Morgunblaðið - 11.08.1978, Blaðsíða 7

7
MORGUNBLAÐIÐ. FÖSTUDAGUR 11. ÁGUST 1978
Sveinn Valfells forstjóri
kemur víóa viö í nýlegu
blaðasamtali í Vísi. Stakir
steinar telja sjónarmið
hans eiga erindi tii íhug-
unar lesenda Mbl. og
birta bví eftirfarandi kafla
úr viðtalinu.
I_
„Oraunhæfar
kaupkröfur
orsök efna-
hagsvandans“
í upphafi samtals okk-
ar barst talið aö núver-
andi ástandi í efnahags-
málum pjóðarinnar en
Sveinn hefur mjög
ákveðnar skoðanir á or-
sökum Þess. —
„Þegar rætt er um
ástandið í efnahagsmál-
um er mikilvægt að gera
sér grein fyrir aö allt of
lengi hafa kaupkröfur
farið langt fram úr aukn-
ingu verðmætasköpunar
Þjóðfélagsins og undan
Þessum kröfum hefur
verið látið í algjöru skiln-
ingsleysi á Því, að upp-
fylling slíkra kaupkrafna
virkar neikvætt á hag alls
almennings.
Þetta er kjarni málsins.
Það liggja fyrir víðtækar
rannsóknir, sem ná yfir
meira en hundrað ára
tímabil, á Því, að engu
Þjóðfélagi hefur tekist að
auka framleiöni sína og
verðmætasköpun sem
nemur meira en 3% á
mann á ári að meðaltali.
Þess vegna eru allar
kauphækkanir sem fara
fram úr Þessari tölu,
einungis til Þess fallnar
að kynda undir verðbólgu
sem færir engum aðilum
bætt lífskjör heldur hið
gagnstæða. Allar kaup-
hækkanir umframpessi
3% eru Því tilgangslausar
og af hinu verra. í launa-
umslaginu eru að vísu
fleiri pappírsseðlar, en
Þeir eru einskis viröi og
raunar bara vindur.
Heildaráhrifin verða
svo neikvæð Því að Þessi
ruglingur á skilningi
verðmæta veldur óreiðu
og jafnframt sóun verð-
mæta Því menn missa
virðingu fyrir hlutunum
og viröingu fyrir spar-
semi. Og sóun verðmæta
virkar neikvætt á allar
framfarir. Við Þetta má
bæta, að meira að segja
hagfræðingur Alpýðu-
sambandsins hefur
viðurkennt að á íslandi
hafi ekki orðið raunveru-
leg kjarabót sem nemur
meira en 2.6% á ári Þótt
kauphækkanir hafi num-
iö hundruðum prósenta.
Samt halda menn enda-
laust áfram að gera pess-
ar óraunhæfu kaupkröfur
og ástandið í efnahags-
málum Þjóðarinnar lag-
ast ekki á meöan haldið
er áfram með sömu vit-
leysuna".
„Þaö ætti aö
setja verömiöa
a
alla þjónustu
ríkisins,,
„En Það er ýmislegt
fleira sem hér kemur til
og eitt er gegndarlaus
eyðsla og sóun sem á sér
stað af hálfu ríkisvaldsins
undir yfirvarpi félags-
legra umbóta. Það ætti
að setja verðmiða á alla
Þjónustu ríkisins svo að
menn vissu hvað Þeir
væru aö kaupa og á
hvaða verði. Ég er
hræddur um, að margir
Þeir, sem nú heimta alls
konar Þjónustu af hálfu
ríkisins, mundu ekki vilja
sjá að kaupa hana ef Þeir
ættu sjálfir að borga
hana Því verði sem hún
er boðin á. En af Því aö
Þetta heitir félagsleg
Þjónusta er hún falin,
sóunin og vitleysan.
Gjaldeyrismálin og
verölagsmál almennt eru
einnig nátengd Þessu
ástandi sem nú ríkir í
efnahagsmálum. j því
sambandi vil ég benda á
nauðsyn Þess, aö gefa
gengið frjálst — Þ.e. sölu
á gjaldeyri. Þá finnur
gengið sitt jafnvægi und-
ireins og verður hverju
sinni jafngildi kaupmátt-
ar Þjóðarinnar og Þeirra
peninga sem hún hefur
með höndum.
Þá er ég líka sannfærð-
ur um, aö ef allt verðlag
yrði gefiö frjálst myndi
Það verka til hagsbóta
fyrir hinn almenna neyt-
anda á hvaða sviöi sem
er. Og Það gildir ekki
aðeins um smjör, ost eöa
ýsu heldur einnig um
hvers konar Þjónustu,
sem nú er reyrð í okur-
kerfi.
Einokunarmyndun
verkar alltaf neikvætt á
hagsmuni almennings og
Þess vegna Þarf að koma
frjálst markaðskerfi á
sem flestum sviðum.
Verðmyndun hlutarins
gerist fyrir frjálst
markaðsframboð er. ekki
fyrir einokunartaxta,
hvort sem Það er pípu-
lagningamaður, tann-
læknir eða hvers konar
Þjónustumaður sem get-
ur skapað sér aðstöðu til
að taka óeölilega hátt
gjald fyrir Þjónustu sína.
Markaðurinn verður að fá
að njóta sín á sem flest-
um sviðum Því Það er
besta tryggingin fyrir
réttu verði. Og Þegar ég
segi réttu verði Þá á ég
við, að Það sé ekki of hátt
og ekki of lágt.“
„Þaö er þjóöin
sjálf sem skrá-
ir gengiö —
ekki embætt-
ismenn“
Á tímum efnahags-
örðugleika er stundum
Sveinn Valfells
forstjóri.
talað um Þá lausn, að
fjármálamenn og menn
með reynslu á viöskipta-
svíðinu, taki við stjórn
efnahagsmála. Hvað
myndir Þú gera ef Þú
værir fjármálaráðherra í
dag?
„Það fyrsta sem Þarf að
gera er aö gera Þjóðinni
Ijóst að hún skráir gengið
sjálf en ekki embættis-
mennirnir. Það er mikill
misskilningur að halda,
að embættismannalýður-
inn og hinir pólitísku
valdhafar skrái krónuna.
Það er fiskurinn í sjónum
og hegðun fólksins sem
að skráir krónuna. Þess
vegna er pað bara vit-
leysa aö tala um aö Þessi
eða hin ríkisstjórnin hafi
gripið til gengisfellingar.
Þegar til slíkra ráöstaf-
ana er gripið er krónan
löngu fallin og embættis-
mennirnir gera ekki ann-
að en að setja gúmmí-
stimpil á oröinn hlut og
yfirleitt allt of seint.
Einnig Þarf aö glæða
skilning Þjóðarinnar á
Því, að Þaö eru möguleik-
ar á að fá jafngott líf með
færri krónum ef Þær hafa
meiri kaupmátt og jafn-
framt að ef hún vill hafa
Það gott má hún aldrei
gera meiri kaupkröfur en
sem nemur 3% á ári.
Einhver mestu mistök,
sem gerð hafa verið í
efnahagsmálum hér á
landi, urðu viö stofnun
viðreisnarstjórnarinnar
1960, aö gera Þá Þjóðinni
ekki Ijóst að hún skráði
gengiö sjálf og að hún
gæti valið á milli Þess að
fylla launaumslagið með
verðlitlum krónum eöa að
fá færri „stabílar“ og
réttar krónur með fullum
kaupmætti.
En hvað um framtíðar-
Þróun í efnahagsmálum
eins og Þetta blasir við
okkur í dag. Er einhver
von um aö Þetta breytist
til hins betra að Þínum
dómi?
„Ekki nema að Það
verði breytt algjörlega
um kerfi og að stjórn-
málamenn, — mér liggur
við að segja heimskir
stjórnmálamenn, hætti
aö blanda sér í viðskipta-
lögmálin og láti hin eðli-
legu „ökonómísku" lög-
mál ráöa feröinni. Ég
held aö Það Þurfi bara að
koma ný kynslóð, með
nýtt uppeldi og meiri
menntun og skilning á
efnahagsmálum og Þá
megi lagfæra hlutina eins
og alla aðra hluti. En til
Þess Þarf kynslóðaskipt-
ingu Því að gamla kyn-
slóðin getur Það aldrei úr
Því sem komið er.
Þarna parf að koma til
hugarfarsbreyting sem
felst m.a. í betri skiiningi
á hegðun manna hvers
gagnvart öðrum í við-
skiptalegu eða efnahags-
legu tilliti. Og kerfið
verður að vera Þannig, að
Það feli í sér hvata til
Þess að hver og einn
einstaklingur leggi sig
sem mest og best fram í
verðmætasköpun. Slíkur
hvati er nauðsynlegur Því
að Það er aldrei hægt
með nauðgun og vald-
boði að reka menn til að
leggja sig alla fram.“
„Já, Það voru mikil
mistök að gefa gengið
ekki frjálst árið 1960. Ég
lagði Þá eindregið til að
Það yrði gert svo og aö
vextir yrðu gefnir frjálsir.
Þá hefði lánsfé fylgt
hagkvæmislögmálinu og
fariö í Þær framkvæmdir
sem voru arðvænlegastar
fyrir Þjóðfélagið. Einung-
is arðvænlegar fram-
kvæmdir geta staðið
undir að borga hæstu
vextina en vitleysan ekki.
Þá áætlaði ég einnig
gengi dollarans fram í
tímann og sagði að hann
mundi verða á milli 210
og 220 krónur á árinu
1980. Þá sögðu allir að ég
væri geggjaður og að
dollarinn færi aldrei upp í
Þá upphæð. En pví miður
var ég ekki nógu raun-
sær, — hann er nú kom-
inn miklu hærra. Ég var-
aði mig ekki á Því að
heimskan var ennÞá verri
og meiri en ég hélt.“
Leikið verður í Búðardal,
Þingeyri, Suðureyri, Bolungar-
vík, ísafirði og Bíldudal. Efnis-
skráin er ekki endanlega ákveð-
in, en Sigurður Björnsson fram-
kvæmdastjóri hljómsveitarinnar
sagði í samtali við Mbl. að
ákveðið væri að frumflytja verk
eftir Jónas Tómasson á hljóm-
leikunum á ísafirði, konsert
fyrir víólu og hljómsveit, og
Sinfónían í hljómleika-
ferð til Vestfjarða
Sinfóníuhljómsveit íslands
fer í næsta mánuði í hljómieika-
ferð til Vestfjarða og verða
hljómleikar á 6 stöðum vestra.
Verður lagt upp í ferðina þann
13. september og endar hún
sunnudag 17. september.
leikur Ingvar Jónasson einleik.
Sagði Sigurður að efnisskráin
yrði með léttklassisku sniði og
iíkt og í hringferð hljómsveitar-
innar s.l. haust og við hæfi allrar
fjölskyldunnar og yrðu
einsöngvarar með í för. Stjórn-
andi verður Páll P. Pálsson, og
er hljómsveitin í ferðinni skipuð
50 hljóðfæraleikurum.
Hinn fyrsta október n.k. verða
tónleikar í Háskólabíói á vegum
hljómsveitarinnar í tilefni al-
þjóðlegs tónlistardags, en fyrstu
reglulegu áskriftartónleikarnir
verða hinn 12. október n.k.
— I
Foreldra- og vinafélag
Kópavogshælis
heldur sumarfagnað viö Kópavogshælið, laugardaginn
12. ágúst kl. 2 e.h.
Nefndin.
París
14 dagar
Alliance Francaise hefur ákveöiö aö efna til
hópferðar til Parísar 23. sept. — 7. október
n.k.
Gist í miðborginni.
Allar frekari upplýsingar hjá:
FERÐASKRIFSTOFAN
URVAL
Pósthússtræti 9, sími 26900
Alliance Francaise.
Lincolnstóllinn
Þessi glæsilegi stóll er klæddur meö leöri.
Þér getið valiö um þrjá liti.
Þiö, sem eigið pantaöa stóla
vinsamlegast hafiö samband viö okkur sem
fyrst.
Sent gegn póstkröfu.
Valhúsgögn,
Ármúla 4, sími 82275.