Morgunblaðið - 08.10.1978, Blaðsíða 15

15
ingar í starfi eru nátengd þrá
piltsins til að fá útrás í dansi. Eins
og títt er um unglinga í dag þá
sækir Tony Manero (Travolta) og
félagar hans einkum eitt diskótek.
Þar er Tony eftirsóttur dansfélagi
stúlknanna og er ekki annáð að sjá
en að tilþrif Tonys á dansgólfinu
séu næsta óvenjuleg, en listræn og
fjörug engu að síður.
Dag nokkurn rambar Tony inn í
dansskóla og hittir þar fyrir
stúlku sem síðar verður mótdans-
ari hans. Þau taka þátt í dans-
keppni á diskóteki og eru þar
saman komin þau danspör sem
mestar sögur fara af fyrir snilld.
Tony og vinkona hans sigra í
þessari keppni og hljóta frægð
fyrir. En Tony fannst sem brögð
hefðu verið höfð í frammi að
annað danspar verðskuldaði sigur-
inn. Lífstakmark hans var að sigra
heiminn með hæfni sinni í dansi,
en nú varð hann súr því honum
fannst hann ekki verðskulda þenn-
an heiður. Hann fær ekki skilið
hvaða brögð voru viðhöfð og mikill
leiði leitar á hann.
Eins og áður segir er viðfangs-
efni í Laugardagskvöldsfárið unga
kynslóðin í dag. Ber þar á góma
flest það sem hendir óharðnaðan
ungling í dag og þrátt fyrir að
myndin höfði fyrst og fremst til
unga fólksins getur fullorðið fólk,
einkum foreldrar, dregið lærdóm
af myndinni. Vinir Tonys eru
dæmigerðir fyrir unglingspilta í
dag. Þeirra helztu áhugamál eru
kraftmiklar og stórar bifreiðar,
kvenfólk og skemmtanalífið. Þeir
eiga líka í, útistöðum við aðrar
strákaklíkur sem þola ekki hylli
Tonys og félaga hans meðal
stúlknanna. Öfundin brýst út og
einn félaga Tonys er laminn í
klessu. Akveða Tony og félagar að
hefna ódæðisins og verða úr
tilþrifamikil slagsmál.
En rómantíkin kemur einnig við
sögu. Tony er aðlaðandi piltur,
holdlegur og kynæsandi í augum
stúlknanna sem allar vilja eiga
hann. Þar sem Tony er tiltölulega
áhyggjulaus og stefnulaus ungur
t Columbia lagði
allt undir
Hafi verið farið með tilraun-
irnar við Djöflaturn í Wyoming
sem hernaðarleyndarmál, má
segja að hið sama hafi gilt um
kvikmyndina sjálfa, „Close
Encounters of the Third Kind“,
meðan hún var enn í burðarliðn-
um. „Star Wars“, lífleg vísinda-
skáldsögumynd í anda teikni-
myndasería, var þá komin fram á
sjónarsviðið og farin að draga til
sín fleiri áhorfendur en dæmi voru
til um áður í kvikmyndasögunni.
Fjöldi annarra áþekkra mynda
voru þess vegna komnar í hrað-
suðukatla Hollywoodverksmiðj-
unnar — í von um að ná í eitthvað
af þessum sama áhorfendaskara.
Forsvarsmenn Columbia-fyrir-
tækisins vissu að þeir voru með
annað og meira í höndunum en
eftirlíkingu af „Star Wars.“ Þeir
þurftu ekki annað en líta á
reikningana til að sannfærast um
það. I fyrsta lagi var myndin
hugarfóstur Steven nokkurs Spiel-
bergs, leikstjórans sem átti allan
heiður af Ókindinni (The Jaws),
sem kostað hafði framleiðandann
gífurlegar fjárhæðir en fengið
meiri aðsókn og halað inn meiri
tekjur en nokkur önnur mynd.
Hann átti að vera gulltrygging
Columbia, og áður en forsvars-
menn fyrirtækisins vissu af voru
þeir sokknir svo djúpt í útgjalda-
pytt Spielbergs að fyrirtækið átti
orðið allt undir þessari einu mynd,
sem kostaði félagið 6 milljarða.
Það mátti ekki við því að láta stela
frá sér og þess vegna var öll þessi
leynd.
• Stórkostlegt
sjónarspil
Steven Spielberg var við gerð
þessarar myndar stór í sniðum að
vanda. Hann safnaði til sín
mörgum helztu kunnáttumönnum
á sviði hinna ýmsu þátta kvik-
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. OKTÓBER 1978
maður þá er hann ekki beint á
þeim buxunum að láta ástina ná
tökum á sér. Þó fellur hann fyrir
stúlku í myndinni og verður það
aðeins til að flækja tilverumynstr-
ið fyrir honum.
Þegar grannt er skoðað má segja
að fyrstu mínútur Laugardags-
kvöldsfársins séu eftirminnileg-
astar. Boðskapur myndarinnar
virðist koma þar fram, þ.e. draum-
sýni unga mannsins. I þessum
kafla kemur Tony arkandi niður
götu nokkra. Taktföst tónlistin er í
samræmi við hratt, taktfast og
ákveðið göngulag Tonys. Hann
virðist í draumaheimi. Hann
virðist eiga heiminn, því fátt
truflar hann þar sem hann gengur
beint af augum i mannþrönginni.
Þó verður löguleg stúlka til þess að
raska hugarflugi hans andartak.
En hann heldur áfram göngunni
eins og ekkert hafi í skorist. Hann
er borubrattur og góður með sig,
blátt áfram hálf ruddalegur í fasi
þótt hann virðist feiminn ungur
piltur í öðrum köflum myndarinn-
ar.
Laugardagskvöldfárið hefur án
efa haft mikil áhrif á unga fólkið í
Bandaríkjunum. Diskótekdellan er
þar nú allsráðandi, en var tiltölu-
lega einangrað fyrirbæri áður en
myndin var frumsýnd. Snar þáttur
í velgengni myndarinnar er tón-
listin en hana flytja Bee Gees, sem
eru góðkunnir hérlendis. Voru
plötur með tónlist myndarinnar
settar á markað áður en myndin
var frumsýnd og höfðu nokkur
lögin náð í efsta sæti vinsældalista
vestan hafs og austan nokkrum
vikum áður en frumsýningin fór
fram. Þá hefur tvöfalt albúm með
tónlistinni selzt í yfir 22 milljón-
um eintaka og er það einsdæmi.
Framleiðandi Laugardagskvölds-
fársins lét ekki staðar numið,
heldur hefur sent frá sér tvær
myndir síðan. John Travolta og
söngkonan Olivia Newton John,
fara með aðalhlutverkin í annarri,
„Grease", en Bee Gees í hinni,
„Sgt. Peppers Lonely Heart Club
Band.“
myndunum segöi aldrei: „Þetta
gæti komið fyrir mig“ en það gæti
fólkið sem kemur út af „Close
Encounters". Hynek hefur lagt
áherzlu á, að í vangaveltum manna
um þessi fyrirbæri megi ekki
einblína á fljúgandi diska, því að
þessir furðuhlutir geti allt eins
verið dulvitlegs eðlis og hið
óþekkta komi ekki utan úr geimn-
um heldur „frá samsíða veruleika"
eins og hann orðar það. Hann
segist þó ekkert geta sagt með
vissu. „Eg læt mér detta í hug að
mjög fullkomin siðmenning kunni
að þekkja eitthvert samband milli
hugar og efnis, sem við vitum ekki.
En ég vil ekki setja fram neina
kenningu því að ég veit ekki hverju
skal trúa.“
Spielberg má vel við sinn hlut
una. Þetta stórfyrirtæki hans
heppnaðist og kvikmyndin hefur
skilað framleiðslufyrirtæki sínu
tekjum langt umfram kostnað.
„Close Encounters" er aðeins
fjórða kvikmynd Spielbergs sem
aðeins er þrítugur að aldri, en
engu að síður á hann að baki jafn
sögufrægar myndir og Ókindina
og Close Encounters. Likt og vinir
hans og kollegar úr röðum yngri
leikstjóranna í Hollywood, svo sem
Georg Lucas, sem gerði Star Wars,
De Palma, Scorsese og Milius,
hefur Spielberg fullkomið vald á
öllum hinum tæknilegu þáttum
kvikmyndagerðar og kann til
hlíðar aö byggja upp dramatíska
spennu í myndum sínum, enda
báðar gerðar eftir kokkabókum
afþreyingar- og skemmtiiðnaðar-
ins. Spielberg á enn eftir að
tileinka sér listrænt sjónarhorn
gagnvart viðfangsefnum sínum;
persónusköpun hans ristir sjaldn-
ast djúpt og frásögnin er iðulega
full laus í reipunum. Hins vegar
eru ýmis teikn þess á lófti að
Spielberg sé með auknum þroska
að fá áhuga á að takast á við
viðameiri verkefni í listrænum
skilningi og hann verði þar með
verðugur arftaki John meistara
Fords, sem sumir eru þegar farnir
að líkja honum við.
myndagerðar, þar á meðal helzta
brellumeistara Hollywood um
þessar mundir, Douglas Trumbull,
sem fyrir réttum áratug lagði
Kubrick til tæknibrellurnar í
„2001: A Space Odyssey", sem enn
er talin í sérflokki mynda um
þetta efni og eitt af stórmerkjum
kvikmyndasögunnar. Hann hefur
þarna unnið einstakt afrek, því að
tæknibrellur myndarinnar eru
margar hverjar ólýsanlegar. Hann
hefur búið til sjónarspil með
ljósum einum saman, auk þess sem
hann og menn hans bjuggu einnig
til lítið en fullkomið líkan af
fljúgandi diski í samræmi við
lýsingar sjónarvotta á þeim. „Það
sem erfiðast var við gerð þessarar
myndar var að við vorum ekki svo
heppnir að vera úti í geimnum að
búa til fantasíu," segir Trumbull
og vitnar þar til Star Wars,
„heldur urðum við að halda okkur
við jörðina og búa til blekkingar
sem allir teldu trúverðugar. Að
koma „fljúgandi furðuhlut" á
tjaldið er eins og að taka mynd af
guði.“
• Sérfræðileg ráðgjöf
Spielberg hafði sér til ráðu-
neytis J. Allen Hynek, en hann er
stjarnfræðingur að mennt og
stofnandi og forstöðumaður Rann-
sóknastöðvar í Illinois sem rann-
sakar fljúgandi furðuhluti, var um
tíma ráðgjafi bandaríska flughérs-
ins um fljúgandi furðuhluti og
segist í upphafi hafa verið efa-
semdarmaður um tilvist þeirra en
að lokum hafi hann látið sannfær-
ast vegna þess að honum hafi
borizt of margar lýsingar á þeim
frá skynsömum og ábyrgum sam-
borgurum til að unnt væri að neita
þeim.
Hynek ráölagði kvikmynda-
gerðarmönnunum að byggja atvik-
in í myndinni, þar sem hinir
fljúgandi furðuhlutir koma fyrir,
eins mikið á raunverulegum lýs-
ingum sjónarvotta óg unnt væri.
Munurinn á 2001, Star Wars og
síðan þessari mynd er að fólkið er
kemur út af hinum tveimur
Barry litli, sem ra>nt er, til vinstri og Spielberg ásamt Truffaut,
sem lék franska visindamanninn í mvndinni.