Morgunblaðið - 02.02.1979, Qupperneq 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1979
Jón úr Vör:
Listamannalaun
Ég er einn þeirra mörgu rit-
höfunda, sem jafnan eru í öng-
um sínum marga daga eftir
árlega birtingu úthlutunarskrár
listamannalauna. Ég fer aldrei
dult með andstyggð mína á
þessum vinnubrögðum, sem þar
eru jafnan viðhöfð, hinum
ósvífnu hrossakaupum, sem þar
eiga sér stað augljóslega og
purkunarlaust, þrátt fyrir sí-
felldar yfirlýsingar úthlutunar-
manna um tilraun þeirra til
réttlætis. Þótt mannabreytingar
verði nokkrar í nefndinni öðru-
hverju er svipur hennar jafnan
hinn sami.
Ég skammast mín í hvert sinn
sem ég læt hjá líða að gagnrýna
þetta árlega hneyksli. En gagn-
rýni hefur raunar verið vita
máttlaus vegna þess, að það eru
listamenn sjálfir og samtök
þeirra, sem láta hjá líða að
breyta eða fá breytt á róttækan
hátt fyrirkomulagi úthlutunar-
málanna. Ég hef þagað í nokkur
ár, enda hefur ástandið nokkuð
skánað vegna úthlutunar starfs-
launa. En öll eru þessi mál þó í
slíkum hrærigraut og ruglingi,
að hvorki almenningur né lista-
menn hafa til fullnustu áttað sig
á því, hvernig málin standa í
raun og veru. Reynslan af hinu
nýja fyrirkomulagi er því ekki
svo góð, að sérstök ástæða sé til
að þegja þess vegna.
Ég var að lesa greinarstúf frá
Kristjáni Karlssyni bókmennta-
fræðingi í Morgunblaðinu.
Kannski ráða orð hans bagga-
muninn um það, að ég tek mér
penna í hönd að þessu sinni.
Síðast ræddi ég þessi mál
opinberlega í Morgunblaðinu
fyrir nokkrum árum. Ég hef
margoft bent á það, að ótækt sé
að sama úthlutunarnefnd felli
dóma yfir hundruðum lista-
manna á öllum aldri úr öllum
listgreinum, sumum séu úthlut-
uð heiðurssæti og heiðurs-
peningar, öðrum laun, þriðja
hópnum styrkur, jafnvel án þess
að hægt sé að sjá hver er að
dómi úthlutunarnefndar byrj-
andi og hver sé skussi.
Ég hef lagt til, að eins og nú
standa sakir, verði sá háttur
upp tekinn: 1. Ekki verði bætt
mönnum í heiðurslaunahópinn,
en þeir sem þar eru nú haldi
sæti sínu til æviloka. 2. Lista-
mannalaun hljóti þeir sem nú
eru í efra flokki. Við þann hóp
vil ég að bætist listamenn, sem
fengið hafa listamannalaun
áður í lægri flokkum, miðað við
hve oft þeir hafa áður fengið
laun og með hliðsjón af starfs-
aldri. Hér skal sett aldurslág-
mark.
Allir aðrir styrkir eða laun til
listamanna skulu miðaðir við
einstakar listgreinar og um þá
sótt árlega.
Það fyrirkomulag, sem ég hér
ræði, kallar að sjálfsögðu á aðra
tegund styrkja, eða launa fyrir
yngri listamenn. Stofn að rit-
höfundasjóðum er til: launasjóð-
ur rithöfunda og starfslauna-
sjóður, bókasafnssjóður, út-
varpssjóður. Þessum peningum
vil ég steypa saman og setja
Jón úr Vör.
skynsamlegar úthlutunarreglur.
Margt fleira mætti gera til
hagsbóta, sem nú er látið ógert
vegna úlfúðar og sundurlyndis
rithöfundastéttarinnar. Eitt af
því allra nauðsynlegasta er að
hætta að hleypa nærri því
hverjum sam er inn í rithöf-
undasamtökin.
Ég ætla að láta hjá líða að
gera hríð að úthlutunarnefnd að
þessu sinni. Það er vita gagns-
laust á meðan rithöfundar sjá
ekki sjálfir sóma sinn í því að
koma skipulagi á sín mál, en
láta aðkomustráka og stelpur,
sitt úr hverri áttinni, ráðskast
með kjör sín, uppihaldandi póli-
tískum óþjóðalýð utan og innan
hrossaprangarahópa.
Það má af ofanrituðu sjá, að
ég tel að af rithöfunda hálfu eigi
þeir fyrst og fremst að hljóta
listamannalaun, sem borið hafa
þunga og hita dagsins undan-
farna áratugi. Lægri upphæðir,
ef afgangs verða, eiga yngri
menn að hljóta, en fyrst og
fremst að njóta lausra styrkja
úr öðrum sjóðum. Það gladdi
mig því að þessu sinni, að sjá þá
Einar Braga, Gunnar Dal og
Stefán Júlíusson bætast í hóp
okkar öldunganna. En sárt er að
þurfa að sjá einu sinni enn níðst
á gömlum félögum sínum, höf-
undum með 30—40 bækur, sem
sparkað er út í hin ystu myrkur,
án þess að nokkur segi orð. Ég
ætla bara að nefna fjóra sem
ekkert fá: Gunnar Benediktsson,
Þórunn Elfa Magnúsdóttir,
Filipía Kristjánsdóttir og Óskar
Aðalsteinn.
Ég ætla ekki að ljúka þessum
greinarstúfi ineð þeim stóru
orðum, sem mér eru efst í huga.
Ég nefni hér færri nöfn en
ástæða væri til. Hér er nefnd
kosin af alþingi látin kveða ár
eftir ár upp dóma yfir lífsstarfi
listamanna. Þeir vita gerst sem
reyna með hvaða háttvísi og
sóma það er gert.
Slippstöðin vel stödd
með verkefni á næstunni
Akureyri, 2. febrúar.
VERKEFNI Slippstöðvarinnar
hf. virðast allvel tryggð um næstu
framtíð. Nú þegar er hafin hluta-
smíði að næsta skipi, sem byrjað
verður að stilla upp eftir helgina.
Það er nótaskip sem á að bera
1250 tonn og verður aðeins
stærra en Sigurbjörg ÓF 1, sem
hleypt var af stokkunum í dag.
Eigandi verður Hilmir hf. á Fá-
skrúðsfirði. bar að auki verður
unnið við verkefnið B61 eða
„Flakkarann“, eins og starfs-
menn Slippstöðvarinnar kalla
það en það er skipsskrokkur
smíðaður í Póllandi fyrir sænska
eigendur, keyptur þar sem hann
lá í Danmörku en var lengdur á
Akranesi fyrir Slippstöðina. Eig-
Afmæli í dag
KRISTJÁN GUÐMUNDSSON,
Holtsgötu 41, Rvík, frá Hítarnesi á
Snæfellsnesi, er 85 ára í dag. Hann
er að heiman.
Leiðrétting
Þau mistök urðu við birtingu
greinar Sigurlaugar Bjarnadóttur,
„Hvað tekur þá við?“, í blaðinu í
gær, að neðst í fyrsta dálki féll
niður hluti setningar. Rétt er hún
þannig: „Engu líkara en að „land-
búnaðarstefna" Alþýðubandalags-
ins, sem svo rækilega var kynnt
um það leyti, sem bændur gerðu
sinn kross í kjörklefanum s.l. vor,
sé nú alveg gleymd og týnd.“ — Þá
á efst í fjórða dálki að standa
„ómanneskjuleg vinnutilhögun".
endur eru Júlfus og Pétur
Stefánssynir í Reykjavík.
Samningur hefur verið gerður
við eigendur Arnarins frá Keflavík
(Þorstein og Örn Erlingssyni), en
ekki staðfestur af lánastofnunum,
um smíði skips af sömu gerð og
Hilmisskipið. Vonast er til að
staðfestingin fáist fljótlega, enda
er þess full þörf, því að undirbún-
ingstími smíðinnar er langur. Hún
þarf að hefjast seint á næsta
sumri.
Mestu erfiðleikarnir í sam-
keppninni við útlendar skipa-
smíðastöðvar eru þeir, að þær
bjóða eigendum gamalla skipa að
taka þau upp í smíðaverðið að
hluta, en í raun eru þau seld hér
innanlands og andvirðið lánað að
miklu leyti líka. Aðrir útgerðar-
menn hafa orðið að selja sín gömlu
skip innanlands án nokkurrar
verulegrar lánafyrirgreiðslu til
kaupenda þeirra og þetta hefur
allt þrengt markaðinn mjög.
Slippstöðvarmenn telja sig hafa
góða tillögu að lausn á þessum
vanda, bæði fyrir skipasmíða-
stöðvarnar og útgerðarmennina.
Hún er fólgin í því, að þeir sem
gera samning við innlenda skipa-
smíðastöð og njóta trausts lánveit-
enda skuli eiga þess kost að fá lán
út á gömlu skipin, sem oft hvílir
lítið á en lánin fyjgi síðan gömlu
skipunum til nýju eigendanna,
sem gætu þá borgað meira út, svo
að seljendurnir hefðu meira reiðu-
fé til að leggja í nýju skipin. Þetta
mundi líka létta á útlánum bank-
anna. Fjármögnun nýju skipanna
er orðin mjög erfið, en ef þessi
háttur yrði upp tekinn, yrðu erfið-
leikarnir hverfandi og framtíð
skipasmíðaiðnaðarins tryggð. Sá
iðnaður er nú kominn af bernsku-
skeiði og á fastan grundvöll tækni-
lega.
—Sv.P.
Fundur sjálfstæðis-
manna á Sauðárkróki
VEGNA rangrar auglýsingar skal
ítrekað, að fundur á vegum Sjálf-
stæðisflokksins undir kjörorðinu
„Þjóðin var svikin — snúum vörn í
sókn“ verður haldinn í safnahúsinu á
Sauðárkróki við Faxatorg kl. 14 á
laugardag. Frummælendur verða
Birgir ísl. Gunnarsson, Ragnhildur
Helgadóttir og Ólafur G. Einarsson.
Skipasmiðirnir úr Stálvík fylgdust með umræðum í borgarstjórn af pöllunum í gærkvöldi. Fyrir miðju
fremst eru þeir Jón Sveinsson, forstjóri Stálvíkur, og Guðjón Jónsson, formaður Málm- og
skipasmiðasambandsins.
Harðar umræður um skuttogarakaup BÚR í borgarstjórn:
Sjálfstæðismenn vildu
lof orð ríkisst jórnar um
Stálvíkurskipið
TILLÖGUR útgerðarráðs
Bæjarútgerðar Reykjavík-
ur um skuttogarakaup frá
Portúgal voru á dagskrá í
borgarstjórninni í gær. At-
hygli vakti að á áhorfenda-
pöllum voru mættir ýmsir
af framámönnum skipa-
smíðaiðnaðarins hér á
landi, svo og forsvarsmenn
Málm- og
skipasmiðasam bandsins.
Tillaga útgerðarráðsins er svo-
hljóðandi: „Utgerðarráð samþykk-
ir að kaupa tvo skuttogara af
minni gerð, annan frá Portúgal en
hinn frá Stálvík. Jafnframt sam-
þykkir útgerðarráð að einn af eldri
skuttogurum BÚR skuli seldur,
þegar hinir nýju togarar hafa
verið afhentir. Útgerðarráð óskar
heimildar borgarráðs fyrir því að
ganga frá samningum um kaup á
togara frá Portúgal. Jafnframt
samþykkir útgerðarráð að hefja
samningaviðræður við Stálvík um
smíði togara þar fyrir BÚR.“
Miklar og harðar umræður urðu
um þessa tillögu í borgarstjórn og
borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokks-
ins létu bóka eftirfarandi:
„Það er álit okkar að kaup á
togara frá Stálvík hafi átt að sitja
fyrir öðrum togarakaupum BÚR.
Hér er um íslenzka skipasmíða-
stöð að ræða þar sem margir
Reykvíkingar stunda atvinnu, verð
sambærilegt við erlenda togara og
gæði með því bezta sem þekkist.
Það er eindregin skoðun okkar að
um leið og gengið er til samninga
um kaup á togara frá Portúgal, þá
verði jafnframt samið um kaup á
skipi frá Stálvík með sömu kjörum
og viðskiptaráðuneytið hefur boðið
varðandi Portúgalstogarann. Hef-
ur formaður útgerðarráðs lýst því
hér á fundum að viðkomandi
ráðherra sé því samþykkur að
Reykjavík fái hliðstæð skamm-
tímalán vegna Stálvíkurtogarans
og boðið er með Portúgalstogaran-
um. Teljum við það algjöra nauð-
syn og forsendu undirskriftar að
áður en samningur verði undirrit-
aður þá liggi fyrir skrifleg yfirlýs-
ing ríkisstjórnarinnar um það
mál.“
Tillaga útgerðarráðs var síðan
samþykkt með 13 atkvæðum, en
tveir sátu hjá.
Guðmundur
Helgi og
Margeir á
svæðamótið
Stjórn Skáksambands íslands
hefur ákveðið að Guðmundur Sig-
urjónsson stórmeistari og alþjóð-
legu meistararnir Helgi Ólafsson
og Margeir Pétursson verði þátt-
takendur Islands í svæðamótinu í
skák, sem hefst í Luzern í Sviss 10.
maí n.k.