Morgunblaðið - 30.09.1978, Blaðsíða 12

44
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. OKTÓBER 1978
þaö, að kaffikönnurnar eru teknar
af löngu yfirgefnum borðum og
snarað yfir á önnur borð til að.
hella í bolla hjá nýkomnu fólki.
Ottó, sem komið hefur hér aður
sagði miklu betri hótel til í
borginni. Þetta allt hefði betur
mátt vera ósagt ef við í hópnum
hefðum vitað að hverju við geng-
um og þjónustan svo og hótel
hefðu verið í samræmi við það sem
ferðin kostaði — en hún reyndist
heilum 300 mörkum dýrari á mann
en 5 daga menningarferðir
Finnsov. Fararstjóri og leiðsögu-
maður vissu fátt um listir og
arkitektúr ef menn spurðu. Máski
er það afleitast, að þær upplýsing-
ar er maður fær, kunna að vera
hentisemiupplýsingar er stangast
á við staðreyndir. Já, Rússland er
ennþá frumstætt og lokað ríki,
skrifffinnskan, plágan frá dögum
keisaranna hefur aukist til muna.
— Sú dauðaleit sem gerð er á
túristum við landamærin, sem eru
á sauðmeinlausu menningarferða-
lagi er ekki í samræmi við nein
mannréttindi.
— Ég vík nú að Ere-
mitage-safninu og heimsókninni á
það svo og nokkra aðra staði. —
Það var gífurlegur mannfjöldi á
safninu er okkur bar að, og lyktin í
fordyrinu var eins konar samband
af rammri svita- og sótthreinsi-
efnalykt. Maður bjóst við öðru
komandi andaktugur inn í hið
heimsfræga listasafn. Enga upp-
lýsingapésa var að fá keypta við
innganginn — ekki einu sinni
bréfspjöld og reyndist ei heldur
hægt í bókabúðum fyrir útlend-
inga — einungis erlendar skraut-
útgáfur um safnið — fokdýrar.
Bréfspjöld með myndum af borg-
inni sjálfri fær maður ekki nema í
sérstökum pakkningum, 16. st. í
hverjum pakka, og vísast sömu
kortin í öllum pökkum þótt
umbúðirnar væru ólíkar — hinn
útlenzki ferðalangur fær ekkert
val, hugsað er fyrir hann í einu og
öllu!
Er inn í safnið var komið
reyndist þröngin óskapleg en það
var þó ekki það versta, heldur að
hér var allt í óskipulegum hræri-
graut — einn túristahópurinn
rakst á annan, oft voru margir í
sama salnum og skvaldrið í eyru
fólks af ólíku þjóðerni eftir því.
Hvergi mynduðust eyður, þar sem
ekki var hleypt inn í safnið í
skipulögðum hópum og af því
leiddi að ég varð margoft viðskila
við hópinn í þessu völundarhúsi.
Hlaupið var yfir marga merkilega
hluti, en svo e.t.v. staðnæmst lengi
við ýmsa ómerkilegri. Ég var sem
betur fer viðbúinn komu á þetta
safn, þekkti fjölda mynda úr
bókum svo hér nægði að gera
samanburð — þó hefði ég sannar-
lega viljað gefa mikið til að dvelja
á safninu í heila 2—3 daga í góðu
tómi með góða upplýsingapésa í
höndum. Hér er um gríðarlega
mikið safn klassískra listaverka að
ræða, — Rembrandt, Rubens,
Poussin í hrönnum. Ég náði rétt að
líta mynd Leonardos „Madonna
Litta" augum og það eftir langa
bið.
Myndlistarmenn í Helsingfors
höfðu -sagt mér, að í kjallara
safnsins væru miklir fjársjóðir
nútímalistar og skyldi ég reyna
stíft að komast þangað. A því
reyndust þó engin tök en á efstu
hæðinni birtist mér skyndilega
ótal gullfallegra mynda eftir
málara aldarinnar, sem ég hafði
ekki séð áður, svo sem Matisse,
Picasso, Bonnard og fjölmarga
fleiri. Þarna uppi reyndist loks
hægt að anda og taka iífinu með
meiri ró, því að hér var öllu minna
fólk. Bæði mun vera að margur
ferðahópurinn kemur aldrei þar
upp og svo hefur hinn almenni
gestur vísast minni áhuga á
þessari tegund lista. Ég sá ungt
par staijda hlæjandi fyrir framan
kúbíska uppstillingu eftir Picasso!
í hliðarsölum gat að líta mikið og
gott safn rússneskrar listar, mál-
verk frá fyrstu áratugum aldar-
innar, —ég kannaðist ekki við
nema fáa þótt ég sé hér allvel að
mér og nöfnin gat ég ekki lesið því
þau voru öll á rússnesku! Það
Eremitage-safnið stendur í
sjálfu sér fvrir sínu, — heimsókn í
safnið verður hverjum áhuga-
manni um myndlist ógleymanleg.
Byggingin er risastór — telur 600
herbergi og eru 300 þeirra opin
alemnningr sem stendur. En það
sem kemur ferðalangi á óvart,
einkum ef hann er kunnugur
listasöfnum í vestri, er aðbúnaður
og gæsla í þessu mikla safni.
Flestir munu eiga erfitt með að
melta það, að ekki skuli vera betri
varzia á jafn gífurlegum verðmæt-
um né fullkomnara skipulag á
rekstri safnsins. Að konur, sem
bersýnilega eru í flestum tilvikum
komnar á eftirlaunaaldur, skuli
hvarvetna látnar gæta safna í
Leningrad er ofvaxið almennum
skilningi. Annað, sem útilökað er
að nokkur áhugasamur sætti sig
við, er að ferðalanginum eru
skammtaðir þrír (3) tímar til að
fara í gegn um þessi 300 herbergi!
En raunar er allt skipulagt og
hraðsoðið niður í hinn litla ferða-
mannahóp sem við lentum í, ég og
kona mín, og enginn vissi gerla um
dagskrána. Ég held þó að allir í
hópnum séu undantekningarlaust
komnir þessa löngu leið með þá
frómu ósk, að sjá sem mest af
sögulegum minjum Leningrad-
borgar og ráða hér nokkuð tíma
sínum á hverjum stað. Þá var það
frá upphafi eindregin ósk greinar-
höfundar, að dvelja mestan hluta
tíma síns á Eremitagesafninu,
samkvæmt skeyti til ferðaskrif-
stofunnar í Helsingfors. Þjónustan
reyndist slík, að af tveim dögum
sem ég hafði til umráða var safnið
lokað annan daginn — sem jafnan
á mánudögum að sögn hérlendra!
Vel á minnst, ég hafði beðið um 4
daga í Leningrad og varð satt að
segja höggdofa er ég uppgötvaði að
50% þessa tíma færu í ferðir fram
og til baka — ég lét í ljós reiði og
vonbrigði og var látið í veðri vaka
að allt yrði gert til að fá þessu
breytt. — Alls enga leiðréttingu
fékk ég þó á málum mínum, en
eins og ég hef sannreynt eftir á, —
nóg af röngum upplýsingum.
Upprunalega vildi ég fara með
skipi, en því var breytt í bíl, og svo
þegar til kom reyndist þetta vera
lestarferð, sem hefði verið í hæsta
máta óskemmtileg ef ekki hefðu
komið til ágætir ferðafélagar.
Okkur var tjáð, að ferðir með
bílum væru lagðar niður og
skipaferðir væru einungis til
Viborg — en hvort tveggja var
þetta rangt, t.d. sér maður hér
fjölda bíla frá Finnlandi, fulla af
ferðalöngum. — Þá hef ég fengið
staðfest, að skipaferðir eru í
fullum gangi og sagður besti
valkosturinn þar sem fólk sofi og
borði í skipinu og losni við t.vrfna
þjónustu og óþægindi á hótelum.
Þá hef ég einnig fengið upplýst að
ferðaskrifstofan Finnsov.
Bulevarden 2. í Helsingfors annast
menningaferðir af öllu tagi. Fyrir
allar greinar lista-, sögu- og
fjölskylduferðir og er þá einnig
komið við í Novogorod svo og á
heimili hins mikla realista Ilja
Repin, sem nú hefur verið gert að
safni. Þessar ferðir eru farnar í
mjög þægilegum bílum og sér-
hæfðir fararstjórar fyrir hverja
ferð. Ég tek þetta hér fram af
gefnu tilefni og vegna þess að ég
veit að þó nokkrir Islendingar
leggja leið sína til Leningrad á ári
hverju og upplýsingar liggja ekki á
lausu — ekki einu sinni í Helsing-
fors ef þeim hentar svo þar!
Það er tólf manna hópur er lagði
upp frá Helsingfors, þar af tvö
börn. Við Kolbrún lentum í klefa
með rosknum hjónum frá Bæjara-
landi og manni á miðjum aldri frá
smábæ nálægt Achen, svo og
fararstjóranum með sérkennilega
nafnið Raimu Nikkunen. Hitt
fólkið hefði allt getað verið
íslenzkt samkvæmt nöfnunum en
þau hétu Alfreð, Erna og Ottó. Ég
nefni þetta fólk ekki einungis fyrir
það, hve ágætir ferðafélagar þetta
reýndust, heldur öðru fremur
vegna þess hve merkileg hjón
þetta voru, Alfreð og Erna Manns.
Þau hafa víða farið, sem þó er ekki
í frásögur færandi nú á dögum, ef
ekki kæmi til að Alfreð er blindur
— hlaut sjúkdóm á yngri árum er
nefnist „græna stjarnan" og engin
lækning mun gegn. Alfreð var þó
e.t.v. líflegasti maðurinn í hópn-
um, — ljómaði af frásagnargleði
og ræddi mikið um það sem fyrir
„augu bar“ — þ.e. hann sá með
augum konu sinnar, er var óþreyt-
andi við að lýsa umhverfinu fyrir
honum. Hin geðuga Freyja hans
virtist leysa það hlutverk frábæri-
lega vel af hendi. Alfreð var í engu
feiminn við að svara nærgönglum
spurningum — hann kvaðst m.a.
hafa mikla ánægju af að fara á
listasöfn, einkum ef hann fengi
einnig að þreifa á höggmyndunum,
en til þess þyrfti ósjaldan leyfi
forstöðumanna viðkomandi safna,
og færi hann þá hiklaust til þeirra,
og væri slíkt leyfi yfirleitt auðsótt.
Það er drjúg lífsreynsla að vera
samvistum með þessum hjónum,
reynsla sem ekki fyrnist yfir. Það
er og einstakt að sjá einbeiting-
una, er Alfreð hlustar á útskýring-
ar leiðsögukonunnar, hvernig
héy’rnin, útvörður skilningarvit-
anna er þanin til hins ýtrasta. —
Þriðji Þjóðverjinn, Ottó, hafði
verið í fangabúðum í nágrenni
Leningrad og sagði okkur sitt hvað
af þeirri dauflegu vist. í næsta
klefa var fólk frá Bandaríkjunum.
Ung hjón með tvö börn, sem
stendur búsett í Aþenu — hann er
erindreki fyrir stórfyrirtæki og
dvelur víða um heim. Sá tók
ótölulegan fjölda ljósmynda en
sannarlega engar er hafa
hernaðarlegt gildi! Þá eru ótalin
roskin hjón frá Kaliforníu, maður-
inn tengdur bisniss, en konan
myndhöggvari. Þau höfðu þegar
verið á 5 vikna ferðalagi í
Rússlandi, ferðast vítt og breitt,
m.a. til Síberíu. Konan vildi alls
ekki fara heim fyrr en hún hefði
séð Eremitage-safnið og varð það
úr, — en til þess urðu þau að taka
krók til Finnlands til að fá
endurnýjað dvalarleyfi, en slíkt
tekur í besta falli 4—7 daga. Þau
voru svo í 10 daga í Finnlandi í
hellirigningu allan tímann,
ferðuðust víða og fyrir þessa miklu
þráhyggju uppskáru þau eins og
við hin, — þrjár (3) klukkustund-
ir á Eremitage-safninu! — Þetta
er róiyndis kona, sem virðist
hugleiða margt en maðurinn er
hinn fjörugasti, skrafhreyfinn
með afbrigðum og einstakur
húmoristi. Hann virtist sér-
fræðingur í alls konar efni og veit
strax mun á ekta og óekta hiutum,
— getur sagt okkur verðgildi
ólíkustu marmarategunda og bent
okkur á fágæti sumra þeirra. Þetta
er mjög skarpskyggn maður og
oftast byggist húmor hans og
glettnislegar athugasemdir í raun
á römmustu alvöru þótt græsku-
laust gaman fylgi. Sá gaf okkur
flugmiða er gildir innanlands um
allt Finnland.
Við búum í nýbyggðu hóteli er
nefnist Hótel Moskva og á víst að
heita fyrsta flokks. Verðlagið er
það örugglega, en hótelið stendur
varla undir nafni finnst okkur,
utan að vera risastór túristagáma
sem telur 1400 herbergi.
Arkitektúrinn er afleitur, a.m.k.
innvortis, — stöðugur straumur
fólks er út og inn um eitt lítið
fordvri og ósjaldan er löng bið eftr
lyftunum, — gólf um óralanga
ganga gengur í bylgjum! Matsaln-
um sem er eftir öðru, gríðarlega
stór, er skipt í tvennt með
tilgangslausum tröppugangi, sem
gerir það að verkum að helmingur
gestanna sér ekki haus né sporð á
skemmtiatriðum er þar fara fram
á kvöldin. Hver matarlús er
Leonardo da Vinci „Madonna Litta.“ (um 1490).Þessi mynd
gegnir svipuðu hlutverki og Mona Lisa á Louvre — allir
vilia siá hana.
Madonna Benois eftir Leonardo (um 1478).
nákvæmt reiknuð ofan í ferðalang-
ana og kaffið ósjaldan gamalt og
kalt, — þá er mismunun í matar-
æði, allt eftir því í hvaða hópi
viðkomandi eru og hér greiða
menn sérstaklega fyrir alla auka-
þjónustu er þætti sjálfsögð fyrir
vestan! í stað þess að hafa
sameiginlegt hlaðborð á morgnana
og spara ómældan tíma og mann-
afla þurfa menn að þola bið og
stirfna þjónustu. Þ£ er ekki úr vegi
að geta að lokum mjaðar þess, er
fylgir matnum og nefnist víst bjór,
en gæðum hans er best lýst með
því, að vísa til þess, að jafnvel
mestu bjórþambarar láta mjöðinn
vera óhreyfðan á borðinu eftir
fyrstu kynni, fá sér heldur
ölkelduvatn! Hér upplifir maður
| Bragi Ásgeirsson skrifar frá Leningrad — Síðari grein
Eremitage - safnið