Morgunblaðið - 20.09.1978, Page 1
32 SÍÐUR
213. tbl. 65. árg.
MIÐVIKUDAGUR 20. SEPTEMBER 1978
Prentsmiðja Morgunblaðsins.
För Vance
byrjar illa
— en fögnudur ríkir í ísrael
og ánægja í Egyptalandi
Fögnuður ríkir í ísrael vesna þess árangurs sem varð í Camp David. Áður en Begin íorsætisráðherra hélt
til fundarins höfðu landar hans óspart örvað hann til að sýna sveigjanleika og ná samkomuIaKÍ er tryggt
gœti frið ísrael til handa — og þó ekki síður öryggi landsins. Fólk dansaði á götum úti í Tel Aviv og víðar
í landinu þegar fregnir bárust af niðurstöðum.
Jórdanir og Saudi Arabar
telja drögin „óaðgengileg”
Washington. Jerúsalem. kairó. 19. sept.
AI*. Reuter.
í DAG lagði Vance utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna af stað til
Saudi-Arabíu. Jórdaníu og Sýr-
lands. en á miklu veltur um
endanlegt samkomulag að fyrr-
nefndu þjóðirnar bregðist vel við.
Strax í upphafi virðast blikur á
lofti eins og fram kemur í annarri
frétt á síðunni. í Sýrlandi hefur
samkomulaginu verið illa tekið og f
sendiráði þess í Bandaríkjunum var
tilkynnt að þótt Vance myndi biðla
til Sýrlandsforseta um stuðning
yrði þar á engin breyting. Er
samkomulagið í Camp David kallað
öllum ilium nöfnum og sérstaklcga
fordæmt að ekki væri tekið tillit til
réttinda Palcstínumanna.
I Israel er mikill fögnuður, þótt
kurr hafi gert vart við sig í stöku
hóp. Múgur og margmenni safnaðist
saman á aðaltorginu í Tel Aviv í
gærkvöldi, stigu menn þar dans,
sungu og hlýddu á sjónvarpsviðtal
við Begin frá Washington. Þar sagði
hann m.a. að leiðin sem. hefði verið
farin hefði verið sú eina. Hann
sagðist mundu íhuga gaumgæfilega
hvorl hann ætti að taka þátt í
umræðum á þingi á næstunni, þar
sem ljóst væri að kröfur Egypta um
brottflutning hersveita Israela frá
Sinai verða ofarlega á baugi. Begin
sagðist álíta skynsamlegra að láta
þingmenn afskiptalausa í umræðun-
um frekar en að beita þrýstingi eða
þvingunum. Traustar heimildir í
Israel telja, að vandaverk bíði Begins
við heimkomuna, er hann fer að
vinna þingmenn í flokki sínum á
band sitt og ekki ijóst hvernig því
reiði af. Komi í ljós að hann geti ekki
unnið stuðning við samkomulagið
innan flokks síns muni hann neyðast
til að segja af sér og haft er fyrir
satt að tveir af átján ráðherrum
hans séu staðráðnir í að segja af sér
muni samkomulagið verða samþykkt
innan flokksins og á þingi.
I fréttum frá Kairó segir að þar
virðist ánægja með samkomulagið
og mönnum sé og áfram um að fá
alheim til að trúa því að einhugur
ríki með' gerðir Sadats.
í dag sátu egypzkir ráðherrar á
tveggja stunda löngum fundi, þar
sem hermálaráðherra landsins út-
skýrði í smáatriðum áætlanir í
samkomulaginu um brottflutning
herafla ísraelsmanna frá Sinai.
Kiyadh. Amman. Londun. Kairó. 19. sept.
AP. — Reutcr.
NEIKVÆÐ viðbrögð forsvars-
manna Jórdaníu og Saudi-
Arabíu hafa valdið vonhrigðum
og í fréttaskeytum segir að nú sé
enn meira en áður undir því
komið að sendiför Vance utan-
rikisráðherra Bandaríkjanna til
ýmissa Arahalanda til að afla
fylgis þeim samkomulagsdrög-
um sem gerð voru í Camp David
beri árangur. í yfirlýsingu
stjórnar Saudi-Arahíu var drög-
unum hafnað og sagt þau séu
óaðgengileg og óhugsandi til að
tryggja varanlegan frið. í sam-
þykkt Jórdaníustjórnar er og
samkomulagið gagnrýnt og sagt
það veiki málstað Araha og
Jórdanir muni ekki líta svo á að
þcir séu á nokkurn hátt. laga-
lega ellegar siðferðilega. bundn-
ir af þessari gjörð. enda hafi
Jórdanir hvergi komið nærri við
samningu draga þessara.
Beðið var nteð ntikilli óþreyju
viðbragða forystunianna þessara
tveggja Arabaþjóða og álitið að
það gæti skipt sköpum fyrir
frantvindu rnála hverníg þau
tækju hugmyndunum. Stjórn
Saudi-Arábíu kom saman til
skyndifundar í dag og til marks
urn það hversu ráðamenn töldu
ntálið mikilsháttar var á það bent
að Khaled konungur landsins var i
forsæti, en venjulega er það Fahd
krónprins sem fundurn stjórnar-
innar stýrir.
I yfirlýsingu Saudi-Arabiu segir
að hugntyndin sé óaðgengileg
vegna þess að þar konii ekki
afdráttarlaust frarn að ísraelar
hafi í hyggju að hverfa á braut af
Ollunt herteknum svæðum, þar á
rneðal Jerúsalem. Þá segir enn-
frentur að í Canip David hafi ntenn
látið gersantlega undir höfuð
leggjast að huga að sjálfsákvörð-
unarrétti Palestínumanna um að
konta á stofn ríki í þeirra eigin
landi. Ennfremur sé hvergi vikið
að PLO-samtökunum sent Arabar
hafi viðurkennt sent hinn eina
rétta aðila er gæti talizt fulltrúi
Palestínumanna á málþingum. í
yfirlýsingunni segir að
Saudi-Arabía ntyndi ekki leggjast
gegn viðleitni Egypta til að fá
aftur fyrri landsvæði sín og niuni
ekki hlutast til urn slíkt svo fremi
það brjóti ekki í bága við hags-
muni Arabá almennt.
Sjá hls. 1Ó „Arafat hótar
öllu illu".
Columbíumad-
ur forseti Alls-
herjarþingsins
S.þ.. 19. sept. AP. Reutor.
INDALECIO Llievano Aquirre.
utanríkisráðherra Kólumbíu. var
kjiirinn forseti 33. Allsherjar
þings Sameinuðu þjóðanna. sem
var sett í kvöld. Meðal þeirra
mála sem talið er víst að einna
hæst heri á þessu þingi er
þróunin í Miðausturlöndum. mál-
efni Namibíu og ástandið í
Rhódesíu.
Setningarathöfnin í dag stóð
skamma stund og forsetakjör hafði
verið ákveðið fyrirfram. Þá var
einnig samþykkt aðild Salomons-
eyja að S.þ. og eru þá ríki S.þ. orðin
150.
Meðal þeirra sem flytja ræður á
næstunni eru Gromyko utanríkis-
ráöherra Sovétríkjanna og Vance
frá Bandaríkjunum. Fréttir hafa
borizt um að Idi Amin hafi einnig í
hyggju að koma til Allsherjarþings-
ins.
Hættir
V orster?
Pretoriu. 19. sept. AP.
JOHN Vorster forsætisráðherra
mun halda hlaöamannafund síö-
degis á miðvikudag og greinir
þar frá því hvort hann hafi
tekið þá ákvörðun að segja af sér
embætti. Þrálátar fregnir hafa
verið á kreiki um það upp á
síðkastið. Hugsanlegt er að hann
taki við íorsetastarfi.
Á Svalbaróa 30. ágúst:
Norðmenn mönnuðu byssur
og Sovétmenn hörfuðu
Samkvæmt áreiðanlegum
heimildum sem Mbl. hefur aflað
sér er Ijóst, að vopnaðar sovésk-
ar landgöngusveitir gerðu sig
líklegar til landgöngu ó Sval-
barða hinn 30. ágúst sl. Þegar
eltingarleikurinn um týndu sov-
ésku TU-126 njósnaflugvélina
stóð sem hæst. Áhöfn norsks
gæzluskips, sem var á pessum
slóðum, mundaði pá byssur
skípsins, og var paö merki til
Sovétmanna um að skotið yrði á
landgöngusveitír peirra. Sovét-
menn drógu sig pá í hlé. Sam-
kvæmt alpjóðasamningum hafa
Norðmenn yfirráð yfir Svalbarða.
Það var 28. ágúst að sprenging
raskaði ró Norðmanna sem starfa
við útvarpsstöð og vita á eynni
Hopen, syðstu eyju Svalbarða.
Sprengingin kom einnig fram á
radarstöðvum NATO í Noregi og á
íslandi oð brezkar Nimrod-eftirlits-
flugvélar yfir Norðursjónum urðu
hennar einnig varar. Radarstöðv-
arnar tilkynntu að sovésk
AWACS-radarflugvél af gerðinni
TU-126 hefði horfið af radar-
skermum stöðvanna í sömu mund
og sprengingin varð.
Hófst nú mikið kapphlaup um að
finna brakið úr njósnaflugvélinni
sem Rússar tóku í notkun 1970 og
sérfræðingar NATO þekktu lítið til.
Leituðu Norðmenn, Bretar og
Bandaríkjamenn ásamt Rússum.
Rússar voru ákveðnir í að verða
ekki fyrir öðru eins áfalli og þegar
Vesturveldin komust yfir Mig-25
Foxbat orrustuflugvél þeirra þegar
sovéskur flugmaður strauk á henni
til Japans árið 1976.
Sovésk beitiskip og önnur
stríðsskip héldu þegar frá Murm-
ansk hlaðin sérstökurrv sveitum
hermanna, víkingasveitum, og
voru landgöngutæki meðferðis.
Um leið héldu einnig njósna- og
flutningafiugvélar til Svalbaröa og
víkingasveitir þjálfaöar í fallhlífa-
hernaði voru einnig innanborðs í
þeim. Þá var sovéskum kafbátum í
Norðurhöfum stefnt að Svalbarða.
Loks vernduðu 12 orrustuþotur
skipalestina og 15 stórar þyrlur
flugu lágflug yfir öllu Barentshafi í
leit að braki og fólki úr TU-126
flugvélinni.
í stað þess að draga hlutina
saman sjálfir tilkynntu vitaverðirnir
stjórnstöð NATO fund sinn í
dulmálsskeyti. Fyrst á vettvang
varð norskt strandgæzluskip. En
tveimur klukkustundum seinna
kom sovéskt beitiskip á staðinn í
fylgd þriggja sovéskra njósnaskipa
sem líta út fyrir að vera togarar.
Sovésku skipin léttu öll akkerum
undan Hopen og vel vopnaðar
víkingasveitir birtust á þyrludekki
beitiskipsins og .undirbjuggu
strandhögg að því er bezt varö
séð.
Norðmenn brugöust hins vegar
hart við þessari ögrun Rússa.
Áhöfn strandgæzluskipsins svipti
skýlum af fallbyssum skipsins til
merkis um að hún myndi hefja
skothríð á Rússana ef þeir reyndu
landgöngu. Bragð Norðmannanna
hræddi rússneska björninn. Hann
hífði upp bólfestar og hélt á brott.
NATO vann því kapphlaupið um
brak TU-126 njósnavélarinnar.
Eftirleikurinn og viðbrögð Rússa
eru kunn af fréttum.