Morgunblaðið - 24.01.1980, Page 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. JANÚAR 1980
21
Sameiginleg
ábyrgö
I lýðræðislegum stjórnmála-
flokki verður minnihlutinn að
beygja sig fyrir vilja meirihlut-
ans. Það, sem hefur gerzt í
Sjálfstæðisflokknum, er
einfaldlega það, að harðsnúinn
og markviss hópur manna, hef-
ur sveigt framkvæmd stefn-
unnar frá frjálslyndi, nútíma
félagslyndi og víðsýni yfir á
þrengri svið. Allar áherzlur og
stefnumörkun hafa orðið tak-
markaðri. Gott dæmi um þetta
er sú stefna, sem lögð var fram
fyrir síðustu alþingiskosningar.
dis og
mi
Við, sem teljumst til forustu
flokksins, berum allir meira og
minna ábyrgð á, að þessi
stefnumörkun varð til. Ýmist
með afskiptaleysi, eða með
beinni þátttöku í ipótun henn-
ar. Það er ástæðulaust að
hengja bakarann fyrir smið.
Það kann aldrei góðri lukku
að stýra.
Þýðing
Sjálfstœðis-
flokksins
Mestu máli skiptir, að Sjálf-
stæðisfólk, hvar í stétt sem það
er og hvort sem það býr í
þéttbýli eða strjálbýli átti sig á
því á hvaða braut flokkurinn er
staddur.
Það er mat þess sem þetta
ritar, eins og fram hefur komið
í þessari grein, að ákveðið
frávik hafi átt sér stað frá
megingrundvelli þeirrar sjálf-
stæðisstefnu, sem hefur gert
flokkinn sterkan á undanförn-
um áratugum. Skort hefur eðli-
legt jafnvægi í mótun stefnu og
framkvæmd miðað við ríkjandi
aðstæður.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
gegnt veigamiklu hlutverki í
vernd lýðræðis og þingræðis í
landinu frá stofnun hans árið
1929.
Sterkur Sjálfstæðisflokkur
gegnir veigamiklu hlutverki í
varðveizlu friðar og öryggis
fyrir íslenzku þjóðina inn- og út
á við.
Sjálfstæðisflokkurinn er eini
stjórnmálaflokkurinn í land-
inu, sem hefur aldrei brugðizt
skyldum sínum við íslendinga í
öryggis- og varnarmálum.
Hann hefur aldrei og mun
aldrei gera neina málamiðlun
við kommúnista í þeim efnum.
Það er því verkefni fram-
tíðarinnar, vegna frelsis og
sjálfstæðis þjóðarinnar, að
endurheimta traust fólksins á
hlutverki Sjálfstæðisflokksins
í íslenzkum stjórnmálum.
Til þess að það megi takast
verður að starfa á grundvelli
heilbrigðrar þjóðernishyggju,
frjálslyndis og hóflegrar íha-
ldssemi. Stefna, reynsla og
raunveruleiki verða að fara
saman til þess að unnt sé að
tryggja þjóðinni hagsæld,
frelsi og hamingju undir
styrkri forustu Sjálfstæðis-
flokksins.
„Verzlun og viðskipti eru forsenda
jeirrar verkaskiptingar, sem nútíma
ijóðfélag og lífskjör byggjast áu
— segir Sigurður Gunnarsson formaður framkvæmdanefndar samtakanna
verzlun íslendinga er á starfs-
áætlun samtakanna í maímánuði.
Þegar litið er á tölur um afkomu
verzlunar á undanförnum árum,
verður að fara varlega í það að
draga ályktanir af stórhækkandi
veltutölum. Taka verður mið af
almennri hækkun neyzluvöruverð-
lags og innflutningsverðs. Aug-
ljóst er að afkoma verzlunarinnar
hefur í heild verið mjög breytileg
á milli ára og heimiluð hámarks-
álagning ræður þar miklu um.
Aukin viðskipti hafa bætt hag
verzlunar en á móti hafa örar
verðhækkanir rýrt veltufé hennar.
Skýrslur um verzlunarveltu á
fyrstu 6 mánuðum 1979 sýna að
veltan virðist hafa dregizt saman
að raungildi í innflutningsverzlun,
annarri en byggingavöruverzlun.
Samkvæmt heimildum Þjóð-
hagsstofnunar var svo komið í
marz 1979 að hagnaður sem hlut-
fall af tekjum var kominii í 0,2% í
verzlun í heild.
Afkoman var mismunandi eftir greinum, en skiptingin var þannig:
Reiknaður hagnaður fyrir skatta, hagnaður í % af tekjum.
1976 1977 1978 1979 marz
Byggingavöruverzlun 3,7%' 2,7% 1,8% 0,5%
Bifreiðaverzlun 2,6% 2,3% 2,4% 1,1%
Heildverzlun 3,7% 2,3% 1,4% 0,3%
Smásöluverzlun 1,2% 1,1% 0,6% 0,0%
Verslun alls 1) 2,2% 1,6% 1,0% 0,2%
l).Án olíuverzlunar.
Heildverzlun
Afkoma í flestum greinum
heildverzlunar var mjög léleg á
árinu 1978 samkvæmt niðurstöð-
um könnunar sem hagdeild Seðla-
banka íslands stóð fyrir ásamt
Félagi íslenzkra stórkaupmanna.
Könnunin leiddi í ljós, að afkoman
hafði enn versnað á árinu 1978 og
er verri en nokkru sinni síðan
þessar kannanir byrjuðu árið
1973.
Staða smásöluverzlunar
Vegna lækkana, sem urðu sam-
fara breytingu á gengi íslenzku
krónunnar, á árinu 1978, var
meðal álagning í smásöluverzlun
Frá fyrsta blaðamannafundi Samtakanna Viðskipti og verzlun, er
haldinn var í verzluninni Aðalstræti 10, sem er eitt elzta hús bæjarins.
Sigurður Gunnarsson (t.h.) formaður framkvæmdanefndar samtak-
anna, flutti þar ávarp. Þá má sjá þá Magnús L. Sveinsson
framkvæmdastjóra Verzlunarmannafélags Reykjavíkur og Pétur
Sveinbjarnarson framkvæmdastjóra hinna nýju samtaka.
en afkoma smásöluverzlunar í
þéttbýli og má rekja orsök þess til
aðstöðumismunar.
I desembermánuði var smásölu-
álagningin á landbúnaðarafurðum
lækkuð verulega og hefur það
mikil áhrif á afkomu matvöru-
verzlana.
Að ofansögðu má ætla að staða
smásöluverzlunar sé heldur lakari
í árslok 1979 en á sl. árum.
Smásöluálagningin er of lág mið-
að við þá hækkun kostnaðarliða
sem urðu á árinu. Magnaukning
veltu er nánast engin og sú
veltuaukning sem verið hefur í
krónum er aðeins til samræmis
við almennar verðhækkanir.
Fjárfesting í verzlun hefur
dregist saman frá því áður og er
ástæðan meðal annars sú að lagðir
voru sérstakir skattar á byggingu
skrifstofu- og verzlunarhúsnæðis.
Reikna má með því að magn
birgða hjá smásöluverzlun nú um
síðustu áramót sé ennþá minna en
áður og er það afleiðing af þeirri
stefnu sem rekin hefur verið af
yfirvöldum landsins að banna
uppfærslu vörubirgða til raun-
virðis.
um 3% lægri en árið á undan. Við
óbreyttar aðstæður mátti því
búast við að stórfellt tap yrði hjá
smásöluverzlunum á árinu 1979. Á
fyrrihluta ársins 1979 var smá-
söluálagningin hækkuð en þó var
sú hækkun aðeins hluti af þeirri
lækkun sem áður er getið um.
Almennt verðlag hækkaði til
muna á árinu og má segja að
veltuaukningin hafi verið jöfn
verðhækkunum, þannig að magn-
aukning veltu varð ekki á árinu.
Ýmsir kostnaðarliðir, svo sem
vextir, sem áður fyrr voru ekki
ýkja stór útgjaldaliður hjá smá-
söluverzlununinni, hafa hækkað
geysilega á árunum 1978 og 1979.
Ætla má að afkoma smásölu-
verzlunar í dreifbýli sé mun lakari
Hitaveitan fprmlega
í notkun á Isafirði
SAMTÖKIN Viðskipti og verzlun
eru um þessar mundir að hefja
starfsemi sína formlega, en sam-
starfssamningur um markmið og
fjármögnun útbreiðsluverkefnis-
ins á vegum viðskiptalífsins var
undirritaður i júlí s.l. Starfsfé
Samtakanna á yfirstandandi ári
er 40 milljónir króna og er það
framlag frá aðildarfélögum og
stofnunum.
Sigurður Gunnarsson formaður
framkvæmdanefndar samtakanna
sagði meðal annars á fundi með
fréttamönnum þar sem starfsem-
in var kynnt, að ástæðan fyrir
stofnun þessara samtaka hafi ver-
ið rík þörf fyrir aðila viðskipta-
lífsins að setjast niður og huga að
stöðu sinni í íslenzku atvinnulífi
og meðal almennings, og í fram-
haldi af því að standa saman um
aðgerðir til úrbóta.
„Þótt markmið Samtakanna
Viðskipti og verzlun sé víðtækt og
skilgreint í mörgum töluliðum, má
segja, að megininntak þess sé að
koma sem flestum í skilning um
mikilvægi frjálsrar verzlunar og
þýðingu hennar fyrir einstaklinga,
fyrirtæki, félög og stjórnvöld. I
dag eru verzlun og viðskipti for-
senda þeirrar verkaskiptingar,
sem nútíma þjóðfélag og lífskjör
byggjast á. Án verzlunar nytum
við hvorki þeirra lífskjara né þess
sjálfstæðis, sem við viljum varð-
veita,“ sagði Sigurður ennfremur.
í starfsáætlun Samtakanna
Viðskipti og verzlun er gert ráð
fyrir að samtökin standi fyrir 11
viðfangsefnum á þessu ári. Fyrsta
viðfangsefni verður almennt
kynningarstarf á íslenzkri inn-
flutningsverzlun og hefst það í lok
febrúarmánaðar. í aprílmánuði
verður íslenzk smásöluverzlun
kynnt og síðar fer fram kynn-
ingarstarf um „Starfsmanninn í
verzlun". Á árinu 1980 verða
gefnir út 4 fregnmiðar sem dreift
verður til viðskiptavina í verzlun-
um. í starfsáætlun samtakanna er
einnig gert ráð fyrir kynningu á
vöruverði, þar sem fram kemur
hvað ríkið tekur í sinn hlut af
verði viðkomandi vöru. Utanríkis-
Isafirði, 18. jan.
í DAG, laugardag, var hitaveitan
á ísafirði formiega tekin i notk-
un, með því að bæjarstjórinn
Bolli Kjartansson kveikti á dæl-
um veitunnar í kyndistöð Orku-
bús Vestfjarða í Mjósundum, eft-
ir stutta athöfn. Síðan var starfs-
mönnum O.V. og þeim sem að
hitaveituframkvæmdunum unnu
boðið til samkvæmis að Uppsöl-
um.
Þar flutti formaður orkubúsins
Ólafur Kristjánsson úr Bolung-
arvík ræðu og gat helstu áfanga í
hitaveituframkvæmdunum. í
ræðu hans kom fram, að þegar á
árinu 1940 voru uppi hugmyndir
um byggingu hitaveitu á ísafirði.
Gat Olafur frumkvæðis Kjartans
J. Jóhannsonar læknis og síðar
alþingismanns í málinu. Heimild-
arlög um málið voru samþykkt á
Alþingi 5. apríl 1948 fyrir atbeina
þingmannanna Sigurðar Bjarna-
sonar frá Vigur, Finns Jónssonar
og Áka Jakobssonar. Ekkert varð
þá úr framkvæmdum, en með
stofnun Orkubús Vestfjarða í nóv-
ember 1977 var þegar hafist handa
um að koma málinu áleiðis um leið
og mörkuð var sú meginstefna í
orkumálum fjórðungsins að hraða
lagningu vesturlínu og að orkunot
skyldu verða sem mest með inn-
lendum orkugjöfum.
Nú hefur verið ákveðið, að
hitaveita verði lögð í eftirfarandi
svæði: Skutulsfjarðareyri og húsa-
götur upp af henni á ísafirði,
Patreksfjörð allt nema Mýrar og
Bolungarvík neðan Völusteins-
strætis. Aðrir hlutar orkuveitu-
svæðisins verða rafhitaðir. Fram-
kvæmdir hér á ísafirði hófust í
ágúst 1978, en lágu niðri veturinn
78—79. En sl. sumar hófst verkið
fyrir alvöru eftir að verktakafyr-
irtækið Kofri á ísafirði hafði tekið
verkið að sér. Heitu vatni var
hleypt á veituna í byrjun septem-
ber sl.
Nú er búið að tengja um 110 hús
við veituna og hafa engin umtals-
verð vandamál komið upp. Heild-
arkostnaður við verkið til þessa er
um 500 milljónir króna. Orkuverð
er samkv. ákvörðun orkubús-
stjórnar um 80% af raforkuverði
til hitunar.
Hitaveitan sem byggir á hring-
rásarkerfi, er sú fyrsta sinnar
tegundar á íslandi, en nú feta
fleiri byggðarlög í fótspor þeirra
hjá Orkubúi Vestfjarða.
Guðmundur Ingólfsson forseti
bæjarstjórnar Isafjarðar og
stjórnarformaður í orkubúinu tók
einnig til máls og ræddi um
fyrihugaðar framkvæmdir O.V.
Gat hann þess að aðallega væri nú
unnið að heildarskipulagi á orku-
þjónustu Vestfjarða. Beðið er eftir
að vesturlína verði tekin í notkun
en það á að vera samkvæmt
áætlun 1. október n.k. Lagði hann
áherslu á að við þær áætlanir yrði
staðið, enda er það grundvallar-
atriði í efnahagsuppbyggingu
Vestfjarða og bráðnauðsynleg
sparnaðarráðstöfun fyrir þjóðar-
búið. Þá verður unnið áfram að
hitaveitunni á ísafirði. Á Patreks-
firði verður farið að tengja fyrsta
áfanga hitaveitu innan skamms,
og verið er að gera arðsemisút-
reikninga vegna nýtingar hita-
orku frá fiskimjölsverksmiðju
Einars Guðfinnssonar h.f. í Bol-
ungarvík, áður en hafist verður
handa um hitaveituframkvæmdir
þar.
Þá gat Guðmundur þeirra
þriggja meginatriða í störfum
O.V. þ.e. öflunar innlendra orku-
gjafa, jöfnunar orkuverðs og ör-
yggis fyrir neytendur. Kristján
Haraldsson orkubússtjóri sagði,
að orkuverð hitaveitunnar á Isa-
firði væri vel yfir kostnaðarmörk-
um við framkvæmdir og rekstur
og mætti vænta þess að þegar
fram liðu stundir yrði orkuverð
verulega lægra en í dag miðað við
aðra orkugjafa.
— Úlfar.