Morgunblaðið - 13.06.1979, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. JÚNÍ1979
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Augiýsingastjóri
Ritstjórn og skrifstofur
Auglýsingar
Afgreiósla
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guómundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson
Aóalstræti 6, sími 10100.
Aóalstræti 6, sími 22480.
Sími 83033
Bandalag olíufélaga
og viðskipta-
ráðherra kommúnista
Isíðustu viku var Helmut Schmidt, kanslari V-Þýzkalands, í heimsókn
í Washington. Þar hitti hann Carter Bandaríkjaforseta að máli. Eitt
af umræðuefnum þeirra var olíumarkaðurinn í Rotterdam. Einmitt í
dag var ráðgerður ríkisstjórnarfundur í Bonn, þar sem þýzki kanslarinn
mun gera ríkisstjórn sinni grein fyrir viðræðum sínum við Carter um
olíumálin og Rotterdammarkaðinn og áhrif hans á olíuverðið í
heiminum.
I síðustu viku var utanrikisráðherra Frakka, Jean Francois-Poncet,
einnig í Washington. Hann átti einnig fund með Carter Bandaríkjafor-
seta. Þeir ræddu einnig um olíumarkaðinn í Rotterdam og leiðir til þess
að hemja verðþróunina á honum.
Talið er, aö Bandaríkjamenn og Frakkar hafi áþekkar hugmyndir um
nauðsyn þess að setja einhvers konar þak á olíumarkaðinn í Rotterdam,
eins og Frakkar lögðu til innan Efnahagsbandalagsins. Orkuráðherra
Bandaríkjanna, James Schlesinger, hefur gefið í skyn, að Bandaríkja-
menn kunni að vera tilbúnir til að fella niður 5% niðurgreiðslu eða styrk
á olíu til hitunar og dísilolíu, ef þak verði sett á Rotterdammarkaðinn.
Frakkar berjast mjög ákveðið fyrir því, að þak verði sett á
Rotterdammarkaðinn og sjálfir hafa þeir lagt bann við því að olía, sem
kostar yfir ákveðið hámarksverð sé flutt inn til Frakklands.
V-Þjóðverjar hafa ekki verið fylgjandi hugmyndum Frakka um þak og
eftirlit á Rotterdam, en síðustu fréttir herma, að ríkisstjórnin í Bonn sé
tilbúin til að taka þátt í alþjóðlegum aðgerðum til þess að fylgjast með
Rotterdammarkaðnum. Olíumarkaðurinn í Rotterdam sem er uppboðs-
markaður á olíu hefur haft margvíslega truflun í för með sér fyrir
olíuviðskipti í heiminum. Olíuframleiðsluríkin, sem hafa gert langtíma-
samninga um afhendingu á olíu finna upp alls kyns afsakanir til þess að
þurfa ekki að standa við gerða samninga og selja olíuna síðan á
uppboðsmarkaðnum í Rotterdam.
Til viðbótar má geta þess, að olíumálin og Rotterdammarkaðurinn
verða til umræðu á fundi æðstu manna helztu iðnaðarríkja heims í
Tokyo innan skamms.
Olíumarkaðurinn í Rotterdam er því til umræðu meðal helztu
valdamanna hins vestræna heims. Þeir ræða um þaö hvað þeir geti gert
til þess að hemja þennan markað, setja hann undir eftirlit eða jafnvel
setja á hann þak. Þeir ræða um það, hvort banna eigi innflutning á olíu,
sem kostar yfir ákveðið hámark. Þeir ræða um það hvernig hægt sé að
draga úr oliunotkun í hinum vestrænu ríkjum. Ekkert umræðuefni er nú
ofar á baugi í Washington, London, París og Bonn en einmitt
olíumarkaðurinn í Rotterdam. En hér á Islandi hefur myndast bandalag
nokkurra spámanna í olíumálum, sem ekki mega heyra á það minnzt, að
eitthvað sé athugavert við þá staðreynd að olíukaup okkar íslendinga
frá Sovétríkjunum eru miðuð við verð í Rotterdam. Þessir spekingar
tala um það, að þeir, sem sjái eitthvað athugavert við þessa
verðviðmiðun fjalli um þessi mikilvægu mál af „fáfræði". Hér er á
ferðinni bandalag a.m.k. sumra olíuforstjóra okkar, ráðherra viðskipta-
mála, sem er kommúnisti og ákveðinnar klíku embættismanna, sem í
áratugi hefur ekki mátt heyra á það minnzt, að olía verði keypt annars
staðar frá en frá Sovétríkjunum. Það hefði einhverntíma þótt saga til
næsta bæjar að þeir gengju i eina sæng til að verja okursamninga við
Sovétmenn, viðskiptaráðherra kommúnista, olíukóngar og embættis-
menn en svo er nú komið. Verði þeim að góðu.
Breyttar aðstæður valda því, að viðmiðun við Rotterdammarkað í
olíuviðskiptum við Sovétmenn, sem var sjálfsögð fyrir nokkrum árum er
það ekki lengur. Sovétmenn taka nú ofsagróða í þessum viðskiptum, sem
er ekkert annað en arðrán í stíl nýlenduvelda fyrri tíma. Geir
Hallgrímsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, hvatti ríkisstjórnina til
þess í vetur að taka þegar í stað upp viðræður við Sovétmenn um breytta
viðmiðun. Ríkisstjórnin hefur ekkert gert í að verða við þessari
ábendingu. í sjónvarpsþætti fyrir skömmu mátti skilja það á Benedikt
Gröndal, að slíkar viðræður hefðu verið ákveðnar. í samtali við
Alþýðublaðið fyrir nokkrum dögum sagði Kjartan Jóhannsson að slíkar
viðræður væru sjálfsagðar. En greinilegt er að kratar ráða engu í
þessari ríkisstjórn. Olíukóngarnir, viðskiptaráðherra og embættis-
mannaklíkan hafa ákveðið að ekkert verði gert í þessum efnum, annað
en málamyndatal síðar á þessu ári. Á meðan þolir íslenzkur
almenningur gífurlega kjaraskerðingu.
I viðræðum við Sovétmenn væru rökin fyrir breyttri viðmiðun augljós.
Mjög lítill hluti olíuviðskipta í heiminum byggist á Rotterdammarkaði.
Það er því með öllu óeðlilegt eins og nú er komið málum, að olíukaup
okkar frá Rússum byggist á þessari viðmiðun. Eðlilegra er, að
viðmiðunin verði eitthvert grundvallarverð, sem gildir í langtímasamn-
ingum milli vestrænna ríkja og olíuframleiðsluríkjanna. Fyrir skömmu
var Opec-verð á hráolíu 16,50 Bandaríkjadalir en Rotterdamverðið 37
Bandaríkjadalir. Spekingarnir hér sjá ekkert athugavert við þetta.
Jafnframt er nauðsynlegt, að við íslendingar hyggjum á meiri
dreifingu olíukaupa okkar. Það er lítið öryggi í því fólgið, að vera komnir
upp á Sovétmenn í olíuviðskiptum á sama tíma og við erum í
varnarbandalagi til þess að verjast útþenslustefnu þeirra. Olíumenn
okkar segja, að erfitt sé að fá keypta olíu. Það hefur nákvæmlega ekkert
á það reynt. Kannski þeir séu orðnir svo bundnir á klafa vanans, að þeir
treysti sér ekki til að taka upp eðlilega viðskiptahætti á ný við vestræn
olíufyrirtæki. Við eigum að kanna rækilega hverjir möguleikarnir eru á
olíukaupum annars staðar frá með eðlilegri viðmiðun en nú gildir í
viðskiptum okkar við Rússa. Við íslendingar þurfum að stokka upp
olíuviðskipti okkar frá grunni. Andstaða við það kemur úr ótrúlegustu
átt. Olíufélögin þrjú ættu að athuga vel sinn gang áður en þau reyra sig
fastar í bandalagið við viðskiptaráðherra kommúnista og embættis-
mannaklíkuna.
1 þjónustu kri
legrar einingí
Bréf til aðalritstjóra Morgun-
blaðsins í tilefni af „hugvekju"
séra Jóns Auðuns í Morgun-
blaðinu laugardaginn 2. júnf
8.1.
Margt undrunarefnið ber manni
að höndum á ævinni. Þannig mun
hafa farið fyrir hverjum og einum,
sem hefur þótt ekki sé nema
lágmarksþekkingu á kenningum
kaþólsku kirkjunnar um Maríu
mey og síðan hefur lesið „hug-
vekju" séra Jóns Auðuns í hátt-
virtu blaði yðar laugardaginn 2.
júní s.l.
Þessa „hugvekju" nefnir
höfundur „Einingu", nafni sem
gefur viss fyrirheit, og yfirskrift
af þessu tagi vekur ósjálfrátt þær
vonir hjá lesandanum að hér sé
höfundurinn að leggja litla stein-
inn sinn í vegg hinnar samkirkju-
legu byggingar, ljá þeirri hreyf-
ingu lið sem á síðastliðnum árum
hefur einkennt samskipti kirkju-
deildanna og miðar að sem bestri
samvinnu þeirra.
Fáum mun koma til hugar að
neita því að séra Jóni Auðuns
detti margt frumlegt í hug, enda
reynir hann svo sannarlega á sinn
sérstaka hátt að gera sitt til þess
að á komist sú eining lærisveina
Krists sem Meistari þeirra þráði.
Hann útlistar nefnilega fyrir les-
andanum, hvernig sundrungin
hafi, samkvæmt skoðunum hans,
læðst inn í raðir þeirra sem trúðu
á Krist í rás aldanna, til þess að
geta síðan ráðist að rótum meins-
ins. Og hann telur að höfuðorsök
sundrungarinnar sé þröngsýnin.
Hlýðum á orð hans sjálfs: „Eftir
því sem hin kirkjulega guðfræði
hefur reyrt fastari böndum frjálsa
hugsun, hefur flokkum (sic.) innan
kristninnar fjölgað." .
Og nú veit lesandinn væntan-
lega, hvar skórinn kreppir hjá
þeim kristnu, því að nú hefur
sérfróður maður útlistað það fyrir
honum. Og vilji hinn fróðleiksfúsi
lesandi fá að heyra einhver dæmi,
þessu til sönnunar, þá hefur sér-
fræðingurinn í trúarbragðasögu
þau að sjálfsögðu á reiðum hönd-
um. Samt verður hann að setja sér
takmörk í upptalningu þeirra en
þess vegna tilfærir hann aðeins
tvö slík, sem þjaka samvisku
manna og eiga rót sína að rekja til
þröngsýninnar. Ég ætla líka að
Hinrik Frehen
setja mér takmörk og því mun ég
aðeins taka fyrra dæmi hans til
athugunar, enda nægir það fylli-
lega til þess að upplýsa lesendur
mína um hvorttveggja: hugarfar
séra Jóns Auðuns, svo og um þann
vísindalega grundvöll sem hann
byggir staðhæfingar sínar á.
„Ekki eru margir áratugir liðnir
síðan sá úrskurður páfagarðs var
gefinn út, að sáluhjálparskilyrði
væri rómv. kaþ. mönnum að trúa
því, að María móðir Jesú hafi
verið eingetin eins og sonur henn-
ar og engan jarðneskan föður átt.“
Þessa sömu staðhæfingu hafði
ég, ekki alls fyrir löngu, séð
bókfesta af penna þessa sama,
hálærða manns, en í það skipti
sagði ég við sjálfan mig: „Ojæja,
quandoque bonus dormitat
Homerus — það getur svo sem
öllum orðið á í messunni."
En þegar ég sá þessa staðhæf-
ingu fyrir mér á ný og nú setta
fram af sigurreifu sjálfsöryggi og
þar að auki í þegar tilgreindu
sambandi, þá átti ég ekki lengur
auðvelt með afsaka prestinn með
því að „honum hefði mismælst."
Og nú spyr ég sjálfan mig:
Hvernig stendur á þessum ósköp-
um? Byggist þessi staðhæfing á
vanþekkingu eða óvild í garð
kaþólsku kirkjunnar? Af hverju
dettur manninum ekki einu sinni í
hug að verða sér úti um einföld og
auðskilin kaþólsk fræði (kver)
handa börnum? Með lestri slíkra
bókar gæti hann gengið úr skugga
um að hugmyndir kaþólsku kirkj-
unnar um „flekklausan getnað"
Maríu eru með allt öðrum hætti en
honum hefur skilist og hann vill
eigna Vatíkaninu. Annars hef ég
ávallt reynt marga af lúterskum
bræðrum mínum, einnig hér á
íslandi, að góðum vilja. Þeir hafa í
fullri alvöru gert sér far um að
vinna að því að allir kristnir menn
sameinist á ný, og hið fyrsta sem
heiðarlegir fylgjendur samkirkju-
stefnunnar reyna að gera er að
kynna sér það sem aðrir kristnir
menn trúa og hvernig þeir skilja
það. Með því vilja þeir reyna að
koma í veg fyrir það, sem áður
leiddi til sundrunar eða jók á hana
og hafði í för með sér fjandsam-
legar og ókristilegar yfirlýsingar,
sem sé misskilning. Vitnisburður
um heiðarlegt hugarfar af slíku
tagi er, ásamt mörgum öðrum
skjölum, sem birt hafa verið á
síðustu árum, sameiginleg yfirlýs-
ing nefndar, sem skipuð var bæði
rómversk-kaþólskum og evangel-
isk-lúterskum sérfræðingum, um
kvöldmáltíðina.
Lítur séra Jón Auðuns ef til vill
svo á að hann sé undanþeginn
þeirri grundvallarskyldu að leita
sér áreiðanlegra upplýsinga um
skoðanir þeirra, sem á öðru máli
eru? Eða lítur hann frá upphafi á
þá sem „þröngsýnismenn", sem
frjálshyggjumaðurinn eigi skil-
yrðislaust að koma á kné eða að
minnsta kosti að gera hlægilega?
Það liggur við að maður haldi það,
að minnsta kosti þegar maður les
útlistanir hans á kenningum
kaþólsku kirkjunnar. Hann virðist
vera viss í sinni sök og líta þannig
á að málið hljóti að vera með
þeim hætti sem hann hugsar sér
það. Það er eins og honum finnist
hin staðgóða, vísindalega þekking
sín, sem honum er síður en svo
leitt að láta skína í, veita sér
heimild til að leggja barnalegar
hugmyndir sínar um trúaratriði
kaþólsku kirkjunnar fyrir lesend-
ur sína (og áheyrendur), án þess
að ganga fyrst úr skugga um hvort
þær séu á rökum reistar. Enda
hafa „fræðikenningar trúar-
bragðasögunnar" hvort sem er
fyrir löngu upplýst öll slík mál.
Þeir sem hafa kynnt sér, þótt ekki
sé nema að litlu leyti, aðferðir
þessara „óskeikulu" fræðimanna
(og það skal ekki dregið í efa að
séra Jón Auðuns hafi verið fram-
Breytingar
í Alþýðu-
bankanum
BREYTINGAR hafa verið gerðar
í húsi Alþýðubankans í Reykja-
vík. Þær hafa staðið yfir í nokkra
mánuði, þó mest hafi verið unnið
frá því um páska. Afgreiðslusal-
ur neðstu hæðar hefur verið
stækkaður og hefur rými aukist
þar mikið. Bankinn nýtir nú svo
til allt húsið fyrir starfsemi sfna.
Samfara opnun hins nýja hluta
bankans hefur verið ákveðið að
efna til sýningar á 11 verkum Jóns
Stefánssonar og prýða þau veggi í
afgreiðslusal bankans. I ráði er að
verkin hangi þarna næstu 3 mán-
uði en þá verði skipt um og ný
sýning hefjist.
Vonast forráðamenn eftir að
þessi nýbreytni mælist vel fyrir
hjá viðskiptavinum bankans og
annarra sem þangað kunna að
leggja leið sína.
Sýning á málverkum Jóns Stefánssonar er í Alþýðubankanum, en verkin eru ú
myndinni er forstöðumaður safnsins, Þorsteinn Jónsson.