Morgunblaðið - 28.04.1979, Síða 37

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. APRIL 1979
37
Vítamín III
B2-vítamín, lactóflavín,
ríbóflavín. Smám saman varð
mönnum ljóst, að hin mismun-
andi vítamín voru hlutar hjá-
gerhvata, sem menn og dýr geta
að öðru jöfnu ekki framleitt
sjálf.
Árið 1932 uppgötvaði þýzki
vísindamaðurinn Warburg gul-
an hjágerhvata sem örvaði
flutning vetnisatóma á milli
efna í líkamanum. Austurríski
efnafræðingurinn Richard
Kuhn og samverkamenn hans
einangruðu skömmu síðar
B2-vítamín, sem er gult að lit og
komust að raun um byggingu
þess. Nafnið ríbóflavín, sem nú
er mest notað, er leitt af bygg-
ingu þess og lit, en -flavín er
leitt af latnesku orði, sem merk-
ir gulur. Kuhn hlaut Nóbels-
verðlaun í efnafræði árið 1938,
skömmu eftir að Austurríki
hafði verið innlimað í Þýzkaland
og þessvegna var honum meinað
að veita verðlaununum viðtöku.
Helztu ríbóflavíngjafar eru
ger, lifur, hjörtu, nýru, kjöt, egg,
ostur, grænmeti og mjólk, en
annað nafnið, lactóflavín, er
dregið af þessari fæðutegund,
þar eð fyrri hluti orðsins er
dreginn af latneska orðinu lac,
sem merkir mjólk. Eðlileg þörf
fyrir B2-vítamír. er talin vera
um 1,5 mg á dag, en ef um
vítamínskort er að ræða er
ráðlegast að taka 5—10 mg á
dag, sem töflur eða stungulyf.
B2-vítamín er nauðsynlegt
efni fyrir efnaskipti í frumum
líkamans, einkum fyrir efna-
skipti eggjahvítuefna og kol-
vetna. Það hefur einnig þýðingu
fyrir vöxt, sjónhimnu, eðlilega
byggingu húðar og blóðmyndun.
Skortseinkenni eru sár í munn-
vikum, sviði í augnalokum, ljós-
fælni, sár og purpurarauð
tunga, útþot, kyngingarerfið-
leikar og æðavöxtur í horn-
himnu auga, sem getur orðið
ógagnsæ. Þessi einkenni hverfa
eins og dögg fyrir sólu, ef
sjúklingi eru gefin 5—15 mg af
ríbóflavíni á dag. Ríbóflavín er
mjög viðkvæmt fyrir dagsbirtu
og ber því að geyma öll vítamín-
lyf, sem innihalda það, varin
áhrifum birtu. Vítamínlyf, sem
innihalda ríbóflavín er
Tablettae ribloflavini 3 mg
(ríbóflavíntöflur 3 mg).
Pantótensýra. Þessi sýra er
eitt af B-vítamínum og er hún
ýmist kölluð B3-vítamín eða
B5-vítamín. Algengast er þó að
kalla þetta efni pantótensýru.
Þetta vítamín var fyrst upp-
götvað af R.J. Williams og sam-
verkamönnum árið 1933 og gáfu
þeir einnig vítamíninu nafn, en
fyrri hluti þess er dreginn af
gríska orðinu pantos, sem
merkir úr öllu og á að gefa til
kynna, að efnið finnst í öllum
lifandi frumum. Auk þess fram-
leiða venjulegir þarmagerlar
pantótensýru og þessvegna er
lítil sem engin hætta á
pantótensýruskorti hjá mönn-
um. Þó er með sérstökum
aðferðum hægt að framkalla
pantótensýruskort í tilrauna-
skyni. Þau einkenni, sem þá
koma í ljós, eru vöðvaþm'a,
vöðvakrampar. meitingartrufl-
anir, minnkuð mótstaða gegn
smitsjúkdómum, tilfinninga-
glöp, svartsýni og aukin við-
kvæmni gagnvart insúlíni. Hjá
kjúklingum veldur pantóten-
sýruskortur húðbólgu og vaxtar-
truflunum og hjá öðrum dýra-
tegundum veldur hann skemmd
á slímhúð og hári. Síðasttöldu
dýratilraunir munu vera skýr-
ing á því, að í auglýsingaskyni
er því stundum ranglega haldið
fram, að aukið magn af
pantótensýru komi í veg fyrir
hárlos og grátt hár. Eina tilfell-
ið af pantótensýruskorti hjá.
mönnum, sem vitað er um með
vissu, var hjá föngum í japönsk-
um herfangabúðum í lok 2.
heimsstyrjaldar.
Helztu fæðutegundir, sem
hafa pantótensýru að geyma,
eru lifur, nýru, eggjarauða og
nýtt grænmeti.
Astæðan fyrir mikilli út-
breiðslu pantótensýru er sú, að
hún er hluti af hjágerhvata, sem
kallaður er hjágerhvati-A (coen-
zym-A), er finnst í öllum lifandi
frumum og gegnir veigamiklu
hlutverki í efnaskiptum eggja-
hvítuefna, kolvetna og fitu.
Venjulegur dagskammtur af
pantótensýru hefur verið áætl-
aður 8—10 mg.
Vítamínlyf, sem inniheldur
pantótensýru, er Tablettae
pantothenatis 50 mg (pantóten-
sýrutöflur 50 mg), en auk þess
er pantótensýru mjög gjarnan
blandað í fjölvítamínlyf, enda
þótt erfitt sé að gera grein fyrir
nauðsyn þess.
B0-vítamín, pyridoxín,
adermín. Algengast er að nota
tvö fyrsttöldu nöfnin yfir þetta
vítamín. Síðasttalda nafnið er
samsett úr gríska orðinu derma,
sem merkir húð og a, sem er
neitandi forskeyti og vísar þetta
orð til þess, að Bg-vítamín er
meðal annars nauðsynlegt til
þess, að myndun húðar og starf-
semi hennar fari fram með
eðlilegum hætti.
Pyridoxín finnst eins og
pantótensýra í öllum lifandi
frumum, en einkum í geri, korn-
mat, grænmeti, lifur, nýrum,
heila, eggjarauðu og mjólk.
Vítamínið, sem er hluti hjáger-
hvata, er nauðsynlegt fyrir rétt
efnaskipti amínósýra í líkaman-
um, en þær myndast, þegar
prótéinefni fæðunnar brotna
niður við meltingu.
Vegna mikillar útbreiðslu
pyridoxíns eru skortseinkenni
þess mjög sjaldgæf. Þau helztu
eru fjöltaugabólga, krampar,
sem líkjast niðurfallssýki, blóð-
leysi og húðbreytingar.
Fyrsta áþreifanlega dæmið
um áhrif pyridoxínskorts á
menn kom í ljós á árunum
1952—1953 í Bandaríkjunum,
þar sem fjöldi kornabarna, er
hafði verið gefinn niðursoðinn
barnamatur, varð veikur af
krömpum, sem iíktust niður-
fallssýki. Þessi einkenni hurfu
strax, þegar börnunum var gefið
pyridoxín. Þegar þetta tilfelli
var rannsakað nánar, kom í ljós,
að barnamaturinn, sem hafði
mjólk að geyma (og þá einnig
pyridoxín), hafði verið hitaður
þannig við niðursuðuna, að allt
pyridoxín hafði eyðilagst.
Með hliðsjón af því mikla
magni, sem notað er hérlendis
af tilbúnum barnamat, er rétt
að leggja sérstaka áherzlu á
þetta atriði enda þótt gera verði
ráð fyrir, að framleiðslu- og
neytendaeftirlit hafi auga með
þessum möguleika og fylgist
með þeim framleiðslulotum,
sem fluttar eru til landsins.
Venjulegur dagskammtur af
pyridoxíni er talinn vera um 2
mg.
(framh.).
Finnbjörn Hjartarson prentari:
Morgunblaðið
kveinkar sér
Það er ekki oft, sem landsmenn
verða vitni að því, að ritstjórar
Morgunblaðsins kveinki sér undan
ummælum annarra blaða, en það
gerðist þó fyrir páska, vegna
greinar Guðmundar Óla Ólafsson-
ar í Kirkjuritinu, um það sem
hann kallar svo: „... í Morgun-
blaðinu trónar enn sama trúmála-
afturhaldið á fremstu síðum". ,
í grein, sem upphafsmaður að
deilum þessum á Islandi segir Jón
Auðuns í Morgunblaðinu 24. apríl:
„Ég held að mér hafi fremur verið
brugðið um annað en trúmálaaft-
urhald, fremur um hitt, að ég víki
stundum svo langt af vegi rétt-
trúnaðar að óhæfa væri.“
Þetta má til sanns vegar færa,
og spyrja hvers vegna Guðmundur
Óli ðlafsson mýkir dóminn svo, og
kalli rugl og þann Anti Krist, sem
hann klifar á í tíma og ótíma
„trúmálaafturhald".
Það fer varla hjá því, að þeir,
sem fylgjast með trúmálaumræðu
taki eftir, að prestar reyna í
lengstu lög að sneiða hjá að ræða
skrif Jóns Auðuns og getur verið
að sú sé ástæðan fyrir því, að
Guðmundur Óli Ólafsson mildi
dóm sinn á skrifum Jóns Auðuns.
En þau er vissulega ástæða til að
minnast á, ef kristnir menn vilja
verja trú sína á Jesú Krist.
,,/s/am, Kristni
— Khomeini“.
I Morgunblaðinu 25. marz sl.
skrifar Jón Auðuns Hugvekju, að
venju, sem hann nefnir „Islam,
Kristni — Khomeini".
Eftir að hafa farið venjulegu
skrúðmáli um hin „Æðri trúar-
brögð" svo sem Hindúisma, Zara-
þústratrú og Múhameðstrú segir
hann m.a.: „Sínu frummúham-
eðska umburðarlyndi voru Serkir
á Spáni trúir, svo að undir stjórn
þeirra lifðu kristnir menn þar
sældarlífi hjá þeim ógnum, sem á
Serkjum (Márum) dundu af hendi
kristinna manna, þegar þeir höfðu
aftur unnið Spán.“
Hér er gefið í skyn að í raun sé
Múhameðstrú góð trú, og það
virðist vera lífstrú Jóns Auðuns, ef
„frjálslyndi" hans réði þar, væri
ekki undan neinu að kvarta. Jón
Auðuns hefir nefnilega vald til að
dæma ógild orð Krists, hvaðan
sem það vald er nú komið. — T.d.
orð Krists um falsspámennina,
sem kæmu á eftir honum. Seinna í
sömu grein segir Jón Auðuns: „En
hin skefjalausa áherzla, sem hún
leggur á það, að Hún ein (Kirkjan
— innskot mitt) búi yfir möguleik-
um manna til hjálpræðis og, að
hún ein búi yfir sannleikanum
öllum hefur leitt til hörmulegrar
afstöðu til annarra trúarbragða...
eins og meðferð kristnu valdhaf-
anna á Spáni eftir að þeir höfðu
sigrazt á Serkjum sýnir hvað
bezt.“ (Leturbreyt. er mín, nema
undirstrikuð voru orðin „ein“ og
„öllum" í greininni".)
Það er furðulegt, að það skuli
vera fullorðinn prestur, sem skrif-
ar annað eins og þetta. Kirkjan á
að halda sig við orð Krists og víkja
ekki frá þeim. Og þessi orð, sem
Jón Auðuns eignar kirkjunni eru
orð Krists. HANN sagði, ég er
SANNLEIKURINN OG LÍFIÐ, og
Enginn kemur til föðurins nema
fyrir MIG.
En þannig skrifar Jón Auðuns
að hann gerir Krist ómerkan ef
hann mögulega getur komið því
við. Tekur sér eitthvert óþekkt
vald til að dæma hvað sé satt og
rétt í Biblíunni og gerir það á
ógeðfelldan læðingsmáta.
Aumingja svínin
Fyrir þann, sem þetta skrifar,
kom ekki á óvart, að Jón Auðuns
skyldi hafa samúð með svínum
þeim, sem Jesú sendi illu andana í.
Sú saga er auðvitað þvættingur
eins og margt annað í biblíunni, að
dómi Jóns Auðuns.
Þar takast þeir á, sem deila um
heiminn og auðvitað tekur Jón
Auðuns afstöðu með svínunum en
ógildir ORÐIÐ.
Það er kannski rétt stefna hjá
kirkjunnar mönnum, að sneiða
sem mest hjá „HUGVEKJUM“
Jóns Auðuns. En þegar vinir
Morgunblaðsins sjá ritstjórana af-
vegaleidda er vissulega ástæða til
að mótmæla. Enn eru í gildi þau
orð, að ekki eru allir viðhlæjendur
vinir, en vinir sem til vamms
segja. Og ekki taka ritstjórar
Morgunblaðsins hvað sem er til
birtingar.
Ef Morgunblaðið vill vera
skjöldur kristninnar, verða þeir að
vera á varðbergi og árvakrir um að
ekki verði á bak við skjöldinn Anti
Kristur og falsspámenn, í nafni
trúfrelsis.
Ráövilltir frimúrarar
En það eru fleiri en ritstjórar
Morgunblaðsins, sem láta afvega-
leiðast, en þar á ég við Frímúrara-
regluna á íslandi, og kannski er
samband þar á milli.
Fyrir páska hélt Bræðrafélag
Dómkirkjunnar kirkjukvöld þar
sem frímúrarar sáu um öll atriði
athafnarinnar. Þar hélt erindi
Gunnar Möller, og sagði hann t.d.
á einum stað, „að ef maður lýsti
því yfir, að hann væri ekki krist-
inn* fengi hann ekki inngöngu í
Frímúrararegluna".
Þá vaknar sú spurning: Hvers
vegna hossar þá Frímúrarareglan
mönnum, sem grufla sem mest í
Vedabókum, Kóraninum og slíkum
ritum — en í þeim flokki er Jón
Auðuns oddviti.
En hvað bindur þá kristnu? —
Eru það Vedabækur eða Kóran-
inn? Nei — og aftur nei. Þessir
menn eiga eitt sameiginlegt, það
er ímyndað eigið ágæti og það sem
þeir kalla „umburðarlyndi og
frelsi" til að demba yfir kristna
menn í stúkum sínum skrúðyrða-
flaumi og skjalli um önnur
trúarbrögð.
Ég sagði að kannski væri sam-
band milli frímúrara og ritstjór-
anna. Ég átti við, að hin öfluga
frímúrarastúka getur stutt með-
limi sína óbeint til „dáða“ á
ýmsum sviðum. T.d. einungis með
því að hampa þeim, og við það vex
auðvitað sjálfstraust og sjálfum-
gleði heimskingjanna. Þeir halda,
að brölt milli frímúrarastiga færi
þá nær sannleikanum. En þar hafa
þeir vissulega þegar tekið út laun-
in.
Aö láta drauminn rætast
Jón Auðuns getur, að venju, ekki
látið hjá líða að sneiða að biskupi
Islands í grein sinni, fremur en oft
áður þegar hann þarf að skrifa um
trúmál, og segir að Guðmundur
Óli Ólafsson sé „ritstjóri eina
málgagns hennar (kirkjunnar) og
þá fráleitt að óvilja biskupsins
sjálfs". Hvað kemur þetta málinu
við? Eða á biskupinn að ritskoða
Kirkjuritið? Eru kristnir menn
þeir einu sem „trúfrelsi og skoð-
anaskipti" ná ekki til? Hvert fór
frelsið?
Nei, hér heldur öfundin á penna
og Jón Auðuns ætti að láta af
öfund í garð biskupsins yfir ís-
landi. Hún er orðin of augljós til
þess að hann geti falið hana.
Honum nægir ekki æðsta kenni-
mannsembættið í Frímúrararegl-
unni, og hverjum kemur það á
óvart? Það gæti verið fyrsta skref-
ið úr þeirri hamragjá, sem umlyk-
ur hann og skoðanabræður hans.
Hann biðjist fyrirgefningar á
gerðum sínum og IÐRIST. Það er
leiðin úr gjánni, sem meitlar
fótstíginn, sem hann sjálfur hefur
sagt frá, en ekki átakalaust rangl í
frímúrarastúkum. Þannig, að
hann láti drauminn rætast og
standi í hinu skuggalausa ljósi að
leiðarlokum.
Jón Auðuns segir í títtnefndri
grein um Islam, Kristni — Kho-
meini, að Konstantinus mikli hafi
tekið kristna trú á dánarbeði.
Hann, sem hafði um svo margar
leiðir að velja, er það ekki? Er
hann ekki ágætt fordæmi?
Aths. Þess skal getið, að fyrir-
sögnin er höfundar. Og til að
koma í veg fyrir misskilning er
ástæða til. að það komi fram, að
hvorugur ritstjóra Mbl. er frí-
múrari — og vita því m.a. ekki,
hvað greinarhöfundur á við. þeg-
ar hann fjallar um þau cfni. En
sjálfsagt gætu frímúrarar svarað
fyrir sig, ef þeir vildu. — Ritstj.