Morgunblaðið - 08.03.1978, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. MARZ 1978
ÚtgefarxJi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson
Þorbjöm Guðmundsson
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10100.
Aðalstræti 6, simi 22480.
Atvinnuleysið
1968 og 1969
X hindruð óðaverðbólga og sífelld hækkun kaup-
gjaldsvísitölu hefði leitt til stöðvunar atvinnufyrir-
tækja og atvinnuleysis í landinu í fyrsta sinn í einn
áratug. Þessi hætta á atvinnuleysi var ráðandi ástæða
fyrir því, að ríkisstjórnin lagði til við Alþingi að
kaupgjaldsvísitalan yrði helminguð og kjarasamningar
þar með skertir. Einhverjum kann að þykja áhyggjur
vegna yfirvofandi atvinnuleysis óraunhæfar á góðæris-
tímum. Þess vegna er ekki úr vegi að rifja upp það
atvinnuleysi, sem hér varð á árunum 1968 og 1969.
Efnahagsáföllin á árunum 1967 og 1968 voru að
meginefni til tvíþætt. Annars vegar varð hrun á
síldveiðunum og hins vegar hrun á afurðaverði erlendis.
Til viðbótar gætti nokkurrar sölutregðu á þýðingarmikl-
um útflutningsafurðum. Þetta ástand varð til á stuttum
tíma eftir áralangt góðæri. Fyrstu merki versnandi
atvinnuástands komu fram sumarið 1967 í styttingu
vinnutíma og erfiðleikum skólafólks við að fá
sumarvinnu. í febrúar 1968 komtil atvinnuleysis í raun.
Þann mánuð voru 1500 manns skráðir atvinnulausir og
var það um 2% af mannafla. Um vorið og sumarið
batnaði atvinnuástand nokkuð en versnaði á ný, þegar
líða tók á árið og í árslok 1968 nam atvinnuleysi um
3% af mannafla. í lok janúarmánaðar 1969 varð
atvinnuleysið mest, en þá voru um 5500 manns
atvinnulausir eða um 7% af mannafla. Þá gætti að vísu
áhrifa sjómannaverkfalls en eftir að það leystist
minnkaði atvinnuleysi niður í 1—1 xk% af mannafla.
Síðari hluta ársins jókst atvinnuleysi enn og í
desemberlok það ár voru um 2500 manns atvinnulausir
eða um 3,2% af mannafla. Meðalfjöldi skráðra
atvinnuleysingja á árinu 1969 nam um 2,5% af
mannafla eða um tvöfalt fleiri atvinnulausir á því ári
en 1968.
Til þess að gefa skýra mynd af atvinnuástandinu á
þessum tíma ber að geta þess, að um 250—300 manns
fóru til starfa erlendis, aðallega byggingarmenn en
samdráttur í byggingariðnaði á milli áranna 1967—1969
nam um 20%.
Á þessum árum jókst greiðsla atvinnuleysisbóta
stórlega. í tölum þeirra tíma voru greiddar 1967 um 7,8
milljónir í atvinnuleysisbætur. Ári síðar var sú upphæð
komin í 28 milljónir og 1969 í 124,3 milljónir. Þessar
tölur má a.m.k. tífalda, ef ekki tólffalda, til þess að
fá hugmynd um núgildi þeirra og verður þá ljóst, að
á árinu 1969 hafa verið greiddar í atvinnuleysisbætur
í núgildandi verðmæti peninganna, um 1200—1500
milljónir króna og mundi vafalaust mörgum þykja nóg
um. Til þess að ráða bót á atvinnuleysinu var skipuð
atvinnumálanefnd ríkisins og atvinnumálanefndir
kjördæmanna og höfðu þær yfir nokkru Tjármagni að
ráða til þess að örva atvinnulíf.
Þessar staðreyndir eru rifjaðar hér upp til þess að
minna menn á, að atvinnuleysi er ekkert grín og hefur
þó ekki verið fjallað um atvinnuleysi af því tagi, sem
hér ríkti fyrir stríð. Atvinnuleysið 1968 og 1969 varð
vegna aflahruns og verðfalls. Slíku er ekki til að dreifa
nú. En við erum á góðri leið með að leggja svo mikinn
kostnað á atvinnuvegi okkar, að þeir geta ekki lengur
selt vörur til útlanda á því verði, sem nauðsynlegt er
til að standa undir þessum kostnaði. Þess vegna er
hætta á stöðvun þeirra og þar með atvinnuleysi. Þetta
er ástæðan fyrir atvinnuleysi í Danmörku og Svíþjóð,
sem nú er raunar einnig að skjóta upp kollinum í
Noregi.
Ríkisstjórn, sem hefði flotið sofandi að feigðarósi og
látið atvinnuleysi verða til án þess að hreyfa legg eða
lið til að koma í veg fyrir það, hefði verið stórlega
gagnrýnisverð, svo ekki sé meira sagt. Ríkisstjórn sú,
sem nú situr er gagnrýnd fyrir margt. En við skulum
láta hana njóta sannmælis. Hún hefur a.m.k. gert sitt
til að koma í veg fyrir atvinnuleysi. Og takist það
verður það ekki verkalýðsforingjunum að þakka
Birgir Isleifur Gunnarsson borgarstjóri:
Urslitii
mér styrkur í kosninc
áttunni sem framund
Birgir ísleifur
Gunnarsson
Ólafur B.
Thors
Albert
Guðmundsson
Davíft
Oddsson
Magnús L.
Sveinsson
• Ánægður með
þátttökuna
Birgir ísleifur Gunnarsson
borgarstjóri sagði um prófkjörið:
„Eg er mjög ánægður, hve
mikil þátttaka varð í þessu
prófkjöri. Hún varð meiri en í
nokkru öðru prófkjöri, sem Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur efnt til og
tel ég að það beri vott um áhuga
stuðningsmanna flokksins i þeim
borgarstjórnarkosningum sem í
hönd fara.
Þá vil ég þakka þeim mörgu,
sem mig studdu í prófkjörinu.
Þessi stuðningur er mér styrkur
í þeirri kosningabaráttu sem
framundan er og einnig er mér
hann styrkur i mínu starfi, að fá
slíkt traust sem úrslitin fela í sér.
Ég vil jafnframt þakka þeim
mörgu flokksmönnum, sem stóðu
að því að vinna við framkvæmd
prófkjörsins. Prófkjör sem þetta
er mikil vinna, sem öll var unnin
í sjálfboðavinnu."
• Mun vinna
eins vel og ég get
fyrir Reykjavík
Ólafur B. Thors, forseti
borgarstjórnar, sagði:
„Ég er þakklátur öllum þeim,
sem kusu mig, þakklátur öllum
þeim, sem af eigin hvötum unnu
fýrir mig og mig langar til þess
á þessu þriðja kjörtímabili mínu,
sem hefst við næstu kosningar,
að vinna fyrir Reykjavík eins vel
og ég get.
Um listann að öðru leyti vil ég
segja, að ég er mjög ánægður með
það að borgarstjóri skuli leiða
okkur nú áfram eins og áður. Ég
held að það skipti ekki máli, hvað
menn heita á meðan þeir vilja og
ætla sér að vinna með honum.“
•Borgarstjórinn hefur
traust borgarbúa
Albert Guðmundsson, borgar-
fulltrúi og alþingismaður sagði:
„Ég er mjög ánægður með það,
hve þátttakan í þessu prófkjöri
varð góð og þykir mér vænt um,
hve borgarstjóri kom sterkur út
úr prófkjörinu. Þaö sýnir að hann
hefur traust borgarbúa. Ég er og
þakklátur öllum þeim, er studdu
mig. Það fylgi, sem ég fæ nú, er
sambærilegt við það, sem ég fékk
í prófkjörinu til alþingiskosninga
í nóvember.
Að öðru leyti vil ég óska öðrum
frambjóðendum til hamingju
með árangurinn. Vona ég að við
njótum áfram trausts borgar-
búa.“
• Sigur fyrir
ungt fólk
Davíð Oddsson borgarfulltrúi
sagði:
„Ég er mjög ánægður með þessi
úrslit. I fyrsta lagi er þátttakan
mjög góð og ég vona að hún bendi
til þess að Reykvíkingar ætli að
standa vörð um traustan meiri-
hluta í borgarstjórn.
Sjálfur er ég mjög ánægður
með það traust, sem mér var
sýnt. Tel ég niðurstöðuna vera
góðan sigur fyrir mig og ungt
fólk innan Sjálfstæðisflokksins,
sem sýnir að flokkurinn er
óragur við að skipa ungu fólki í
forystusveitir sínar. Auðvitað er
ég ánægður með að borgarstjór-
inn kemur sterkur út — eins og
hann á skilið.
Ég vil svo að lokum þakka
stuðningsfólki mínu, ungum sem
öldnum, það brautargengi, sem
það hefur veitt mér. Einkum var
það ungt fólk sem studdi mig vel
og drengilega með líflegri kosn-
ingabaráttu og skemmtilegri. Er
ég öllu því góða fólki þakklátur."
• Vona að sjálf-
stæðisfólk fylgi
úrslitunum eftir
Magnús L. Sveinsson borgar-
fulltrúi sagði:
„Ég er mjög ánægður með að
hafa færzt upp um eitt sæti og
hlotið fimmta sætið. Mér er efst
í huga þakklæti til alls þess
fjölda fólks sem veitti mér
stuðning og lagði fram vinnu til
þess að tryggja kosningu mína.
Mér lízt vel á þennan lista út
af fyrir sig. Hann er að mestu
leyti svipað skipaður og síðast.
Breyting hefur orðið á röðun
innbyrðis, en í heild er listinn
hinn sami og sýnir svipaða breidd
og við síðustu kosningar. Sá listi
skilaði okkur 9 borgarfulltrúum
og ég vona því að listinn eins og
hann birtist úr þessu prófkjöri
skili okkur góðum árangri í
kosningunum. Þátttakan sjálf er
mjög góð og sýnir það að vilji
kjósenda Sjálfstæðisflokksins í
Ummæli í ritstjórnar-
grein í Þjóðviljanum
dæmd dauð og ómerk
NÝLEGA féll í Hæstarétti dómur í
máli þriggja aðstandcnda
undirskriftasöf nunarinnar „V arið
land“. þeirra Jónatans Þórmunds-
sonar, Þórs Viihjálmssonar og
Ragnars Ingimundarssonar gcgn
Svavari Gestssyni ritstjóra og
ábyrgðarmanni Þjóðviljans.
Jónatan, Þór og Ragnar höfðu
skotið málinu tii Hæstaréttar og
gert kröfu um að tiltekin ummæli í
Þjóðviljanum yrðu dæmd dauð og
ómerk, Svavar Gestsson yrði dæmd-
ur í refsingu, hann yrði dæmdur til
að greiða hverjum um sig 50 þúsund
krónur í miskabætur, hann yrði
dæmdur til að greiða málskostnað í
héraði og fyrir Hæstarétti og að loks
yrði hann dæmdur til að greiða 25
þúsund krónur til þess að kosta
birtingu dóms í opinberum blöðum
og séð yrði um að væntanlegur
dómur yrði birtur í Þjóðviljanum
strax eftir uppkvaðningu. Svavar
Gestsson krafðist sýknu og jafn-
framt krafðist hann þess að þrír
fyrrnefndir menn greiddu honum
málskostnað í héraði og fyrir
Hæstarétti.
í dómi Hæstaréttar segir svo m.a.:
„Gagnáfrýjandi ber sem ábyrgðar-
maður dagblaðsins Þjóðviljans
ábyrgð á hinum átöldu ummælum,
sem birtust í ónafngreindri rit-
stjórnargrein í 68. tbl. blaðsins, er út
kom 22. marz 1974. Ummælin
beinast ótvírætt að aðaláfrýjendum,
en þeir eru allir prófessorar og voru
í hópi þeirra 14 manna er stóðu að
áskriftarsöfnun Varins lands^.Um-
mælin þykja ótilhlýðileg og ber skv.
1. mgr. 241 gr. alm. hegningarlaga áð
ómerkja þau. Hins vegar þykja þau
hvorki geyma refsiverðar móðganir
né aðdróttanir í garð aðaláfrýjenda.
Þar sem niðurstaðan er sú, að
gagnáfrýjandi hafi eigi gerzt sekur
um refsiverðar ærumeiðingar gagn-
vart aðaláfrýjendum verður krafa
þeirra um miskabætur ekki tekin til
greina né heldur krafa um greiðslu
til þess að kosta birtingu dómsins.
Samkvæmt 22. gr. 1. 57/1956 ber
að taka til greina kröfu aðaláfrýj-
enda um að dómur þessi verði birtur
í heild í fyrsta eða öðru tölublaði
Þjóðviljans sem út kemur eftir
birtingu dómsins.
Staðfesta ber ákvæði héraðsdóms
um að gagnáfrýjandi greiði aðal-
áfrýjendum 50.000 kr. í málskostnað
í héraði, en rétt þykir að málskostn-
aður í Hæstarétti falli niður.
Dómsorð: Akvæði hins áfrýjaða
dóms um ómerkingu ummæla og um
málskostnað skulu vera óröskuð.
Birta skal dóm þennan í fyrsta eða
öðru tölublaði Þjóðviljans sem út
kemur eftir birtingu dómsins.
Málskostnaður fyrir Hæstarétti
falli niður."