Morgunblaðið - 14.08.1980, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. ÁGÚST 1980
Otgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Skeifunni 19, sími 83033.
Askriftargjald 5.000.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 250
kr. eintakiö.
Að liðnu hálfu ári
Þegar ríkisstjórnin var mynduð lögðu hinir nýju
stjórnarherrar þunga áherzlu á, að þeir hefðu í
höndum patent, sem ylli því, að strax á vordögum
yrði hægt að fara að telja verðbólguna niður án þess
nokkur fyndi fyrir því. Engar efnahagsráðstafanir
voru þó gerðar nema gengið hefur verið fellt eða það
látið síga en jaðrar við stöðvun atvinnuveganna
þrátt fyrir það. Og ef áfram er horft til næsta
misseris mun þetta verðfall krónunnar halda áfram
viðstöðulaust og breytir engu, þótt menn séu með þá
tilgerð að taka upp nýkrónu um næstu áramót en
gera ekkert til þess að festa gjaldmiðilinn í sessi að
öðru leyti. Mun því brátt reynast svo, að nýkrónan
verði jafnsmá hinni fyrri nema aðrir stjórnarhættir
og önnur stjórnarstefna í frjálshyggjuátt verði upp
tekin í landinu.
Að liðnu hálfu ári má spyrja margvíslegra
spurninga:
Hafa lífskjörin haldið áfram að versna með því að
vörur og þjónusta hafa hækkað meir en kaupgjaldið,
auk þess sem skattar hafa verið þyngdir en
ríkisumsvif aukin?
Hvað hefur verið gert til að treysta innviði
atvinnuveganna og gera þeim þannig kleift að
standa undir bættum lífskjörum eða hefur kannski
verið hert enn þá meir að þeim og þannig gert
óhjákvæmilegt að kjaraskerðingin verði varanleg?
Nú kallar á að stefna sé mörkuð í virkjunarmál-
um. Hvernig hefur verið staðið þar að verki eða sjást
þess nokkur merki að nýr orkufrekur iðnaður verði
settur á stofn í tengslum við stórvirkjanir? Það er
eina leiðin sem okkur stendur opin til að lyfta
lífskjörum hér til jafns við það sem orðið hefur í
nágrannalöndunum.
Má búast við því að vextir verði lækkaðir og
þannig búið að ungu fólki, sem er að brjótast í að
eignast þak yfir höfuðið, að það geti yfirleitt ráðið
við það? Eða er ætlunin að íbúðarbyggingar á vegum
einstaklinga dragist enn meira saman og verði að
forréttindum?
I ýmsum greinum útflutningsatvinnuveganna var
bjart framundan fyrir tveim árum eða svo og nýir
markaðir höfðu unnizt eins og í ullar- og skinnaiðn-
aðinum. Nú hefur taprekstur valdið því að ekki
hefur verið hægt að sinna pöntunum erlendis frá,
þrátt fyrir hátt verð og fólki hefur verið sagt upp
vinnunni. Jafnframt hefur samkeppnisiðnaðurinn
átt undir högg að sækja enda æ verr að honum búið
og í sumum greinum komið til atvinnuleysis. Hafa
einhverjar jákvæðar ráðstafanir verið gerðar til
þess að snúa þessari þróun við? Og ef litið er til
hinna hefðbundnu atvinnugreina sjávarútvegs og
landbúnaðar, — hefur t.a.m. verið mörkuð stefna
varðandi þá, þó ekki væri nema til næstu áramóta?
Það er hægt að spyrja margs. Svörin eru á eina
lund og afmælisgjöfin til þjóðarinnar að liðnu hálfu
ári nokkuð á annan veg en fyrirheitin í febrúar sl.
Mætti því vel segja, að fremur hefði verið við hæfi
að 12. ágúst hefði liðið í þögn, en ríkisstjórnin á hinn
bóginn notað tímann til þess að taka sig saman í
andlitinu og búa sig undir að fara að stjórna
landinu. Það er gott að hvílast að loknu dagsverki,
var einu sinni sagt með áherzlunni á þessum þrem
orðum: „Að loknu dagsverki", — en ekki án þess að
hafizt yrði handa.
Samkomulag BSRB
Kristján Thorlacius,
formaður BSRB:
Verðum að
horfast
í augu við
staðreyndir
„ÞAÐ er mitt mat, að það beri
heldur að gera þessa samninga
án þeirrar hörðu verkíallsbar-
áttu, sem ég tel að þyrfti annars
til. Það vantar verulega upp á
það að við endurheimtum kaup-
mátt samninganna frá 1977, en
við verðum bara að horfast í
augu við staðreyndir á borð við
andstöðu almennings gegn launa-
hækkunum og stefnu ríkisstjórn-
arinnar tii að halda launahækk-
unum niðri,“ sagði Kristján
Thorlacius, formaður Bandalags
starfsmanna ríkis og bæja, er
Mbl. ræddi við hann um sam-
komulag það, sem komið er milli
BSRB og fjármálaráðherra um
nýjan kjarasamning. „Þetta er að
mínum dómi biðskák," sagði
Kristján. „Auðvitað verða opin-
berir starfsmenn að heyja kjara-
baráttu i framtíðinni og koma i
veg fyrir að kjör þeirra séu sífellt
rýrð, en þetta er varnarbarátta
og í stöðunni tel ég þetta vera
hyggilegasta leikinn."
Kristján sagði, að miðað við þá
reynslu, sem fengist hefði í þess-
um samningaviðræðum, væri það
ákveðin skoðun sín, að lengra yrði
ekki komizt án verkfallsboðunar.
„Menn verða bara að velja þarna í
milli,“ sagði hann.
Kristján sagði, að beinar launa-
hækkanir samkomulagsins væru á
bilinu 1 til 5%, en með reglulegum
tilfærslum eftir 4 ár, sérstaklega
frá 6. til 10. flokks og viðbótar-
reglu um tilfærslur í 5 neðstu
flokkunum, þá væri hægt að meta
heildarlaunahækkanir þessara
flokka á 7 til 8%.
Þá sagði Kristján mörg mikil-
væg atriði í félagsmálapakka sam-
komulagsins og nefndi lífeyris-
sjóðsaðild við 16 ára aldur, vakta-
vinnukaup kæmi inn í lífeyris-
sjóðsmálið, 95 ára reglan kæmi nú
aftur inn en með þeirri breytingu,
að fyrstu eftirlaun yrðu 64%, en
væru nú 60% hjá þeim, sem þessi
regla gilti enn um. Þá sagði
Kristján mikilvægan áfanga nást
varðandi samningsréttinn, sem nú
er bundinn til tveggja ára sam-
kvæmt lögum, en verður sam-
komulagsatriði og kæmi ágæti
þess strax í ljós með nýja sam-
komulaginu, sem ætlað er að gilda
til 31. ágúst á næsta ári. Einnig
kvaðst Kristján vilja minnast á,
að hálfopinberir starfsmenn og
starfsmenn sjálfseignarstofnana
kæmu nú inn í kjarasamningana.
Atvinnuleysistryggingar fengju
opinberir starfsmenn með þessu
samkomulagi, en þær hefðu þeir
ekki nú, og kvaðst Kristján telja
það brýnt mál, þegar svo væri
komið að yfir helmingur opin-
berra starfsmanna væri með 3ja
mánaða uppsagnarfrest.
„Þessi samkomulagsdrög ná að-
eins til ríkisstarfsmanna, en í
okkar samtökum eru bæjarstarfs-
menn líka og litlar sem engar
viðræður hafa farið fram við
bæjarfélögin. Ég vona að þær
viðræður hefjist af fullum krafti
sem fyrst,“ sagði Kristján Thor-
lacius.
Mbl. spurði Kristján um bókun
fjármálaráðherra varðandi verð-
lagsbæturnar. Hann sagði: „Verð-
bætur fara að sömu reglum og
áður. Ég vil ekkert vera að túlka
bókun fjármálaráðherra."
Þá spurði Mbl. Kristján út í
samræmingu efstu flokka BSRB
við BHM. „Þessir flokkar fá engar
hækkanir strax, fyrsti áfanginn
kemur 1. desember og síðan tveir
áfangar með þriggja mánaða
tímabili. í heildarhækkun á samn-
ingstímanum fer enginn þessara
flokka prósentvís hærra en lægri
flokkarnir," svaraði Kristján.
Ragnar Arnalds,
fjármálaráðherra:
Meginein-
kennið að
ekki er svig-
rúm til al-
mennra grunn-
kaupshækkana
„ÉG lýsti því yfir í byrjun ársins.
að ég teldi ekki svigrúm til
almennra grunnkaupshækkana,
heldur yrðu launahækkanir að
koma á lægri laun og ekki upp
úr. Ég held að það sé nokkuð
ljóst, að þessi samkomulagsdrög
einkennast af þessari stefnu,"
sagði Ragnar Arnalds, fjármáia-
ráðherra, er Mbl. leitaði í gær
álits hans á samkomulagi þvi,
sem komið er milli hans og BSRB
um nýjan kjarasamning.
Ragnar sagðist sem minnst vilja
segja meðan málið væri enn í
athugun hjá BSRB. „En ég er að
sjálfsögðu feginn því, ef niður-
staða fæst, því þetta hafa verið
langar og strangar samningavið-
ræður og löngu orðið nauðsynlegt
að koma þessu máli frá.
Ég tel þetta samkomulag hafa
þann meginkost, að áherzlan er
lögð á neðri hluta launastigans og
það er í 15 neðri flokkunum, sem
14.000 króna hækkunin kemur,
sama krónutala hjá öllum, þannig
að hækkunin er mest á lægstu
launin, þetta 3 til 4%.
Auk þess eru fjöldamörg mikil-
væg réttindamál, sem samkomu-
lag er um.“
Mbl. spurði fjármálaráðherra
um bókun hans varðandi verðlags-
bætur, en í henni segir m.a., að
verði samið um lágmarksverðbæt-
ur á laun í samningum annarra
samtaka launafólks munu sam-
svarandi reglur taka gildi fyrir
félagsmenn BSRB. Hann sagði:
„Vísitölumálið er ekki fullfrágeng-
ið. Eftir að BSRB hafnaði þaki, þá
er það ekki lengur á dagskrá, en
það er spurning um gólfið. Það
liggur fyrir uppkast að bókun frá
mér, sem gæti fylgt samningnum,
en það er ekki fullfrágengið, hvort
svo verður."
Sighvatur Björgvinsson,
fyrrv. fjármálaráðherra:
Niðurstaða
launakaflans
kemur mér
mjög á óvart
„í fljótu bragði sýnist mér mega
skipta þessu samningsuppkasti í
tvennt; annars vegar nokkuð
umtalsverð réttindamál. sem
BSRB fær fram, og hins vegar
mjög óverulegar launahækkanir
og verð ég að segja það, að
niðurstaðan í sjálfum launa-
kaflanum kemur mér mjög á
óvart," sagði Sighvatur Björg-
vinsson, fyrrverandi fjármála-
ráðherra, i samtali við Mbl. i gær.
„Mikilvægustu félagslegu rétt-
indin, sem nást fram, eru þrenn,“
sagði Sighvatur. „Atvinnuleysis-
tryggingar, 95 ára reglan og auk-
inn lífeyrisréttur. Allt er þetta
mikilvægur ávinningur.
En því kemur mér niðurstaða
launakaflans á óvart, að þegar
kröfur opinberra starfsmanna
voru á sínum tíma kynntar minni-
hlutastjórn Alþýðuflokksins þá
var það sagt, að það væri ófrávíkj-
anlegt meginatriði að sækja aftur
kaupmátt samninganna frá 1977.
Það ár náðu opinberir starfsmenn
fram í mjög harðri kjarabaráttu,
meðal annars með hörkulegum
verkfallsaðgerðum, nokkrum
launahækkunum, sem taldar voru
lágmark þess sem við væri hægt
að una. Síðan hefur kaupmáttur-
inn farið ört lækkandi svo nú eru
raunveruleg laun opinberra
starfsmanna í það minnsta 20%
fyrir neðan það, sem síðustu