Morgunblaðið - 23.02.1979, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. FEBRÚAR 1979
Afmæliskveðjur:
Jón Gíslason
skólastjóri
„Ein guter Mensch in seinem
dunklen Drange
ist sich des rechten Weges wohl
bewuBt“. (Goethe)
Morgun einn voriö 1959 var
hópur ungmenna saman kominn
fyrir utan Verzlunarskóla Islands
við Grundarstíg. Inntökupróf í
skólann var framundan og þarna
stóðum við taugaóstyrk og kvíðin,
því að við vissum ekki hvað beið
okkur. Rétt eftir kl. 10 birtist
skólastjórinn, dr. Jón Gíslason, á
tröppum hússins og byrjaði að lesa
upp nöfn og raða okkur í stofur.
Dr. Jón stóð þarna virðulegur í
fasi og rólegur og ósjálfrátt tókum
við eftir honum á þann hátt, að
virðing fyrir persónunni var efst í
huga.
Þau ár, sem við stunduðum nám
við V.Í., féll aldrei skuggi á þessa
fyrstu mynd af dr. Jóni. Það var
sama á hverju gekk, alltaf var
hann ákveðinn og háttvís, en
óumdeilanlegur stjórnandi. Hann
kenndi okkur þýzku í 2. bekk
skólans (þá voru 4 bekkir til
verzlunarprófs) og hygg ég, að við
höfum öll verið sammála um, að
vart væri hægt að hugsa sér betri
kennara. Dr. Jón var strangur
kennari og gat verið óvæginn, ef
nemendur stóðu sig illa. Hann
gerði sömu kröfur til nemenda
sinna og hann gerði til sjálfs sín
og hvers kyns undanbrögð og
hyskni í námi voru eitur í hans
beinum. Nemendur voru jú í skól-
anum af eigin hvötum, en ekki
fyrir kennarana og því ástæðu-
laust að reka þá áfram eins og
sauði. Því fer verr, að einstakling-
ar eins og dr. Jón verða æ fátíðari,
þar sem öld miðlungsmannsins
virðist runnin upp og nemendum
hreint og beint varla ætlað annað
en að sigla í gegnum skólakerfið
með þeim væskilsdómi, sem ein-
kennir menntakerfið og þjóð-
félagið í heild. Því er það nemend-
um dr. Jóns mikið lán, að hafa
stundað nám undir handleiðslu
hans. Ef hins vegar eitthvað
bjátaði á, var hann skilningsríkur
og ætíð mannlegur. Ahrif hans á
nemendur lýstu sér í því, að þeir
vildu allra sízt valda honum von-
brigðum og lögðu metnað sinn í að
standa sig.
Einhvern veginn er það því svo,
að orðið „virðuleiki" kemur fyrst
upp í hugann, þegar dr. Jón á í
hlut. Hann þéraði alltaf nemendur
sína og hefði þeim þótt annað
óhugsandi. í 5. og 6. bekk kenndi
hann þýzku, latínu og frönsku og
voru tengsl nemenda við hann
óneitanlega mikil. Eitt sinn var
skólabróðir minn að beygja erfitt
latneskt orð og gekk illa. Allir
voru farnir að hlæja og reyndar
dr. Jón líka, en það sáum við
einungis á því, að hann tók upp
hvíta vasaklútinn sinn og lét sem
hann væri að snýta sér eða ræskja
sig. Hann vildi aldrei gefa sér
lausan tauminn meðal okkar. Við
vissum þó alltaf, að hann skildi
nemendur betur en þá einatt óraði
fyrir og að helzta ástæðan fyrir
strangleika hans var sú að hvetja
okkur í námi. Það er oft erfitt að
vera „karakter", en þannig maður
hefur dr. Jón verið alla tíð. Slíkt
fólk er sjaldgæft. Dr. Jón kenndi
ekki einungis rækilega námsgrein-
ar sínar heldur og það, sem ekki er
minna um vert; skipuleg vinnu-
brögð og nákvæmni. Þar að auki
var ómetanlegt fyrir okkar nem-
endur hans að hafa svo fróðan
víindamann fyrir kennara. Fólk
býr að þannig undirstöðumenntun
alla ævi.
Sem yfirmaður og samkennari
hefur dr. Jón einungis vaxið í áliti
hjá okkur nemendum hans, sem
gerzt hafa kennarar við
Verzlunarskólann. Honum hefur
tekizt að skapa afar samstæðan
hóp kennara við skólann og hafa
aldrei komið upp deilur þar í milli
eða flokkadrættir, eins og víða
einkenna samstarfshópa í öðrum
skólum. Það skarð, sem myndast
við fráför hans frá skólanum,
verður vandfyllt, því að ekki verð-
ur hver sem er til þess fallinn, að
halda samstöðu meðal þess fjölda
kennara, sem við skólann starfa.
Skólastjórn er miklu vandameira
starf en flesta grunar, þegar allt
gengur jafn ljúflega fyrir sig og
raunin hefur verið í stjórnunartíð
dr. Jóns. Það eru ekki allir jafn vel
fallnir til stjórnunar og þarf ekki
annað en líta vel í kringum sig,
hvort sem er á sviði lands- eða
félagsmála til að sannfærast um
það. Víst er, að allir kennarar við
skólann munu sakna dr. Jóns,
þegar hann nú lætur af störfum
vegna aldurs. Okkur finnst á
vissan hátt sem skólinn setji ofan,
þar sem sá „klassiker“ og
húmanisti, sem dr. Jón er, er ekki
til við skólann lengur, þótt þar séu
margir mætir menn og konur. Það
er lífsreynsla og þakkar vert, að
hafa kynnzt og starfað með slíkum
einstaklingi, sem allir verða and-
lega auðugri af kynnum við. Dr.
Jón getur með stolti litið yfir
farinn veg og vel unnið ævistarf,
því að Verzlunarskólinn væri ekki
í þeim blóma, sem hann er hefði
stjórnunar dr. Jóns ekki notið við.
Sem samkennari og nemandi dr.
Jóns vil ég leyfa mér fyrir hönd
allra nemenda hans fyrr og síðar
að senda honum þugheilar
hamingjuóskir á þessum tímamót-
um og óska honum og fjölskyldu
hans allra heilla á ókomnum
árum.
Arndís Björnsdóttir kennari.
Einn kunnasti menntamaður og
forvígismaður þessa lands á sviði
fræðslu- og skólamála, dr. Jón
Gíslason, skólastjóri Verslunar-
skóla íslands, er sjötugur í dag.
Hann stendur því á þeim tíma-
mótum á þessu ári að lúta mann-
anna lögum um að yfirgefa það
starf sem hann í langtíma og af
mikilli kostgæfni hefur sinnt, að
veita forstöðu einhverri stærstu og
mikilvægustu menntastofnun
þessa lands. Fátt er hverri þjóð
meiri nauðsyn á, en að sú stétt sem
það starf hefir að annast fésýslu
og veita fjármunum lands síns í
farvegi, sé sem best mennt og ljós
sú siðferðislega ábyrgð er því
fylgir. Skiptir þá ekki litlu hvert
andlegt veganesti stofnun sú, er
býr menn undir það hlutverk, ljær
þeim við rásmark starfsævinnar.
Dr. Jóni hefur manna best verið
ljós hin mikla ábyrgð sem embætti
hans hefur lagt honum á herðar og
risið undir henni með þeirri alvöru
og festu sem öllum er kunn. Er í
rauninni þarflaust að fara
mörgum orðum um það hve heilla-
drjúgt það hefur reynst
Verslunarskóla íslands að jafn
hámenntaður eljumaður sem dr.
Jón er hafi helgað slíkri stofnun
ævistarf sitt, fyrst sem kennari og
síðan sem yfirmaður. Undir stjórn
hans hefur skólinn verið sívaxandi
stofnun, — að húsakosti,
nemendafjölda og ekki síst að áliti.
A þeim upplausnartímum sem
hafa gengið yfir þjóðina nú um
skeið hefur V.í. furðu vel siglt
framhjá flestum háska, ekki síst
fyrir það að sú hönd sem um stýri
hefur haldið hefur jafnan beitt
festu og lagni, — ætti að koma því
fyrir í einu orði sem einkennt
hefur skólastjórn dr. Jóns væri
það orðið farsæld. Nemendur hans
ljúka upp einum munni um það
hversu frábær kennari hann hefur
verið, innrætt þeim nákvæmni,
vandvirkni, og brýnt fyrir þeim að
gera strangar kröfur til sjálfra sín
og gengið þar á undan í góðu
fordæmi. Starfsliði sínu hefur
hann reynst hollráður yfirmaður
með glögga yfirsýn: jafnan forðast
smásmygli eða afskiptasemi um
lítilsverða hluti en ætíð verið með
hönd á stjórntaum ef á þurfti að
halda.
Þessar fáu línur er hugsaðar
sem persónuleg kveðja og verður
því engin tilraun gerð til þess að
lýsa í einstökum atriðum æviferli
né starfi dr. Jóns Gíslasonar.
Hann er sem vel er kunnugt
einhver menntaðist húmanisti
þjóðar okkar í dag og hefur látið
fátt mannlegt sér óviðkomandi,
fylgst glögglega með vaxtarbroddi
flestra sviða menningarmála með
opnum huga lærdómsmannsins.
En jafnframt því sem hann hefur
fram til hins síðasta innt af hendi
nær tvöfalt starf sem skólastjóri
og kennari hefur honum allt um
það enst tóm til að leggja hvert
bókmenntadjásnið eftir annað í
skrín íslenskra fagurbókmennta
með snilldarþýðingum sínum á
ýmsum bókmenntaperlum forn-
hellenskum og þannig um stund
borið hátt það merki sem
Sveinbjörn Egilsson reisti fyrir
meir en öld.
Dr. Jón hefur nú um skeið
dvalist á sjúkrahúsi í þungum
veikindum sem lögðust á hann
fyrir nokkrum misserum án þess
að hann fengi fullan bata. Um leið
og ég hér sendi honum innilegar
heillaóskir á afmælisdaginn með
þökkum fyrir langt og ánægjuríkt
samstarf vil ég færa fram þá ósk
honum fjölskyldu hans, samstarfs-
mönnum og nemendum til handa
að hann megi brátt hverfa heim og
til starfa heill heilsu.
E.J. Stardal.
Enn ér komið að tímamótum í
sögu Verzlunarskóla íslands. Dr.
Jón Gíslason, sem fyllir 7. áratug-
inn í dag, lætur af starfi skóla-
stjóra í lok þessa skólaárs. Hefur
hann þá verið kennari við skólann
í 44 ár og skólastjóri í 26 ár, en við
skólastjórn tók hann af Vilhjálmi
Þ. Gíslasyni árið 1953. Hefur það
verið mikið lán fyrir Verzlunar-
skólann að slíkir öndvegismenn
skuli hafa veitt honum forstöðu og
mótað hann á miklum umbrota-
tímum.
Undirritaður hefur átt því láni
að fagna að starfa við skólann öll
þau ár sem dr. Jón hefur verið þar
skólastjóri, enda ráðinn að skólan-
um að tilhlutun hans. Dr. Jón
hefur verið góður húsbóndi. Sá
góði andi sem ætíð hefur ríkt á
meðan bæði kennara og nemenda
á vafalaust rætur að rekja til þess
trausts sem hann hefur sýnt báð-
um aðilum. Það traust hefur forð-
að skólanum frá smásmuglegri
ofstjórn, en hins vegar gefið bæði
kennurum og nemendum hvatn-
ingu til að gera sitt besta.
Dr. Jón er sannur skólamaður.
Sameinar hann hafsjó fróðleiks og
visku hins upplýsta manns. Hefur
hann ætíð verið í ótrúlega góðum
tengslum jafnt við mímisbrunna
fortíðarinnar og framfarastrauma
nútímans. Þótt hann sé sannur
húmanisti og fræðimaður, hefur
hann því ekki átt í neinum vand-
ræðum með að skilja og meta
kröfur samfélagsins til menntunar
og starfsþjálfunar þess fólks sem
er burðarás íslenskrar verslunar-
stéttar í dag. Hann hefur gert sér
fulla grein fyrir vaxandi kröfum
til þessa fólks vegna lykilhlutverks
þess í samfélagi er gerist æ flókn-
ara. Hins vegar hefur honum ætíð
verið annt um að nemendum skól-
ans séu allar leiðir opnar ef hugur
þeirra skyldi stefna eitthvað ann-
að en inn á viðskiptasvið þjóðlífs-
ins. Því eru á meðal þeirra sem
brautskráðir eru úr Verzlunar-
skólanum listamenn, kennimenn,
skólamenn, læknar, lögfræðingar
og jafnvel raunvísinda- og tækni-
menn þótt mest blóð hafi skólinn
eðlilega gefið viðskiptalífinu í
víðasta skilningi. Samkvæmt
þessu viðhorfi skal sérhæfingu
viss takmörk sett lengi framan af.
í stað hennar skal skólinn veita
ungu fólki fram að tvítugsaldrin-
um alhliða menntun er ekki verður
einungis grundvöllur fyrir sérhæft
nám og sérhæf störf síðar, heldur
og snar þáttur í mótun skapgerðar
er leitt geti til sannrar lífsfylling-
ar. Slíkrar lífsfyllingar hefur dr.
Jón sjálfur notið í ríkum mæli og
því skilið gildi hennar manna best.
í nýútkomnu Verzlunarskóla-
blaði gerir Vilhjálmur Þ. Gíslason
glögga grein fyrir glæstum ferli
náms og fræðistarfa dr. Jóns. En
blað þetta sýnir og vel hug bæði
kennara og nemenda skólans til
hans. Það er opinber vitnisburður
skólafélagsins okkar um vel
heppnað ævistarf dr. Jóns. Svo
annt sem honum er um skólann
sinn veit ég að fátt getur glatt
hann meira, nema ef vera skyldi
hróður þess ágæta fólks sem sótt
hefur nám og þjálfun í Verzlunar-
skóla íslands.
Innilegar árnaðaróskir, dr. Jón,
oggóðar kveðjur til þín frú Leu frá
öllum í Verzlunarskóla íslands.
Sölvi Eysteinsson.
Landssamband vörubifreiðastjóra:
Skorar á ríkið að lækka
gjöld af obum og bensíni
LANDSSAMBAND vöru-
bifreiðastjóra skorar ein-
dregið á ríkisstjórn og
Alþingi, að lækka tolla og
gjöld af olíum og bensíni til
að draga úr þeim gífurlegu
hækkunum á þessum
vörum, sem nú eru fram-
undan. Telur Landssam-
bandið óhjákvæmilegt, að
þær miklu byrðar, sem hin-
ar erlendu verðhækkanir
hafa í för með sér dreifist
með einum eða öðrum hætti
á alla landsmenn, en bitni
ekki einvörðungu á þeim,
sem háðir eru kaupum á
olíu og bensíni.
Verðhækkanirnar mega
ekki undir neinum
kringumstæðum verða
grundvöllur aukinna skatt-
tekna hins opinbera af
þessum vörum.
ÚTSALAN IONAPARMANNAHÚSINU V/HALLVEIGARST