Morgunblaðið - 25.08.1978, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 1978
11
'""‘•VoTfH

1 rÍe'n Carnpe'
ud-G'" oQ marí
«?#:****
TV'® p .r
SV'°'H . íirSa^e'r
M**t%<**£
l
af'írábærum hljómplötu
Sen
dutfl
. pwSaa*®-PP
SKÍFAW
faugaveg 33 a; 11508+Stiaudgciu 37 ð; 53762
Stríd
Gunter Grass:
KÖTTUR OG MÚS.
Guðrún B. Kvaran íslenzk-
aði. Almenna
bókafélagið 1978.
Þessi stutta skáldsaga Giinters
Grass er heppileg til fyrstu kynna
af höfundinum. Bókin kom út í
Þýzkalandi 1961 og er nú gefin út
á íslensku af Almenna bókafélag-
inu samkvæmt gullinni reglu:
flýttu þér hægt.
Köttur og mús gerist á stríðs-
árunum og segir einkum frá
Mahlke, sérkennilegum unglingi
með stórt barkakýli. Hann er
heilsuveill, en vegna þess hve
þrautseigur hann er verður hann
fremstur allra félaga sinna í þeirri
íþrótt að synda og kafa. Hann nær
ótrúlegum árangri í köfun og
leggur rækt við könnun skips-
flaka, dregur úr þeim upp á
yfirborðið marga hluti.
Eftir að Mahlke lærir að synd
verður hann hetja í augum félaga
sinna og það má reyndar segja að
Köttur og mús sé saga um
hetjudáðir þessa „klikkaða" þýska
unglings. Gúnter Grass er höfund-
ur sem leggur rækt við hrjúfleik
lífsins. Verk hans fjalla um fólk
sem ekki fer troðnar slóðir.
Maj Sjöwall og Per Wahlöö.
Skáldsaga um glæp eftir sænsku
höfundana Maj Sjöwall og Per
Wahlöö. Maðurinn sem hvarf er
önnur bókin í flokknum. Ég mun
ekki endurtaka það sem ég skrif-
aði í tilefni útgáfu fyrstu bókar-
innar, en bækur þeirra hjóna eru
allt í senn: góðar sakamálasögur,
listræn skáldverk og athyglisverð-
ar félagslegar kannanir. Þeim sem
vilja kynna sér höfundarferil
þeirra Sjöwalls og Wahlöös skal
bent á bókina „Roman om en
forbrydelse" eftir Danann Ejgil
Söholm (út. Spektrum 1976).
í fyrstu gæti maður haldið að
Maðurinn sem hvarf væri mjög
pólitísk skáldsaga, henni væri
stefnt gegn samfélagsskipan aust-
an járntjalds, þeas. Ungverja-
landi. Annað kemur á daginn.
Sænskur blaðamaður hverfur í
Ungverjalandi. Martin Beck ranu-
sóknarlögreglumaður frá Stokk-
hólmi er sendur til Búdapest til að
hafa uppi á blaðamanninum.
Verkefnið virðist óleysanlegt eins
og jafnan í upphafi bóka þeirra
Sjöwalls og Wahlöös. En Martin
Beck er ekki uppgjöf í hug og
atvikin haga því þannig að hann
kemst á sporið.
Það sem einkennir Manninn
sem hvarf eins og önnur verk
þeirra hjóna eru trúverðugar
mann- og umhverfislýsingar.
Fólkið í bókum þeirra er ekki
gervimanneskjur. Áhersla er lögð
á að sýna það eins og það er í raun
og veru, fólk með persónuleg
vandamál eins og gengur og
gerist. Tengsl þess við fjölskyldu
eru ríkur þáttur frásagnarinnar.
Meðal annars þess vegna trúum
við þessum skáldsögum um glæpi
og samfélag betur en mörgum
öðrum sögum.
og glæpur
andi að lesa bókina í mörgum
áföngum. Lesandinn vill fá að vita
örlög Mahlkes.
Skáldsögur um stríðið eru ótelj-
andi að því er virðist. En það ei
athyglisvert hve þýskum höfund-
um eins og Gúnter Grass og
Heinrich Böll (marga fleiri mætti
nefna) er lagið að skrifa bækur
um stríðið sem skipta máli. Köttur
og mús sætti til dæmis miklum
tíðindum þegar hún kom út. Sama
gildir um fleiri skáldsögur Grass.
Böll fékk Nóbelsverðlaun fyrir
sínar skáldsögur. Það var aðeins
tilviljun að Grass fékk þau ekki.
Hann var ekki síður verðugur
Nóbelsverðlauna en hinn merki
landi hans. Aftur á móti hefur
verið hljóðara um Grass að
undanförnu. Böll hefur verið
meira í sviðsljósinu, ekki síst fyrir
mannúðarstefnu sína sem hefur
átt þátt í að auka hróður hans og
gera hann um leið umdeildan.
Maj Sjöwall og
Per Wahlööi
MAÐURINN SEM
HVARF.
Þráinn Bertelsson þýddi.
Mál og menning 1978.
Mál og menning heldur áfram
að gefa út bækur í bókaflokknum
eftir JÖHANN
HJALMARSSÖN
Raunsæi hans er oft napurt, háðið
afhjúpandi. Hann dvelst mikið við
smáatriði í lýsingum sínum og
tekst með þeim hætti að draga
upp myndir sem í heild eru
magnaðar og miskunnarlausar.
Köttur og mús er til dæmis ein
■þeirra skáldsagna sem halda
lesanda föngnum, það er óhugs-
Gilnter Grass
Bókmennlir