Morgunblaðið - 25.08.1978, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. ÁGÚST 1978
Lúðvik Jósepsson:
Ekki hægt að halda áf ram þref i
um allt málasvið st jórnmálanna
Segist hafa náð samkomulagi flokkanna um það sem nú skipti máli
„ÞAÐ er búið að rétta skútuna af, Það er búið að sigla henni í gegn um skerjagarðinn og Því ætti Það ekki að veröa ofverk Þess sem ð aö verða
skipstjóri að sjá til Þess að skútan veröi eðlilega bundin,“ sagði Lúðvík Jósepsson formaður Alpýðubandalagsíns i fundi meö blaðamönnum í g»r
eftir að hann hafði gengið á fund forseta íslands, flutt honum greinargerð um stjórnarmyndunarviðrssðurnar og skilað af sér stjórnarmyndunarumboöinu.
„Ég vil taka Þaö skýrt fram að ég lít ekki Þannig á málið að viðræöur Þessara Þriggja flokka séu komnar í strand," sagði Lúövík. „Mín skoðun
er sú að Það sé stutt í Það að mynduð verði vinstri stjórn Þessara Þriggja flokka og ég trúi Því að Það líði ekki margir dagar Þar til slík stjórn
veröur mynduð og á Þeim grundvelli sem lagður hefur verið í Þessum viðræðum."
Lúðvík tók fram að hann hefði í stjórnarmyndunarviöræðunum stefnt aö Því fð ríkisstjórnin leysti Þann vanda sem við blasir í efnahagsmálunum
og launadeiluhnútinn. „Þetta eru höfuöverkefnin og Þeirra vegna sagði ég að Þaö mætti svo fara, að ýmsir aðrir málaflokkar kæmu ekki að neinu
leyti eöa Þá að litlu inn í stjórnarsáttmálann. Ég tel að allir flokkarnir hafi samÞykkt Þetta sem meginstéfnu og unnið samkvæmt Því.“
Lúðvík kvaðst ekki sjá neina ástæöu til Þess að utanríkismál Þyrftu að verða slíkri stjórn að falli. Á Því sviði hefði verið lagður sá grundvöllur
að „menn yrðu að una Því að búa við Þaö ástand sem við höfum búið við og Þá líka ágreining flokkanna í Þessu máii“. „Það var aldrei um Það
að ræða að Þessi ríkisstjórn jafnaði
Hér fer á eftir greinargerð sú um
stjórnarmyndun sem Lúðvík
Jósepsson afhenti forseta íslands í
gær.
Greinargerð um stjórn-
armyndunarviðræöur.
24. ág. 1978
Til forseta íslands.
Þegar ég tók við umboði forseta til
stjórnarmyndunar, lýsti ég því strax
yfir, að ég myndi gera tilraun til
stjórnarmyndunar flokkanna þriggja,
Alþýöubandalags, Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks.
Ég tók þá skýrt fram, að ég myndi
leggja áherslu á, aö mynduð yröi
ríkisstjórn, sem fyrst og fremst
ætlaöi sér það verkefni aö leysa
fyrirliggjandi vanda í efnahags- og
kjaramálum. Reynt yrði því að ná
samkomulagi um takmörkuö verkefni
og af því leiddi, aö ýmsir aörir
málaflokkar yröu þá utan stjórnar-
sáttmála um sinn, eöa samiö um þá
aö litlu leyti.
Hér var fyrst og fremst um þaö að
ræöa að koma á starfhæfri ríkisstjórn
sem kæmi í veg fyrir þann voða, sem
viö blasti í atvinnumálum, ef allur
fiskiönaöur og þá um leið öll útgerö
landsmanna stöövaöist 1. september
n.k. Þá þyrfti einnig að leysa
kaupdeiluhnútinn og koma á viðun-
andi sáttum á vinnumarkaöi.
Það var aö þessum verkefnum,
sem, ég beindi samningaviöræðum
flokkanna og um þaö var samkomu-
lag allra aöila.
Þegar fyrir lá samkomulag flokk-
anna um grundvallaratriði þessara
mála og Ijóst var aö all-góð sam-
staöa var einnig um ýmsa aðra
málaflokka, taldi ég eölilegt og
ágreininginn varðandi stefnur flokk
nauösynlegt aö fyrir lægi hver ætti að
hafa á hendi stjórnarforystu væntan-
legrar ríkisstjórnar, svo hann gæti
stýrt samningageröinni síöasta
spölinn og gert þá þýöingarmiklu
samninga viö launþegahreyfinguna,
sem vel höföu veriö undirbúnir.
í viöræöum flokkanna þriggja haföi
samkomulag náöst í megin-atriðum
um eftirfarandi m.a.:
1. Um nauösynlegar aögeröir í
efnahagsmálum til áramóta og í
ýmsum greinum til lengri tíma. Þar er
um aö ræöa 15% gengislækkun, 12%
niöurfærslu á verðlagi, lækkun vaxta-
kostnaöar og annars reksturs-
kostnaöar útflutningsatvinnuvega,
sem nemi 10% í kaupgjaldi og
hækkun fiskverös til samræmis
vegna kaups sjómanna.
I þessum aögeröum felst, að
vísitöluhækkun um 8%, sem hefði átt
aö ganga út í verölag og kaupgjald
1. sept., yröi greidd niöur að fullu, og
ennfremur aö aðrar hækkanir vísitölu
til áramóta yröu minni en ella.
Lækkun verölags yröi m.a. í því
formi aö 20% söluskattur yröi felldur
niður af allri matvöru. Sú niöurfærsla
verðlags, sem gert er ráð fyrir kostar
skiljanlega mikla fjármuni. Sam-
komulag er um þá fjármuna-tilfærslu.
2. Samkomulag er um svo tii
algjöra verðstöðvun til áramóta og
stórlega hert verölagseftirlit.
3. Samkomulag er um sérstaka
fjárfestingarstjórn, um fækkun
banka, ' endurskoðun ríkiskerfisins
o.fl., o.fl.
4. Samkomulag er um aö leysa
þann fjárhagsvanda sem fyrir liggur
í landbúnaöi.
Auk þessa er svo rétt að leggja
áherzlu á, að góður grundvöllur hefir
veriö lagöur aö samkomulagi viö
na í utanríkismálum," sagði Lúövík.
stærstu samtök launafólks um skip-
an launamála fram til 1. desember
1979 og þar með um vinnufriö á
þessu og næsta ári. Rétt er þó aö
taka fram aö frá þessu samkomulagi
hefir ekki verið gengiö aö fullu.
Auk þessara grundvallar-atriöa um
þau málefni sem mestar deilur hafa
veriö um, hafa miklar umræöur átt
sér staö milli flokkanna, bæöi nú og
eins í fyrri tilraun þeirra til stjórnar-
myndunar, um marga aðra mála-
flokka og einnig um efnahagsmála-
stefnuna á næsta ári.
Þannig hafa flokkarnir m.a. rætt
um:
húsnæöismál og þar meö um
húsaleigulög eöa vernd og réttindi
leigjenda, ýmisskonar félagsmálefni,
lífeyrissjóöi og verðtryggingu þeirra,
vinnuverndarmál, byggöamál, sam-
göngumál, breytingar á skattalögum,
stefnuna í landbúnaðar-sjávar- og
iðnaðarmálum, breytingar á stjórn-
kerfinu, stjórnarskrármál, og
kosningalög, utanríkismál o.fl. o.fl.
Allgóö samstaöa hefir komið fram
um flesta þessa málaflokka, þó aö
Ijóst sé aó ágreiningur er um önnur.
Þegar ég og aörir forystumenn
flokkanna hafa opinberlega sagt, aö
þeir teldu aö nú væru sterkar líkur á
því aö samkomulag flokkanna takist
um stjórnarmyndun, þá var slíkt aö
sjálfsögöu ekki bundiö því einu aö
samkomulag væri um brýnustu
aögeröir til áramóta, heldur á því að
samstaöa virtist um grundvall-
ar-stefnuna á næsta ári og um þá
málaflokka sem nauösyniegt var taliö
að kæmu inn í stjórnarsáttmála.
Þegar stjórnarmyndunarviöræöur
flokkanna voru komnar á þetta stig,
taldi ég óhjákvæmilegt að ákvörðun
yröi tekin um hver ætti að hafa á
hendi stjórnarforystu væntanlegrar
stjórnar, og aö hann gengi síöan
endanlega frá stjórnarsáttmálanum,
leggði síöustu hönd á samkomulag
flokkanna og geröi hiö þýðingarmikla
samkomulag viö launþegahreyfing-
una. Mér var Ijóst aö væntanlegur
forsætisráöherra yrði að vera ábyrg-
ur fyrir gerö og framkvæmd slíks
samkomulags.
Viö þessar aöstæöur taldi ég rétt
að fá fyrst úr því skorið hvort hinir
flokkarnir gætu fallist á stjórnarfor-
ystu míns flokks, sem haföi á hendi
forystu í viðræðunum. Ég tók þó
skýrt fram aö af hálfu míns flokks
væri þaö ekki sett sem skilyrði aö
hann hefði forsætisráöherrastarfiö.
Svör við þessu fékk ég frá
formanni Framsóknarflokksins um
aö hans flokkur gæti samþykkt
stjórnarforystu Alþýöubandalagsins.
Formaður Alþýöuflokksins sagöi
hinsvegar aö mikil andstaða væri
gegn því í þingflokki Alþýöuflokksins,
en aö endanlegt svar um málið gæti
flokksstjórn Alþýöuflokksins ein gef-
ið.
Fundur flokksstjórnarinnar um
málið var í gær. Samþykkt hennar
var aö lýsa því yfir, að hún teldi ekki
tímabært að ræða um stjórnarforystu
fyrr en málefnasamningur flokkanna
lægi fyrir og að málefnasamningurinn
þyrfti „að ná yfir öll sviö þjóðmála”.
Hér er að mínu mati um aö ræöa
kröfu um gjörbreytt vinnubrögð til
stjórnarmyndunarviöræöna flokk-
anna og í rauninni er málinu drepiö
á dreif.
Öllum má Ijóst vera, að eins og nú
standa sakir í atvinnumálum og
efnahagsmálum almennt, er ekki
lengur tími til málalenginga og deilna
um stjórnmálin á víðum grundvelli.
Lúðvík Jósepsson
Allsherjar stöövun atvinnulífsins er
að skella á. Nær allir launasamningar
eru uppsagöir og lausir og þrálát
deila er um framkvæmd launasamn-
inganna sem gerðir voru á sl. ári.
Við þessar aðstæður er spurningin
sú hvort flokkarnir séu reiöubúnir til
myndunar ríkisstjórnar um afmarkaö
verksvið.
Ég tel að ég hafi náö samkomulagi
flokkanna um þau deiluefni sem þar
voru einkum í vegi.
Ég vil hinsvegar ekki taka á mig
ábyrgö af því að áfram veröi haldiö
þrefi um allt málasviö stjórnmálanna
og nauðsynlegar aögeröir í efnahags-
málum dregnar af þeim ástæöum.
Ég legg áherzlu á þaö, aö ég og
minn flokkur höfum ekki krafist
forsætisráöherrastarfsins okkur til
handa, heidur viljum við fá samstööu
um hver eigi að skipa starfið og
teljum að hann eigi nú að taka viö,
því sem næst fullgeröu verki.
Þessu neitar Alþýöuflokkurinn og
af þeim ástæöum afhendi ég forseta
stjórnarmyndunarumboð mitt í sam-
ræmi við þaö sem ég hafði ítrekaö
sagt samninganefndarmönnum
Alþýöuflokksins.

y.
flsuj'yV.
0
Loksins frönsk vörn
Byrjanataflmennska Viktors
Korchnois í einvígi hans við
Anatoly Karpov um heimsmeist-
aratitilinn í skák tók miklum
stakkaskiptum í gær. Fram að
Þessu hafði Korchnoi ávallt svar-
að kóngspeðsbyrjun Karpovs
meö opna afbrigðinu í spænskum
leik, en í 16. skákinni breytti hann
til og valdi franska vörn, flestum
áhangendum sínum til mikillar
ánægju. í einvíginu við Karpov
1974 var franska vörnin aðalvopn
Korchnois með svörtu, og hann
tapaði ekki einni einustu skák
Þegar hann beitti henni. Fyrst í
einvíginu virtist opna afbrigðið
setja Karpov út af laginu, en síðar
varð taflmennska hans gegn Því
markvissari. Hann vann fyrst
áttundu skákina og síðan
fjórtándu skákina. Þá hefur
Korchnoi loks séð ástæðu til
Þess að söðla um.
Karpov valdi mjög rólega leið og
fljótlega skiptist upp mikið af
liöinu. Heimsmeistarinn vírlist þó
lengst af hafa örlítiö betri vígstöðu,
en smám saman jafnaði Korchnoi
taflið.
Þegar skákin fór síöan í biö
virtist jafntefli langlíklegustu úrslit-
in, þó aö áskorandinn stæði þá
reyndar síst lakar. Filippínski
stórmeistarinn Eugenio Torre, sem .
staddur er í Baguio, sagöi aö
staðan væri tvísýn, en samt allar
horfur á jafntefli.
Skákin í gær var fremur leiði-
gjörn fyrir áhorfendur. Jafnvel
Reymond Keene, aöstoðarmaður
Korchnois, gladdist ekki yfir því að
áskorandinn heföi jafnaö taflið,
heldur kvaö hann skákina hund-
leiöinlega. Þegar skákin fór í biö
sagði Keene hins vegar aö staðan
væri jafnteflisleg, en ef einhver
heföi sigurmöguleika þá væri þaö
áskorandinn.
Þó aö skákin sjálf væri dauf
geisaöi hins vegar mjög fjörugt
stríö á áhorfendabekkjunum. Dr.
Vladimir Zuckar, sovézki dularsál-
fræðingurinn, sem liösmenn
áskorandans segja aö sé aö reyna
aö dáleiöa Korchnoi, sat í fjóröu
röö í gær og staröi einbeittur á
Korchnoi. Petra Leeuwerick,
einkaritari Korchnois settist þá
beint fyrir aftan sálfræöinginn í því
skyni aö trufla einbeitingu hans.
Annar ónafngreindur útlendingur
settist fyrir framan dr. Zuckar og
skiptist á illilegum augnagotum viö
hann, en ekki kom til frekari
árekstra aö sinni.
Hvítt: Anatoly Karpov
Svart: Viktor Korchnoi
Frönsk vörn
1. e4 — e€l,
(Loksins beitir áskorandinn sínu
gamla og trausta vopni, frönsku
vörninni. Vopn úr ryöfríu stáli!)
2. d4 — d5, 3. Rd2 —
(Tarrasch afbrigöiö sem notiö
hefur mikilla vinsælda aö undan-
förnu, aöallega fyrir atbeina
Karpovs.)
c5, 4. exd5 — exd5, 5. Bb5+ —
(Þessi leikur kom flestum mjög
á óvart. í einvíginu viö Korchnoi
1974 og jafnan áöur hefur Karpov
leikiö 5. Rgf3 í þessari stööu).
Bd7, 6. De2+ — De7,
(Korchnoi býður óhræddur upp
á endatafl. Hann hefur reyndar
áöur oftast leikiö hinum algengari
leik, 6. ... Be7, en í þessari skák
vill hann greinilega hafa vaöiö fyrir
neöan sig).
7. Bxd7+ — Rxd7,8. dxc5 — Rxc5,
9. Rb3 — Dxe2+, 10. Rxe2 — Rxb3,
11. axb3
(Skákfræðin hefur jafnan talið
þetta afbrigði óhagstætt svörtum
vegna staka peðsins á d5. Korchn-
oi er hins vegar flestum fremri í
endatalfi og hann treystir greini-
lega á þaö.)
Bc5, 12. Bd2
(Þessi hægfara leikur veldur
svörtum engum erfiðleikum. Betra
var vafalaust 12. Rc3. Framhaldiö
í skák þeirra Ivkovs og Horts í Wijk
aan Zee 1970 varð 12. ...
0—0—0?, 13. Ha5! og hvítur
vinnur peö. Betra er 12. ... Rf6,
en eftir 13. Ra4! stendur hvítur
betur)
Re7, 13. Rf4 — 0—0, 14. 0—0 —
Hfd8, 15. Rd3 — Bb6, 16. c3 — f6,
17. Hfd1 — Kf7,
(Svartur má nú teljast hafa
jafnaö tafliö. Aö vísu hefur hann
stakt peö á d5, en kóngur hans á
sér greiöa leið út á miöboröiö og
menn hans eru vel í sveit settir til
sóknar og varnar)
18. Kf1 — Rf5, 19. Be1 — Re7, 20.
Rb4 — Hd7, 21. Hd3 — Had8, 22.
Had1 — Ke6, 23. Bd2 —
Rc6l, 24. Rxc6
(Næstum þvingað. Eftir 24. Rc2
— d4!?, 25. c4 — Re5 gæti farið
aö hrikta í stoðum hvítu stööunn-
ar. Eftir þessi uppskipti hefur
svartur leyst öll vandamál sín og
skákin ætti raunverulega aö sigla
hraðbyri í jafnteflishöfn. Eins og
komiö hefur fram í fréttum er þaö
þó töluverð fyrirhöfn aö bjóöa
jafntefli, þar eð keppendur ræöast
ekki viö og hefur því veriö venjan
aö tefla dauöar stööur áfram þar
til bókstaflega ekkert hefur veriö
eftir.)
bxc6, 25. b4 — Kf7, 26. Be3 —
Bxe3, 27. Hxe3 — Hb8, 28. He2 —
Hb5, 29. Ha1 — Hdb7
Skák
Margeir Pétursson
skrifar um sextándu
einvígisskákina
(Svartur undirbýr greinilega
framrásina 29. ... c6—c5, en sú
hugmynd er þó vart raunhæf, enda
fellur Korchnoi fljótlega frá henni)
30. Hd2 — Ke6, 31. Ha6
(Karpov teflir greinilega áfram til
vinnings. Annars heföi hann leikiö
31. He2+)
H5b6, 32. Ha2 — Kd6, 33. Ke2 —
He7+, 34. Kd3 — a6, 35. Hd1 —
Kc7, 36. Haa1 — Kd8, 37. 13 —
He5, 38. Kd4 — Kc7, 39. He1 —
Kd6, 40. f4 — Hxe1, 41. Hxe1 —
a5l, 42. bxa5
Hér fór skákin í bið. Líklegt
framhald er 42. . . . Hxb2, 43. Ha1
— c5+, 44. Kd3 — Hb7 og staöan
er enn tvísýn, þó að sennilega sé
hvítur í meiri taphættu, þar eö
frípeðiö gæti reynst meiri veikleiki
en styrkleiki.