Morgunblaðið - 13.04.1980, Qupperneq 1

Sunnudagur
13. apríl
Bls. 33—64
- Skálað í góðu, gömlu dönsku ákaviti eftir að
tölvuborinn hafði verið settur saman i fyrsta skipti
á jöklinum. Þetta var sumarið 1978, en allt það
sumar var einstök veðurbliða á jöklinum og
hitastigið fór jafnvel upp i fimm gráður. Frá
vinstri: Steff, Niels, Jan, Carsten og Ivar Silis,
blaðamaður og ljósmyndari frá Julianeháb í
Grænlandi.
gosi í kjarnanum, en hann taldi að gosið hefði i
Eldgjá annað hvort árið 894 eða 934 samkvæmt
heimildum. Heimildir þessar láta gosið hafa verið í
Kötlu.
Þáttur Sigfúsar í þessum rannsóknum hefur
verið fjölþættur og má nefna fræðilegar athuganir
á hegðun jökulsins, aldursgreiningar með svoköll-
uðum „ísótópa-mælingum**, framkvæmd á borun-
um og hönnun nýs útbúnaðar. Síðustu þrjú árin
hefur Sigfús eytt miklu af tíma sinum í hönnun á
nýjum og fullkomnum, tölvustýrðum bor, sem
prófaður var á jöklinum í fyrra, en verður siðan
notaður af fullum krafti i sumar og reynt að bora
með honum 2 búsund metra niður í jökulinn.
Með greiningum á ískjarnanum má lesa mikla
sögu um veðurfar síðustu árþúsundin og hugsan-
legt að nota niðurstöðurnar við spá um veðurfar
næstu árþúsundir. Margt fleira mætti nefna, sem
vinnst með þessum rannsóknum og margt í þeim
varpar skýrara ljósi á veðurfar á Islandi, mótun
landsins og margt fleira, eða eins og Sigfús segir
sjálfur: „Mér hafa fundizt þessar rannsóknir á
Grænlandsjökli geta kennt okkur mikið um land
okkar og eigin sögu og m.a. þess vegna hef ég haft
mikinn áhuga á þessu starfi. Ég ætlaði að vera
löngu kominn heim en við frestuðum því ævinlega
vegna þessa verkefnis þar til í haust“.
I spjalli við Sigfús i vikunni einskorðuðum við
okkur við veðurfarið, þetta sívinsæla umræðuefni,
og borinn, sem Sigfús hannaði sérstaklega fyrir
þctta rannsóknarverkefni og hefur vakið mikla
athygli.
í iðrum Grænlandsjökuls er
að finna svör við mörgum
spurningum vísindamanna
„Ég er búinn að vera viðloðandi þessar rann-
sóknir síðan 1969 og flest árin dvalið i um 2
mánuði á sumri á hájökli Grænlands, þannig að
það er orðinn ærinn tími, sem ég hef eytt þarna á
jöklinumu, segir Sigfús Jóhann Johnsen eðlisfræð-
ingur í samtali við Morgunblaðið. Hann kom heim
frá Danmörku síðastliðið haust eftir um 20 ára
dvöl þar i landi. Sigfús er nú dósent i jarðeðlisfræði
við Háskóla íslands, en hafði áður verið lektor við
Hafnarháskóla.
Hafnarháskóli hefur undanfarin ár tekið þátt i
umfangsmiklum rannsóknum á Grænlandsjökli
ásamt Háskólanum í Bern og Vísindasjóði Banda-
ríkjanna. Rannsóknir þessar eru nefndar einu
nafni „GISP-prógrammið“ (Greenland Ice Sheet
Program) en þátt í þeim taka vísindamenn frá
fleiri löndum, en þeim þremur, sem hér hafa verið
nefnd. ísland á ekki aðild að þessum rannsóknum,
en Sigfús komst upphaflega inn í þær sem
vísindamaður við Hafnarháskóla.
Rannsóknir þessar eru margþættar. í Morgun-
blaðinu fyrir nokkru var greint nokkuð frá
niðurstöðum á athugunum á iskjarna, sem tekinn
var úr jöklinum, en þær benda mjög sterklega til
þess að gosið í Eldgjá hafi orðið árið 935 og ef
marka má mælingar á kjarnanum gæti það gos
hafa verið meira heldur en Skaftáreldar 1783. Það
var samkvæmt ábendinum Sigurðar Þórarinssonar
jarðfræðings, að sérstaklega var leitað að þessu
Þessar rannsóknir geta kennt
okkur mikiö um land okkar og eigin sögu,
segir Sigfús Jóhann Johnsen, eðlisfræðingur
SJÁ MIÐOPNU |