Morgunblaðið - 25.08.1978, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 1978
23
Helga Finnsdóttir
—Minningarorð
Fædd 17. desember 1930.
Dáin 17. ágúst 1978.
Það er mér mjög þungbært, að
skrifa þessar fáu línur til minn-
ingar um Helgu Finnsdóttur, sem
var mér miklu meira en kær
mágkona, því auk þess að vera
systir eiginkonu minnar, var hún
gift yngsta bróður mínum og erum
við því, auk þess að vera bræður,
einnig svilar. Má því geta nærri,
að mikill samgangur var á milli
fjölskyldna okkar, enda var alltaf
mikið ástríki á milli systranna,
eins og raunar á milli allra
systkina hennar, aldraðs föður og
annars venzlafólks.
Fyrst kynntist ég Helgu árið
1943, er ég það sumar var kaupa-
maður hjá síðari tengdaföður
mínum, Finni Sveinssyni, miklum
hagleiksmanni, sem þá stýrði góðu
búi í Eskiholti, ásamt ástúðlegri
eiginkonu sinni, Jóhönnu Maríu
Kristjánsdóttur, sem lézt fyrir
tveimur árum. Var Helga elzt
sinna systkina, sem urðu sjö alls,
harðdugleg og tápmikil telpa á
þrettánda ári. Þá leyndi sér ekki,
að atorka hennar og heilsteypt
skapgerð mundu fleyta henni á
farsæla braut í framtíðinni, —
enda get ég með góðri samvizku
sagt og trúlega eru allir, sem til
hennar þekktu, mér sammála um
það, að öll verk hennar, bæði stór
og smá, hvort heldur þau voru
unnin fyrir hennar nánustu eða
aðra, hafi verið unnin af kost-
gæfni, hagleik og nákvæmni, að
ógleymdri alúðinni, sem hún lagði
í allt.
Helga var mjög listræn kona og
má segja, að heimili hennar beri
þess glöggt vitni. Þar er öllu
einstaklega smekklega og haglega
fyrir komið, snyrtilegt og þrifalegt
í alla staði. — Hún átti ekki langt
að sækja listræna hæfileika sína,
— má í því sambandi geta þess, að
einn mikilhæfasti listamaður
þjóðarinnar, Ásmundur Sveinsson
myndhöggvari, er föðurbróðir
hennar.
Helga var ákaflega glaðvær
kona og hrókur alls fagnaðar í
fjölskylduboðum, sem voru æði
mörg á s.l. tuttugu árum. Nærvera
hennar, frábært vald á frásagnar-
gleði og óþvinguð framkoma kom
öllum viðstöddum í gott skap, sem
margir búa lengi að. — Hún var
einstaklega rausnarleg, — ekki á
einu sviði, heldur öllum og munum
við aldrei gleyma því, sem hún
með góðum hug og meðfæddri
fórnfýsi veitti okkur öllum, sem
glaðværð unna. — Ekki má skilja
þetta svo, að hún hafi ekki viljað
blanda geði við þá, sm sorgin
hrjáði eða áttu um sárt að binda
á einhvern hátt. Þar komu mann-
kostir hennar skýrast í ljós, því
segja má, að ekkert aumt mátti
hún sjá, án þess að vilja þar veita
alla þá hjálp, sem hún mátti í té
láta.
Árið 1955 keypti Helga Húll-
saumastofuna á Grundarstíg 4 í
Reykjavík og rak hún þetta
fyrirtæki með miklum dugnaði og
hagsýni til dauðadags, fyrstu árin
þarna á Grundarstígnum, en þar
kynntist ég henni öðru sinni,
einnig systur hennar, sem starfaði
við fyrirtækið, árið 1956. En eftir
að hún giftist eftirlifandi eigin-
manni sínum: Jóni Má Þorvalds-
syni, þ. 1. október 1957 og þau
höfðu byggt sitt stóra og glæsilega
heimili, rammgert virki um ást og
samheldni, að Svalbarði 3 í
Hafnarfirði, flutti hún rekstur
sinn þangað og hefði hann ekki
blómgazt jafn vel og raun varð á,
ef ekki hefði notið við allrar
þeirrar lipurðar, hugkvæmni og
smekkvísi, sem Helga bjó yfir.
Helga hafði lengst af verið
ákaflega hraust og dugmikil kona,
sannkölluð driffjöður í fjölskyld-
unni og kom því hið skyndilega
fráfall hennar öllum ættingjum
hennar og vinum mjög á óvart, en
banamein hennar var heilablóð-
fa.ll. -
Helga og Jón Már eignuðust 4
mannvænleg börn saman: Þorvald
Inga, sem nú er er tvítugur, Helga
Má 16 ára, Jóhönnu Marín 13 ára
og Ingibjörgu Agnesi, sem er
aðeins 3ja ára. Einn son eignaðist
Helga áður en hún giftist: Finn
Loga Jóhannsson, sem er 22ja ára.
Eru öll börnin enn í heimahúsum
og sjá nú á bak ástríkri og
fórnfúsri móður og má með sanni
segja, „að enginn veit hvað átt.
hefur fyrr en misst hefur". Geta
má nærri, hvort ekki muni það
valda mikilli röskun á „yfirbygg-
ingu virkisins", þegar einni styrk-
ustu stoðinni er skyndilega og
öllum að óvörum kippt undan því.
Fullyrða má, að þar verði skarð,
sem aldrei verði hægt að fylla í. —
Ástkær eiginmaður Helgu,
börnin þeirra fimm og aldurhnig-
inn faðir hennar, eru nú þungum
harmi slegin, eins og raunar allir
ættingjar hennar og vinir. Bið ég
almaéttið um að veita þeim öllum
styrk til að standast þá raun, sem
svo óvænt sótti þá heim.
Blessuð sé minning mágkonu
minnar, Helgu Finnsdóttur.
Sigurgeir Þorvaldsson,
Keflavík.
Það er oft svo, að þau bönd
kunningsskapar og vináttu, sem
hnýtt eru á bernsku- og æskuárun-
um rakna ekki í sundur þótt annir
hins daglega lífs skilji leiðir og
myndi vík milli vina. En þegar
æðsti dómari okkar allra minnir
skyndilega á tilveru sína og
heggur snöggt og óvænt í sundur
lífsþráð æskufélaga og hann
hverfur af sviðinu mitt í önn
dagsins, leitar hugurinn ósjálfrátt
til liðins tíma og myndir frá þeim
árum standa skýrt fyrir hugskots-
sjónum. Hið sviplega fráfall Helgu
Finnsdóttur frá Eskiholti, frænku
minnar og leikfélaga frá uppvaxt-
arárunum laðar fram slíkar minn-
ingar.
Helga var fædd og uppalin á
heimili foreldra sinna, Jóhönnu
Kristjánsdóttur og Finns Sveins-
sonar í Eskiholti í Borgarfirði. Á
uppvaxtarárum hennar voru tíma-
mót og örar breytingar á vinnu-
brögðum á íslenskum sveitaheim-
ilum. Vélarnar voru að ryðja burtu
hinum fornu, hefðbundnu vinnu-
aðferðum sem kröfðust svo mikils
líkamlegs erfiðis og ný handbrögð
tóku við. Það fór ekki hjá því, að
Helga kynntist hvorutveggja, enda
voru henni ætluð verk jafnt úti
sem inni, strax og getan leyfði,
enda þekktist ekki önnur venja. Þá
þegar komu í ljós þeir eiginleikar,
sem hún hlaut að erfðum frá
foreldrum sínum. Verkin léku í
höndum hennar og handbrögðin
sýndu strax þá listhneigð og
hagleik, sem er svo rík í ættum
hennar. Sjaldan sást hún bregða
skapi og • yrði henni eitthvað
mótdrægt tók hún því jafnan með
æðruleysi. En undir hinu rólega
yfirborði bjó skapfesta og ákveðni,
sem best kom í ljós, þegar mest
reyndi á. En mestar voru þó
kröfurnar, sem hún gerði til
sjálfrar sín og sparaði þá hvorki
tíma né fyrirhöfn til að leysa verk
sín sem best af hendi.
Heimili það, sem hún bjó
fjölskyldu sinni að Svalbarði 3 í
Hafnarfirði, bar því glöggt merki
um arfinn frá foreldrahúsunum,
enda kunni fjölskyldan að meta
það að verðleikum. Þar var skjólið
sem veitti öryggi og frið. Nú er þar
skarð fyrir skildi og söknuður sár.
En ,við, sem eftir stöndum, erum
skilningsvana og höfum ekki svör
við þeim spurningum sem vakna,
þegar slíkt áfall dynur yfir. Við
sjáum ekki tilganginn, en við
verðum að trúa því, að hann sé
fyrir hendi. Því ber að ganga til
móts við örðugleikana með æðru-
leysi og festu, það hefði verið hinni
látnu að skapi. Því þótt söknuður
inn sé sár, sefast hann um síðii
en eftir lifir fögur minning un
hina fórnfúsu og kærleiksríki
eiginkonu og móður. Á slíkí
minningu slær ekki fölskva. Þj
minningu er gott að bera i
brjóstinu, því henni fylgir ævilöng
blessun.
T.E.
Að morgni 17. þ.m. barst mér sú
harmafregn að vinkona mín Helga
Finnsdóttir væri látin. Mig setti
hljóða. Hvernig í ósköpunum gat
þetta átt sér stað? Hún sem fyrir
tiltölulega fáum dögum var
uppfull af starfsorku og lífsgleði.
En svona getur dauðinn oft verið
skjótráður og miskunnarlaus. Á
þessum síðsumarsmorgni sat ég í
stofu minni og naut þess að vera
til. Ég var umvafin blómskrúði,
hlýjum hug og heillaóskum. Ég
hafði nýlokið hálfrar aldar ævi-
ferli þegar vinkona mín, sem
aðeins var 47 ára gömul, var kölluð
svona fyrirvaralau3t yfir hin
örlagaríku landamæri lífs og
dauða.
Svona getur hjól hamingjunnar
snúist á hina ýmsu vegu. Þar fáum
við engu um þokað. Við sitjum
aðeins og bíðum, þökkum forsjón-
inni fyrir hvern áfallalausan dag.
En verðum síðan að reyna að taka
því með stillingu og æðruleysi,
sem að höndum ber. Eitt er víst að
sorgin gleymir engum. Hún knýr
dyra hjá þér í dag, en svo e.t.v. hjá
mér á morgun. Við lítum bænar-
augum til þess alföður er við
álítum að ráði vegferð þessa lífs og
væntum náðar og miskunnar.
Fundum okkar Helgu bar fyrst
saman á sólbjörtum haustdegi árið
1947. Við settumst saman á
skólabekk að Varmalandi í Borg-
arfirði og hugðumst nema þau
fræði sem góðri húsmóður voru
talin nauðsynleg. Við vorum ungar
stúlkur uppfullar æskuþrótti og
litum björtum og djörfum augum
fram á veginn. Strax tókst með
okkur einlæg vinátta, því auk þess
að vera skólasystur vorum við
einnig herbergissystur. Mörg gerð-
ist glaðvær stundin þennan vetur,
ívafin ærslum og spaugi. Hefur
þessa oft verið minnst síðan með
hlýju í huga og bros á vör. Ekki
var langt liðið á vetur þegar
hæfileikar Helgu komu í ljós. Hún
var aðeins 17 ára gömul, var þar
af leiðandi með þeim alyngstu í
skólanum, en hún gaf síst eftir
þeim er eldri voru. Henni var
forysta í blóð borin. Það bókstaf-
lega lék allt í höndunum á henni.
Hún gat . unnið svo mikið sjálf-
stætt og án fullkominnar tilsagnar
mikið meira en við flestar hinar.
Það var eins og hún vissi bókstaf-
lega hvernig hver hlutur átti að
vera. Enda ekki langt að sækja
snillina því margar eru hendur
hagar innan ættarinnar.
Helga Finnsdóttir var fædd að
Eskiholti í Borgarfirði 17. desem-
ber 1930, dóttir þeirra sómahjóna
er þar bjuggu, Finns Sveinssonar
og Jóhönnu Kristjánsdóttur.
Heimili þetta var orðlagt fyrir
myndarskap og reisn. Það þykist
ég vita að uppeldið á því heimili
hafi verið betra og meira veganesti
út á hinar hálu lífsins brautir, en
nokkur meðal skólaganga. Ekki
hygg ég að heimanmundur hennar
hafi verið mikill af veraldarauði,
en hitt veit ég að hún mun hafa
fengið með sér í veganesti úr
foreldrahúsum hagleik, dugnað og
kjark, þegar hún fór burt að
heiman og flutti til Reykjavíkur,
nær tvítug að aldri.
Fyrstu ár sín hér í borg starfaði
hún á saumastofu við Grundarstíg.
En eignaðist brátt fyrirtækið
sjálf. En þar var ekki látið við
sitja. Hugurinn stefndi á hærri
leiðir. Hún átti því láni að fagna
að eignast hinn ágætasta mann
Jón Má Þorvaldsson. Hann reynd-
ist dugandi og traustur eiginmað-
ur og nú var hafist handa fyrir
alvöru. Byggt var framtíðarheim-
ili, einbýlishúsið að Svalbarði 3 í
Hafnarfirði. Það hús þurfti að
gegna þríþættu hlutverki. Heimili
fyrir stóra fjölskyldu, saumastofu
og verslun. Ollu var af smekkvísi
og útsjónarsemi vel fyrir komið og
öllum þessum fyrirtækjum veitti
húsmóðirin forystu. Sýnir það best
hversu mikið starf hún þurfti að
inna af hendi. Aldrei var æðrast,
orkan og þrekið var óbilandi.
Aldrei var annríki það mikið að
ekki væri hellt á könnuna ef góðan
gest bar að garði. Enda heimilið
orðlagt fyrir gestrisni, ekki síður
en æskuheimili Helgu. Margra
glaðværa ánægjustund hef ég
ásamt mínum manni átt á þessu
heimili. Fyrir alla þá einlægni og
hlýju er þar lá að baki, viljum við
þakka af-alhug. Eiginmanni,
elskulegum börnum og öðrum
ættingjum vottum við dýpstu
samúð. Stórt skarð er fyrir skildi
sem aldrei verður bætt. Hjart-
kærri vinkonu og skólasystur
þakka ég trausta vináttu og
samfylgd í gegnum lífið um 30 ára
skeið. Veit ég að ég má einnig svo
mæla fyrir munn hinna mörgu
skólasystra sem enn eru á lífi. Við
munum í hugarheimi okkar geyma
hreina og hugljúfa minningu
hennar.
Matthea K. Guðmundsdóttir.
Enda þótt dauðinn sé sá atburð-
ur, sem hver og einn á vísastan, þá
kemur hann okkur oft að óvörum
og heggur þar sem síst var að
vænta.
Þeir sem hugsa í hagfræðilegri
rökvísi, sjá lítið vit í að skilja
móður á besta aldri frá fríðum
barnahópi á viðkvæmum aldri. En
sá „slyngi sláttumaður" hefur
aðrar forsendur fyrir sínum verk-
um en.vi^fáum skilið, og hann fer
ekki í manngreinarálit.
Helga Finnsdóttir mágkona mín
elskuleg er nú horfin yfir móðuna
miklu. Athafnasömum starfsdegi
er lokið fyrr en ætlað var. Hver
dagur í lífi hennar var henni
gefinn til starfs og athafna, — sú
hugsun að drepa tímann var henni
óþekkt með öllu.
Helga var fædd að Eskiholti í
Borgarfirði 17. des. 1930 og voru
foreldrar hennar hjónin Finnur
Sveinsson bóndi þar og Jóhanna
María Kristjánsdóttir, sem lést
fyrir 2 árum. Hefur hagleiks og
listfengis þeirra Eskiholtsbræðra
verið víða getið, og úrættuðust
þeir eiginleikar ekki í Helgu, því
að segja má að allt léki í höndum
hennar. Eina skólamenntun henn-
ar að barnaskóla loknum var
Húsmæðraskólinn að Varmalandi,
en þar var hún veturinn 1947—48.
Var skólinn þá undir stjórn
þeirrar merku konu Vigdísar
Jónsdóttur frá Deildartungu. Þar
vakti Helga athygli fyrir afköst,
hugkvæmni og áhuga á hannyrð-
um hvers konar. Of hún meðal
annars dregla, sem lengi prýddu
ganga skólans.
Nokkrum árum síðar réðst hún
til Ingibjargar Guðjónsdóttur sem
rak húllsaumastofu að Grundar-
stíg 4 í Reykjavík, og unnu þær
saman uns Ingibjörg fluttist af
landi brott, og Helga kaypti
saumastofuna árið 1955.
Hinn 1. október 1957 giftist hún
Jóni Má Þorvaldssyni prentara, og
bjuggu þau fyrst á Grundarstígn-
um, en byggðu svo hús að Sval-
barði 3 í Hafnarfirði og fluttust
þangað vorið 1961.
í sautján ár auðnaðist Helgu að
lifa og starfa að Svalbarði 3.
Heimilið mótaðist fljótt af hand-
bragði hennar og smekkvísi. Þarna
rak hún saumastofu og verslun við
hliðina á eldhúsinu, svo að tóm-
stundir voru ekki margar. En í
samkvæmum og á gleðistundum
var Helga hrókur alls fagnaðar, og
í húsi þeirra hjóna var risna og
höfðingsskapur náttúrulögmál.
Þegar húsið að Svalbarði 3 og
garðurinn umhverfis það var
fullmótað, var tekist á við nýtt
verkefni. Fyrir fjórum árum réðist
fjölskyldan í að byggja sumar-
bústað að Miðdal í Laugardal. Þar
voru kraftarnir sameinaðir í einu
verki, og þar varð annar sælureit-
ur fjölskyldunnar.
Börnin urðu fimm. Finn Loga
Jóhannesson átti Helga áður en
hún giftist, og er hann nú 22 ára
trésmíðanemi. En börn þeirra
hjóna eru Þorvaldur Ingi 20 ára
stúdent, Helgi Már 16 ára,
Jóhanna Marín 13 ára og Ingibjörg
Agnes 3 ára. Allur þessi hópur
ásamt öldruðum föður, 6 systkin-
um, tengdafólki og öðrum vinum
er nú harmi sleginn, þegar hún er
svo skyndilega burt kölluð í blóma
lífsins.
En minningin um Helgu er björt
og fögur. Hún var há og grönn,
svipurinn einbeittur, hún var
ákveðin í svörum og ódeig að segja
skoðun sína. Það sópaði hvarvetna
að henni, og í návist hennar gengu
hlutirnir fyrir sig. Það er því stórt
skarðið, sem hún skilur eftir, og er
þó missir barnanna og eigin-
mannsins sárastur.
Ástin og dauðinn eru fyrir-
ferðarmestu yrkisefni skáldanna.
Hvort tveggja er okkur mönnum
torráðið og dulúðugt. Skáldið
Kahlil Gibran segir um dauðann í
ljóði sínu, Spámanninum:
„Óttinn við dauðann er aðeins
ótti smaladrengsins við konung
sem vill slá hann til riddara.
Er smalinn ekki glaður í hjarta
sínu þrátt fyrir ótta sinn við að
bera merki konungsins?
Og finnur hann þó ekki mest til
óttans?
Því hvað er það að deyja annað
en að standa nakinn í blænum og
hverfa inn í sólskinið?"
Ég bið guð að blessa þig, bróðir
minn, og börnin þín, á þessari
sorgarstundu, og ég bið Helgu
vinkonu minni allrar blessunar í
nýju starfi.
Þorvaldur Þorvaldsson.
Afmœlis- og
minningargreinar
AF GEFNU tilefni skal það enn ítrekað, að
minningargreinar, sem birtast skulu í Mbl., og
greinarhöfundar óska að birtist í blaðinu útfarardag,
verða að berast með nægum fyrirvara og eigi síðar en
árdegis tveim dögum fyrir birtingardag.