Morgunblaðið - 18.03.1979, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. MARZ 1979
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiösla
Auglýsingar
Deilurnar í stjórnarher-
búðunum standa ekki
um það, hvort halda eigi
áfram því „kaupráni", svo
notað sé vinsælt orð yfir
vísitöluskerðingu, sem
stjórnarflokkarnir hafa
staðið fyrir, heldur hversu
mikið eigi að skerða vísi-
töluna hinn 1. júní n.k.
Ráðherrarnir allir þ.á m.
ráðherrar Alþýðubanda-
lagsins höfðu ákveðið að
skerða vísitöluna um
samtals 6,6% aðallega hinn
1. júní n.k. en einnig að
hluta síðar á árinu. And-
mæli ákveðinna hópa í Al-
þýðubandalaginu gegn þess-
ari ákvörðun ríkisstjórnar-
innar og ráðherra eigin
flokks beinast ekki að því,
að skerða eigi vísitöluna,
heldur telja þessir hópar, að
ekki eigi að skerða hana
nema um 3'/2— 4‘/2%.
Deilan stendur því ekki um
það, hvort fremja eigi nýtt
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aöalstræti 6, sími 22480.
„kauprán“, heldur hvort það
á að vera 2% meira eða
minna. í forystugrein
Tímans í gær er því haldið
fram, að það sé „lygi“ hjá
Morgunblaðinu, að sam-
kvæmt þessum áformum
nemi heildarskerðingin á
hálfu ári tæpum 12%. Það
er eins gott fyrir Þórarin
Þórarinsson að éta þennan
áburð á hendur Morgun-
blaðinu ofan í sig aftur og
það umsvifalaust. Hinn 1.
desember átti kaupgjalds-
vísitalan að hækka um 14%
en til útborgunar komu ekki
nema 6% eða rúmlega það.
Eftir standa þá 8%. Með
velvilja í garð vinstri
stjórnarinnar er hægt að
draga þar frá 3% vegna
niðurgreiðslna og er þó út
af fyrir sig ekki ástæða til,
þegar tillit er tekið til
niðurgreiðslufölsunar, sem
þessi ríkisstjórn hefur stað-
ið fyrir en látum það vera.
Þá standa eftir 5% frá 1.
desember. Agreiningslaust
er, að frv. Ólafs Jóhannes-
sonar gerir ráð fyrir 6,6%
vísitöluskerðingu 1. júní og
síðar og þegar tekið er tillit
til þeirrar vísitölufölsunar,
sem fram fór hinn 1. marz
sl. með því að draga verð-
hækkanir fram yfir 1.
febrúar sl. til þess að þær
hefðu ekki áhrif á vísi-
töluna 1. marz er ljóst, að
það er sízt ofmælt, að á
hálfu ári nemi skerðingin
tæplega 12%. Þetta eru
staðreyndir sem Tíminn
getur ekki hlaupið frá.
Kjarni málsins er þó sá,
að flokkarnir sem gengu til
kosninga undir kjörorðinu
„samningana í gildi“, eru
löngu hættir að hafa uppi
tilburði til þess að standa
við það loforð. Deilur þeirra
nú snúast ekki um það,
hvort þeir eigi að halda
áfram að svíkja það loforð
heldur hitt hversu mikið
„kaupránið“ eigi að vera.
Hér eiga stjórnmála-
mennirnir í þessum
flokkum ekki einir hlut að
máli. Verkalýðsleiðtogar
Alþýðubandalags og Al-
þýðuflokks gengu fram
fyrir skjöldu á sl. ári til
þess að berjast gegn
febrúarlögum ríkisstjórnar
Geirs Hallgrímssonar.
Þessir sömu verkalýðsleið-
togar eru nú á stöðugum
fundum til þess að reyna að
semja um áframhaldandi
„kauprán". Menn taki eftir
því, að þeir Guðmundur J.
Guðmundsson, Karl Steinar
Guðnason og Benedikt
Davíðsson eru ekki að reyna
að semja um það við
stjórnarflokkana að hverfa
frá áformum um frekari
vísitöluskerðingu. Þeir eru
að reyna að semja um það
eitt hversu mikil hún á að
verða.
Stjórnmálaforingjar og
verkafýðsleiðtogar Alþýðu-
bandalags og Alþýðuflokks
eru allir í einum og sama
bátnum að því leyti til, að
þeir hafa tekið höndum
saman um að svíkja loforðið
um „samningana í gildi“.
Það sem verst er af öllu, er
að þeir hafa ekki haft
manndóm í sér til að ganga
hreint til verks heldur hafa
þeir reynt að dulbúa „kaup-
ránið“ og blekkja fólk. Þeir
hófu „kaupráns“feril sinn
með því að setja samning-
ana ekki í gildi, þegar þeir
höfðu náð meirihluta í
borgarstjórn Reykjavíkur.
Þeir héldu „kaupráninu“
áfram, þegar þeir settu
bráðabirgðalögin í
september, bæði með þaki á
vísitölu og með því að
reikna inn í vísitöluna verð
á kjöti, sem ekki var til.
Þeir gengu opinskáar til
verks 1. desember sl. þegar
þeir frömdu í raun 8%
„kauprán“ þótt hér að
framan hafi með velvilja
einungis verið talað um 5%.
Þeir héldu þessari iðju enn
áfram 1. marz sl. þegar
vísitalan var fölsuð með því
að draga verðhækkanir
fram yfir 1. febrúar. Og nú
sitja þeir á klíkufundum til
þess að semja um það hvað
næsta „kauprán“ skuli vera
mikið.
Hversu lengi skyldi al-
menningur þola þessum
mönnum vinnubrögð af
þessu tagi?
Áskriftargjald 3000.00 kr. á mánuöi innanlands.
í lausasölu 150 kr. eintakiö.
Hversu míkið á næsta
„kauprán” að vera?
Metnaður og
freistingar
Stjórr.málamenn þurfa að vera
mörgum kostum búnir til þess að
vera góðir stjórnmálamenn að
ekki sé talað um að verða miklir og
sterkir leiðtogar. Einn þeirra er
sá, að vera frjáls af metnaði
sínum, að kunna að standast þær
freistingar, sem völd og áhrif
bjóða upp á. I því að vera frjáls af
metnaði sínum felst mikill styrk-
ur. Einungis þeir, sem eru tilbúnir
til að standa upp úr valdastólum
hvenær sem er eða hafa þrek í sér
til þess að hafna þeim, ef svo ber
undir, hafa til að bera þann innri
styrk, sem þarf til að skapa hæfa
leiðtoga.
Þetta er gert að umtalsefni hér
vegna þess, að atburðarás síðustu
viku hefur leitt í ljós, að ráðherr-
ar Alþýðubandalagsins, sem vissu-
lega eru mörgum góðum kostum
prýddir eins og aðrir menn, virðast
gersamlega blindaðir af ljóma
ráðherrastólanna og sýnast með
engu móti geta hugsað sér að
standa upp úr þeim, hvað sem á
gengur. Þeir sitja eins og límdir
við stólana þrjá og eru bersýnilega
staðráðnir í að sitja þar eins lengi
og nokkur kostur er. Þetta er
átakanleg sjón. Það er í rauninni
sorglegt, að fylgjast með því hvað
ráðherrastólar geta á skömmum.
tíma farið illa með unga menn.
Þess eru að vísu of mörg dæmi, því
miður, að ráðherrastólar leiki
menn grátt en yfirleitt hefur það
gerzt eftir nokkuð langa setu í
þeim — það sem er merkilegt við
tilfelli hinna þriggja ráðherra
Alþýðubandalagsins er einfaldlega
það, að þeir skuli svo langt leíddir
á svo skömmum tíma. Út af fyrir
sig mega andstæðingar Alþýðu-
bandalagsins vel við una, ef fjallað
er um þessa ráðherrasýki á þeim
grundvelli. Það hefur nefnilega
verið styrkur hinnar sósíalísku
hreyfingar á Islandi, að forystu-
menn hennar hafa ekki látið glepj-
ast af valdastólum. Einar Olgeirs-
son hefur áreiðanlega átt kost á
því, þegar nýsköpunarstjórnin var
mynduð svo og vinstri stjórnin
1956—1958 að taka sæti í ríkis-
stjórn en gerði ekki. Lúðvík
Jósepsson sýndi það haustið 1978
við myndun núverandi ríkisstjórn-
ar, að hann hefur þrek til þess að
standast freistingar ráðherra-
stólsins. Ráðherrar Alþýðubanda-
lagsins og Sósíalistaflokksins áður
hafa jafnan verið tilbúnir til þess
að gera hreint fyrÍF sínum dyrum
og standa upp ef pólitískar að-
stæður hafa leitt til þeirrar niður-
stöðu. Löngun manna til að sitja í
ráðherrastólum hefur ekki ráðið
afstöðu Sósíalistaflokks og Al-
þýðubandalags til málefna — þar
til nú.
Hin nýja kynslóð leiðtoga Al-
þýðubandalagsins er annarrar
gerðar. Þessa dagana fylgjast
menn með því, að löngun ráðherra
til þess að sitja áfram á valdastól-
um er ráðandi ástæða fyrir af-
stöðu Alþýðubandalagsins til mál-
efna. Alþýðubandalagið er nú til-
búið til þess að semja um enn
frekari vísitöluskerðingu en orðið
er, einfaldlega af því, að ráðherrar
þess eru ekki frjálsir af metnaði
sínum, þeir kunna ekki að standast
freistingar ráðherradómsins.
Þetta eru ánægjuleg tíðindi fyrir
andstæðinga Alþýðubandalagsins
vegna þess, að í einu vetfangi
hefur sterkustu stoðinni verið
kippt undan þeim flokki. Menn,
sem í áratugi hafa talið sig mál-
svara alþýðunnar og hafa verið
tilbúnir til að sýna það í verki, eru
nú þessa dagana að semja um það
bak við tjöldin, hvort vísitölu-
skerðingin 1. júní á að vera 4% eða
6% einungis vegna þess, að ráð-
herrar flokksins geta ekki hugsað
sér að missa ráðherrastóla. Fram-
vegis verður öll svonefnd barátta
Alþýðubandalsgins í þágu laun-
þega skoðuð í þessu ljósi. Jafn-
framt er áhugamönnum um
stjórnmál bent á að fylgjast vand-
lega með þessu skólabókardæmi
um það hvernig innri styrkur
stjórnmálaflokks brestur skyndi-
lega, þegar metnaður ög freisting-
ar verða hugsjóninni yfirsterkari.
Þetta er líka lærdómsríkt dæmi
fyrir stjórnmálamenn í öðrum
flokkum, þótt það sé frá öðrum
sjónarhornum sorglegt og flokkist
undir persónulega „tragedíu".
Laugardags-
samþykkt
ráðherranna
Um síðustu helgi virtist aug-
Ijóst, að samkomulag hefði tekizt á
fundi ríkisstjórnarinnar síðla
laugardags um efnisatriði frum-
varps um efnahagsmál og það kom
skýrt fram í frásögnum fjölmiðla
um þá helgi, að svo væri. Enda var
það svo, að á þeim fundi ríkis-
stjórnarinnar samþykktu ráðherr-
ar Alþýðubandalagsins verðbóta-
ákvæði frumvarpsins, eins og þau
hafa nú verið lögð fram. Ætla
hefði mátt, að ráðherrarnir hefðu
verið búnir að tryggja sér stuðning
bæði þingflokks og verkalýðs-
hreyfíngar flokks síns fyrir þess-
ari samþykkt, en svo mun ekki
hafa verið. Er það enn eitt dæmi
um það, hvernig völd geta brengl-
að dómgreind manna, að bersýni-
lega hafa ráðherrarnir þrír verið
svo sannfærðir um áhrif sín í
Alþýðubandalaginu, að þeir hafa
talið, að sameiginlega mundu þeir
geta fengið flokkinn til þess að
samþykkja það, sem þeir lögðu til.
En annað kom í ljós.
I stórum dráttum má segja, að
þrjú öfl hafi sameinazt gegn ráð-
herrunum innan Alþýðubanda-
lagsins um þessa helgi. Verkalýðs-
armurinn eða hluti hans reis upp
til mótmæla. Til liðs við hann
gengu stjórnarandstæðingar inn-
an þingflokks Alþýðubandalagsins
með Kjartan Ólafsson, varafor-
mann flokksins í fararbroddi en
hann hefur verið settur til hliðar í
flokknum frá því í haust vegna
andstöðu við myndun núverandi
ríkisstjórnar. I þennan hóp komu
svo þeir Lúðvík Jósepsson og
Ólafur Ragnar Grímsson, sem að
líkindum hafa lengi verið fullir
efasemda um þá stefnu, sem ráð-
herrarnir vildu taka en látið
nægja að vara þá við. Þessi sam-
eiginlega andstaða varð ráðherr-
unum um megn. Þeir fóru eins og
barðir hundar á ríkisstjórnarfund
á mánudag og voru ekki einu sinni
menn til þess að segja eins og var,
að þeir hefðu ekki stuðning flokks
síns við laugardagssamþykkt
þeirra og ríkisstjórnarinnar, held-
ur tóku þann kostinn að þykjast
ekki hafa samþykkt eitt eða neitt.
Þegar hér var komið sögu höfðu
ráðherrar Alþýðubandalagsins
tvívegis haft tilefni til að segja af
sér. Þeir áttu auðvitað að segja af
sér strax um síðustu helgi, þegar
þeim varð ljóst, að þeir höfðu ekki
fylgi flokks síns fyrir laugardags-
samþykkt ríkisstjórnarinnar. Úr
því að þeir gerðu það ekki áttu þeir
auðvitað að segja af sér eftir
ríkisstjórnarfund síðari hluta dags
á þriðjudag, þegar ljóst var orðið,
að þeir fengu engu framgengt
innan ríkisstjórnarinnar. Það
gerðu þeir ekki heldur.
Á fundi ríkisstjórnarinnar sl.
fimmtudag létu þeir bóka eftir sér
mótmæli. Þar eru stór orð notuð:
„Við mótmælum því harðlega, að
frumvarp það um efnahagsmál,
sem rætt hefur verið á undanfar-
andi ríkisstjórnarfundum verði
lagt fram af forsætisráðherra
einum... Það er mikill hnekkir
fyrir stjórnarsamstarfið að þannig
skuli að málum staðið... Vinnu-
brögð af þessu tagi eru algert
einsdæmi... Við mótmælum sér-
staklega ósvífnum fullyrðingum
samráðherra okkar um það, að við
ráðherrar Alþýðubandalagsins
höfum ekki haft fyrirvara um
ýmis atriði í þessu frumvarpi eftir
ríkisstjórnarfundinn á
laugardaginn... Við teljum, að
samstarfsflokkar okkar hafi með
óbilgjörnum hætti tekið sig saman
um að ganga gegn þriðja
stjórnarflokknum...“
Nú mætti ætla, að þessi bókun
væri undanfari yfirlýsingar um
það, að ráðherrarnir hygðust segja
af sér þegar í stað. Ekki aldeilis.
Yfirlýsingunni lýkur með því, að