Morgunblaðið - 17.04.1980, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUÐAGUR 17. APRÍL 1980
17
Pálmi Jónsson, formaður Sjálfstæðisfélags Sauðárkróks:
Hugleiðingar varðandi ummæli Kára
Jónssonar í Morgunblaðinu 9. apríl
Slæmt er, ef rétt er, að fjöldi
manns sé lengi búinn að vera
særður á sál í Sjálfstæðisfélagi
Sauðárkróks. Við hljótum að vera
sammála um að slíkt ber að koma
í veg fyrir. Með tilliti til viðbragða
Kára Jónssonar á aðalfundi Sjálf-
stæðisfélags Sauðárkróks og við
lestur greinar hans í Morgunblað-
inu flaug mér í hug staka:
Að hann missti af árinni
olli heiftar fári,
særður er á sálinni
sómamennið Kári.
Aðalatriði málsins hlýtur að
byggjast á viðurkenningu á því
sem er, hvort sem okkur líkar það
eða ekki. Efling Sjálfstæðisflokks-
ins byggist á því að hann beri
gæfu til að laða til sín frjálslynt
fólk, sem þá verður að finna
samhljóm í stefnu okkar og fram-
kvæmd hennar. Nasistaflokkur er
sem betur fer ekki til á Islandi svo
ekki þurfum við að keppa við slíka
aðila um fylgi frá hægri. Mjög er
athyglisvert, að Kári telur sig þess
umkominn að taka menn til
harkalegrar yfirheyrslu ef hann
grunar að þeir hafi ekki kosið
hann eða kosið samkvæmt hans
vilja. Þetta háttalag hans vil ég
átelja sem ruddaskap, sem sam-
rýmist ekki skoðunum sjálfstæð-
ismanna. Skynsamur maður eins
og Kári getur sagt sér það sjálfur,
að eftir að hann mætti á flokks-
ráðsfundi til þess að greiða at-
kvæði gegn þingmanni Sjálfstæð-
isflokksins í kjördæminu gætu
orðið af því nokkur eftirköst
heima í héraði. Á flokksráðsfund-
inum var tækifæri Kára til að fara
sér hægt og reyna að sætta
sjónarmiðin. Það gerði hann ekki
og af þeim sökum tel ég að Kári
hafi verið felldur úr formannssæt-
inu á Sauðárkróki. Eða er það
þannig með hann að hafi hann
völd beri öðrum að hlýða en hafi
hann ekki völd beri öðrum að fara
sér mjög hægt. Ungu mennina,
sem Kári minntist á í grein sinni
býð ég hjartanlega velkomna til
starfa og fagna áframhaldandi
setu þeirra í fulltrúaráðinu. Það
að Páll Ragnarsson og Jón Ás-
bergsson féllu úr stjórn tel ég
mest um að kenna andúð þeirra á
nafna mínum frá Akri og setu
hans í ríkisstjórninni, sem engin
okkar hefur raunar fagnað en
öllum ber að virða. Varðandi
fullyrðingu um að Pálmi hafi
pantað frá mér tillögu er það
alrangt og bið ég Kára að end-
urskoða fullyrðingar sínar um
slíkt.
Athyglisvert er varðandi tillög-
una, að 20 sjálfstæðismenn hörm-
uðu ekki sundrunguna í flokknum,
þar voru 27 þeim ósammála, 24
greiddu tillögunni atkvæði en 3
sátu hjá. Þessi uppsetning talna er
sett fram í framhaldi af frétt
Kára um þessa atkvæðagreiðslu.
Mitt sjónarmið er nú sem áður að
taka mið af staðreyndum og að
reyna að efla Sjálfstæðisflokkinn
á grundvelli viðsýni. Þigg ég þar
aðstoð allra sem svipaðrar skoð-
unar eru og kýs fremur umræðu
um leiðir til sátta en leiðir til
sundrungar. Væri mér því kært að
þurfa hvorki að heyra endurtekin
né staðfest ávörp þau sem Kári
Jónsson kastaði til mín að loknum
aðalfundi. Þau undirstrika samt
sannindi þess að áður en menn
taka að sér forsjá fyrir öðrum er
þeim hollt að læra að stjórna eigin
skapi.
Kári er raunar mjög vanur
fundarmaður og undrast ég því
æsingu hans á margnefndum aðal-
fundi þar sem við báðir fögnuðum
fjölda fundarmanna. Vona ég að
þeir eigi allir eftir að sjást áfram
á fundum Sjálfstæðisfélagsins og
láti hvorki skammir Kára, vara-
formanns félagsins né annars
ónefnds manns telja sig af að
mæta á fundum til eigin ákvarð-
anatöku, Sjálfstæðisflokknum og
þjóðinni til heilla.
Sauðárkróki 11.4. 1980.
Pálmi Jónsson
Gísli Pálsson:
Tilraun um samsæriskenningar Ingjalds
Tómassonar og Þorsteins Gylfasonar
Mig langar að gera örstuttar
athugasemdir við greinarstúfa
þeirra Ingjalds og Þorsteins, sem
nýlega birtust í Morgunblaðinu.
Grein Ingjalds bar heitið „Forn-
sögur og íslenzkt mál“ (11. apríl)
og fjallaði hún einkum um meint
„skemmdarverk" sem unnin eru á
íslenskri tungu. Svipað var við-
fangsefni Þorsteins í greininni
„Hvers vegna í dauðanum?" (12.
apríl). Báðir gera þessir ágætu
menn tilraun til að varpa ljósi á
þau „þjóðskaðlegu" spillingaröfl,
sem „ómengaðri íslensku" stendur
ógn af, og má varla á milli sjá
hvor samsæriskenningin er alvar-
legri ógnun við heilbrigða skyn-
semi. Þótt hvorug þeirra geti
talist merkilegt framlag, hygg ég
að kenning Ingjalds hljóti að
teljast trúverðugri en hin. Bæði er
það, að Ingjaldur flækir ekki
lesandann í sín eigin vandamál en
kemur sér beint að verki og svo
hitt, sem vegur öllu þyngra á
metunum frá fræðilegu sjónar-
miði, að Ingjaldur gerir sér ekki
aðeins far um að höndla „málspill-
ingaröflin" heldur reynir hann
jafnframt að gera skynsamlega
grein fyrir því sem fyrir þeim
vakir. Ekki verður sagt að kenning
Þorsteins standist þessar eðlilegu
kröfur sem gera verður til kenn-
ingasmiða.
Ingjaldur bendir raunar á að
„það sé næstum óskiljanlegt hvað
sé ... á bak við“ spillingaröflin
umræddu, en bætir þó við:
„kannski er það linan frá Moskvu
sem íslensk málspillingaröfl eru
flækt í. Ef til vill verður rússneska
mál númer eitt í skólum fyrr en
margan grunar. „Þorsteinn heldur
því hins vegar fram að „skýringin
á vítahringnum" sé sú að „gervi-
fræðingar leiki lausum hala„ í
skólum þjóðarinnar og hafi það í
för með sér að „unglingar verði
öldungis gangrýnislausir á fimb-
ulfambið sem heitir félagsfræði,
sálarfræði og uppeldisfræði."
Á kenningasmíð Þorsteins eru
ýmsir aðrir hnökrar, en þeir sem
þegar hafa verið nefndir, sem
Ingjaldi hefur blessunarlega tek-
ist að sneiða hjá. Stærsti hluti
greinar Þorsteins fjallar um efni,
sem kemur röksemdafærslu hans
ekkert við og rennir því ekki
stoðum undir niðurstöður höfund-
ar. Og það sem verra er, þessi
framhjáhlaup höfundar ganga
beinlínis gegn ályktunum hans.
Þorsteinn ver t.d. mörgum orðum í
að gagnrýna það sem hann kallar
„stuðulstrú", en um leið heldur
hann uppi vörnum fyrir náskylda
stuðulstrú, sem „miðar að því að
nemendum lærist það sem réttast
er í hverri grein." Mun leitun á
skýrara dæmi um eymd heimspek-
innar. Hér sem fyrr ber Ingjaldur
höfuð og herðar yfir Þorsteini
hvað kenningasmíð varðar.
Þorsteinn hefur þó rétt fyrir
sér, að mínu mati, þegar hann
gagnrýnir mælingaáráttu sálar-
fræðinnar og falsið í verkum
Cyrils Burt, (Burt þessi var hinn
mesti hrokagikkur og þegar hon-
um var um megn að renna stoðum
undir mælingar sínar og kyn-
flokkaóra falsaði hann rann-
sóknagögn og skáldaði heimildir).
Hins vegar dregur Þorsteinn af
þessari gagnrýni sinni ályktanir
sem engan vegin fá staðist. Ef
gera má ráð fyrir að Þorsteinn sé
stundum sjálfum sér samkvæmur
má t.d. búast við að hann hafni
nútímaeðlisfræði sem bulli og
vitleysu á þeirri forsendu einni að
Ptólemeus gerði einu sinni ráð
fyrir að jörðin væri miðpunktur
alheimsins. Á það má benda, að
„mælingaraunirnar" tilheyra nú
sögunni, þótt þær vefjist greini-
lega ennþá fyrir Þorsteini, hvern-
ig í dauðanum semá því stendur.
Það má líka nefna að Þjóðfélags-
fræðingar höfðu hrakið röksemda-
færslu öfgasinnaðra mælinga-
manna lið fyrir lið löngu áður en
glansinn fór af henni. Þótt t.d.
kenningar Burts hafi áður fyrr
talist til „heldri" fræða, stafaði
virðing þeirra ekki af fræðilegum
ástæðum heldur miklu fremur
félagslegum.
Því má bæta við að skilgrein-
ingar á hugtökunum „frumstæð"
og „heldri" fræði — eftirlætis-
hugtökum Þorsteins — eru mjög á
reiki, auk þess sem ekkert pláss er
fyrir þær í bitastæðri vísinda-
heimspeki. Hætt er við að þær
skilgreiningar, sem menn hafa
alið með sér í friðsemd og ein-
angrun Aragötunnar, njóti næsta
lítillar virðingar annars staðar. í
augum flestra er heimspekin t.d.
einungis athvarf sérvitringa og
iðjuleysingja. Þó má vera að
„heimspeki" Þorsteins njóti nokk-
urrar virðingar, en hér sem fyrr
ber að leggja áherslu á að sú
virðing stafar ekki af fræðilegum
ástæðum heldur félagslegum.
Þeir félagar Ingjaldur og Þor-
steinn halda því fram, að efa-
semdir um ágæti opinberrar
málpólitíkur í landinu séu hættu-
legt „skemmdarverk", jafnvel „al-
heimsplága." Hins vegar má með
gildum rökum sýna framá að þessi
málpólitík felur í sér dulda
greindarsálfræði, sem svipar mjög
til kenninga og aðferða Cyrils
Burt, en sá maður hlaut að
launum fyrir falskenningar sínar
aðalsnafnbót. Örlög Ingjalds og
Þorsteins eru að því leyti
sambærileg að þeir hafa orðið
„þjóðhollum" tilfinningum að bráð
og þeim er því fyrirmunað að
brjóta viðfangsefni sitt til mergj-
ar með þeim ströngu reglum og
þeirri agasömu tækni, sem er
aðalmerki fræðilegrar rökræðu.
Við slíkar aðstæður hendir það oft
að skiptiborð heilabarkarins fer
úr sambandi. (Frómur maður
nefndi þetta rökfræðilega skamm-
hlaup „agalaust kjaftæði" í grein-
inni „Að hugsa á íslenzku" sem
birtist í Skírni fyrir nokkrum
árum). Menn úða þá útúr sér
fullyrðingum um óskyldustu hluti
og fyrr en varir eru þeir farnir að
elta skottið á sjálfum sér og lenda
í mótsögnum við sjálfa sig. Gjarna
smíða þeir í hasti þokukenndar
samsæriskenningar og taka upp
vopn til að herja á ímynduðum
andstæðingum. Heitir þetta
„paranoja" á máli sálarfræðinnar.
Ingjaldi og Þorsteini virðist
ekki ljóst að trúgirni og fræði-
mennska eru óheppilegir föru-
nautar. Vitanlega er ekkert að því
að menn ali með sér tilfinningar,
en eldheitar trúárjátningar
megna ekki einar sér að gera
kenningar þeirra hótinu trúverð-
ugri. Þrounarkenningu Darwins
geta menn t.a.m. ekki rutt úr vegi
með því einu að steypa uppí vitin á
sér og leggjast á bæn. Ekki dugir
heldur fyrir þá sem eru haldnir
sjúklegum ótta við skynsamlega
krufningu á sálarlífi mannsins og
félagslegum fyrirbærum að varpa
rökhyggjunni fyrir róða og klifa á
yfirlýsingum um meðvitað ráða-
brugg einhverra agenta, sem ým-
ist eru sagðir á mála hjá Moskvu,
Peking eða Washington. Slík af-
neitun á fræðilegri umræðu felur
nánast í sér kröfu um að menn
hætti að hugsa af viti. Eina leiðin
sem tiltæk er felst í því að tæta í
sundur málatilbúnað andstæð-
ingsins og benda á skynsamlegri
og haldbetri túlkun á viðfangsefn-
inu sem við er að glíma. Að öðrum
kosti skölast mas þeirra í burtu
með næstu leysingum.
Að endingu vildi ég beina þeim
tilmælum til hlutaðeigandi aðila
að þeir veiti Ingjaldi og Þorsteini
Fálkaorðuna áður en það er um
Reykjavík, 14. apríl.
Félagslegar ástæð-
ur réttlæta ekki
fóstureyðingar
—segir í bréfi sem 60 einstakling-
ar hafa ritað þingmönnum
SEXTÍU einstaklingar
aðallega nemendur og
kennarar í Háskóla
íslands og framhalds-
skólum hafa ritað alþing-
ismönnum bréf í tilefni
af umræðum á Alþingi
um fóstureyðingar.
I bréfinu er því haldið
fram að félagslegar
ástæður geti ekki réttlætt
fóstureyðingar. Kemur
fram hörð andstaða gegn
þeirri skoðun að forsvar-
anlegt sé að fóstureyð-
ingar séu frjálsar og háð-
ar aðeins vilja móðurinn-
ar á hverjum tíma. Að
lokum er skorað á þing-
menn að taka afstöðu í
fóstureyðingamálinu eftir
sinni sannfæringu og að
málið sé skoðað í ljósi
þeirrar reynslu er fengist
hafi frá árinu 1975 með
setningu laga um fóstur-
eyðingar.
Flugleiðir leggja fram
drög að kjarasamningi
SÁTTAFUNDUR var í gær hald-
inn í kjaradeilu flugmanna og
Flugleiða. Á fundinum var skip-
að í tvær undirnefndir og skal
önnur þeirra fjalla um starfsald-
urslista, en hin um samnings-
drög, sem Flugleiðir, uppsegj-
andi samninganna. hafa lagt
fram.
Búizt er við því að þessar
nefndir hefji störf þegar á mánu-
dag, en í þeim eru tveir fulltrúar
frá hvoru flugmannafélaginu og
síðan fulltrúar Flugleiða. I samn-
ingsdrögum Flugleiða er aðallega
fjallað um vinnutilhögun.
Gunnar G. Schram, sem er
sérstaklega settur sáttasemjari i
þessari deilu sagði í samtali vií
Morgunblaðið, að erfitt væri að
segja um gang viðræðnanna. Þæi
hefðu alla vega ekki gengið illa, en
hann kvaðst nú vænta þess að
unnt yrði að taka til höndum um
lausn deilunnar.