Morgunblaðið - 05.03.1980, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 5. MARZ 1980

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 4.500,00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 230
kr. eintakiö.
Stöðvast
frystihúsin ?
Gunnar Thoroddsen, forsætisráðherra, sagði í viðtali við
Mbl. sl. laugardag, að frystiiðnaðurinn hefði búið við
þokkalega afkomu undanfarin tvö ár og væri því betur í
stakk búinn til að mæta tímabundnum erfiðleikum. Hvorki
væri ástæða til gengisfellingar né hraðs gengissigs að svo
stöddu.
Morgunblaðið sneri sér til nokkurra rekstraraðila í
frystiiðnaði í tilefni yfirlýsingar forsætisráðherra. Jón
Ingvarsson, framkvæmdastjóri Isbjarnarins, sagði m.a., að
samkvæmt útreikningum SH og SIS yrði tap frystiiðnaðar-
ins, eftir kauphækkun 1. marz sl., 9% af veltu, eða um 12
milljarðar króna á ári. Mat Þjóðhagsstofnunar væri hins
vegar 6.6% tap af veltu en þá væri vaxtakostnaður
vanmetinn að dómi rekstraraðila.
„Það hefur verið stefna stjórnvalda undanfarið ár,“ sagði
Jón Ingvarsson, „að afkoma frystihúsanna væri á núlli, en
það þýðir óhjákvæmilega, að mörg frystihús eru rekin með
tapi. Af því leiðir að frystihús, sem rekin eru á núlli eða með
tapi árum saman, geta með engu móti mætt kröfum tímans,
hvað snertir aukna nýtingu, hagræðingu, bættan útbúnað
o.s.frv.... Þessi stefna er þjóðhagslega stórhættuleg vegna
þess, að íslenzkum frystiiðnaði eru ekki búin sambærileg
rekstrarskilyrði og frystiiðnaði samkeppnislandanna."
Hermann Hansson, kaupfélagsstjóri í Höfn í Hornafirði,
sagði m.a.: „Við verðlagningu á hráefni í janúar var í raun
miðað við annað tveggja: verðhækkun á erlendum markaði
eða gengissig. I staðinn fyrir verðhækkun á erlendum markaði
hafa komið verðlækkanir... Þar sem verðlækkanir hafa
orðið en ekki gengissig er ljóst, að við hljótum að vera í
bullandi taprekstri og við finnum fyrir því í rekstri okkar nú
þegar.“
Jón Páll Halldórsson, framkvæmdastjóri Norðurtangans á
Isafirði, sagði m.a.: „Ég verð að láta í ljósi undrun mína á
þessum ummælum forsætisráðherra. Hann hefur í höndum
allar upplýsingar Þjóðhagsstofnunar um stöðu þessarar
atvinnugreinar og á því og hlýtur að vita betur.“
Forráðamenn frystihúsa á Vestfjörðum koma saman á fund
í dag til að ræða þá alvarlegu stöðu, sem komin er upp í
sjávarútveginum.
í greinargerð frá Sambandi fiskvinnslustöðva segir m.a.:
„Frá því í upphafi sl. árs hafa laun í fiskvinnslu hækkað um
tæplega 62% og verð það, sem greiða þarf fyrir hráefnið,
hækkað um tæplega 60%. Þessir tveir þættir eru nú um 80%
alls kostnaðar við fiskvinnslu. Tekjur fiskvinnslunnar ráðast
að mestu af gengi og hefur verð á Bandaríkjadollar einungis
hækkað um 28% frá ársbyrjun 1979.“ Kostnaður hefur því
aukizt tvöfalt á við tekjurnar.
Frystihúsamenn gagnrýna og harðlega ákvörðun um
samdrátt í endurkaupum afurðalána hjá Seðlabanka. „Fram
hefur kornið," segir í greinargerð fiskvinnslustöðvanna, „að
til þessa ráðs er gripið vegna minnkandi fjárráða Seðlabank-
ans. Talsmenn bankans hafa sagt að þar valdi mestu
stóraukin skuldasöfnun ríkissjóðs á síðari árum. Afleiðingar
óstjórnar ríkisfjármálanna eru nú látnar bitna á atvinnu-
vegunum með þessum hætti. Harðari dómur um ríkisfjár-
málastefnuna hefur varla í annan tíma komið frá opinberum
aðilum."
Hliðstæður vandi steðjar að öðrum greinum útflutnings-
iðnaðar. Þannig segir Pétur Eiríksson, forstjóri Álafoss, að
25% hækkun ullarverðs og 20% hækkun launa frá því í
nóvembermánuði sl., án hækkunar á sölumörkuðum, hafi
leitt til 15—20% halla í ullariðnaðinum. Skorti hann nú IV2
til 2 milljarða til að láta enda ná saman á rekstrarárinu.
Og Jón Ingvarsson hjá Isbirninum sagði í lok viðtals við
hann: „Ef það er ekki talinn bráðaðkallandi vandi, að
undirstöðuatvinnuvegur þjóðarinnar er rekinn með 9% eða
6.6% tapi, þá veit ég ekki, hvað bráðaðkallandi vandi er; því
fyrirsjáanlegt er að fyrstihúsin hljóti að stöðvast áður en
langt um líður verði ekkert að gert.“
Af þessum ummælum forystumanna í útflutningsatvinnu-
vegum má sjá, að horfur í málefnum þeirra eru ískyggilegar
um þessar mundir, svo ekki sé meira sagt.
Hlutafélag um laxaeldi:
Ætla að framleiða a.m.k.
eina milljón laxaseiða
í UNDIRBÚNINGI er nú stofnun hlutafélagsins Fisk-
eldis h.f. Tilgangur og markmið þess félags er að gera
fiskeldi að arðbærum atvinnuvegi sem legði þjóðinni til
verðmætar útflutningsafurðir sem yrði í framtíðinni
stór þáttur í útflutningi og matvælaiðnaði.
Framkvæmdanefnd að stofnun
hlutafélagsins boðaði fréttamenn
á sinn fund og kom þar fram, að
hugmyndin er að reisa stöð sem
framleiddi minnst eina milljón
seiða árlega. Þó kom það einnig
fram, að þetta skref yrði stigið í
tveimur áföngum, þ.e. út í full
afköst yrði ekki farið fyrr en
viðamiklar tilraunir hefðu farið
fram sem færðu heim sanninn um
að grundvöllur væri fyrir seiða-
framleiðslu. Seiðin yrðu fyrst og
fremst notuð til hafbeitar en
jafnframt yrði framleiðslan í
framtíðinni grunnur undir annars
konar laxeldi, t.d. sjókvía og
kerjaeldi.
Er félagið hefur hafið störf að
fullu mun það stuðla að því að
afurðir fiskeldis á Islandi verði
fluttar út sem fullunnin vara til
neytenda með íslensku vörumerki
þar sem félagið mun verða
íslenskt að öllu leyti.
Framleiðsluverðmæti
8—900 milljónir
Stofnkostnaður stöðvar sem
framleiddi eina milljón seiða
myndi verða um einn milljarður
króna miðað við hagstæðustu að-
stæður. En miðað við 5—15%
endurheimtur og verðlag á laxi í
dag má reikna með að fram-
leiðsluverðmæti stöðvarinnar í
fullum gangi yrði um 8—900
milljónir króna.
Nefndarmenn voru mjög bjart-
sýnir á að félagið ætti eftir að gefa
góða raun. Bentu þeir á mikla
eftirspurn eftir laxi bæði innan
lands og utan. Einnig kom það
fram hjá þeim, að Atlantshafslax-
inn sem er talinn einn sá besti að
gæðum er aðeins lítið brot af
heildarframleiðslu laxa.
Minnst eitt
þúsund hluthafar
Undirbúningur að stofnun fé:
lagsins hófst í október sl. í
samræmi við ný hlutafjárlög var
ákveðið að fyrst yrði haldinn
undirbúningsfundur til að kanna
áhuga almennings á þessu máli.
Var sá fundur vel sóttur og fékkst
loforð fyrir nægjanlegu hlutafé til
að grundvöllur væri talinn fyrir
stofnun slíks félags. Ætlunin er að
fá minnst eitt þúsund hluthafa og
að hlutafé verði allt að 450
milljónir. Stefnt er að sem víðtæk-
astri þátttöku einstaklinga jafnt
sem félaga auk ríkisins. Þá verður
einnig leitað samstarfs við þá, sem
starfa við hafbeit og eldi hérlend-
is.
Framkvæmdanefndin vinnur nú
að söfnun hlutafjár og verður því
lokið 27. mars n.k. Einnig vinnur
hún að undirbúningi stofnfundar-
ins sem verður innan tíðar.
Ljósm. KrÍNtján.
Framkvæmdanefnd að stofnun almenningshlutafélagsins Fiskeldis h.f. á fundi með fréttamönnum.
Atburðirnir i Rockville ræddir í varnarmálanefnd:
„Slikir atburðir geta skað-
að óbætanlega samskipti Is-
lendinga og Varnarliðsins44
MORGUNBLAÐINU barst í gær-
kvöldi svohljóðandi fréttatil-
kynning frá utanríkisráðuneyt-
inu:
„Á fundi varnarmálanefndar í
dag var lögð fram bókun frá
íslenska hluta nefndarinnar varð-
andi atburð þann er varð í Rock-
ville 25. febrúar 1980 þegar tveir
íslenskir starfsmenn Varnarliðs-
ins voru stöðvaðir og kyrrsettir af
bandarískum vörðum. I bókuninni
segir m.a. að ríkisstjórnin harmi
síendurtekna atburði af þessu tagi
að undanförnu. Það hefur ítrekað
verið bent á, að íslendingar eru
ekki vanir byssum eða öðrum
vopnum og vísað var til 5. gr.
varnarsamningsins sem segir, að
Bandaríkin skuli ávallt hafa í
huga hve fámennir íslendingar
eru svo og það, að þeir hafa ekki
öldum saman vanist vopnaburði.
Lögð var áhersla á, að slíkir
atburðir geti leitt til þess að
lífstjón hljótist af eða meiðsli og
slíkur atburður væri til þess
fallinn að skaða óbætanlega sam-
skipti Islendinga og Varnarliðsins.
Lögð var þung áhersla á, að
Varnarliðið kanni með skjótum
hætti aðferðir og reglur öryggis-
varða sinna í því augnamiði að
koma í veg fyrir endurtekna at-
burði af þessu tagi. Lýst var fullri
ábyrgð á hendur þeim aðilum sem
með öfgafullum viðbrögðum við
brot framin í ógáti, eða við
ímynduð brot, auðmýkja íslenska
starfsmenn Varnarliðsins.
Ríkisstjórnin krefst þess að með
öllum hugsanlegum ráðum sé
komið í veg fyrir endurtekningu
slíkra atburða, þ. á m. verði
varnarsvæðin þegar betur merkt.
Bandaríska sendiherranum var
jafnframt afhent eintak af bókun-
inni af ráðuneytisstjóra utanríkis-
ráðuneytisins, en utanríkisráð-
herra hafði áður rætt málið mjög
ítarlega við sendiherrann."
Blaðafulltrúi Varnarliðsins, Mik
Magnússon, vildi ekkert um málið
segja er það var borið undir hann
í gær, og Helgi Ágústsson hjá
varnarmáladeild vildi ekki segja
hvort einhver viðbrögð hefðu kom-
ið frá Varnarliðinu vegna bókun-
arinnar. .