Morgunblaðið - 16.04.1978, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. APRIL 1978
49
„Ég vil ekki vera þröskuldur í
vegi byltingarinnar og ég held að
þar sem ég verð að velja á milli
þess að laga mig að aðstæðunum
og að láta mig hverfa tel ég það
heiðarlegasta sem ég get gert og
bezt sæma byltingarmanni að
hverfa af sjónarsviðinu."
Daginn eftir tilkynnti Castro að
Matos hefði gert uppreisn gegn
byltingunni og sendi annan dygg-
an samstarfsmann sinn, Camilo
Cienfuegos, út af örkinni til að
handtaka hann. Cienfuegos fann
enga uppreisnarmenn og menn
Matos voru reiðubúnir að veita
viðnám, en Matos bannaði þeim
það og hvarf hljóðlega. Cienfuegos
var sjálfur frelsissinni, en var sér
ekki enn meðvitandi um sannleik-
ann um Castro: honum auðnaðist
ekki að komast að honum, því að
Castro tilkynnti nokkrum dögum
síðar að hann hefði farizt í
flugslysi. Báðir þeir áhrifamenn í
stjórn Castros, sem voru ekki
kommúnistar, voru þar með úr
sögunni.
Sýniréttarhöld fylgdu á eftir.
Þau fólust nær eingöngu í ræðu,
sem Castro hélt og stóð í sjö
klukkustundir og að svo búnu var
Matos dæmdur í 20 ára fangelsi.
Matos hefur æ síðan búið við hin
ömurlegustu skilyrði. í bréfi til
konu sinnar, er var smyglað úr
fangelsi 1975, hefur hann þetta að
segja um áhrif meðferðarinnar:
„Mér hefur kannski tekizt að
halda andlegri heilsu, en sama
verður ekki sagt um líkamlega
heilsu mína. Ég er gamall og
sjúkur. Ég er skugginn af þeim
manni, sem ég var þegar ég fór inn
í fangelsið í október 1959. Ég hef
misst mestallt hárið og það sem
eftir er grátt eða hvitt. Undir
augunum eru djúpir baugar sem
ná langt út á kinn. Þykkar og
dökkar augabrúnir mínar eru
alveg horfnar. Ég er aðeins 56 ára
gamall, en lít út fyrir að vera
gamalmenni ... á undánförnum
mánuðum hef ég haft þá
óskemmtilegu reynslu að geta ekki
notað vinstri höndina ... (þetta)
ástand er ólæknandi...“
Síðari fréttir benda til þess að
heilsu Matos hafi töluvert hrakað
síðan hann skrifaði þetta bréf
(hann hafði þá verið 15 ár í
fangelsi): hann er með magasár,
hann hefur misst tennurnar og
hann er næstum því blindur.
Auðvitað er það rétt, að svikarar
við málstað eins og Castro eru
ailtaf miklu svæsnari í framkomu
sinni við þá, sem minna á sviknar
hugsjónir þeirra, en í garð þeirra,
sem studdu aldrei þessar hugsjón-
ir, en grimmd hans við gamlan
vopnabróður minnir líka á verstu
grimmdarverk Stalíns.
Matos er síður en svo eini
fyrrverandi bandamaður Castros,
sem verður fyrir barðinu á heift-
rækni hans fyrir að neita að
hjálpa honum að kæfa frelsi á
Kúbu. David Salvador er annað
dæmi. Hann var gerður yfirmaður
verkalýðshreyfingarinnar, sem var
Huber Matos áður en
hann fór í fangelsi
komið á laggirnar á Kúbu eftir
byltinguna, en þegar hann sýndi
að hann var fylgjandi frelsi
verkalýðsfélaga og raunar frelsi
yfirleitt, var hann handtekinn og
settur í fangelsi. Og hefnigirni
Castros er óseðjandi, jafnvel
Rússar samþykktu að sleppa
Vladimir Bukovsky í skiptum fyrir
foringja kommúnista í Chile, Luis
Corvalan: þegar boðið var upp á
svipuð „skipti" á kommúnistanum
Montes frá Chile og Huber Matos
lýstu yfirvöld í Chile því yfir, að
þau væru samþykk slíkum skipt-
um, en Castro neitaði að sam-
þykkja þau.
Nægar skjalfestar sannanir
liggja fyrir um grimmd, kúgun og
hreinan skepnuskap
Castro-stjórnarinnar á Kúbu; ég
hef aðeins getað bent á nokkur
nánast táknræn dæmi. Þó halda
verjendur Castros áfram að kæfa
með næstum fullkomnum árangri
alla gagnrýni á hann og raunar
tekst þeim líka með góðum árangri
að kynna hann fyrir heiminum
sem hugdjarfan verjanda frelsis
og mannréttinda. Huber Matos
hefur úr neðanjarðarfangelsi sínu
beint athyglinni að þessu ástandi
með orðum, sem eru þess virði að
vitna í:
„Ekkert gerræði, enginn mann-
vonzka Castros og stjórnar hans
geta komið mér á óvart. Ég er
orðinn þaulvanur þjáningum á áái
og líkama, misþyrmingum og
kvalræði á þessum gleymda og
þyrnum stráða vegi afbrota gegn
mannkyninu sem heita fangelsi
Castros en eitt fæ ég ekki skilið:
hvers vegna er þeseessu ekki
mótmælt, hátt og greinilega, dag
eftir dag, á götum Caraces, í
■fiáskólum Mexíkó, í predikunar-
stólum kirkna í Skotlandi, í
kanadísku blöðunum, hjá S.Þ. Það
minnsta sem hægt er að gera við
hugleysingjann, sem skemmtir sér
í dulargerci postula við að pína
hjálparvana karla og konur inni í
þessum fangaklefum, er að af-
hjúpa hann frammi fyrir heimin-
um.
Ég er hræddur um að Matos
majór viti ekki hvernig þetta
gengur fyrir sig: slík 'mótmæli,
sem hann hvetur til vantar ekki
þegar ódæði hægrisinnaðra ein-
ræðisstjórna eru afhjúpuð, en
einhvern veginn færist yfir alger
þögn þegar harðstjórn kommún-
ista er afhjúpuð og jafnvel þeir
sem eru fúsir til að harma
mildilega framferði Sovétríkjanna
eru eins þögulir um ódæði Castros
og þeir voru (og eru enn í mörgum
tilfellum) um glæpi Norður-Víet-
nama (þó er Matos dálítið ósann-
gjarn þegar hann nefnir Caraeas á
annars ágætum lista sem lýsir
fyrirlitnin^u hans: sá maður sem
einna mest og oftast hefur gagn-
rýnt harðstjórn Castros er fyrr-
verandi forseti Venezúela, Romulo
Betancourt. í fyrra skoraði
Betancourt á Castro að leyfa
Amnesty International og Mann-
réttindanefnd OAS að rannsaka
ásakanir gegn stjórn hans. Castro
hefur ekki svarað).
Bandaríkin gætu mikið gert: nú
stefna Bandaríkjamenn að því að
koma aftur í samskiptum við Kúbu
og Carter forseti er í mjög sterkri
aðstöðu til þess að krefjast þess að
mannréttindi verði að einhverju
leyti höfð í heiðri á Kúbu gegn því
að Kúbumenn fái einhver þau
fríðindi (til dæmis í viðskiptum)
sem þeir hafa þörf á þar sem
efnahagur Kúbu er mjög bágbor-
inn og full viðurkenning hefði í för
með sér. Og ýmsir kúbanskir
andófsmenn eru sjálfir hlynntir
því að sambúðin verði með þessum
hætti færð í eðlilegt horf og telja
að það muni smám saman „opna“
Kúbu fyrir ljósinu frá umheimin-
um og jafnvel að nokkrir þættir
frelsisins fái inngöngu í lokaðan
og einangraðan heim Castros.
En þetta er langt undan. Núver-
andi raunveruieiki er eins og ég
hef lýst honum og það er eins gott
að um þessa hluti sé vitað jafnvel
þótt vitneskja um hann geti ekki
breytt honum.
Þjóðleikhúsið:
Laugardagur, sunnu-
dagur, mánudagur
Á laugardagskvöldið kemur, 22.
apríl, veröur frumsýndur á Stóra sviði
Þjóðleikhússins ftalski
gamanleikurinn Laugardagur,
sunnudagur, mánudagur eftir.
Eduardo de Filippo í þýðingu Sonju
Diego og leikstjórn Gunnars
Eyjólfssonar. Leikmynd gerir
Sigurjón Jóhannsson.
Leikritið ger-
ist á okkar dögum á heimili ítalskrar
fjölskyldu í Napolí og hefst á
laugardegi, þegar húsmóðirin er að
undirbúa helgarmáltíðina, ragú-ið sitt
víðkunna. Við fylgjumst síðan með
því sem gerist á heimilinu þessa helgi
og koma þar fjöldi persóna við sögu:
hjónin og börn þeirra þrjú, tengda-
börn og væntanleg tengdabörn,
afinn, frændur og frænkur, þjónustu-
fólk og nágrannar. Er óhætt að segja
að leikritið sé gamansöm, litrík og
lífleg mannlífslýsing, þar sem hver
atburðurinn rekur annan bæði hvers-
dagslegir og óvenjulegir.
Alls koma 17 leikarar fram í
sýningunni. Með stærstu hlutverk
fara Herdís Þorvaldsdóttir og Ró-
bert Arnfinnsson, sem leika hjónin,
Rósu og Peppino, Valur Gíslason,
sem leikur afann, Antonio; Milly
frænku leikur Guðbjörg
Þorbjarnardóttir og Þórhallur
Sigurðsson Attilio, son hennar. Gísli
Alfreðsson leikur Raffaele, bróður
húsbóndans og Steinunn
Jóhannesdóttir Virginiu vinnukonu.
Þrjú börn þeirra Priore-hjóna eru
leikin af Sigmundi Erni Arngríms-
syni, Sigurði Skúlasyni og Lilju
Þórisdóttur. Helgi Skúlason og
Bryndís Pétursdóttir leika ná-
grannahjón og aðrir feikendur eru
Helga Jónsdóttir, Gunnar Magnús-
son, Flosi Ólafsson, Eyvíndur Er-
lendsson, Jón Gunnarsson.
Sýnir 30
SIGRÚN Jónsdóttir heldur
málverkasýningu í Akóges-hús-
inu í Vestmannaeyjum dagana
19.—23. apríl n.k. Sigrún sýnir
30 olíumálverk, sem öll eru máluð
á þessu ári og því síðasta.
olíuverk
Sigrún stundaði nám í Myndlist-
arskólanum, bæði í málara- og
myndhöggvaradeild og er þetta
fyrsta einkasýning hennar. Sýn-
ingin verður opin 14,—22. alla
dagana.
Spilakvöld FEF
á þriðjudagskvöld
FÉLAG einstæðra foreldra heldur
spilakvöld í Tjarnarbúð (uppi)
priðjudagskvöldið 18. apríl og hefst
pað kl. 21. Góð spilaverðlaun eru í
boði og veitingar. í fréttatilkynningu
frá FEF segir að gestir séu vel-
komnir svo og nýir félagar.
Eins og frá hefur verið sagt hefur
FEF hleypt af stað skyndihappdrætti
og gengur sala miða vel. Þeir félagar
sem hafa hug á að hjálpa til geta
fengið miða afhenta í sölu á fundin-
um. Þá er fyrirhugað dagsferðalag
fyrir félagsmenn og börn þeirra í
næsta mánuði en á vegum FEF hafa
nokkrar slíkar ferðir verið farnar
undanfarin ár og þátttaka verið góð.
Að lokum má svo geta þess að
skrifstofa FEF er að byrja að skrifa
niður þá félaga sem hafa áhuga á að
fá garðland í Kópavogi fyrir græn-
meti í sumar gegn vægu gjaldi.
íslenzka ullin vakti hrifningu frú Grethe Andersen og litla
sýningarstúlkan fékk sinn skerf af athyglinni á tízkusýningu
Heimilisiónaðarfélags íslands í fyrradag. Þórunn Sigurðardóttir situr
dönsku utanríkisráðherrafrúnni til hægri handar. en frú Paludan.
eiginkona danska sendiherrans, er lengst til hægri á myndinni.
(Ljósm. ÓI.K.Magn.)