember. Rokk- og pop-stjarnan Elvis Presley var ekki nema 42ja ára. þegar hjartað gat ekki meir i ágúst. 28 ára að aldri var Wolf gang Köpke. margfaldur Þýzka- landsmeistari i fimmtarþraut. i maibyrjun við hlaupæfingar. þegar hann hné niður vegna kransæða stiflu. Læknum tókst þó að bjarga lifi hans. í Sambandslýðveldinu veiktist fimmti hver maður undir fimm- tugu af kransæðastíflu. Helmingur allra lifeyrisþega. sem verða að hverfa frá starfi, áður en aldurs- markinu er náð, er hjartveikur. Það sem sýndi sig svo greini- lega varðandi Elvis Presley, sem siðast vó 248 pund, skýrir næring- arfræðingurinn Nepomuk Zöllner. prófessor i Munchen, nánar undir fyrirsögninni: „Samhengið mitli mataræðis og kransæðastiflu er sannað mál." í V-Þýskalandi fellir hún einn 4. hverja mínútu

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.