Morgunblaðið - 18.01.1980, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 18. JANÚAR 1980
Þjóðfélagið á rétt á vernd
gegn þessum mönnum
— sagði saksóknari, er hann lauk ræðu sinni i Guðmundar- og Geirfinnsmálum í gær
— ÞJÓÐFÉLAGIÐ á rétt á vernd gegn þessum
mönnum, sagði Þórður Björnsson ríkissaksóknari,
þegar hann lauk sóknarræðu sinni í Guðmundar- og
Geirfinnsmálum fyrir Hæstarétti í gær. Saksóknari
lauk ræðu sinni klukkan 15,38 og hafði þá sóknarræð-
an staðið í um 15Ví klukkustund samtals. Er þetta
Framburður Guðjóns
lengsta sóknarræða, sem flutt hefur verið í opinberu
máli á seinni árum. Enda er hér um að ræða óvenjulegt
mál, eina manndrápsmálið á þessari öld, þar sem lík
hafa ekki fundizt, eins og saksóknari upplýsti í gær.
Klukkan 10 í dag byrja verjendur varnir sínar og talar
fyrstur Páll A. Pálsson hdl.
1 upphafi máls síns í gær ræddi
ríkissaksóknari framburð ákærða,
Guðjóns Skarphéðinssonar, en
hann hefur þá sérstöðu í málinu,
að hann er ekki ákærður fyrir
rangar sakargiftir og ennfremur
er hann sá eini af fjórum ákærð-
um í þessum þætti málsins, sem
ekki hefur dregið framburð sinn
til baka.
Guðjón skýrði frá því við yfir-
heyrslu 8. desember 1976, að
fjórmenningarnir, sem hnepptir
voru í gæzluvarðhald í málinu, þ.e.
Einar Bollason, Valdimar Olsen,
Magnús Leopoldsson og Sigur-
björn Einarsson, væru allir sak-
lausir. Kvaðst Guðjón hafa vitað
það allan tímann og þessi vit-
neskja hvílt á honum eins og mara
en hann ekki haft kjark í sér til
þess að skýra frá þessu. Þá skýrði
Guðjón frá því, að Sævar hefði
beðið hann að fara með sér til
Keflavíkur til spírakaupa. Hann
kvaðst muna eftir sendibíl og
bláum Volkswagenbíl, sem hann
hefði ekið. Hann mundi líka eftir
því, að rætt var um það á leiðinni
og sýna þyrfti manninum, þ.e.
Geirfinni, fulla hörku ef hann yrði
ekki samvinnuþýður. Hann skýrði
frá því þegar þau hittu Geirfinn
við Hafnarbúðina, samræðunum í
bílnum, þar sem reynt var að fá
Geirfinn til þess að skýra frá
geymslustað spírans, og átökum
þeirra þriggja við Geirfinn, sem
endaði með dauða hans. Loks
skýrði hann lögreglunni frá ferð-
inni með lík Geirfinns til Reykja-
víkur og minntist þess sérstak-
lega, að Sævar hefði sagt, að nú
væri hann, þ.e. Guðjón, orðinn
samsekur um morð. Kvaðst Guð-
jón þá hafa fyllst óhugnaði.
En þegar Guðjón kom fyrir dóm
nokkrum mánuðum seinna bar
hann við minnisleysi um atburð-
ina í Keflavík. Sagði saksóknari að
ef skýrslur hans væru lesnar vel
mætti sjá að ekki væri um gleym-
sku að ræða heldur miklu frekar
tregðu til að skýra frá. Þá nefndi
saksóknari, að þegar sviðsetning
atburða fór fram í Dráttarbraut-
inni í janúar 1977 hefði sendibif-
reiðin verið þar til staðar og hefði
Guðjón þá sagt, að hún hefði verið
með R-númeri en ekki Y-númeri
og hún hefði ekki heldur verið með
rauðum röndum þegar atburður-
inn varð. Kvað Þórður þetta rétt.
Bifreiðin hefði verið seld í milli-
tiðinni til Kópavogs og málaðar á
hana rauðar rendur.
Sigurður lýsti förinni
Því næst rakti saksóknari fram-
burð sendibílstjórans, Sigurðar
Óttars Hreinssonar. Hann var
yfirheyrður sem vitni og skýrði
þar frá því, sem áður hefur komið
fram, að Kristján Viðar, sem er
frændi hans, hefði beðið sig um að
aka til Keflavíkur að kvöldi 19.
nóvember 1974 og flytja síðan
eitthvað í bæinn aftur, sem
Kristján tiltók ekki hvað var.
Lýsti hann förinni svipað og aðrir
gerðu. Kvaðst hann hafa lagt
bílnum neðarlega í Dráttarbraut-
inni og beðið þar. Hann kvaðst
hafa heyrt mannamál eins og
menn væru að rífast. Ekki kvaðst
hann hafa orðið var við átök en
aftur á móti einhvern óróa. Krist-
ján hefði svo komið hlaupandi og
sagt að ekkert yrði úr þessu og
hann skyldi bara fara til Reykja-
víkur. Virtist honum Kristján
vera móður og æstur.
Hinn 13. október var tekin
skýrsla af Sigurði að hans eigin
ósk og þar neitaði hann að hafa
ekið bílnum til Keflavikur umrætt
kvöld. Kvaðst hann hafa verið
beittur hótunum af lögreglu, en
lögreglumaður sá, sem skýrslu tók
af honum, var Karl Schutz hinn
þýzki. Undir skýrsluna rituðu vit-
undarvottar og voru þeir kallir til
yfirheyrslu. Kom fram hjá þeim,
að Sigurður hefði gefið skýrslu
sína sjálfviljugur og án hótana og
þvingana enda hefði Schutz aldrei
beitt slíku.
Sigurði Óttari var kynntur þessi
framburður og lét hann þá bóka
eftir sér: Þetta er hárrétt. Mér var
aldrei hótað neinu við yfirheyrsl-
una hjá Karl Schutz og hún fór
fram eins og vitundarvottarnir
skýrðu frá.
óttaðist Sigurður ákærðu?
Þórður Björnsson sagði það sína
skoðun, að Sigurður hefði dregið
framburð sinn til baka af ótta.
Það hefði ekki verið ótti við
lögreglu eða gæzluvarðhald heldur
ótti við ákærðu í málinu. Fréttir
hefðu komið í blöðum um, að
Kristján og Sævar hefðu dregið til
baka framburði sína og Sigurður
hefði þá farið að hugsa sitt mál og
metið stöðu sína þannig, að hann
stæði illa að vígi með framburð
sinn ef þeir Kristján og Sævar
yrðu t.d. sýknaðir. Síðan sagði
Þórður: Hann hikaði og hvikaði
um stund af ótta við ákærðu en
hann vann eið að framburði sínum
og hann er fullgildur.
Stoðum rennt
undir framburðinn
En hefur eitthvað komið fram í
málinu, sem rennir stoðum undir
þann framburð þriggja af ákærðu,
að þau hafi hvergi komið nærri
því? Þannig spurði saksóknari og
svar hans var neikvætt. Taldi
hann nú upp allmörg atriði, sem
renna undir það stoðum, að
ákærðu séu við málið riðnir.
1. Geirfinnur fór í Klúbbinn 17.
nóvember 1974 og liggur fyrir
vætti félaga hans tveggja um það.
Kristján og Sævar fóru í Klúbbinn
þetta sama kvöld.
2. Ákærðu Sævar og Erla sögðu,
að þau hefðu farið í bílaleigubíl til
Keflavíkur. Guðmundur Magnús-
son, sem var framkvæmdastjóri
bílaleigunnar á þessum tíma,
kveður þetta vel geta staðist.
3. Erla og Sævar sögðust hafa
farið á Kjarvalsstaði umrætt
kvöld og séð þar myndina „Eldur í
Eyjum" eftir Osvald Knudsen.
Þau hafa sagt, að þar hafi þau
dvalið svo lengi, að ógjörlegt væri,
að þau hefðu verið stödd í
Keflavík laust eftir klukkan 22.
Vilhjálmur Knudsen kvikmynda-
gerðarmaður hefur hins vegar
sagt, að myndinni hafi lokið á
bilinu klukkan 20.30 til 20.40.
Kvaðst hann hafa séð Sævar og
virzt hann vera að flýta sér.
Rámar hann í að Sævar hafi sagt
sér, að hann væri að fara til
Keflavíkur.
4. Jón Þorvaldur Voltersen, þá-
verandi eigandi sendibílsins, hefur
upplýst, að Sigurður Óttar
Hreinsson hafi átt auðvelt með að
ná í bifreiðina, því hann hafi haft
að henni lykil.
5. Ákærðu segjast hafa ekið
fram hjá bíóinu við Hafnargötu í
Keflavík um kvöldið og hafi verið
talsverð mannþyrping við bíóið.
Kannað hefur verið, að sýning
hófst klukkan 21 þetta kvöld og
hlé hefur byrjað um klukkan
22,02, eða nokkru áður en ákærðu
komu til Keflavíkur.
Sviðsetning
6. Fram fór sviðsetning atburð-
anna í Dráttarbrautinni í janúar
1977. Tóku allir ákærðu þátt í
henni og drógu aldrei í efa, að þau
hefðu verið þar. Átökin voru
ljósmynduð og uppdrættir gerðir
og bar ákærðu í meginatriðum
saman um atburði og staðsetningu
þeirra. Kannað var, að spýtur hafa
verið tiltækar ákærðum þetta
kvöld í Dráttarbrautinni.
7. Mældur var tími, ef farið er
frá Kjarvalsstöðum klukkan 20.40
og ekið þá leið sem ákærðu óku
innanbæjar og síðan til Kefla-
víkur og var reiknað með öllum
stoppum. Samkvæmt því kom bif-
reiðin að Hafnarbúðinni klukkan
22.07. Hér er auðvitað um vafamál
að ræða en þessar mælingar
styðja tímasetningar í málinu.
8. I framburði Erlu er vikið að
húsi í Keflavík, sem hún dvaldi í
um nóttina. Hús þetta er til og er
kallað Rauða myllan. Það stendur
við Húsagötu og er rétt hjá
Dráttarbrautinni. Umsjónar-
maður hússins hefur sagt að á
þessum tíma hafi það verið
mannlaust og opið.
9. Samkvæmt framburði konu,
sem vinnur hjá Landssímanum, er
Erla þekkir, kom Erla þangað oft
haustið 1974. Eitt sinn skýrði hún
konunni frá því, að hún hefði
dvalið næturlangt í mannlausu
húsi í Keflavík og komizt til
Reykjavíkur daginn. eftir „á putt-
anum“.
Ökumenn gefa
sig fram
10. Tveir ökumenn gáfu sig
fram, sem töldu sig hafa ekið Erlu
frá Keflavík til Hafnarfjarðar að
morgni 20. nóvember. Annar
þeirra, Guðmundur Sigurður
Jónsson, tók Erlu upp í vörubif-
reið sína í Keflavík og ók henni að
Grindavíkurafleggjaranum, en
Erla kvaðst vinna í fiski í Grinda-
vík. Hann man daginn nákvæm-
lega, því hann var að koma úr
afmæli fóstru sinnar í Sandgerði.
Ræddi Guðmundur við Erlu og
kvað undarlegt, að hún vildi engu
svara um það hjá hvaða fyrirtæki
hún inni. Þá fannst honum undar-
legt hve hún var illa klædd, en hún
var kápulaus. Ennfremur fannst
honum það undarlegt, að bifreið
kom að rétt eftir að Erla var farin
út og beygði til Grindavíkur. Sú
bifreið stoppaði, væntanlega til að
bjóða far, en hún fór ekki upp í
bílinn. Skömmu seinna ók vöru-
bifreið fram úr bifreið Guðmund-
ar og sýndist honum Erla sitja í
framsætinu. Guðmundur þekkti
Erlu við sakbendingu.
Annar ökumaður gaf sig fram,
Ámundi Rögnvaldsson, sem nú er
látinn. Taldi hann sig hafa tekið
Erlu upp í bílinn við Grindavíkur-
afleggjarann og ekið henni til
Reykjavíkur. Fannst honum einn-
ig að stúlkan hefði verið illa búin.
Ámundi þekkti Erlu ekki við
sakbendingu, en sagði að hún
hefði getað verið í hópnum þó
hann þekkti hana ekki.
11. Þegar lík Geirfinns var
grafið í Rauðhólum, var notuð til
þess verks skófla, sem Sævar fékk
lánaða hjá Guðjóni Skarphéðins-
syni. Skófluna hafði Guðjón feng-
ið að láni hjá manni að nafni
Einar og kannaðist hann við að
hafa lánað skófluna seinni part
árs 1974. Var þetta stunguskófla.
12. Fram kom, að Erla gleymdi
kápu sinni í Keflavík. Var kápan
breidd yfir lík Geirfinns á leiðinni
til Reykjavíkur. Sævar bað vin
sinn um að geyma kápuna og kom
hann nokkrum dögum seinna,
sótti kápuna og henti henni síðan í
ruslatunnu. Vinur Sævars hefur
staðfest, að kápan var geymd hjá
honum.
Afdráttarlausar
játningar
Því næst rakti Þórður Björns-
son afdráttarlausar og margend-
urteknar játningar ákærðu í mál-
inu og rakti síðan hlut hvers og
eins í átökunum við Geirfinn og
verður það ekki tíundað hér. Hann
ræddi um rangar sakargiftir í
málinu og þá forherðingu Erlu,
eins og hann nefndi það, að nefna
nafn bróður síns, Einars, sem
henni var illa við, og nafn annars
manns, Valdimars Olsen, bara til
þess að gera lygina sennilegri, eins
og hann orðaði það. Kvað hann
brot ákærðu varðandi rangar sak-
argiftir svo augljós, að ekki þyrfti
að fjölyrða um.
Þá ræddi hann atlöguna að
Geirfinni og kvað þá Sævar,
Kristján og Guðjón hafa tekið
þátt í henni og bæru þeir á henni
sameiginlega ábyrgð. Árásin hefði
verið með þeim hætti, að þeim
hefði hlotið að vera ljóst, að hún
gat leitt til dauða Geirfinns. —
Þetta er manndráp af ásetningi og
brot gegn 211. grein hegningarlag-
anna, sagði saksóknari. Þá taldi
hann að Erla hefði verið hlut-
deildarmanneskja og bæri að
dæma hana með tilliti til þess.
Ákærðu sakhæf
Ríkissaksóknari gerði að um-
talsefni geðrannsóknir á ákærðu
en geðlæknar komust að þeirri
niðurstöðu, að þau væru öll sak-
hæf. Sævar og Kristján voru
taldir sýna andfélagslega hegðun
og Kristján sagður haldinn
drykkjusýki og auk þess háður
fíkniefnum. Þá var Sævar sagður
haldinn geðvillu. Erla var sögð
haldin geðvillu og hafa persónu-
galla. Guðjón var sagður haldinn
tímabundinni geðvillu en var
sagður vel greindur. Tryggvi Rún-
ar var talinn fremur illa greindur,
sagður hafa persónugalla og hald-
inn drykkjusýki.
Þórður Björnsson lauk mara-
þonræðu sinni klukkan 15,38. Það
er ekki heiglum hent að halda
sóknarræðu í svona viðamiklu
máli, þar sem halda þarf þræðin-
um, telja upp öll helstu atriði
vegna sérstöðu málsins og hafa
jafnan á takteinum tilvitnanir í
framburði, gögn og lagabókstafi. í
eyrum leikmanns leysti ríkissak-
sóknari þetta erfiða verkefni mjög
vel.
- SS.
bórður Björnsson rikissaksóknari sést hér á tali við Þorstein Hjálmarsson dómvörð Hæstaréttar.
Á borðinu er skjalabunki málsins, mikill að vöxtum eins og sjá má. Ljósm. Mbl.: RAX.