Morgunblaðið - 30.04.1980, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 30. APRÍL 1980
JMfrtgtmlrlfifeifei
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
'Áskriftargjald 4.800.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 240
kr. eintakiö.
Lífróður
Flugleiða
Aldalöng reynsla hefur kennt okkur íslendingum, að
forsenda sjálfstæðis þjóðarinnar er meðal annars, að við
séum ekki öðrum háðir með samgöngur. Vert er að hafa þessa
staðreynd í huga, þegar fjallað er um málefni Flugleiða h.f. að
loknum aðalfundi félagsins, þar sem meðal annars var frá því
skýrt, að á árinu 1979 hafi tap á reglulegri starfsemi félagsins
numið 8 milljörðum króna. En eftir að tekjur af dótturfyrir-
tækjum hafa verið notaðar til að lækka þetta tap nemur það
samtals 6.8 milljörðum króna. Eignir umfram skuldir nema
rúmum 1800 milljónum króna. Starfsmenn Flugleiða og
sölufyrirtækja erlendis voru 269 færri í árslok 1979 en þeir
höfðu verið í ársbyrjun, þar af fækkaði starfsmönnum á
íslandi um 171.
Af skýrslum ráðamanna félagsins á aðalfundinum er
augljóst, að alls ekki er séð fyrir endann á þeim vanda, sem að
Flugleiðum steðjar. Meginhluta tapsins á síðasta ári má rekja
til þess, hve illa hefur gengið á flugleiðinni milli Evrópu og
Bandaríkjanna. Eftir að Bandaríkjastjórn létti af hömlum á
samkeppni, gripu flugfélög, sem vildu ná fótfestu á þessum
mikilsverða markaði, til undirboða á sama tíma og verðlag á
eldsneyti hækkaði gífurlega. Enn hefur ekki skapast jafnvægi
að nýju og baráttan stendur í raun um það, hver hefur
bolmagn til að þrauka lengst í taprekstri. Lakerflugfélagið,
sem þekkt er fyrir lág verð sín, var rekið með 8 milljarða
rekstrartapi á síðasta ári. Og bandaríska flugfélagið North-
west, sem hóf flug milli Norðurlanda og Bandaríkjanna á s.l.
ári tapaði 8 milljörðum króna á þeim rekstri, svo að vitnað sé
í ræðu Sigurðar Helgasonar forstjóra á aðalfundi Flugleiða.
Augsýnilegt er, að á Norður-Atlantshafsleiðinni er stunduð
keppni upp á líf og dauða, og þar eru þeir í mestri hættu, sem
minnsta möguleika hafa á því að bæta tapið upp með öðrum
rekstri eða gróða á öðrum flugleiðum. Flugleiðir h.f. eru ekki
þannig í stakk búnar, að annar rekstur eða áætlanaleiðir geti
jafnað út gífurlegt tap á Norður-Atlantshafsflugleiðinni. Þá
er einnig ljóst, að ný vandamál og ef til vill ekki auðleystari
myndu skapast, ef hætt yrði flugi félagsins milli Evrópu og
Bandaríkjanna. Þess vegna má orða það svo, að nú stundi
félagið lífróður í samkeppninni. Líklega er það eina von þess,
að ytri aðstæður verði skaplegri og samkeppnisaðilar gefist
upp á óraunhæfum fargjöldum.
Ef til vill er þó of sterkt til orða tekið, þegar sagt er, að eina
von fyrirtækisins byggist á hagstæðari ytri aðstæðum, því að
þróun mála heima fyrir skiptir auðvitað mjög miklu.
Efnahagsaðstæður hér á landi eru ekki með þeim hætti, að
fýsilegt sé að stunda atvinnurekstur í alþjóðlegri samkeppni.
Verðbólgan og spennan á vinnumarkaðnum valda því, að erfitt
er að gera áætlanir fram í tímann. Þá er skilningur
stjórnvalda á vanda fyrirtækisins nauðsynlegur og gætir hans
greinilega bæði hér og í Luxemburg. Hins vegar mega
stjórnmálamenn ekki falla í þá freistni að nota erfiðleikana til
að setja fyrirtækinu skilyrði í þeirri trú, að þeir séu betur
færir að meta, hvað fyrirtækinu er fyrir bestu en stjórnendur
þess. Slík utanaðkomandi íhlutun er sjaldan til góðs.
Viðskiptavinir Flugleiða hafa óneitanlega orðið varir við, að
þjónusta fyrirtækisins hefur minnkað á liðnum vetri. í raun
þarf engum að koma það á óvart miðað við hina gífurlegu
erfiðleika. Hitt er ljóst, að miklar kröfur eru gerðar til
fyrirtækisins og vandasamt er að uppfylla þær allar, þegar
fylgt er stefnu samdráttar og ýtrustu hagkvæmni.
Menn bregðast misjafnlega við, þegar þeir standa frammi
fyrir erfiðleikum, sem sýnast óyfirstíganlegir. Sumir velja
þann kostinn að leggja hendur í skaut en aðrir ákveða að
berjast til þrautar. Flugleiðir hafa valið síðari kostinn.
Forsendur árangurs eru ekki síst, að þolgæðið bresti ekki.
Þess vegna verða allir þeir, sem vilja hag fyrirtækisins sem
mestan, að taka höndum saman. Aðgerðir, sem virðast til þess
helst fallnar, að grafa undan trú manna á hæfni stjórnenda og
starfsmanna Flugleiða, eiga lítinn rétt á sér einmitt nú.
Nauðsynlegt er að bæði inn á við og þó ekki síst gagnvart
erlendu keppinautunum komi fram sá ásetningur, að náð skuli
landi í lífróðrinum.
Ráðherra vildi ekki
breyta ákvörðun
um veiðibannið
S JÁ V ARÚTVEGSRÁÐHERR A
hefur gefið út reglugerð, sem
bannar allar þorskfiskveiðar i
net sunnanlands og vestan frá
hádegi 30. april og gildir bann-
ið til 21. mai. Sams konar bann
gengur siðan i gildi á hádegi 6.
mai og gildir til 21. mai fyrir
Vestfjörðum, Norðurlandi og
Austurlandi. í gær óskuðu
þingmenn fjögurra kjördæma,
Reykjaness, Reykjavíkur, Vest-
urlands, og Suðurlands, eftir
fundi með sjávarútvegsráð-
herra vegna ákvarðana hans
varðandi þorskveiðibannið.
Morgunblaðið ræddi í gær við
Matthías Á. Mathiesen, alþing-
ismann, og spurði hann um tilefni
fundarins og það sem þar gerðist.
Matthías staðfesti, að þingmenn
þessara kjördæma hefðu óskað
eftir fundinum með sjávarútvegs-
ráðherra til þess að undirstrika
óskir samtaka sjómanna og út-
vegsmanna, sem fram komu á
fundi þessara aðila fyrir nokkru,
þar sem m.a. sjávarútvegsráðherra
var viðstaddur. Á þessum fundi
lögðu fulltrúar þessara samtaka
áherzlu á að fyrirhugað bann gilti
frá sama degi um land allt og
enginn ágreiningur varð um dag-
setninguna, þ.e.a.s. mánaðamótin.
Kom fram á fundinum, að heild-
arsamtök útvegsmanna og sjó-
manna höfðu samhljóða fallizt á
veiðitakmarkanir frá 1. maí og
ekkert haft við það að athuga, en
lagt á það höfuðáherzlu að veiði-
bannið gilti frá og með sama degi
um land allt. Ráðherrann hafði þá
kunngert ákvörðun sína um veiði-
bann fyrir Suður-og Vesturlandi
frá 1. maí, en síðar, 6. maí, fyrir
Vestfjörðum, Norðurlandi og Aust-
urlandi.
Matthías Á Matthiesen kvað
þessi samtök telja að um óréttlæti
væri að ræða við slíka tímamis-
munun á veiðibanninu. Hann kvað
þingmennina hafa viljað undir-
strika óskir þessara aðila, en
ráðherrann gaf ekkert svar og
kvaðst ekki reiðubúinn að tjá sig
um neinar breytingar á þeirri
ákvörðun, sem hann hefði tekið.
J.C. Reykjavík:
Börnin vita litið um brunavarnir
og heimili illa búin slökkvitækjum
Niðurstöður könnunar á öryggi barna á heimilum
„ísland er mesta slysaþjóð í
Evrópu og þótt víðar væri leitað
hvað banaslys barna áhrærir," seg-
ir m.a. í greinargerð frá landlækni,
einnig segir: „Helztu orsakir slysa
eru fall og hras, högg af hlut, bruni
og eitranir." J.C. Reykjavík setti á
laggirnar í vetur barnaöryggis-
nefnd, sem stóð fyrir sérstakri
könnun á öryggi barna á heimilum
í samvinnu við landlæknisembætt-
ið og fleiri aðila. Könnun var gerð í
þeim tilgangi að finna út helztu
ástæður barnaslysa á heimilum til
að auðvelda fyrirbyggjandi aðgerð-
ir.
Algengustu slysastaðir barna eru
heimilin og nágrenni þeirra þó
sérstaklega hálfbyggð hús vegna
lélegs frágangs. Sem dæmi um
hversu stór hópur barna er meðal
þeirra sem slasast á heimilum
hérlendis má nefna að árið 1977
komu alls 32.388 sjúklingar í fyrsta
sinn á slysadeildir. Af þeim komu
3.738 vegna slysa í heimahúsum og
af þeim voru börn undir 15 ára
1.795, eða 48%.
Við J.C. könnunina voru valin 200
börn með svonefndri „random"
aðferð. Af 199 heimila úrtaki náðist
samband við 139, þ.e. 70% Á
þessum 139 heimilum var 271 barn,
þar af 139 börn 6 og 7 ára, enda
úrtakið miðað við þann aldurs-
flokk. Spurningarnar voru valdar í
samráði við landlækni og fleiri
sérfræðinga. Spurningarnar voru
um ýmis öryggismál, sl. brunavarn-
ir, frágang bygginga, varnir í
baðherbergjum, geymslu eiturefna
ýmiss konar og hættulegra áhalda,
s.s. eggjárna.
EF ELDSVOÐA BER
AÐ HÖNDUM?
Ef litið er á niðurstöðurnar
kemur í ljós, að aðeins 9,65% þeirra
sem spurðir voru áttu einhvers
konar slökkvitæki. Þá höfðu aðeins
17,4% foreldra sýnt börnunum
hvað gera skyldi, ef eldur kæmi
upp, þar með hvernig þau ættu að
forða sér í eldsvoða.
Þá er eftirtektarvert, að aðeins
78,1% hafa heimilistryggingu og
eins viðurkenndu margir að líklega
þyrftu þeir að hækka tryggingar-
fjárhæðina verulega.
73,6% höfðu kynnt sér slysahjálp
og á flestum heimilum voru til
plástrar og nauðsynlegustu sára-
umbúðir. Yfirleitt virtist ástand
vera gott varðandi öryggisútbúnað
í íbúðum, sérstaklega í nýjum
húsum, þó höfðu aðeins 5,8% still-
ingu á blöndunartækjum, sem börn
geta ekki breytt, 33,8% höfðu
mottu í botni baðkars eða sturtu.
Öryggisútbúnaður í bifreiðum
virtist af skornum skammti,
slökkvitæki höfðu aðeins 2,4% og
sjúkrakassa 22,77%. Barnalæs-
ingar fylgdu flestum nýjum bif-
reiðum og sögðust 87,5% af þeim,
sem þær höfðu, alltaf nota þær.
Einnig var greinilegt að áróður
fyrir því að hafa börn í aftursæti
og í barnastólum hafði borið árang-
ur.
Mörg óhöpp verða, þegar verið er
að sinna eldamennsku. Flestir
sögðust gæta þess að láta ekki sköft
standa út af eldavélum, öryggis-
grind á eldavélar áttu mjög fáir,
enda eru þær í lúxustolli, eins og
svo margt annað er snertir örygg-
ismál.
VEKJA ÞARF FÓLK
TIL MEÐVITUNDAR
Hættulegra efna, svo sem lyfja,
sótthreinsiefna og eiturefna virðist
ekki nægjanlega vel gætt, 70,3% til
83,2% sögðust alltaf passa upp á
þetta. Af barnahópnum sem könn-
Börn eru illa upplýst á heimilum
sinum um hvað gera skal ef
eldsvoða ber að höndum og hafa
þvi eflaust litla hugmynd um
hvernig og hvert þau eiga að
forða sér, ef eldur verður laus. Á
myndinni má sjá hversu hrylii-
legar afleiðingar eldurinn getur
haft í för með sér og er áminning
um að eldsvoði gerir sjaldnast boð
á undan sér.
unin náði til höfðu 7,2% orðið fyrir
eitrunarslysum á árinu 1979. Álls
höfðu 28 þeirra orðið fyrir slysum á
árinu 1979, af þeim gerðust 32,1%
innan veggja heimilanna.
Á blaðamannafundi, sem for-
svarsmenn J.C. og nokkrir aðilar,
sem aðstoðað hafa við könnunina,
héldu í gær, kom fram, að reglu-
gerðir, s.s. byggingarreglugerðir,
reglugerðir um brunavarnir og
brunamál og lögreglusamþykktir
stönguðust oft á hvað viðvíkur
ákvæði um opnunarmöguleika
glugga o.fl.
Fundarboðendur sögðust vonast
til, að könnunin og birting niður-
staðna hennar yrði til þess að vekja
fólk til meðvitundar um ábyrgð
sína í að gera heimilin og nágrenni
þeirra að öruggum dvalarstað
ungra sem aldinna.
Fulltrúar J.C. Reykjavikur og þeir sem aöstoðað hafa þá við könnunina, talið frá vinstri: Halldór
Sigurðsson J.C. Reykjavik, Rúnar Bjarnason slökkviliðsstjóri, Marta Sigurðardóttir og Halldóra
Rafnar J.C. Reykjavik, ólafur ólafsson landlæknir, Árni Þór Árnason forseti J.C. Reykjavík og
ólafur Þórðarson umferðarráði. Myndin er tekin í húsakynnum Slysavarnafélags íslands, en þar var
fundurinn haldinn. Ljósm. Mbi. öi.K.Magnússon.