Morgunblaðið - 12.10.1978, Page 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. OKTÓBER 1978
Svipmyndir frá Stokkhólmi:
N orrænir tónlist-
ardagar ’78
Mynd nr. 1.- Strokkvartett
ski])aður unt;u tónlistarfólki,
þeim Majtnus Eriksson, Kaija
Saarikettu, Ulf Edlund ok Mats
R'ondin, lék tónverk Snorra
Sijifúsar Birjtissonar í Stúdíói 2
í sænska ríkisútvarpinu, þar
sem nokkrir tónleikanna fóra
fram. I verkinu kont fram niikil
hutjniyndaleK snerpa og ein-
læjíni þótt það vefðist nokkuð
fyrir hljóðfæraleikurunum af
tæknileííum ástæðum, ok yrði
því á stundum slitrótt í einfald-
leika sínum.
Mynd no 2i Þrautþjálfaður
Erhen-Kvartettinn frá Austur—
Þý/.kalandi flutti Movement för
strakkvartett eftir Iljálmar H.
Ratrnarsson. í efnisskrá set?ir
tónskáldið að það hafi leitast við
að yrkja undir dýrunt hætti, en
jafnframt einfalt otí skýrt. Þetta
tókst, en kannski unt of. Menn
þurfa að vera einstaklega
nægjusamir, jafnvel meinlæta-
menn, til að blaka nasavængjum
un'dir siíkri músik. En kannski
hafði tónskáldið ekki nef manna
í huga við samningu verksins, og
dæmist það þá huggusamlegt í
rneira lagi; látlaust ljúflingslag.
Mynd no 3; Tónverk Áskels
Mássonar, Ilrím fyrir einleiks-
selló, var flutt í Grúnewaldsal
Konsertshúss Stokkhólmsborg-
ar, en þar voru einnig leikin
verk þeirra Hjálmars og Þor-
steins. Ilrím. sem þar var
frumflutt, reyndist faglega unn-
in tónsmíð, en npkkuð gantal-
dags í látbragði og hendingar-
skipan. Yfirborðið var skreytt
nútímalegu „baroque-flúri" en
grunnurinn sóttur eina öld aftur
í tímann. Útkoman var sæmi-
lega trúverðug og var það
nokkuð að þakka framgöngu
Peter Schubaek sem skilaði
einleikshlutverkinu vel miðað
við stuttan æfingartíma. Ilrím
er aðlaðandi tónsmíð sem vinn-
ur á eftir að hyggja.
Mynd no L Eftir Þorstein
Hauksson var flutt tónverkið
Mósaik fyrir blásara- og
strengjakvintetta. Raddskráin
var tækniléga fáguð á að líta og
bar vott uni fjölbreytt áhrif
kennara undanfarinna ára.
Hentistefna (eelecticismi) réði
þar nokkru, eða kannski stefnu-
leysi. Nafnið Mósaik gefur þetta
til kynna óbeinlínis. Þarna er
Tónhvísl
eftir GUÐMUND
EMILSSON
Þorsteinn enn ntjög leitandi
enda verkið samið 1975. Svo er
eins og það sé ekki sérstaklega
„innspírerað"; kannski skóla-
stykki frentur en fullgilt lista-
verk. En mikið vatn hefur
runnið til sjávar síðan þá, segir
Þorsteinn.
Mynd no 5« Fílharmóníu-
hljómsveit Stokkhólmsborgar
flutti síðasta íslenska tónverkið
á norrænum tónlistardögum ’78.
Tónleikarnir fóru fram í aðal-
tónleikasal Konsertshússins.
Hljómsveitarstjórinn, Francis
Travis, stóð sig ekki alls kostar
vel, og stundum hreinlega illa.
Æfingar voru fáar, og svo
kvisaðist út að um eins konar
uppsteit hefði verið að ræða á
meðal hljóðfæraleikaranna. Alls
voru fimm tónverk á efnisskrá,
fjögur skandinavjsk og eitt eftir
Paul Dessau. Þeir sem heyrðu
Sinfóníuhljómsveit íslands leika
llaflög Þorkels fyrir nokkrum
árum voru á einu máli að
hljómsveitin okkar hefði flutt
það mun betur en sú sænska.
Sænsku gagnrýnendurnir
voru yfirleitt neikvæðir gagn-
vart tónverkum á norrænum
tónlistardögunr ’78. Bar það til
tíðinda ef tónskáld fékk haldið
höfði. Þó brá svo við er tónverk
Þorkels vár tekið til umræðu í
Dagens Nyheter og Svenska
Dagbladet af Leif Aare og
Carl-Gunnar Ahlen blaðamönn-
um, að þeir voru á einu máli um
ágæti þess. Carl-Gunnar talaði
unr frumlega (originella) og
sérstaklega myndræna og vin-
gjarnlega tóndrætti; sagði
Ilaflög þungamiðju tónleik-
anna. Leif Aare fann verkinu
allt til hróss, anda þess og
tónsmíðalegum vinnubrögðum
Þorkels. Einnig hann talar um
hlýlegt viðmót tónskáldsins og
kýmnigáfu. Myndræna Ilaflaga
er aftur gerð að umræðuefni.
Þorkell nrá sannarlega una
þessum málalokum. Þrátt fyrir
að allt færi í handaskolum
meðan æfingar stóðu yfir, og
jafnvel á tónleikunum sjálfum,
skynjuðu gagnrýnendur heil-
mikinn sannleika í verkinu.
Þorkell fór með sigur af hólmi.
Gagnrýnandi Morgunblaðsins
er hins vegar á þeirri skoðun að
Ilaflög séu ekki besta tónverk
Þorkels Sigurbjörnssonar; varð
eiginlega fyrir hálfgerðum von-
brigðum. Verkið er um of köflótt
til að réttlæta allt lofið sem
sænsku dagblöðin hengdu í
jakkalöf þess. Auk þess þarf það
að vera leikið í sal sem býr yfir
óendanlegum hljómburði til að
hreinlega hanga saman: örstutt-
ar upphrópanir málmblásara
verða hálfvandræðalegar og
innihaldslausar til lengdar, sem
og hjakkiö í strengjunum sé
leikið í þegjandalegum tónleika-
sal.
Ilaflög er eitt þeirra tónverka
er gæti blómstrað í vandaðri
hljóðritun þó það geri það ekki
eins á tónleikum. Hinu er, ekki
að leyna að heildaráferð
Ilaflaga er einkar geðþekk.
Mynd no 6i Undir þessa mynd
frá tónfræðingamóti norrænna
tónlistardaga átti aö skrifa
svohljóðandi skens: „Blaðamað-
ur Morgunblaðsins, tónmennt-
aður á Islandi og víðar, var
kominn hátt á þrítúgs aldur er
hann upplifði íslenskt tónverk
skoðað grannt (analíserað) með
vísindalegum aðferðum tón-
fræðings — og þá í Stokkhólms-
borg! Hefur það aldrei hvarflað
að íslenskum tónfræðikennur-
um að rannsaka hugsmíðar
innlendra tónskálda í hópi
nemenda sinna?“
En þar sem tónhvíslarinn fór
fíluferð á „analísu” sænska
tónfræðingsins á tónverki Þor-
kels Sigurbjörnssonar, Ilaflög
og sótti hana ekki daginn eftir
þegar hún loks fór fram, verða
þessar háðsglósur að liggja milli
hluta enn um sinn. En það
breytir ekki þeirri staðreynd, að
það er ekki allt gull sem er
erlent — og öfugt.