Morgunblaðið - 03.04.1980, Blaðsíða 2

82
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 1980
DAGLEGT LIF
F ædingarorlof
Þcssa dauana eru sem áður
töluverðar umræður uppi um
fæðintiarorlof mæðra og jafn-
framt feðra, en nú liggur fyrir
Alþintii frumvarp sem jafnar
aðstöðu þessara aðila á vinnu-
markaðnum, en mismunandi
reglur hafa gilt t.d. eftir því í
hvaða stéttarfélagi konur hafa
verið. Þær breytingar sem nú eru
í uppsittlintiu eru tenttdar auk-
inni sókn kvenna út á vinnu-
markaðinn ott jafnréttishugsjón-
inni, en þó fyrst ott fremst
huttsuninni um hvernitt foreldr-
arnir ott börnin ffeta haft það
bczt í samvistum við hvert ann-
að.
Núgildandi regur um fæðingar-
orlof eru mismunandi sérstaklega
hvað varðar laun orlofsþega þann
tíma sem orlofið stendur yfir. Til
að mynda halda konur í opinberum
störfum fullum launum, þ.e. einnig
yfirvinnu og álagsgreiðslum í fæð-
ingarorlofi en verkakonur fá 70%
(80% ef aðalfyrirvinna heimilis) af
launum samkvæmt næst lægsta
launataxta Dagsbrúnar miðað við
8 stunda vinnudag, hver svo sem
laun viðkomandi eru í starfi (orlof
greitt atvinnuleysistrygginga-
sjóði). I því frumvarpi sem nú
liggur fyrir Alþingi er gert ráð
fyrir því að fæðingarorlofsþegi
haldi fullum dagvinnulaunum í
orlofinu.
Jafnréttisráð meðal annarra að-
ila hefur gagnrýnt þá greiðslutil-
högun sem ráð er gert fyrir í
frumvarpinu og telur að hún geti
haft veruleg neikvæð áhrif á stöðu
kvenna á vinnumarkaðnum. En
samkvæmt frumvarpinu eru það
vinnuveitendur sem greiða orlofið
og eiga þeir endurkröfurétt á
lífeyrisdeild Tryggingastofnunar
ríkisins, en þó aldrei meira en sem
nemur 3/4 hlutum launanna. Jafn-
réttisráð hefur bent á þá lausn, að
ef atvinnurekendum er ætlað að
bera þennan kostnað þá sé raun-
hæfara að allir atvinnurekendur
greiði ákveðið iðgjald af launum
allra starfsmanna til greiðslu
launa í fæðingarorlofi.
Samkvæmt frumvarpinu verður
föður mögulegt að taka fæðingar-
orlof í stað móðurinnar eftir fyrsta
mánuðinn af þrem, — foreldrar
eiga val um það hvort þeir notfæri
sér þann möguleika. Það foreldrið
sem hæfara reynist að annast
barnið eða það sem hefur betur
launað starf getur tekið orlofið. Án
efa getur það verið föður mikils
virði að kynnast barni sínu strax
sem ungabarni, — valfrelsið er
fyrir öllu.
í þessu frumvarpi er ennfremur
það nýnæmi að ættleiðandi for-
eldri og uppeldisforeldri eiga kost
á allt að tveggja mánaða fæðingar-
orlofi frá fæðingu barns eða ætt-
leiðingar- eða viðtökudegi þess.
Þessu ber að fagna því það er ekki
aðeins fyrir kynforeldrið sem kost-
ur er gefinn á orlofi heldur er það
fyrst og fremst barnið sem á rétt á
umönnun og foreldrahlutverkið er
ekki síður nýtt fyrir kjörforeldrið
en kynforeldrið.
Eðlilegt væri að afgreiðslu frum-
varps um þetta efni væri flýtt með
hugsanlegum breytingum vegna
þeirrar gagnrýni sem fram hefur
komið á efni þess í núverandi
mynd. En í tengslum við umræður
um fæðingarorlof væri einnig eðli-
legt að fjalla ítarlega um vinnu-
stundir foreldra á vinnumarkaðn-
um, — möguleika á hlutastarfi og
sveigjanlegan vinnutíma. Þá verð-
ur að kanna stöðu einstæðra for-
eldra í þessu sambandi, — þeir
hagsmunir mega ekki verða fyrir
borð bornir.
I ofangreindu frumvarpi um
fæðingarorlof er rætt um fæð-
ingarorlof kvenna utan vinnu-
markaðarins, — fer foreldri sem
hefur heimilisstörf og barnaupp-
eldi að aðalstarfi í orlof á þessum
tíma?
Gættu þín á eftirlíkingum
- þegar þú verzlar
„ódýrt“ erlendis
Erlendis hvetja auglýsendur
fjölda vörutegunda neytendur til
til þess að varast eftirlíkingar
bæði vörumerkja t.d. ýmissa
tízkuhönnuða handtaska og svo
t.d. ilmvatnaframleiðendur. Það
eru ekki sízt ferðamenn sem
verða fyrir barðinu á „vörufölsur-
um“ og íslendingar sem eins og
aðrir vilja gjarnan gera hagstæð
innkaup í útlandinu ættu að taka
slíkar aðvaranir alvarlega. Fá-
kunnátta ferðamanns í tungumáli
þess lands sem hann heimsækir
gera honum oft örðugt fyrir við
að meta „rétt“ verð og gæði á
þeirri vöru sem hann vill kaupa,
ekki sízt t.d. af götusölum sem oft
hefur tekist að plata ferðamann-
inn.
Á flestum ferðamannastöðum
keppast götusalar við að bjóða
Neytandi sýnir fram á hversu
erfitt það er að meta L.V. leðurvör-
ur ekta eða óekta. Undir ekta
regnhlíf er frá vinstri fölsuð hlið-
artaska, ekta skrif borðsmappa,
ekta myndaalbúm, falsað smá-
veski, ekta handtaska, fölsuð
snyrtitaska, ekta vegabréfsveski,
ekta ávisanaheftisveski, fölsuð
hliðartaska, tvær ekta handtöskur
og fölsuð ljósmóðurtaska.
útlendingum vörur fyrir aðeins
brot af því verði sem þeir þekkja í
eigin heimalandi eða í verzlunum.
Reyndar getur verðið þá verið svo
lágt að það borgar sig að verzla þó
að spurning sé um það hvort varan
er ekta eða ekki.
En markaðurinn með eftir-
iíkingar blómstrar nú betur en
nokkru sinni þó að tízkuhúsin í
Evrópu og upprunalegir framleið-
endur vörutegunda hafi m.a. lög-
fræðinga í dýrari klassanum til að
gæta vörumerkjaréttar síns á al-
þjóðlegum vettvangi.
I leðurverzlun Louis Vuitton í
Parísarborg getur það hent kaup-
endur að þeir þurfi að standa í
biðröðum til þess að nálgast hand-
tösku sem kostar kannski um 70
þúsund ísl. kr. En götusali í
Rómarborg getur aftur boðið
„sömu“ vöruna fyrir 14 þúsund kr.
á sama tíma, en það er ekki hvers
og eins að afhjúpa það að varan er
ekki komin frá Louis Vuitton þrátt
Varist
eftir-
vi. Ull
líkingar
fyrir prentun upphafsstafa L.V. á
vöruna. Málið í slíkum tilvikum er
því ekki aðeins það, að gerfivefni
sé notað í stað leðurs, heldur er
leður notað en framleiðandinn
falsaður, — og fyrir bragðið er
varan talin vera í ákveðnum gæða-
flokki.
Vuitton í París og fleiri fyrir-
tæki hafa því m.a. lögfræðinga og
leynilögreglumenn í fullu starfi á
ferð um stórborgirnar í stríðinu
við falsara.
Gallabuxur, —
Levi, — stórsvindl
Bandaríska framleiðslufyrir-
tækið Levi uppgötvaði fyrir einu
ári síðan, að gallabuxur með föls-
uðu vörumerki þeirra flæddu yfir
markaðinn í Evrópu, — en við
fyrsta þvott á þeirri vöru voru það
varla lengur buxur. Fyrrverandi
samstarfsaðili fyrirtækisins á
Formósu (Taiwan) reyndist söku-
dólgurinn, en þegar hann var
handtekinn fundust 30 þúsund
stykki af gallabuxum í farmi á leið
á Evrópumarkað.
Framleiðendur Wranglergalla-
buxna uppgötvuðu eitt sinn aðra
eins fjöldaframleiðslu á skyrtum
með þeirra merki í hálsmálinu.
í Tokyo lifir maður nokkur í
vellystingum þar sem hann fram-
leiðir rauðvín, framleitt úr gerf-
iefnum, en það ber heitið „Vin
Bordeaux et fils“, — og ef beðið er
um Bordaus-rauðvín á veitinga-
húsi er það varla trúnaðarbrot að
framleiða hans framleiðslu!
Ilmvötn o.fl.
Á evrópskum ferðamanna-
stöðum verða menn helzt fyrir
svikum hvað varðar kaup á úrum
og t.d. ilmvötnum. Ef maður fær
tilboð um Cartier-úr fyrir um 14
þúsund krónur íslenzkar er ástæða
til þess að hugsa sig um tvisvar.
Venjulegt verð á þeim úrum er
Fæðingar-
orlof
fimmtíu sinnum hærra, — og þó að
þetta ódýra úr líti vel út er það lítil
sárabót ef það gengur aðeins í
mánaðartíma. Frönsk ilmvötn á
hálfvirði, — lyktarskynið bregst
oft, en svindlið er í því fólgið að
upphaflega vörumerkinu er smá-
vægilega breytt. T.d. Empreinte de
Courreges verður Empereur de
Courage, — flöskurnar líta eins út
og umbúðirnar einnig.
í París hafa ilmvatnaframleið-
endur komið sér upp safni af
lélegum eftirlíkingum af frönskum
eðalilmvötnum. Margar þeirra eft-
irlíkinga hafa verið framleiddar í
Bandaríkjunum og í Austurlönd-
Glit hf. auglýsir það sem fyrir-
tækið kallar Sælkeraboð þessa
dagana og gildir til 10 maí n.k., en
það er sala á handunnu, ofnföstu
matarsetti, kaffisetti og tesetti
með sérstökum greiðslukjörum.
Tilboðið er um greiðslu á krónum
Hagstæð
Greiðslu-
kjör
um. Það hefur verið reynsla þess-
ara frumfyrirtækja að samstarfs-
vilji lögregluyfirvalda sérstaklega
í Austurlöndum er lítill og því
hefur verið erfiðleikum bundið að
hafa hendur í hári sökudólganna.
Lönd innan Efnahagsbandalags-
ins sjá þó fram á betri tíma, þar
sem verið er að semja samskonar
reglur fyrir þau viðskiptalönd þar
sem sérstaklega er ætlað að vernda
framleiðendur vara, vörumerki og
neytendur gegn lélegum eftir-
líkingum á vöru. En þær reglur ná
ekki út fyrir mörk Evrópu og á
ferðamannastöðum er mikil gróska
í sölu falsara á eftirlíkingum svo
ferðamenn verða sjálfir að gæta að
sér um það, að það sem þeir kaupa
ódýrt er jafnframt oft ódýr eftir-
liking af þvi sem þeir héldu sig
vera að kaupa á hagstæðu verði.
25 þúsundum við kaupin og síðan
greiðslur á sömu upphæð mánað-
arlega þar til verðið er greitt að
fullu. 6 manna kaffistell / testell
kostar 61. 425, stell fyrir 8 kostar
78.575 og 12. kr. 112.875. Matarstell
fyrir 6 kostar 92.225 krónur, fyrir 8
krónur 112.175, fyrir 12 kostar
152.075 krónur. Matar- og kaffi-
stell saman kostar fyrir 6 manns
153.650, fyrir 8 krónur 190.750 og
fyrir 12 manns kr. 264.950.
Þá hefur Glit hf. furuhúsgögn á
sínum snærum og gilda ofangreind
greiðslukjör jafnframt hvað þau
varðar.
Hagstæð greiðslu-
kjör til 10. maí