Morgunblaðið - 16.02.1978, Blaðsíða 19

MÖRGtlNB-LAÐIÐ FIMMTUÐA.GUR ,16. FEBRUAR 1978^ ^ ................. ........... ' 19
móti. Það er betra fyrir launþega
að taka þeim hóflegu ráðstöfun-
um, sem hér eru á ferðinni og
hægja á verðbólguhjólinu en að
þjóðin haldi áfram í þessum
hrunadansi skammsýninnar, sem
leiðir til spillingar og óhamingju
á svo margan hátt í þjóðfélaginu.
Vísitöluskrúfan er vítahringur,
sem við verðum að komast út úr.
Við getum ekki haldið áfram á
þessari röngu braut. Ríkisstj.
væri alls ekki sínum vanda vaxin,
ef hún léti nú sem ekkert væri,
vegna þess að það eru kosningar
að vori. Henni ber skylda til þess
að leggja fyrir þjóðina, hvað um
er að ræða, segja henni sannleik-
ann og gera till. til þess að komast
fyrir þennan vandá.
Landhelgi og
fiskvernd.
Þessi ríkisstj. hefur unnið
stærri sigra en nokkur önnur með
útfærslu landhelginnar í 200 míl-
ur. Það sem meira er um vert,
hún hefur tekið alvarlega stjórn
fiskveiða innan 200 mílna og kom-
ið útlendingum burt úr íslenskri
landhelgi að undanskildum
samningum við þrjár þjóðir, sem
eru smávægilegir miðað við það
sem áður var og eru gerðir af
fúsum og frjálsum vilja. Rikisstj.
varaði við of háum kröfum laun-
þega í landinu, ekki vegna þess að
hún ann ekki launþegum að njóta
bestu kjara, heldur vegna hins, að
í kjölfar slíkra kauphækkana
fylgir verðhækkunarskriða vegna
vísitölufyrirkomulagsins, sem
þegar hefur komið á daginn. Ytri
skilyrðin eru ekki þau sömu og
við verðum að taka tillit til þess
sem er í kringum okkur. Þessar
aðgerðir verða ekki til þess að
drepa hvorki einn eða annan. Þær
eru skerðing að vissu marki, en
það er reynt til þess ýtrasta að
skerða ekki lífskjör þeirra, sem
minnst mega sin og minnstar tekj-
ur hafa.
Kauptaxtar hækkað
um 225.5%
Kauptaxtar verkamanna hafa á
tímabili núv. ríkisstj. hækkað um
225.5% og kauptaxtar allra laun-
þega um 221.7%. Tekjutrygg-
ingarmark elli- og örorkulífeyris
að viðbættri tekjutryggingu hefur
hækkað um 286.1%.* Tekju-
tryggingarmark með heimilis-
uppbót, sem tekin var upp á s.I.
sumri hefur hækkað um 354.2%.
Ætla svo fulltrúar vinstri flokk-
anna a halda því fram, að hér hafi
verið að verki ríkisstj., sem ekki
skilur félagslegar umbætur, ríkis-
stj., sem alltaf ræðst á lítilmagn-
ann, þegar slíkar tölur liggja fyrir
frá hlutlausri stofnun, Þjóðhags-
stofnuninni.
Þegar við lítum í kringum okk-
ur og vitum um þau miklu bág-
indi, sem eru um víða veröld,
þegar við lítum til nágrannaland-
anna til þeirra samdráttaraðgerða
sem þar er verið að gera, í ríkjum
þar sem þjóðir hafa lifað við alls-
nægtir á undanförnum árum, þá
þurfum við Islendingar ekki að
kvarta.
Horft til
nágrannalanda
Við skulum líta til stjórnar
Jafnaðarmanna í Danmörku, þar
sem atvinnuleysi vex með hverj-
um degi sem líður. Við skulum
minna íslensku kratana á 8%
gengisbreytingu norsku jafnaðar-
mannastjórnarinnar um sfðustu
helgi. Við skulum líka minna
íslensku kratana á kratastjórnina
í Bretlandi, sém hefur sett sér það
höfuðmarkmið, að kaupgjald
hækki ekki umfram 10% á ári.
Hvernig stendur á því að jafn-
aðarmannaflokkar eru svona
sterkir í þessum löndum, þar sem
þeir eru svona vondir við fólkið,
en jafnaðarmannaflokkurinn á Is-
landi er sífellt að minnka, eins og
hann segist vera góður við fólkið.
Eða halda íslenskir jafnaðarnenn,
að fólk sé búið að gleyma öllum
þeim gengisfellingum og „kjara-
skerðingum“, sem þeir hafa
staðið að um dagana? Svo kemur
formaður flokksins, Benedikt
Gröndal, fullur hneykslunar á
þeim ríkisrekstri, sem hér á sér
stað. Það vanti allt aðhald ísam-
bandi við afgreiðslu fjárlaga.
Þessi maður og flokkur hans hef-
ur stutt hverja þækkunartillögu,
Matthfas Bjarnason,
sjávarútvegsráðherra.
sem flutt hefur verið við af-
greiðslu fjárlaga, bæði frá eigin
flokki og kommúnistum, sem hafa
skipt nokkrum milljörðum kr.
samtals það tímabil, sem þessi
ríkisstj. hefur setið. Þessum
mönnum ferst að tala!
Dæmið frá 1974
Islenska þjóðin hefur heldur
ekki gleymt Alþýðubandalaginu.
Alþb. hefur staðið að gengislækk-
un og 1. júní 1974 átti kaupgjalds-
vísitalan að hækka um 17—18%,
en þáv. rikisstj. hafði ákveðið að
greiða niður hluta þeirrar vísi-
töluhækkunar með peningum,
sem voru ekki til, og engar tillög-
ur voru gerðar um, hvernig afla
skyldi. Og það, sem á vantaði að
standa við þessa kaupgjaldsvísi-
tölu, átti ekki að koma til útborg-
unar. Þá þagði Þjóðviljinn þunnu
hljóði. Þá var ekki sagt eitt ein-
asta orð. Þá var einnig ákveðið
eftir febrúarsamningana 1974, að
fiskverð til sjómanna og útgerðar
yrði óbreytt og það gert með
bráðabirgðalögum. Það þýddi að
sjómenn fengu ekki þær kjara-
bætur, sem landverkafólk hafði
fengið, og kjör þeirra, voru skert
enn meir en kjör landverkafólks.
Þetta þýddi það sama og við hefð-
um ekki hreyft við fiskverði um
síðustu áramót. Og svo setur Lúð-
vík Jósepsson upp sparisvipinn,
þegar hann kemur hér i pontuna,
og hefur allt á hornum sér;
maðurinn, sem fann upp gengis-
sigið. Hann álasar þessari ríkisstj.
fyrir að hafa notað það. Þetta er
„patent“, sem hann fann upp,
þegar hann var viðskrh. Núv.
ríkisstj. hyggst eftir þessa gengis-
breytingu, að leggja þetta patent
fyrrv. viðskrh. á hillima. En hvað
varð um þriðja vinstri flokkinn?
Samtök frjálslyndra og vinstri
manna sem fengu þá 5 þm.
kjörna. Snemma hvarf einn þm.
úr hópnum og var í fullri and-
stöðu við hina þau ár, sem vinstri
stjórnin sat. Annar foringi flokks-
ins fór í ríkisstj. og út úr stjórn-
málum. Þriðji fór í ríkisstjórn.
Hann fór úr flokknum og gekk í
Alþýðuflokkinn. Fjórði þm. sat
eftir í ríkisstj. og tók þátt í öllum
þessum aðgerðum. Það er formað-
ur flokksins nú, Magnús T. Ólafs-
son, sem hér var að ljúka máli
sínu. Einn þingmaður er enn ótal-
inn, sem enn er á þingi, en hefur
ákveðið að fara úr þessum flokki
og bjóða sig fram utan flokka.
Meira en efnahags-
legt fyrirbrigði
Það kemur fyrir í öllum stjórn-
málaflokkum að menn greinir á
um leiðir og það er ekki alltaf
samvinna og samstarf. En í
Sjálfstfl. rikir sá andi, að flokkur-
inn tekur ábyrga afstöðu til mála
hverju sinni. Honnm hefur verið
kennt um það, að hann hafi ekki
stutt úrræði vinstri stjórnarinnar
vorið 1974. En það er ekki hlut-
verk stjórnarandstöðu að koma
lagafrv. fram fyrir ríkisstj. Sízt af
öllu þegar hún hefur ekki þing-
meirihl. að baki og á að segja af
sér. Ef þessi ríkisstj. kemur ekki
sínum ráðstöfunum i efnahags-
málum fram, þá verður hún að
fara. Það er hennar og stuðnings-
manna hennar að gera þær ráð-
stafanir, að lögum, sem nauðsyn-
legar eru taldar.
Það er sannfæring mín, að óða-
verðbólgan er meira en efnahags-
legt fyrirbæri. Hún hefur víðtækt
vald á sálarlífi fjölmargra þjóðfé-
lagsþegna og veldur ógnvekjandi
lífsgæðakapphlaupi. Fólk eyðir
fram yfir það, sem er skynsamlegt
og viðráðanlegt og krefst of langr-
ar vinnu á kostnað heimilanna.
Börnin verða afskipt, hamingja
heilbrigs heimilislífs lýtur í lægra
haldi fyrir upplausn og sundr-
ungu. Það er margt bölið, sem
óðaverðbólgan veldur. En því er
ekki að leyna, að þeir sem fyrst og
fremst græða peningalega á
henni eru stóreignamennirnir.
Þeir verða ríkari eftir þvi, sem
verðbólguhjólið snýst hraðar.
Hinn almenni launþegi lifir ekki
á óðaverðbólgunni. Að vísu hækk-
ar íbúöin hans eða húsið í verði,
en stóreignamaðurinn margfaldar
eignir sínar. Það er eftirtektar-
vert þessa síðustu daga, hvað illa
hefur legið á mörgum verðbólgu-
bröskurum af ótta við að ráðstaf-
anir ríkisstj. í efnahagsmálum
drægju verulega úr óðaverðbólg-
unni. Það er röng stefna margra
forystumanna launþega að krefj-
ast sífellt fleiri króna í laun, þeg-
ar meira virði er að fá fyrir krón-
urnar aukið verðmæti. Það er
þetta, sem ríkisstj. er nú að fram-
kvæma með ráðstöfunum sínum.
Gegn þessu berjast stjórnarand-
stæðingar af alefli með verð-
bólgubröskurum.
Það er skoðun mín að fólk, sem
vinnur af alúð og skyldurækni
eigi að öðlast möguleika á að
verða efnahagslega sjálfstæðir
einstaklingar, sem samfélagið á
ekki að skattleggja meira en nú er
gert. En verðbólgubraskið er
óeðlilegt. Sjálfstfl. er sterkasta
aflið í stjórnmálum Islands. Hann
lætur enga sérhagsmunahópa
segja sér fyrir verkum. Þar eru
teknar ákvarðanir út frá því sjón-
armiði, sem er þjóðarheildinni
fyrir bestu á hverjum tíma og
tillit tekið tjl allra stétta. Við
höfðum stjórnarforystu í okkar
höndum og ættum með samstarfs-
flokki okkar á þessu kjörtímabili
að stjórna landinu fram til næstu
kosninga, eftir því sem þingmeiri-
hluti okkar telur farsælast heild-
arhagsmunum þjóðarinnar í bráð
og lengd.
var orðin staðreynd fyrir löngu,
þar var aðeins verið að viður-
kenna opinberlega það, sem hefur
orðið afleiðing alrangrar stefnu í
efnahagsmálum. Hitt er megin
spurning dagsins og það er sú
spurning sem er hér til umræðu,
hvort nauðsynlegt sé að rifta
þremur kjarasanjningum, sem
gerðir voru á s.l. ári. Að ekki sé
talað um þá framkomu í garð
launþegasamtakanna sem ríkis-
stjórnin hefur sýnt af sér og á sér
engin fordæmi. Málsmeðferð þess
máls er skýrt dæmi um þá stjórn-
arhætti sem hér tíðkast á síðustu
og verstu timum. A sama tíma og
verðbólgunefndin var að ljúka
störfum sfnum og skrifa undir
þær álitsgerðir sem þeir töldu
vænlegastar til úrlausnar þessum
mikla efnahagsvanda, sat ríkis-
stjórnin á öðrum fundi og ræddi
allt aðrar aðgerðir í þessu máli.
Karvel Pálmason (Sfv): Það
hefur áreiðanlega ekki farið
framhjá neinum undanfarnar vik-
ur og mánuði, að stjórnarliðar og
málgögn ríkisstjórnarinnar hafa
með málflutningi sínum verið að
undirbúa almenning í landinu
undir það að taka því sem nú er
. fram komið. Auðvitað eru allir
sammála um að viss vandi er fyrir
höndum þó menn greini töluvert
á um hversu þessi vandi er nú
upp kominn. Ég visa þeirri skoð-
un rikisstjórnarinnar, að iauna-
fólk og launasamningar þeirra á
s.l. ári séu höfuðmeinsemdir,
algerlega á bug. A þessu hefur
verið hamrað látlaust í málgögn-
um rikisstjórnarinnar ekki aðeins
undanfarna daga og vikur, heldur
undanfarna mánuði. Reynt hefur
verið að innprenta almenningi í
landinu þessa skoðun. Ég og
margir aðrir höfum haldið þvi
fram að orsök þessi sé af allt
öðrum rótum runnin. Við höfum
haldið því fram að aðalorsökin sé
Itefna ríkisstjórnarinnar í efna-
fcagsmálum, stefna sem hún hefur
haldið uppi allt frá því hún tók
við völdum síðari hluta árs 1974.
Þessi stefna hefur verið gengis-
fellingarstefna, gengisfelling á
gengisfellingu ofan, þannig að nú
undir lok kjörtímabils þessarar
ríkisstjórnar hefur gengislækk-
unin náð því að vera nánast 160%
árúmum þremur árum.
vinnuvega og hætta á atvinnu-
leysi. Hvers vegna stöndum við í
þessum sporum? — Sala á út-
flutningsverðmætum okkar hefur
sjaldan gengið betur og verðlag
hefur aldrei verið hærra. Ekki
verður aflabresti kennt um
ástandið, því afli hefur verið góð-
ur. Engir þegnar í nokkru vest-
rænu ríki leggja jafnt hart að sér
í vinnu eins og íslenzkir launþeg-
ar né vinna jafn langan vinnudag.
Því spyr ég aftur hvers vegna
stöndum við í þessum sporum? —
Bændur eru nú rétt rúmlega hálf-
drættingar á við aðrar stéttir og
hvers vegna, jú það eru stjórnar-
flokkarnir sem hafa ráðið þeirra
málum undanfarna áratugi en
ekki vondu mennirnir í verka-
lýðsflokkunum, eða forystumenn
launþegasamtakanna almennt.
Eðvarð Sigurðsson (Abl): Þetta
frumvarp sem hér er til umræðu
er flutt af þeirri ríkisstjórn sem
lengst hefur gengið í því að þrýsta
niður kaupi vinnandi fólks og
efni þessa frumvarps sker sig
ekki úr þeim verkum stjórnarinn-
ar. Höfuðefni þess er ný árás á
samningsfrelsi verkalýðssamtak-
anna og stórfelld kjaraskerðing
fyrir allt launafólk. Öllum ákvæð-
um í kjarasamningum launþega-
samtakanna sem gerðir voru s.l.
sumar og haust og kveða á um
verðbætur á kaupið vegna hækk-
andi verðlags á nú að rifta. Fyrir
fáum mánuðum var þessi ríkis-
stjórn beinn aðili að þessum
samningum, s.s. við starfsmenn
ríkisins og einnig aðili að samn-
ingúm ASl þótt með öðrum hætti
væri. Nú ætlar rikisstjórnin að
nota löggjafarvaldið til að
ómerkja undirritun ráðherra á
þessa samninga og rifta þeim.
Samtímis er svo leitað eftir stuðn-
ingi alls launafólks og samtaka
þess við þennan gerning, en í því
efni munu þeir áreiðanlega sann-
reyna að til of mikils er mælst.
Okkur er sagt að sú kjaraskerðing
sem felst í þessu frumvarpi sé
nauðsynleg, vegna þess að mikill
vandi sé nú í efnahagsmálum
þjóðarinnar og atvinnuvegirnir
séu í miklum erfiðleikum. Og því
er haldið fram að aðalórsök þess-
ara vandamála sé kauphækkunin
á síðast liðnu ári. Þessi fullýrðing
er fjarri öllum sanni.
Halldór E. Sigurðsson (F): Það
sem einkennt hefur þessar um-
ræður og álit verðbólgunefndar
er það sameiginlega álit allra, að
aðgerða sé þörf til að tryggja
áframhaldandi rekstur atvinnu-
veganna, forðast atvinnuleysi og
tryggja atvinnuöryggi. Breyting á
gengi krónunnar var ekki aðeins
nauðsynleg til að tryggja stöðu
atvinnuveganna, heldur einnig
eðlileg viðskipti okkar við önnur
lönd. Kaupæði hefur verið mikið
hér síðustu mánuðina og t.d. var
halli okkar í viðskiptum við önn-
ur lönd i janúarmánuði s.l. 3.9
milljarðar króna. Hvort sem um
er að ræða öryggi atvinnurekstrar
eða viðskipti við önnur lönd varð
ekki hjá gengisbreytingunni kom-
ist, það má vera öllum ljóst. Það
sem valdið hefur deilum af hálfu
stjórnarandstöðunnar eru hliðar-
ráðstafanirnar, sem fylgja gengis-
„Fáheyrð framkoma í garð
launþegasamtakanna”
sagði Gylfi
Þ. Gíslason
breytingunni. Fer þar sem fyrr að
þess er að litlu getið sem til bóta
horfir. Nefna má hækkun tekju-
tryggingar og heimilisbóta um
2% og barnabóta um 5% umfram
skattvísitölu. Vörugjald lækkar
um 2% eða 720 milljónir króna.
Niðurgreiðslur hækka um 1300
milljónir króna. Ahrif þessara
aðgerða hækka kaupmátt launa
um 1.4%. Að lokum vil ég vekja
athygli á því, að stjórnarandstað-
an hefur haldlausar tillögur einar
fram að færa í þessum umræðum,
og stendur ekki einu sinni saman
um þær.
Gylfi Þ. Gislason (A): Varla
mun nokkrum hugsandi Islend-
ingi blandast hugur um að nú á
þessum vetri er ófrem{larástand
íslenzkra efnahagsmála slíkt, að
óhjákvæmilegt er að gera ráðstaf-
anir í því skyni að útflutnings-
framleiðslan stöðvist ekki og að
ekki komi til atvinnuleysis.
Gengislækkun krónunnar sem til-
kynnt var fyrir nokkrum dögum