Morgunblaðið - 08.04.1979, Page 6

38
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. APRÍL 1979
' náð öðrum eins tökum á fólki á
íinn óhugnanlegi Drakúla. Þessi
byggður á illræmdum fursta sem
immd og blóðþorsta. — Hér segir
Drakúla sem náði sér fyrir alvöru
ist á kvikmyndatjaldið.
aö hann varö fyrirmynd allra
síðari tíma Drakúla, og samsam-
aöist hann hlutverkinu svo meö
árunum aö um þaö er hann dó
trúöi hann því oröið sjálfur aö
hann væri Drakúla, var þá oröinn
geöbilaöur. Sá eftirmáli er að
þætti hans aö hann átti hring
einn, „töfrahring" og gaf hann
Christopher Lee skömmu fyrir
dauöa sinn. Erföi Lee svo hlut-
verk greifans eftir Lugosi, hefur
lengi boriö höfuö og herðar yfir
aðrar blóðsögur og komið fleir-
um til aö gá undir rúmiö en
nokkur önnur.
Þaö hefur vafizt fyrir mönnum
aö gera sér grein fyrir því hvers
vegna Drakúla greifi og þaö fólk
þykir jafnheillandi og raun ber
vitni. Þaö má mikiö vera ef
blóösugumynd rís ekki undir
Hví hafa menn þvílíkt
yndi af ófreskjunni?
Þaö er víst enginn efi á því aö
sá geöþekki greifi Drakúla er
ástsælust blóösuga sem uppi
hefur veriö. Breytir þar engu um
þótt hann hafi orðiö aö víkja
sæti fyrir Margaret Thatcher,
formanni íhaldsflokksins brezka,
í vinsældakönnun sem fram fór
um „Óbermi allra alda“ meöal
gesta í vaxmyndasafni Madame
Tussaud í London nýlega. Þau
koma og fara þessi smástirni;
greifinn þekkir það og bíöur
rólegur, hann hefur nógan tíma.
Hann er kominn á sjöttu öldina.
Lengst af lá hann í gröf sinni,
svaf á daginn en flaug um nætur
eins og aðrar leöurblökur og lét
sér nægja aö hrekkja sveitunga
sína. Hann var kominn á fimmtu
öld þegar hann sló loksins í gegn
og komst á heimsmarkaðinn.
Það var áriö 1897. Þá kom út
ævisaga hans. Aldarfjórðungi
seinna komst hann svo í kvik-
myndirnar og hefur engu þurft
aö kvíöa uþp frá því, hvorki fé-
né blóðleysi.
í fyrra geröi þýzki leikstjórinn
Werner Herzog, einn af framá-
mönnunum í endurreisn þýzkrar
kvikmyndagerðar, mynd um
greifann og er þaö sú nýjasta en
verður örugglega ekki sú síð-
asta. Herzog nefndi hana
„Nosferatu“ og er þar vísaö til
fyrstu Drakúlamyndarinnar.
Hana geröi landi Herzogs, F.W.
Murnau, áriö 1922 eftir ævisögu
greifans sem írski rithöfundurinn
Bram Stoker samdi áriö 1897
eins og fyrr var nefnt. Stoker
moöaöi úr ýmsum heimildum og
studdist viö fyrri blóösuguskáld-
skap, m.a. „Carmilla“ eftir
Joseph Sheridan Le Fanu (sú
saga hefur oröiö ýmsum kvik-
myndaefni, m.a. Carl Dreyer,
1931, og Roger Vadim, 1960).
En fyrirmyndin að greifanum er
upprunnin í Transylvaníu (þar
sem nú heitir Siebenburgen).
Þar var uppi á 15. öld fursti
nokkur, Vlad Dracula, miöur
þokkaöur af alþýðu vegna þess
að honum varö þaö helzt fyrir
þegar honum leiddist lífiö aö hóa
saman hóþi manna og láta
þræöa þá upp á yddaða staura.
Allra mest yndi þótti honum aö
sitja til borös og eta og drekka
úti í náttúrunni á fögrum sumar-
degi og virða jafnframt fyrir sér
valinn hóp fólks iöandi á staur-
unum. Et taliö aö hann hafi látið
drepa ein 100 þúsund alls, mik-
inn þart aö gamni sínu og fyrir
engar sakir. Transylvaníumenn
losnuðu ekki einu sinni viö hann
þótt hann dræpist; þaö er líf eftir
dauöann og furstinn liföi góöu
blóösugulífi í fimm hundruð ár í
höll sinni — aö því er segir í
sögu Stokers —, hleypti þá
heimdraganum og flaug yfir til
Englendinga, hefur sýnzt þeir
blóöríkir.
F.W. Murnau nefndi Drakúla-
mynd sína „Nosferatu” (eftir
annarri þjóðsagnapersónu), eins
og fyrr var sagt, óg var þaö gert
til þess að komast kringum lögin
um höfundarrétt. Murnau haföi
sem sé moöaö úr sögu Stokers
en tímdi ekki aö borga höfund-
arréttinn. Þetta bragö lánaöist
þó ekki, það kom til málaferla,
Murnau tapaöi málinu og varö
aö eyðileggja flestöll eintök
myndarinnar.
En Drakúla átti framtíöina fyrir
sér í kvikmyndum þótt svona
færi um þessa ferð. Aö vísu liðu
níu ár þar til hann fékk hlutverk
aftur en þar meö var hann líka
kominn á græna grein. Þaö var
áriö 1931; þá geröi bandaríski
leikstjórinn Tod Browning Dra-
kúlamynd og Bela Lugosi lék
greifann. Þess má geta aö
Browning haföi oröið fyrir mikl-
um áhrifum af expressjónisman-
um í þýzkri kvikmyndágerö. En
um Bela Lugosi er þaö aö segja
kostnaði, það er helzt ef blóö-
sugan missir oft út úr sér tenn-
urnar, þaö kemur í Ijós aö hún
kann ekki aö fljúga eöa er
hrædd viö blóö. Hver meö-
al-blóösuga á vísan allstóran
áhorfendahóp. Hryllingurinn
lokkar og laöar. Þaö veldur
trúlega mlklu um þetta, aö flest-
ar hryllingsmyndir, og blóðsugu-
myndir þeirra á meöal, eru gerð-
ar eftir forskrift, þótt misvel
takist náttúrulega aö fylgja
henni, þ.e.a.s. í flestum slíkum
myndum eru ákveöin höfuöatriöi
sem reynzt hafa til þess fallin aö
vekja fólki ugg og spennu. í
fyrsta lagi eru vanalega aö verki
„myrkraöfl“, ofuröfl af einhverju
tagi og í einhverju formi, lífs-
hættuleg mönnum en veröa ekki
sönnuö eöa útskýrö meö vís-
indalegum hætti. Þaö er höföað
til tortímingarhvata, vísað til
einhvers konar ótta sem lifir meö
mörgum þótt bældur sé — t.d.

Aö vísu er líka hægt að skopast dólítið að hinni dáöu ófreskju. Hér er Marty Feldman kominn Engin Drakúla-mynd er fimm aura virði án senu í pessum dúr. Tróhællinn
meö vígtennurnar og býst til aö fá sór bita úr einstaklega girnilegum handlegg. sem á að halda ófreskjunni er kominn í brjóst hennar.