Morgunblaðið - 06.04.1979, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. APRÍL 1979
29
er mið af starfseminni árið áður,
síðan er spáð í verðbólguna og farið
fram á magnaukningu.
2. Fagráðuneytin gera athuga-
semdir, en fjárlaga- og hagsýslu-
stofnunin sker síðan niður fjárveit-
ingar áður en fjárveitinganefndar-
menn fá tillögurnar til sín tii að
snurfusa þær.
Þegar ríkisstjórnir þurfa síðan að
skera niður fjárlög, þá er það yfir-
leitt gert með því að skera niður
almennt um til dæmis 10 eða 15%,
alveg án tillits til mikilvægis. Sagði
Friðrik þetta að vísu vera grófa
skilgreiningu, en þó lýsti hún því
sem hér væri um að ræða.
Síðan sagði Friðrik, að eitt ein-
kenni á núllgrunnsáætlanagerð væri,
að verkefnum væri raðað í forgangs-
röð, og að áhersla hvíldi á verkefnum
en ekki stofnunum. Gerði hann síðan
ítarlega grein fyrir því hvað felst í
núllgrunnsáætlanagerðinni, en hún
hefur einkum eftirfarandi þrjú
megineinkenni:
„Sönnunarbyrði um réttmæti fjár-
veitingar flyst frá æðstu stjórnend-
um og handhöfum fjárveitingavalds
yfir til stjórnenda stofnanna og deild
sem sækja um fjárveitingu.
2. Starfsemi stofnunar eða deildar
verður að skoða frá grunni, en slíkt
hvetur til endurbóta á rekstri og
eykur því viðleitni til að bæta virkni
stofnana við að ná markmiðum
sínum.
3. Við gerð áætlunarinnar er allri
starfsemi skipt í ákvörðunarpakka
(decisions packages), sem hver fyrir
sig hefur að geyma lýsingu á
ákveðnu verkefni; — hvert sé mark-
miðið með að ráðast í það, hvernig
það skuli unnið, hvað það kosti
o.s.frv. Þessir ákvörðunarpakkar eru
síðan metnir og þeim raðað upp eftir
mikilvægi þeirra.
Lögð skal áhersla á að núll-
grunnsáætlanagerð er ákveðin tækni
við gerð rekstrar- og fjárhags-
áætlana, en ekki heilsteypt kerfi eins
og þau þrjú sem nefnd hafa verið hér
að framan. Þessa tækni má hins
vegar nota við gerð fjárhagsáætlun-
ar innan flestra kerfa."
hitunarhækkun húsa (25% heimila
í landinu), sem lendi í olíuhækkun-
inni. Gefa mætti eftir 0.7% vísi-
tölustig í stað 0.5% (nú) til að
mæta þessum lið. Þá séu ákvæði
frumvarpsins, varðandi áhrif
áfengis og tóbaks á verðbætur
launa í þá veru, að þau feli í sér
allnokkra kaupmáttarskerðingu
verkafólks. Hann vitnaði til um-
sagnar þjóðhagsstofnunar þess
efnis, að heildaráhrif frv. til lækk-
unar kaupmáttar 1. júní yrði 5.1%
til 6.1% en síðar bættist við 0.5%
til 1%, ef miðað væri við frv. eins
og forsætisráðherra hefði lagt það
fram.
Þá vitnaði KÓ til bréfs Þjóð-
hagsstofnunar í fyrirspurn sinni,
varðandi varanleik láglaunabóta.
Skv. upplýsingum stofnunarinnar
ættu laun að hækka um 7% 1. júní
nk. en 9% á svokölluð láglaun (upp
að 210 þús. per. mán.). Almenn
laun eigi hins vegar að hækka um
6.5% 1. desember en láglaun að-
eins um 4.5%. Þetta þýði að
láglaunabótum yrði kippt til baka
síðar á árinu.
Þá gagnrýndi KÓ að draga ætti
úr niðurgreiðslum svo milljörðum
næmi, en þær væru kjarajöfnunar-
leið. Hann deildi og á ákvæði um
framkvæmdasamdrátt og lánatak-
markanir til nauðsynlegra fram-
kvæmda, s.s. hagræðingar í fisk-
vinnslu og orkuframkvæmdum.
Verkalýðshreyfingin þyrfti að
sýna þessari ríkisstjórn sem öðr-
um nauðsynlegt aðhald.
Marta
Sigurðardóttir
fóstra:
Hvert er markmið með dvöl
barna á dagvistarheimili (leik-
skóla, dagheimili eða skóladag-
heimili)? Er litið á þau sem
öruggan gæslustað fyrir börnin,
á meðan foreldrar eru við önnur
störf. Eða er litið á þau sem
þroskandi og uppbyggjandi
skóla?
Starf og leikur
Lítum aðeins á starfið sem fer
fram innan dyra á heimilunum.
Þar er mjög fjölþætt og marg-
breytilegt starf. Mikill tími fer í
leik, því leikþörf barna er mikil
á þessum aldri. En þessi leikur
er ekki bara eitthvað til að
drepa tímann, heldur geta börn-
in tjáð tilfinningar sínar, gleði,
sorg, ótta og reynslu sína af
umhverfinu í leiknum. Þau læra
að einstaklingar eru mismun-
Hvers má
ég vænta?
Ár barnsins
1979
UMSJÓN:
Alfreð Harðarson kennari.
Guðmundur Ingi Leifsson sál-
fræðingur.
Halldór Árnason viðskipta-
fræðingur.
Karl Helgason lögfræðingur.
Sigurgeir Þorgrímsson sagn-
fræðinemi.
hvernig við klæðum okkur eftir
veðri. I sambandi við salerni er
mikið hægt að ræða um hrein-
læti og nauðsyn þess. Það er
nauðsynlegt að þörnin skilji
mikilvægi hreinlætis og taki það
sem eðlilegan og sjálfsagðan
hlut, en þurfi ekki alltaf að vera
með eftirgangssemi.
Matmálstímar eru mjög
mikilvægir. Eðlilegt er að börn-
in taki þátt í að undirbúa
matartíma, t.d. með því að
leggja á borð. Nauðsynlegt er að
ein fóstra sitji við hvert borð
með börnunum og borði með
þeim. Þar getur hún kennt þeim
almenna borðsiði, að nota hnífa-
pör og aðstoða þau eftir þörfum.
Sjálfsagt er að hvert barn
skammti sér matinn sjálft, því
það eitt veit, hversu mikla lyst
það hefur. Það er algjört grund-
vallaratriði, að öll börnin séu í
góðu jafnvægi þegar að mat-
málstíma kemur og andrúms-
loftið við borðið sé ánægjulegt.
Þá er hægt að spjalla saman vítt
og breitt um mat, hollustuhætti
og matartilbúning. Sjálfsagt er
að börnin taki þátt í að ganga
frá, svo að þau finni að þeim sé
treyst.
Fræðsla
Segja má að allan daginn sé
verið að kenna börnum, ýmist
beint eða óbeint. En þessar
skipulögðu fræðslustundir eru
nauðsynlegar. Þar er tekið fyrir
ákveðið efni og börnin frædd, og
er þá tekið mið af þroska þeirra.
Marta Siguröardóttir
KynnisferA í réttir síAastliðið
haust.
andi og hafa mismunandi þarfir,
t.d. til að stjórna, eða ráða, eins
og þau kalla það. Þau hafa
mismunandi mikið hugmynda-
flug í leikjum og er oft að þau
laðast sérstaklega að þeim sem
er mest skapandi. En stuðla
þarf að því að hvert barn geti
haft frumkvæði, ásamt því að
þroska hæfileika barnsins til
samvinnu og að leysa viðfangs;
efni í samvinnu við aðra. í
gegnum leik tengjast þau vin-
áttuböndum.
Nauðsynlegt er að bjóða upp á
leiki sem þjálfa bæði grófgerðar
og fíngerðar hreyfingar hjá
börnum og samhæfa sjón og
hreyfingar. Fylgjast þarf með
hverju einstöku barni og athuga
hvernig hreyfiþroski þess er og
stuðla að því að þjálfa það svið,
sem lakast er með ýmsu móti.
Daglegar
venjur
Daglegar venjur og störf taka
mikinn tíma á hverjum degi.
Mikilvægt er að nota þessar
aðstæður vel. Er unnið mark-
visst að því, að hvetja börnin,
t.d. í fataklefanum? Fara á með
fá börn þangað og gefa þeim
tíma og næði til að hjálpa sér
sem mest sjálf, en aðstoða þau
ef þörf er á. Þá er einnig hægt
að ræða við börnin um föt
þeirra, vekja tilfinningu þeirra
fyrir umhirðu á fötum sínum og
Þvegiö af börnunum.
Af mörgu er að taka, t.d. barnið
sjálft, heimilið, fjölskylduna,
árstíðir, náttúruna, landið, at-
vinnuhættina og svona mætti
lengi telja. Markmiðið með
þessu er að efla skilning barns-
ins á sjálfu sér og efla þekkingu
þess á umhverfinu og kenna því
að umgangast það. I tengslum
við fræðsluna eru hafðar
kynnisferðir út fyrir dagvistar-
heimilið og myndíð, þar sem þau
geta tjáð hvernig þetta kemur
þeim fyrir sjónir. Einnig eru
sögur, þulur og vísur tengdar við
efnið, höfð leikræn tjáning,
hreyfingar og hljómlist.
Markmið
Hvert er markmiðið með öllu
þessu starfi? Allt stuðlar það, að
því að efla alhliða þroska barns-
ins og auka frumkvæði þess og
sjálfstraust. En erfitt er að ná
þessu markmiði, ef ekki kemur
til samvinna við foreldra barn-
anna. Þeir þurfa að þekkja
starfið sem fram fer þar og taka
þátt í að móta það og halda
áfram þegar heim er komið og
tengja þannig dagvistarheimilið
og heimili barnanna saman, svo
þetta myndi heild, en verði ekki
tveir ólíkir pólar í lífi barnanna.
Starf fóstrunnar
Starf fóstrunnar er mjög
ábyrgðarmikið, því sex fyrstu ár
barnsins er mikilvægasti tími
ævinnar, svo nauðsynlegt er að
rækja starfið vel. Starfsaðstaða
á heimilunum er misgóð og fer
það nokkuð eftir aldri húsanna.
En það sem er hvað erfiðast er,
að allt þetta starf með börnun-
um krefst mikillar nákvæmni og
undirbúnings, eins og gefur að
skilja. En fóstran hefur engan
tíma til undirbúningsstarfa eða
foreldrasamvinnu, því hún hefT
úr 40 tíma viðveruskyldu á viku
með börnunum. Það gefur auga
leið að þetta hlýtur að koma
niður á starfinu, það verður ekki
eins markvisst og það ætti að
vera.
Nauðsynlegt ér að fóstran
hafi eina klst. á dag til undir-
búningsstarfa.
Fóstrustarfið er mjög krefj-
andi starf, en um leið er það
mjög gefandi.
Marta Sigurðardóttir,
fóstra.