Morgunblaðið - 25.08.1978, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 1978
13
ðngv
af
nokkurra
Karl Eiríksson. (Ljósm. Kristinn).
uppgræðslu landsins og einn af
frumkvöðlum á því sviði.
Undirritaður hélt því inn í
Selvogsgrunn um daginn í
fylgd ljósmyndara, þeirra
erinda að eiga spjall við Karl
um störf hans að
landgræðslumálum.
„Árið 1947, þegar ég var að
ljúka námi í flugi og flugvirkjun
í Bandaríkjunum, vann ég í eitt
ár við áburðardreifingu úr lofti
í Dakota-fylki. Þegar ég hóf svo
að fljúga hjá Flugfélaginu vorið
eftir og sá sandfokið og upp-
blásturinn hvarvetna fór ég að
kynna mér ýmislegt frekar í
sambandi við áburðardreifingu
með flugvélum. Þetta var á þeim
tímum þegar allt var skammtað
og því var nauðsynlegt að sækja
um innflutningsleyfi og gjald-
eyrisleyfi og það gerði ég að mig
minnir árið 1952. Mér var
synjað um leyfi fyrir þessu í tvö
ár, en Hannes heitinn Kjartans-
son vinur minn sem var þá
umsvifamikill kaupsýslumaður í
New York bauðst til að borga
fyrir mig vélina úti, i dollurum,
en ég héldi áfram að reyna að
fá leyfin og gæti þá síðar greitt
fé fyrir áburði. Ég man eftir því
að Ingólfur Jónsson fyrrverandi
ráðherra sýndi þessu mikinn
áhuga.
Ég var hálfsmeykur við að
vera ekki með leyfi fyrir vélinni,
en rétt þegar mér var hætt að
lítast á blikuna í því sambandi,
fékk ég tilkynningu frá Fjár-
hagsráði um að leyfið hefði
verið veitt og ég gat því greitt
Hannesi útlagðan kostnað. Við
vorum þrír sem rákum þessa
vél, þ.e. auk riiín þeir Sigurður
Ágústson, sem nú er látinn og
Finnur Björnsson. Eftir áburð-
arflugið í Gunnarsholti þurfti
að gera mikið við vélina, þar
sem kjarnaáburðurinn hafði
skemmt hana mikið. Þá var það
að Ameríkanarnir á Keflavíkur-
velli buðu út áburðardreifingu'
við flugvöllinn og við buðum í
þetta og fengum. Það bjargaði
okkur fjárhagslega.
Um þetta leyti höfðum við
eignast aðra sams konar vél, þ.e.
Piper Super Cub PA 150 og við
héldum þessum vélum úti allt til
ársins 1960, en þá keypti land-
græðslan þær. Síðustu afskipti
sem ég hafði af þessum áburðar-
dreifingarmálum var svo þegar
ég fór á stúfana ásamt Hannesi
Kjartanssyni og við útveguðum
TF-TÚN, en hún er sérsmíðuð
til áburðardreifingar.
Þegar við vorum að byrja á
þessu, dreymdi mann um það að
hingað yrðu keyptar tíu slíkar
vélar og unnt yrði að sigrast á
uppblæstrinum, en það varð
aldrei og í mörg ár var aldrei
borið meira á en svona 300 til
500 tonn á ári. Maður furðar sig
óneitanlega mjög á því, þar sem
hægt væri að fá geysimiklu
Karl
Eiríksson:
„Upp
græðsla
Sand-
skeiðsins
tíma
flugi“
Karl Eiríksson er ekki
stöðugt í fréttum eins og
verkalýðsforingjarnir, sem hér
birtast einnig viðtöl við. Hann
er hins vegar mjög tengdur
máli sem ætti að vera sígilt
umfjöllunarefni fjölmiðla, þ.e.
honum dollarana, eða íslenskar
krónur, ef'allt um þryti.
Þetta var kostaboð og eftir að
Hannes hafði keypt hana tókum
við hana sundur á
Kennedy-flugvelli og fluttum
hana hingað i Loftleiðavél og
þrátt fyrir að engin leyfi væru
til fyrir vélinni var hún skráð
hérlendis árið 1954.
Ég hafði hugsað mér að byrja
að bera á í Mosfellssveitinni, en
Páll heitinn Sveinsson, þáver-
andi landgræðslustjóri frétti af
þessu og bað mig um að bera á
í Gunparsholti.
Ég vann síðan við að sá og
bera á heiðalöndin ofan við
Gunnarsholt í einmuna blíðu
um sumarið og grasið þaut upp.
Við bárum á u.þ.b. 350 tonn af
áburði, og það hefði verið hægt
að bera meira á hefði verið til
áorkað með aukinni áburðar-
dreifingu. Uppgræðsla Sand-
skeiðsins er árangur af nokk-
urra klukkutíma flugi.
Það er eins gott að menn fari
að gera sér grein fyrir því að
þjóðargjöfin, sem stendur undir
nær allri núverandi áburðar-
dreifingu úr lofti, nær ekki
nema til næsta árs. Hvað tekur
þá við, veit enginn. Ég hef verið
varaformaður Landverndar frá
upphafi og við höfum miklar
áhyggjur af ástandinu í þessum
efnum þar sem það er varla að
við höldum í horfinu, hvað þá að
við vinnum á. Ég er fylgjandi
því að allir vinnandi menn í
landinu tækju sig til og gæfu
eitt vísitölustig á ári til land-
græðslu. Þá væri um reglulega
þjóðargjöf að ræða og þá sæist
líka raunverulegur árangur."
- SIB.
Gunnar Már Hauksson:
Opid bréf
til Jóns
Ingimars-
sonar
Hr. Jón Ingimarsson.
I Morgunblaðinu 19. ágúst s.l.
sendið þér Davíð Scheving Thor-
steinsson spurningar um afstöðu
Félags íslenskra iðnrekenda til
banns á innflutningi erlendrar
iðnaðarvöru. Mig langar til að
leggja nokkur orð i belg. Ekki af
því að ég treysti ekki Davíð til að
svara fyrir sig, því að það mun
hann vafalaust gera skýrt og
skilmerkilega, eins og hans er
vandi. Hins vegar gríp ég tækifær-
ið, þegar verkalýðsforingi kemur
fram á ritvöllinn og vill ræða
málin í einlægni. Ég hef nú um
eins árs skeið veitt iðnfyrirtæki
forstöðu og hef mikið velt þessum
málum fyrir mér þann tíma.
Þér spyrjið Davíð: Hvers vegna
eru iðnrekendur ekki meðmæltir
því að takmarka innflutning á
iðnvarningi?
Já, það virðist furðulegt að þeir
skuli ekki knýja á stjórnvöld um
slíkar aðgerðir. Þá væri hægt að
hækka verðið á vörunni, hækka
kaupið og fjölga starfsfólki. Þessa
leið þekkjum við raunar vel frá
fyrri árum, í ýmsum tilbrigðum,
bæði í formi banna og tollmúra.
Hálaunalönd hafa í nokkrum mæli
byggt utan um sig múra gagnvart
láglaunalöndum, til þess að halda
lífskjörunum uppi. Þetta er í
sjálfu sér skiljanlegt en er þó
tvíeggjað að því leyti að fólkið í
landinu þarf að greiða neysluvör-
urnar hærra verði. Við íslendingar
höfum svo sannarlega kynnst
innflutningi frá þessum láglauna-
löndum og höfum líka nokkra
tollmúra gagnvart þeim, eins og
önnur EFTA og EBE lönd. Fjar-
lægð okkar frá þessum löndum
veitir okkur einnig talsverða
vernd. Ég tel, að það mundi ekki
muna miklu fyrir íslenskan iðnað
þó að innflutningur væri heftur á
samkeppnisvörum frá þessum
löndum. Aðalsamkeppni okkar
kemur frá löndum innan efna-
hagsbandalaganna tveggja. Og þá
er komið að ástæðu þess, að ég tók
mér penna í hönd, þegar ég las
grein yðar. Nokkur atriði, sem
komið hafa upp á undanförnu ári
hafa opnað augu mín fyrir því, að
vandamál okkar eru fyrst og
fremst innlend og innan fyrirtækj-
anna sjálfra.
Ég vil nú telja upp nokkur
þeirra atriða, sem ég byggi þessa
skoðun á, yður og öðrum til
umhugsunar:
1. Laun iðnverkafólks eru lægri
hér en í nágrannalöndunum, flutn-
ingsgjöld og núverandi tollar veita
okkur talsverða vernd, en samt
erum við oft ekki samkeppnisfær
um verð við innflutning frá
þessum löndum.
2. Verksmiðjur í Danmörku og á
Irlandi geta keypt íslenskt hráefni
á hærra verði en selt er til
íslenskra prjónastofa, unnið úr því
og selt síðan á markað í Ameríku
á verði talsvert undir því verði,
sem íslenskar verksmiðjur geta
boðið.
3. Hagræðingarráðunautar, sem
starfa á íslandi, lækka þá afkasta-
staðla, sem notaðir eru á Norður-
löndunum, um 30%, til þess að
aðlaga þá íslenskum aðstæðum.
Fleira gæti ég talið upp, sem allt
ber að sama brunni: Afköst okkar
eru ekki þau sömu og nágranna-
þjóðanna, og á meðan svo er,
getum við ekki búist við að búa við
sömu kjör og þær, hvaða ráðstaf-
anir, sem ríkisstjórnir gera og
hvernig svo sem samið er um kaup
og kjör. Allar lausnir í þá átt
hljóta að verða meiri eða minni
sjónhverfingar.
Það má sjálfsagt deila um
ástæður þess, að afköst eru lakari
hér en hjá nágrannaþjóðunum.
Sumar þessar ástæður eru illvið-
ráðanlegar, eins og þær, að
framleiðslueiningar eru minni hjá
okku vegna fámennis þjóðarinnar.
Ég tel hins vegar að íslenskt
iðnverkafólk sé síst lakara starfs-
fólk en iðnverkafólk annarra þjóða
og ég tel einnig að íslensk
iðnfyrirtæki séu yfirleitt ekki verr
vélvædd en erlend fyrirtæki sam-
bærilegrar stærðar. Orsakanna er,
að mínu mati, fyrst og fremst að
leita í því, að við höfum ekki gefið
því nægilegan gaum, hve gífurlega
mikilvægt er, að réttum hand-
brögðum sé beitt við vinnuna og að
hámarksafköstum sé náð út úr
vélakosti fyrirtækjanna.
Hér er, að sjálfsögðu, ekki við
iðnverkafólkið að sakast, heldur
fyrst og fremst forráðamenn
verksmiðjanna, en þeir hafa ekki
þurft að horfast í augu við
vandamálið í allri sinni nekt fyrr
en nú, vegna ýmissa verndarað-
gerða og hafta, sem stjórnvöld
hafa lagt á innflutning. Nú er
aðlögunartíminn, sem við fengum
þegar við gengum í EFTA, liðinn
og hefur því miður verið hörmu-
lega illa nýttur. Iðnþróunarsjóður-
inn hefur verið notaður til þess að
kaupa vélar og hús, en hagræðing-
arþátturinn hefur nánast setið á
hakanum.
Verst er, að jarðveginn vantar
alveg fyrir þá breytingu, sem þarf
að eiga sér stað. Forráðamenn
fyrirtækjanna virðast veigra sér
við að ræða þessi mál, eða gera sér
ekki grein fyrir meininu. Starfs-
fólkið er yfirleitt alltaf tortryggið
þegar vinnuhagræðingu ber á
góma. Það álítur, að aukin fram-
leiðsla þýði aukið vinnuálag, en því
er einmitt oft öfugt varið. Vinnan
getur orðið auðveldari þó að meira
sé framleitt. Stjórnvöld og stofn-
anir eiga hér stóru hlutverki að
gegna með því að hafa forgöngu
um fræðslu- og leiðbeiningarstarf,
en því hefur lítið verið sinnt.
Eg er viss um, að við getum gert
stórátak í þessum málum á fáum
árum, ef allir leggjast á eitt.
Fyrsta skrefið er að gera sér grein
fyrir vandamálinu og ræða um það
opinskátt. Iðnrekendur verða auð-
vitað að hafa forgöngu um breyt-
inguna, en iðnverkafólk og samtök
þeirra verða að taka þessu opnuni
huga og jafnvel knýja á.
Ef okkur tekst að ná sömu
afköstum og eru algengust hjá
nágrannaþjóðum okkar, þurfum
við ekki að óttast innflutning frá
þeim, og þá eigum við að geta
boðið upp á svipuð lífskjör og þær
þjóðir búa við. Öðru vísi tekst það
ekki.
Með vinsemd og virðingu,
Gunnar Már Hauksson.