Morgunblaðið - 13.04.1980, Qupperneq 18

50
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 13. APRIL 1980
Skottið er óvenjustórt miðað við
MiplnhnrAiA cr stærð bílsins og er það áreiðanlega
hefðbundið og mikiU kostur fyrir mar^a'
gírskiptingin í gólfi
mjög lipur.
Myndir Kristján.
Bílar
— nýr bfll frá Volkswagen
Hekla hf. er um þessar mundir
að hefja innflutning á nýjum bíl
frá Volkswagen-verksmiðjunum
þýzku, VW Jetta. Bíll þessi kom
fyrst á markað ytra í október, en
fyrsti híllinn er nú kominn hingað
til lands.
Jetta er 5 manna bíll og má
telja hann í stærðarflokki mitt á
milli Golf og Passat. Hann er
framdrifinn og fáanlegur með 60
eða 70’ hestafla vél, tveggja eða
fjögurra dyra og er verðið frá
rúmum 6 milljónum og allt að 8
milljónum króna eftir því hvað
lagt er mikið í hann.
Sem fyrr segir er þetta fram-
drifsbíll og við fyrstu kynni má
segja að hann sé alllipur og
skemmtilegur bæjarbíli og er
hann t.d. sérlega hljóðlátur.
Bíllinn, sem kominn er á götur
hér, er með 70 hestafla vél og
hefur allgott viðbragð og gert er
ráð fyrir að hann eyði kringum 10
lítrum í akstri, u.þ.b. 6 lítrum úti á
vegum en 9 lítrum í blönduðum
akstri. Vegur bíllinn aðeins rúm-
lega 800 kg og á það sinn þátt í hve
létt er yfir honum. Hann er á 13
þumlunga felgum og er ekki hægt
að finna galla í fjöðrun við
lítillega prófun, en hér er ekki um
akstur úti á vegum að ræða.
Mælaborðið er ósköp venjulegt og
svipað má segja um innréttingu og
Umsjón Jóhannes Tómasson
og Sighvatur Blöndahl
hafa verður í huga að hér er um að
ræða bíl af ódýrari gerðinni, en
vissulega lofar hann góðu við
fyrstu kynni. Ætti hann að geta
keppt nokkuð við japanska bíla, en
þar gerir hið háa verð þýzka
marksins erfitt fyrir, því þessi
stendur þeim japönsku áreiðan-
lega snúning.
Aðalsteinn Aðal-
geirsson Lauga-.
völlum — Minning
Fæddur 18. maí 1899.
Dáinn 12. desember 1979.
I Reykjadal í Suður-Þingeyjar-
sýslu — þar sem ég ólst upp,
kynntist ég óneitanlega mörgu
góðu fólki. Fólki sem var glað-
sinna og hispurslaust, og átti sér
vonir um betra samfélag, meiri
félagshyggju og bættan efnahag
og barðist ótrautt fyrir slíku. Og
þó það yrði fyrir skakkaföllum, er
ávallt fylgir lífinu, átti það sér
þessa eðlislægu lífsstefnu, sem
alltaf sigraði. Hér á ég við fólkið á
æskuheimili mínu á Litlulaugum
og nágrannabæjum.
Það var mesta furða hvað rúm-
ast gat í baðstofu fósturforeldra
minna, þeirra Kristínar Jónsdótt-
ur og Sigurjóns Friðjónssonar,
með öll sín börn tíu að tölu og flest
uppkomin — og hún virtist á
stundum rúma gesti líka. Svo var
einnig um baðstofu mótbýlisfólks
okkar — eða Bergs-baðstofu, eins
og hún var stundum köiluð eftir
húsbóndanum þar, Þorbergi Dav-
íðssyni, er kom stundum syngj-
andi úr fjárhúsunum sínum. Enda
það raddsterkur, að hann gat
kallað orðsendingu til næstu bæja,
svo að skildist. Kona Þorbergs var
Sigurveig Jónatansdóttir og var
ljósmóðir í sveitinni. Hún var
mikil artarkona — þó hinn ytri
hjúpur væri dálítið grófur, var það
gott hjarta sem sló inni fyrir.
Börn þeirra þrjú voru enn heima,
Guðrún, Ásvaldur og Jörgen. Þeir
Þorbergssynir áttu það til að
sveifla mér í loft upp, yfir höfuð
sér út á bæjarhlaði og sögðust
senda mig til karlsins í „Tungl-
inu“. Og þetta varð til þess, að
ekki ósjaldan bankaði ég á hurð-
ina á „Bergsbaðstofu".
Þegar Bergsfólkið flutti burt,
fannst mér fækka mjög í bænum.
En þá var það fólkið á nágranna-
bæjunum sem hýrgaði líka upp á
heimilið, m.a. frá Hólum og Stóru-
laugum. Það var mennilegt fólk og
svo glatt og hlýtt, að það gleymist
mér seint. Þó var það einn maður í
þessum hópi, sem mér fannst
alltaf koma með sólskinið með sér.
Hann var bjartur yfirlitum og svo
frjálslegur og átti sérlega gott
með að tala við fólk. Enda öll hans
gerð slík, að auðséð var, að þar var
góður maður á ferð. Og þessi
ljósbjarti maður var Aðalsteinn
Aðalgeirsson á Stórulaugum —
eða Alli, eins og hann var stund-
um kallaður á sinni heimaslóð —
og var mér hinn besti nágranni
yfir tuttugu ár og alla tíð mikils-
verður vinur. En nú er þessi
ljósbjarti nágranni minn frá
æskuárum mínum farinn. Farinn
á þann veg, sem við förum öll að
lokum. — Og meining mín er því
að minnast þessa gamla nágranna
míns að nokkru, þó að seínt sé. Og
ég raunar hef vænst þess, að
einhver stéttarbróðir hans mundi
minnast hans, en svo hefur ekki
orðið.
Foreldrar Aðalsteins voru þau
Aðalgeir Davíðsson og Kristjana
Jónsdóttir á Stórulaugum. Krist-
jana var frá Rifkelsstöðum í
Eyjafirði, dóttir Jóns Ólafssonar
bónda þar og á Laugalandi um
skeið. En móðir hennar var Hall-
dóra Ásmundsdóttir, systir hins
þekkta manns Einars Ásmunds-
sonar í Nesi í Höfðahverfi í
S-Þing. Aðalgeir var sonur Davíðs
Jónssonar frá Mjóadal og Hall-
fríðar Óláfsdóttur frá Narfa-
stöðum. Að Aðalsteini lágu því
mjög traustar bændaættir.
Aðalgeir Davíðsson tók við
Stórulaugum af móður sinni um
1880, sem að sögn hafði búið þar
vel. En þó tók hið forna sýslu-
mannssetur miklum breytingum í
höndum foreldra Aðalsteins, er
byggðu glæsilegasta íbúðarhús
sem um gat á þessum tíma rétt
fyrir síðustu aldamót árið 1897, og
stendur enn í dag. í þessu húsi
fæddist Aðalsteinn, sem var
yngsta barn foreldra sinna af
fimm, sem nú eru öll látin. Án efa
hefur hið reglusama heimili, haft
mikil og góð áhrif á Aðalstein,
jafn félagslyndur og hann var. Því
mannmargt var jafnan á heimili
foreldra hans. Þar var skyldfólk
og gestir um lengri og skemmri
tíma, húsmennskufólk, kaupafólk
og einstaklingar, sem hvergi höfðu
höfði sínu að halla. Þetta marg-
menna rausnarheimili hefur á
sinn hátt verið Aðalsteini góður
skóli, og það manni með jafn
frjóan hug og þá andlegu snyrti-
mennsku sem hann hafði til að
bera. En þó að þetta heimili
foreldranna hefði mikið upp á að
bjóða, fór-ekki svo að Aðalsteinn
vildi ekki fræðast meira en heimili
hans og heimahringur bauð. Hann
fór því á Búnaðarskólann að
Hvanneyri aðeins 18 ára gamall,
árið 1917, og var þar í tvo vetur.
Ekkert efamál er það að þessi
skólavera varð Aðalsteini mikils
virði og líka ferðirnar á milli og
það tvisvar sinnum. Á þeim árum
hikuðu ekki skólasveinar, að
leggja á sig fjögra til fimm daga
göngu og þótti sjálfsagt. Enda
vélknúin farartæki ekki orðin
landlæg. En ég minnist þess, að
einhvern tíma á nágrannaárum
okkar sagði Aðalsteinn mér frá
ferðum sínum til Hvanneyrar. En
satt að segja man ég lítið úr
frásögn hans í dag, enda fjórir
áratugir síðan, nema það að hann
nefndi mér eina fjóra bæi, sem
hann hafði gist og taldi að þar
hefði verið búið af miklum mynd-
arbrag. Og man ég nöfn tveggja
þeirra en það voru Silfrastaðir í
Skagafirði og Hnausar í Húna-
vatnssýslu. Þetta sannaði mér
það, hvert hugur hans hefur staðið
frá upphafi. Og fyrstu árin eftir
skólaveru sína vann Aðalsteinn á
búi foreldra sinna og búskapurinn
blómgaðist sem fyrr. Hann fór
líka að láta að sér kveða í
búnaðarmálum sem og hans stétt-
armeðvitund sagði til um. Hann
var því dæmigerður fulltrúi þess
fólks í Þingeyjarsýslum, sem
fæddist rétt fyrir síðustu aldamót
og vildi rækta landið og lyfta
þjóðinni upp í menningar og
efnalegu tilliti. Það fór líka svo að
sveitungarnir sýndu Aðalsteini
trúnað sinn. Þeir stofnuðu ásamt
honum Fóðurbyrgðafélag Reyk-
dæla, einnig Nautgriparæktunar-
félag og var Aðalsteinn formaður
beggja þessara félaga um árabil.
Auk búfræðinnar hafði Aðal-
steinn kynnt sér að nokkru ein
kenni sjúkdóma sem oft á tíðum
gat herjað á bústofn bænda. Hann
kom því oft í stað dýralækna sem
var erfitt og kostnaðarsamt að ná
í. Og vissulega varð Aðalsteinn
fyrir töfum af þessum sökum,
einkum þó eftir að hann fór
sjálfur að búa. En um greiðslu
fyrir tafir og lyf talaði hann
aldrei, að ég best veit.
En svo kom allt í einu mikil
hamingja til Aðalsteins, um það
leyti sem vorblærinn þíddi síðustu
snjófannir frá vetrinum. Hann
kvæntist einni heimasætunni á
nágrannabæjunum, Helgu Jakobs-
dóttur í Hólum, vordaginn 13. maí
Alþingishátíðarárið 1930. Og eitt
er víst, að ekki minnkaði hátíða-
bragur ársins þar í sveit við það.
Enda fengu þau margar hlýjar
hamingjuóskir inn í ár framtíðar-
innar. Og víst er það, að þau tóku
tengdadótturinni afburða vel,
Kristjana og Aðalgeir.
Aðalsteinn flutti með fjölskyldu
sína, eftir átta ára búskap á
Stórulaugum í nýbýli sitt Lauga-
velli, sem hann byggði í syðrihluta
hinnar gömlu Stórulaugajarðar á
lágu vallendisholti og mýri, sem
hann var þá þegar búinn að ræsa
fram og gera að túni. Nú var
Aðalsteinn búinn að hasla sér völl
sem sjálfseignarbóndi í sveit sinni
og föðurleifð. Og þó að íbúðarhús-
ið sjálft væri hvorki háreist né
vítt til veggja, fremur en önnur
slík, sem byggð voru undir ströng-
um reglum þáverandi nýbýlasjóðs,
í þann tíð. Þó var húsið hans
Aðalsteins stórt þegar allir voru
sestir við kaffiborðið í eldhúsinu á
Laugavöllum. Það gerði hið góða
andrúmsloft sem þar ríkti alla tíð,
og mætti öllum þeim, sem þar
kvöddu dyra. Það var eins og
stundirnar þar væru svo fljótar að
líða. Enda húsbóndanum sú list
gefin, að segja frá mönnum og
málefnum með sínum létta húmor
og draga fram það spaugilega, án
þess þó, að fella rýrð á nokkurn
mann. Aðalsteinn var líka marg-
fróður og víðlesinn. Hann hafði
m.a. notið hinna mörgu bóka, sem
til voru á heimili foreldra hans,
þegar í æsku.
Aðalsteinn var maður hvikur á
fæti, líka göngumaður góður og
auðséð var að allar hreyfingar
mótuðust af hugdettum hins góða