Morgunblaðið - 15.04.1978, Side 19

Morgunblaðið - 15.04.1978, Side 19
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 15. APRÍL 1978 19 Sigurður Sigurðssen dýralæknir: Hvers vegna ekki má koma með hestinn aftur til landsins fólgin að freistast ekki til undan- halds á þeim vettvangi um leið og leiða er leitað til að draga úr vígbúnaði. Carter forseti hefur ekki frekar en aðrir friðarins menn verið áfjáður í að innleiða ný vopn, en afvopnunarmál eru eins og gefur að skilja flóknari mál en svo að hægt sé að leiða þau til lykta með því að stöðva einfaldlega vopna- smíðar. Forsetinn hefur á þeim fimmtán mánuðum, sem liðnir eru síðan hann tók við embætti, sýnt, að hann er fús til að taka nokkra áhættu í því skyni að draga úr vígbúnaðarkapphlaupinu, en hver verður raunverulegur árangur þessarar stefnu á hins vegar eftir að koma í ljós. I huga forsetans eru þessi mál ekki síður spurning um siðferði en stjórnmál og hernaðarmál, og hann virðist býsna ákveðinn í því að Banda- ríkjunum beri að ganga á undan með góðu fordæmi í þeirri von, að Sovétstjórnin verði þá tilleiðan- legri en áður til raunhæfra samninga um að draga úr vopna- búnaði og hervæðingu. í sambandi við hinar viðkvæmu og erfiðu Salt-viðræður er litið á nevtrónu-vopnið sem mikilvægt tromp, enda þótt ýmsir séu þeirrar skoðunar að með því að tilkynna, að hann hafi frestað ákvörðun um hvort smíði þess skuli hafin, hafi Carter þegar spilað því út úr höndunum á sér. Samkvæmt áreiðanlegum heimildum í Hvíta húsinu hefur forsetinn lagt á það megináherzlu að samstaða aðildarríkja NATO næðist um smíði vopnsins, og að án slíkrar samstöðu væri í samningaviðræð- um við Sovét sterkara, að engin ákvörðun lægi fyrir, heldur en að vafi léki á því hvort samþykki fengist fyrir því að vopninu yrði komið fyrir í Evrópu þegar það væri fullsmíðað. Warren Christopher aðstoðar- utanríkisráðherra Bandaríkjanna fékk fyrir skömmu það verkefni að útskýra þessi sjónarmið forsetans fyrir ráðamönrtum í Vestur-Þýzkalandi og Bretlandi, bersýnilega í því skyni að þeir tækju loks af skarið og lýstu opinberlega yfir afdráttarlausum stuðningi sínum við að hafizt yrði handa um framleiðslu. Ferð aðstoðarútanríkisráðherrans hafði ekki tilætluð áhrif, að því er The New York Times hefur eftir áreiðanlegum heimildum í Hvíta húsinu. Skömmu síðar kom vest- ur-þýzki utanríkisráðherrann, Hans Dietrich Genscher, til Washington þar sem hann gerði Carter forseta grein fyrir því, að vestur-þýzka stjórnin væri því fylgjandi að framleiðsla yrði hafin, en treysti sér hins vegar ekki til að lýsa því yfir að svo stöddu að nevtrónu-oddunum yrði síðan komið fyrir í Vestur-Þýzka- landi. Samkvæmt sömu heimildum skýrði Genscher forsetanum frá því, að ef stjórn annars bandalags- ríkis á meginlandinu, t.d. Belgíu, óskaði eftir því að fá vopnið, kynni þessi afstaða Vestur-Þjóðverja að breytast. Eins og sjá má var málið nú orðið að meiriháttar þvælu, og auk þess bættist þar við, að blöð höfðu fengið af því veður að Carter hefði í hyggju að slá ákvörðun á frest. Um leið hitnaði verulega í kolun- um á Bandaríkjaþingi og stuðn- ingsmenn við nevtrónu-vopnið létu að sér kveða í vaxandi mæli. Loks fór svo að forsetinn tilkynnti, að hann hefði frestað ákvörðun sinni, og þessa dagana er það helzta viðfangsefni stjórnmálasérfræð- inga að spá í afleiðingarnar. Forsetinn hefur sem kunnugt er sætt verulegri gagnrýni fyrir þessa ákvörðun, og má í því sambandi benda á beizkjublandin ummæli Genschers um, að hann væri óútreiknanlegur og ekki treystandi í utanríkismálum og sameiginlegum hagsmunamálum Atlantshafsbandalagsins. Eftir stendur þó það, að Carter forseti og bandamenn hans í NATO hafa það eftir sem áður í hendi sér hvort framleiðsla nevtrónu-odda verður hafin eða ekki, og er því vandséð, að ákvörðunin um frestun skipti slíku máli sem margir vilja vera láta. Viðbrögðin við ákvörðun Carters af hálfu stjórna í aðildarríkjum Atlantshafsbandalagsins hafa borið vott u m varfærni, og dr. Joseph Luns framkvæmdastjóri bandalagsins, sem er fylgjandi því að smíði nevtrónu-oddanna verði hafin, hefur ekki látið í ljós gagnrýni. Luns lagði á það áherzlu fyrir helgina að enn væru allar leiðir opnar, og að með ákvörðun forsetans fengju Rússar nokkra mánuði til viðbótar til að sýna hvort þeir hefðu raunverulegan áhuga á að koma til móts við Vesturveldin á sviði afvopnunar. Ljóst er að niðurstaða varðandi nevtrónu-oddana er enn langt undan, og án efa verður málið enn meira til umræðu á næstunni, en hingað til, meðal annars í kosn- ingabaráttunni, sem framundan er fyrír þingkosningar í Banda- ríkjunum. Þar hefur málið raunar ekki verið rætt að neinu marki fyrr en nýlega, þótt það hafi verið í hámæli á meginlandi Evrópu um nokkra hríð. Áróður og tilfinningahiti Það er kannski ekki úr vegi að halda því fram að ákvörðun Carters um frestun hafi að minnsta kosti einn mikilvægan kost, því að í ljósi þeirra umræðna, sem orðið hafa um málið að - undanförnu, fer vart hjá því að á næstunni fari skoðanaskipti um það fram á málefnalegri og ábyrgari hátt en hingað til. Andstæðingar nevtrónu-vopn- anna halda því fram, að hér sé um að ræða enn eina djöfullega uppfinningu, sem hernaðarspekúlantar vilji fyrir hvern mun pranga inn á vopnamarkaðinn, og að hér sé um að ræða eitt hrikalegasta úrkynj- unarmerki kapítalismans hingað til. Þessi kenning stenzt vissulega ef litið er á málið af sjónarhóli alheimskommúnismans, sem Sovétríkin vilja fyrir hvern mun koma á. Kenningin verður hins vegar harla haldlítil, ef málið er skoðað niður í kjölinn með varnar- hagsmuni lýðræðisríkjanna fyrir augum, ásamt þeirri staðreynd að kommúnistaríkin í Austur-Evrópu halda ótrauð áfram á þeirri braut að styrkja hernaðarlega stöðu sína í Mið-Evrópu. Þessi áróður hefur verið mark- viss og óspart verið slegið á tilfinningastrengi friðsamra borg- ara í velmegunarríkjunum vestan tjalds, þá strengi sem Aleksander Solzhenitsyn hefur haft til marks um sljóleika og sofandahátt. Að sjálfsögðu er þetta vopn jafnviðurstyggilegt í eðli sínu og öll önnur vopn, en vopn sem eyða lífi en þyrma mannvirkjum eru engin ný uppfinning. Nærtækt er að benda á dæmið um Gulag í þessu sambandi þótt það dæmi sé afstætt. Þá má benda á sýklavopn, sem Sovétmenn eru ekki sízt sérfræðingar í. Ekki er með nokkru móti hægt að líta á nevtrónuoddana sem einangrað fyrirbrigði í þeim frum- skógi vítisvéla, sem heimsfriður- inn hefur fra stríðslokum grund- vallazt á, heldur hlýtur endanleg ákvörðun um framtíð þeirra að verða tekin í samræmi við aðra þætti varnakerfis Atlantshafs- bandalagsins. Það er hins vegar íhugunarefni fyrir þá, sem láta sig varnarmál skipta, hvað þetta máí hefur verið lagt klaufalega fyrir, svo og hversu einhliða áróður og rökleysur hafa vaðið uppi í umfjöllun um það á opinberum vettvangi. Sú þróun hefur án efa ekki sízt orðið til þess að ala á ótta stjórnmálamanna við almenningsálitið, sem hefur aftur gert það að verkum að Carter frestaði ákvörðun þar sem eining hafði ekki. náðst milli stjórna aðildarríkja Atlantshafsbanda- lagsins um málið. Heiðraði ritstjóri! Mér hefur borist bréf frá Hjörleifi Kristinssyni, Gilsbakka, Akrahreppi, Skagafjarðarsýslu. í bréfi hans voru m.a. nokkrar spurningar, sem hann biður mig að svara. Þar a meðal er eftirfar- andi spurning, sem ég held að margir hafi velt fyrir sér eins og Hjörleifur. Ég sendi hér með spurninguna og svar við henni í trausti þess að það gæti orðið til fróðleiks öðrum, ef hún fær rúm í blaðinu. „Hvers vegna má ekki fara með hestinn sinn til útlanda og koma með hann aftur? Greinargerði „Ég var nýlega að horfa á mót íslenskra hesta erlendis. Þá fór ég að hugleiða, hvort Island væri eina landið í Evrópu, sem gæti ekki sent þangað hest og hann ætti afturkvæmt. Vegna læknavísinda er nú hægt með talsverðu öryggi að ferðast hvert í heim sem er og koma aftur, án þess að taka hættulega sjúk- dóma eða bera þá með sér heim. Gildir þetta aðeins um menn?“ Svari Hér á landi eru smitsjúk- dómar í hrossum svo til óþekktir, sem betur fer. Hross hér á landi hafa verið einangruð í 1000 ár og laus við smitálag. Það er því víst, að mótstaða í stofninum er engin eða mjög lítil gegn ýmsum alvar- legum sjúkdómum og kvillum, sem landlægir eru erlendis. Fjölmargir sjúkdómavaldir: veirur, bakteríur, sveppir, sníkju- dýr (lýs, maurar, innyflaormar, lungnaormar, hrossasullaveiki, skorkvikindalirfur) hafa aldrei fundist á íslandi. Annað kastið eru að finnast nýir smitsjúkdómar erlendis og er þá í fyrstu engin þekking eða lítil um smitleiðir og varnaraðgerðir. Á þessu hafa margir hestaeig- endur brennt sig fyrr og síðar og gilda því strangar reglur um mót af því tagi sem þú sást sagt frá, þótt ytri mynd þessi sýni sam- komu lausa við aðhald og afskipta- semi af þessu tagi. Þrátt fyrir reglurnar og aðhald- ið verða „slys“. Nýir smitsjúkdóm- ar berast með hestum til heima- landsins. Mér eru minnisstæðir faraldrar m.a. hrossainflúensu, sem bárust til Noregs meðan ég var þar við nám. Ýmislegt var þó stöðvað þar í sóttkví. Norðmenn hafa mjög strangar reglur við slíka flutninga landa á milli, mun strangari en sumir aðrir og eru þó margir sjúkdómar í hestum þar í landi þeir sömu og í mörgum löndum Evrópu. Sumir smitsjúkdóma í hrossum eru svo skæðir, að hætta getur fylgt reiðtygjum og reiðfötum þeirra, sem mótin stunda og hefur verið haft eftirlit með því hérlend- is, að slíkur búnaður væri sótt- hreinsaður við heimkomuna. Sjálf- sagt fer eitthvað af slíku fram hjá eftirliti og má vænta „slysa" hér, þegar skilningur manna á varúð- arráðstöfunum og vilji til að fara eftir þeim dofnar. Allar horfur eru á því að slíkt verði fyrr en síðar. Fræðsla til almenningsiim þessi efni er nauðsyn, en erfið fáum dýralæknum. Við eigum enga sóttkví fyrir hross og aðstaða til rannsókna á smitandi hrossasjúk- dómum og baráttu gegn þeim er lítil sem engin hér á landi, enda hefur ekki þurft á slíku að halda nema vegna prófa á vissum sjúkdómum i hrossum sem flutt eru utan. Enginn veit þó til þess, að þeir sjúkdómar sem prófað er fyrir hafi fundist hérlendis. Heil- brigðisyfirvöld í löndum þeim, sem héðan kaupa hross krefjast þó þess að prófin séu gjörð vegna eigin öryggis. Rannsóknaraðstaða og starfslið, sérmenntað og skipulagt til að fást við faraldra, ef upp kæmu í kjölfar innflutnings er þó margfalt öflugra í flestum öðrum löndum en Islandi. Við innflutning á dýrum er alltaf tekin áhætta. hversu víð- tækar rannsóknir sem gerðar eru og hversu öflugt sem eftirlitið er fyrir og eftir innflutning. Vegna þess að hross okkar eru af einangruninni viðkvæmari fyrir sjúkdómum en önnur kyn, kemur það oft fyrir, að íslensk hross, sem flutt hafa verið til útlanda, hafa sýkst þar, þrátt fyrir bólusetning- ar og önnur varnarráð, enda eru engar bólusetningar fullkomlega öruggar til varnar. Við búum við þá cftnetanlegu sérstöðu að eiga hrossastofn, sem er svo til laus við smitsjúkdóma. Af þeim sökum eru engar hömlur á flutningi hrossa innan lands, eins og þær sem gilda um flutn- inga á sauðfé, geitum og nautgrip- um. Hægt er að skrifa lista með tugum sjúkdómavalda, sem aldrei hafa fundist hér en gera usla eða hafa fundist í nágránnalöndum okkar, meginlandi Evrópu, Banda- ríkjunum og raunar hvar sem borið er niður. Þessir sjúkdóms- valdar gætu borist heim með hrossum, sem leyft væri að flytja til landsins aftur eftir veru erlendis og myndu öruggustu þekktar sóttvarnarreglur ekki Framhald á bls. 27 Renault 14 r c VHE) KYNNUM ENN EINN NÝJAN FRA RENAULT HVORKl OF STÓR NÉ OF LÍTILL Þessi nýji bíll frá Renault hefur framhjóladrifog sjálfstæða fjöðrun á öllum hjólum sem gefur mjög góða aksturseiginleika. Hann er rúmgóður og einstaklega sparneytinn, eyðir aðeins 6,3 1 á 100 km. Renault 14 er bíllinn sem hentar í öllum tilvikum. RENAULT Renault mest seldi bíllinn í Evrópu 1976 KRISTINM GUÐNASON HF. SUÐURLANDSBRAUT 20, SÍMI 86633

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.